AHERSFOOBTSGHE
c
0ÜRAIT,
Tnu D1NGSDAG,
d8 November 8856.
l)il Blail verschijnt tweemaal in ilc week des Uings'Uigs en Vrijdugt. l)c Prijs van het Abonnement is /"I.50 in de 3 maanden. Van Adverlenliënvan I tot 6 regels 60
Cents, elke regel meerder 10 Cents, behalve bet Zegelregt. 4fzondcrlijke nummers, f0,10. Brieven franco. Bestellingen bij den Uitgever-Redacteur A. van Cletff,
te Amersfoort, zoomede bij alle Boekhandelaren en Post-Dirccleuren in het llij!..
Kan er Homogeniteit bij de zoogenaamde
Nederlandsche Liberalen bestaan?
Wij 1 icbben in vorige artikelen gesproken over
de onduurzaamheid, de onnatuurlijkheid on tie won-
slruositeit van een echt liberaal verbond liissclicn
de heterogene deelen der compacte massa, waai uit
de zoogenoemde liberale partij in Nederland beslaat
en die zich bij voorbeur de constitutioneele partij
noemt. Nu gaan wij over tot bewijzen.
Wij vragen of zij, die blindelings de stellingen
ecner Kerk aanhangen, welke geloof eischt dóch
rede wegcijfert, ccne opregle verbinding kunnen
verlangen met degenen, welke geloof mei rede in
overeenstemming brengen of met dezulken welke
hel ééne als uitvloeisel der andere erkennen?
De Rooinsch-Kalholijke Kerk zegt immers dat
builen de openbaring, geen geloof aan de Godheid,
geen geloof aan de onsterfelijkheid der ziel moge
lijk is; hare belijders mogen niet denkeu; zij
moeten hare waarheden geloovenzwijgen en
zich vernederenzij mogen het geloof aan liet
bestaan der Godheid niet in verband brengen met
hetgeen de rede hun ingeeft.
In tegenoverstelling daarvan, verbinden de be
lijders van andere gezindheden, geloof met rede
door de rede wordt geloof' tot onbetwistbare waar
heid gemaakt, terwijl dit zonder haar een bijgeloof
of ecne twijfelachtigheid is. Ziet rondom L' en eij
zuil U overtuigen dat in weerwil van alle ontken
ningen. alle schepselen de ingeving hebben; om
niet alleen volgens de rede te gelooven, maar ook
om zich door de rede aan bel geloof te hechten,
de stem der rede te volgen, is de natuurlijke aan
drift van den mensch. als of zoolang li :j mensch
is; liet is zijne speciale roeping; wordt die roe
ping gekeerd, dan wordt de mensch; schepsel, dan
daalt bij neder tot dc grens der verstandeloosheid
dan streeft bij bet redeloos dier op zijde, dat aan
den toom of den keten van een andermet meer
rede begaafd schepsel de wereldreis mede maakt.
De zich zelve noemend éénig zaligmakende kerk
ontkent, ontzegt zijne ledematen het gehruik der
rede in de godsdienst, in de Godetkenning! Zij
zegt tot hare belijders: gij moet gelooven omdat
en hetgeen ik ;de kerk) u laat geloovendoe gelooven
maar iedere andere stem huiten de mijne moet
gij gehoor en geloof weigeren als die u zegt dal
en waarom gij gelooven moet.
Is er een opregt verbond mogelijk van mcnscben
die gelooven zonder tc mogen denken en menschcn
die gelooven omdat zij denken
Kan een opregt verbond mogelijk zijn lusschcn
dc vrienden en de vjjanden der rede?
Kan een politiek verbond duurzaam zijn met be
lijders eener leer, die zegt: zij die niet gelooven
zoo als gij gelooft zijn uwe broeders nietwant
"net zijn ketters?
De gedachte laat zich niet ketenen't is daarom
ccne onomstootelijkc waarheid dal de gcloovige ge
dachte, 't zij datzjj redekunstig of redeloos gelooft,
op politiek terrein wordt medegchragtte vergeefs
zal men baar willen uitsluiten zij sluipt ongeroe
pen als van zelve naar binnen.
Is nu een opregt politiek verbond mogelijk tns-
sclien ben die kunnen zeggen: wij weten waarom
wij gelooven, en hen die moeten zeggen: wij mogen
niet weten waarom wij gelooven
Men zal ons tegenwerpen dat politieke verhou
dingen de kerk uitsluiten. Wij beamen dat. Maar
wie kan de onmogelijkheid tot mogelijkheid maken?
Wie kan beletten dat de gedachte den mensch bij
blijft? Wie is in staal bij zich zeiven de gedachte
Algemeen mlicl van den Inquisiteur-Generaal van
Rometegen de Kellersohc Christenen, Joden, Alabome-
daiicii en Heidenen.
aan de Hoogste Gedachte uit het hersenwindsel te
wringen, al is zij daarin omgord zonder dat hij
weel waarom en als liy weet waarom zij daar
zetelt? Wie kan beletten dut gedachte bare riating
volgt, zoo wel bij den eeuen als bij den anderen?
De rigting des eeuen steunt op de rede, die des
anderen immers op redeloosheid.
Wij vragen of een opregt liberaal verbond op
politiek terrein mogelijk is lusschcn zulke hetero
gene bestanddeelen
Liberaal, is: vrijzinning; kan bij opregt vrijzin
nig zijn die ondergeschikt is aan de geestelijke
heerschappij eener kerk welke zegt: gij moogt niet
vrijzinnig zijn, gij moogt van de rede geen gebruik
maken bij bet kerkelijk leerstuk; gij moet reglzin-
iiig zijn, in den aard zoo als ik (de kerk) bet u
beveel.
De zich noemende alleen zaligmakende kerk sluit
alle liberalisme uit, hou kuuueu dan hare belijders
zich liberalen noemen?
De wittebroodsweken eener nieuwe Redactie.
In bijna alle wereldsche zaken wordt de uitvin
ding van eene onderneming, van een plan, van een
onderwerp en wat des meer zijgemeenlijk als
hoofdzaak beschouwd. Die beschouwing is onjuist.
De wil, om lot dc uitvoering te komen is in wer
kelijkheid de hoofdzaak. Zoo is 't ook met de
Redactie eener Courant geslelJ. Zonder toegerust
te zijn met de of eeuige middelen, om bet lezend
publiek bezig tc houden, vervalt natuurlijk iedere
uitvoering doch die uitvoering zelve hangt van
niets anders af als van den vasten wil. 't Is waar,
men kan zich vergissenmen kan verkeerd ar
beiden, maar dit wordt al zeer spoedig zelve in
gezien en dan is bet voornemenom die verkeerd-
beden in hel vervolg te ontwijken, genoegzaam oin
op den regten weg te komen,
'lis alleen maar te doen, oin te beginnenbeeft
men den wil daartoe, dan beeft men veel gewon
nen, al is de eerste optreding eener Redactie ccne
der meest glibberige; is 't niet altijd eene eerste
optrediug, dan beslaat er ook niet minder gevaar
in eene verandering van tooneel, van werkplaats,
waar men bij een nieuw publiek meerder of min
der onbekend is, en dat weinig weet van den nieu
wen optreder, van zijnen aard van werken en van
zijnen letterkundigen smaak. Allengkens wordt het
Publiek aan de Redactie en de Redactie aan zijn
Publiek gewoon; maar dat gaat zoo gansch spoe
dig niet; wij betwijfelen het, dat eene Redactie
reeds bij hare optreding op staande» voet de sym
pathie van baar lezend Publiek kan winnen.
Misrekeningen, vergissingen, hinderlagen zijn de
eerste genoegens eener eerste optreding. Men stapt
te hard of te zacht, al naar dat de gehoorzenuwen
van den toeschouwer iugerigt zijn; men spreekt te
bedaard of te rad, al naar dat de geest of het
verstand van den hoorder ontwikkeld is); de'gosti-
culatie (bet gebaarde-lispel) is te woelig of tc stil,
al naar dat bet oog van den opmerker vermoeid
of verdikt is; kortom, men treedt op een onvast ter
rein, waar de hoofdzorg is. bet evenwigt niet te
verliezen.
De noodzakelijkheid om dikwijls met vlugge op
pervlakkigheid of luimige bitterheid van zaken te
spreken, die in wezenlijkheid ernstig zijn en die
de overtuiging van anderen kunnen kwetsen, die
zicli in hunne overtuiging der opvatting van zaken
versterken, om hunne zwakheid te bemantelen.
die noodzakelijkheid doel dikwijls den zamcnstcller
de verhoudingen van zijn onderwerp zijns ondanks
uit liet oog verliezen en sleept hem somsjomvil-
lekcung mede, 0111 aan eene vlieg het gewigt van
ecu olifant te geven. De noodzakelijkheid 0111
alles te scheppen, om ongeboren kinderen uil het
niet in het leven te roepen, om die een vorin en
kleur te geven, die tastbaar en ziglhaar zijn, is
op zich zelve uiterst ingewikkeld en mocijelijk.
Met dit handwerk laat men wel eens de prooi
voor de schaduw los, het geheel voor de onder
deden, het onmetelijk groole voor het onmetelijk
kleine; men stoot zich aan angstvalligheden, aan
ijdelheden, aan kieschheden, aan alle de goede en
slechte eigenschappen der menschelijke natuur;
een ontmaskerde schurk zal zich schreeuwend be
klagendat gij de openbare zeden kwetst; be
stuurders, die door U hunne pligten ouder het
oog gebragt worden, zullen met gebalde vuisten
zeggen, dat gij een woelgeest zijl; kniezers
en besjes, die alleen welen wat kerk en geld is,
zullen L' verwijten dat gij hunne vrolijkheid ver
galt opgeblazene Keisleenlrekkersmet dikke
zooien, zullen zich de haren uil liet hoofd trek
ken, omdat gij een steenhoop met den naam van
bloembed bestempelt; oudcrwetsche huisvaders
en schrikachtige huismoeders zullen het U kwalijk
nemen, dat gij het reizen met eei. ilnilenden spoor
trein boven liet reizen op liet zachte dons eener
diligence de voorkeur geeft; landsiedelijkcolie-
(loinpers zullen U als brandstichter uitkrijtenom
dat gij zegt, dat gij bij het licht eener gaz-lanlaarn
beter kunt zien, dan bij het licht van een nacht-
pitje; gierigaards, die op hunne sloften schat
ten verdienen, zullen U een doordraaijer noemen,
omdat gij de wereld leeren wilt, dat bet geld
verdiend wordt, om het in betamelijke genoegens
uit te geven; preutsclic jonge jufvrouwen, die
nog nimmer eene echte cacliemire of een wezen
lijk Parijsch crinoline-toilet gezien hebben, zullen
li met hunne nagels de wangen openkrabben,
omdat gij hunne kapsels bij eene uitstalling ver
geleken hebt; lijmerige dagdieven zullen U
zeggen, dat er veel meer gratie en kunst in zit
om ecne Goudsclie pijp te stoppen, als oin regel-
matig week aan week een vel druks met hersen-
snieersel te besproeijen; na bet lezen uwer
Courant zal een huisjesmelker zeggen, dat uw
nummer van liedeu goed is, maar een effecten
speculant, die berigt van daling ontvangen heeft,
zegt dat uwe Courant eene prul is; na het le
zen van uw leading-arlikel zal een ezel zeggen,
dat gij een knap man, en een knap man zal zeg
gendat gij eer. ezel zijl; zet gij een kermis-
bril op, dan zullen de leden eener plat..lands-
Heeren-societeit uitbrullen, dat gij uil uwe natuur
lijke oogeu ziet en kijkt gij door uwe tweeoogen,
dan zeggen zijdat gij eeu kerinisbril op hebt;
suisebollendc sulfers zullen U ln bet oor blazen,
dat gij te ironisch en natoorigc bengels zullen
U door eene trompet toeschreeuwen, dat gij niet
pikant genoeg zijt; een Utrechlscli katje zal U
willen krabben, en een Geldersehe Toortsdrager
zal U willen voorlichten; liet eene gedeelte
uwer lezers zal U misprijzen voor hetgeen gij
wel in uwe Courant gezel hebt en bet andere ge
deelte zal U stellig geen dank weten, voor betgeen
gij er niet in geplaatst hebt; de een zal U zeg
gen, boe gij wel schrijven moet, en de ander zal
U zeggen, boe gij niet schrijven moet; de slot
som is: dat eene Redactie, die iedereen bevallen
wil, niemand zal bevallen.
Dat zijn de wittebroodsweken van liet handwerk
of beter gezegd, dat zijn hare emolumenten; het
beste is, dat eene Redactie de verstandigste partij
kiest, en bare eigene wijze van arbeiden T zoogoed
zij kan. volgt. Daar bevinden bet Publiek en zij
zich het beste bijdoch 't zal dan nog nu en dan
gebeuren, dat des Schrijvers geest mank loapt,
want wie heeft geestdie aller smaak voldoet?"
Daarbij komt nog, dat de lezer, volgens zijn na-
Slic dood vim Mevrouw de liriivlii Htz-
Jmiie.H, veroorzmikt door ecu lucifer.
Voor ze» of zevc.i jaren geleden leed door «ton oiigilukkigcu
.lood van ecu der beminnelijkste vroon en van l'anj*Madame de
Values, de groole wereld een zwaar ter lies; in de vorige inannd
Jickwanl dezelfde groole wereld ecu niet minder groot verlies, door
jiel a falen en van Mevrouw de Gravin Charles Filz-.lamc*. in bijna
gelijke ongelukkige omstandigheden. Wij zullen beginnen mei do
eerste geschiedenis.
Mevrouw dc Vaincs wns wolligt de liefste, dc annvalligstc en
de jougdigile i» eene wereld, waar ieder twintig Jaren, bevallig
heid cu sierlijkheid had. Zij was nabestaande ran den lieer Guirot
of ten minslc aan dien beroemden geschiedschrijver vermaagschapt.
0|I zekeren herfstavondzes of zeven jaren geledenwas zij in
de r. 'njheid van den haard bezig dc laatste hand aan het toilet te
leceenwaarmede zij «»i» een hal verschijnen moest. Hel svas een
koudeu avond; daarom had z!| hel vuur aan den haard door hare
bedienden hoog laten opstapelenzoo dat de vlam iu verschillende
rigtingen daaruit op- en zijwaarts speelde. Terwijl zij zich mei het
hoofd sooroscr lukte, om ccne bouquet aan haren boezem tc
hechten, slingerde de a lam uit den haard zich om hel onderste
ccdecll» barer tulli) klccdenn, en liet hare prooi niet los, voordat
zij alle klccdingstukkcn verslonden lnd. Mevrouw de Vaincs leefde
nog eeltige uren, om al* vene martelares en als eeu engel te ilcrvcn.
De tweede geschiedenis von.l voor eeuige avcken geleden plaats.
Hel was in hel einde il. r vorige maand; Mevrouw de Gravin
Charles l ili-.'amc* uandelde iu haai p.rk valt Marlijzij trapte
•in eene lucifer, zonder dut zij die bemerkte; dc lucifer ont
vlamde; de kleine vlam wrong zich om haar fijn incussclinc kleed,
dat geheel naar dc mode langs den grond sleepte. Iu uiiuder tjjd,
dan .loodig is om een woord tc schrijven, werd de ongelukkige
vrouw door de vlammen, die tot aan haren hals rezen, omringd.
Zij had de tegenwoordigheid van geest, om moedige pogingen aan
tc wendenton einde dc vlam tc b'.ussehcn en hulp te ro pen. Zij
wist ook hare prachtigezijde, blinde lokken uit het bereik der
vlammen lo houden. Ér kwam spoedig hulp opdagen en alle mo
gelijke zorgen werden aan de edele done gewijd; doch dc goncos-
hecrcn deelden de hoop van bare vrienden niet, om baar in het
loven te lieliuudeu. Het vuur vergeeft niet ligt. Ofschoon niet ecne
der levenswerktuigen van Mevrouw Fiu-James aangetast was, kon
de kunst haar net redden, want het bedorven bloed dat uit de
hrjiidtvnuden van harcu rug naar huilen moest vloeljcodrong
naar binnen terug en utorst haar dooden. Ka een en dertig dagen
van bijna ondragelijk lyden bezweek zij den 22*ten October. Twee
dagen liter werd haar tijk I- Mar; Ier aarde bcst.ld, op dezelfde
plaat-, waar de onverbiddelijke dood hacr aangevat had, Ie mid
den har«r bloemen, ie de u.hjlicid barer Kinder.-n en onder dc
bescherming van ctnen echtgenoot, die ziju idcleu naam wet krygs-
masacvf draagt.
Mevrouw Filt-James had vele getrouw» vrienden, want zij wa«
goedig, vrolijk en schoon. Zij vertegenwoordigde in dc groote we
rd p een geslacht van vrouwen, dal weldra uitsterven zal, on:
plaats Ie maken voor tengere modepoppen, die zenuwachtige toe
vallen. schele hoofdpijn en luimen hebben, doch nimmer ware
aandoeningen ondervinden; dames, die bleek of rooi zyn volgens
dc mode, treurig of vrolijk, al naar dc wind waan, doch did
geenc cigcuo klaur of geen zelfstandig karakter hebben.
Monstcr-Koffljliul», tc Parijs.
De muren van Parijs zijn overdekt mol uionster-aift-
nlak-billettendie (lc opening van het Grout Parijzér
KoflijUuis. tegen 15 November aankondigen. Dit koQijhuiz.
hij den ingang van de Faubourg du Temple, kan (iüOü
bezoekers gemakkelijk bevatten, behalve dcgeqcnwelke
hetzelve doorkruisscn kunnen; daarin bevinden zich ook
86 bilLtrden. in even zoo vele afschutlingen de vertering
is rr tot mindere prijzen, als in andere fasliioinlde koN
tijhuizen. Ken belangrijk getal Professors zullen stelt daar
Ook bevinden, om les op de billard te gevenlot Iviilqkc
prijs. Uil kuflijhuis sal dcfhslve «cue zeer
uvjatahvvi uonjko-
