DÉPOT VAN THEEEN,
Mmi Men mA heeft de Grondwet ran 1818 ten opzigte
Tift Artikel 189 Volkomen voldaan.
Men leest daar:
«Alle openbare Godsdienstoefening binnen gebouwen en
«besloten plaatsen, wordt toegelaten, behoudens de 1100-
«dige maatregelen ter veriekcring der openbare orde en
«rust.»
De Grondwetgever bezigt hier bet woord bulote*; «een
woord. gelijk de Beer van Lenn^> juist opmerkt,- «niet
nieuw of gisteren gesmeed, maar een woord, zoo oud,
als de taal zelve, en bij alle schrijvers, even als in bet
dagelijksch gesprek, even gebruikelijk.» een woord,
waarvan de ecnig mogelijke bctcekenis voor allen zonne
klaar is, zoodat men, zonder de taal geweld aan te doen,
daaraan geen andere, of twee verschillende beteekenissen
tegelijk, kan toeschrijven.
De uedoeling des Grondwetgevers is even duidelijk, als
da beteekenis zijner woorden, namelijk: spanning en on
rust te voorkomendoor niemand, tegen zijnen zin, cene
Godsdienst-oefening te doen zien verrigtenwelke hij
afkeurt.
Over de bctcekenis van beslotf.* plaats is dan ookzeer
natuurlijk, ernstciuniig gedacht door den Minister van
Justitie, die de Grondwet verdedigd heeft, door drie
Officieren van Justitie, drie Arrondissements-Regthankcn
drie Procureurs-Generaaldrie Gcrcglshovenin drie
verschillende ProvinciënOverijsselNoord-Braband en
Gelderland.
De Hooge Raad maakt daarop de eetiigc uitzondering,
bij zijn Arrrst in dc bekende mak van Je aanreik.
Met smartelijke verbazing werd dit Arrest door ons,
en door boe velen met ons. door geheel ons luiul, ver
nomen. Ook de lieer Mr. J. van Lemiep gevoelde die
n»et ons, en gaf haar lucht in zijn kort. maar voortref
felijk geschrift: Dc uillegging der woorden beslote* plaatse*
in Art. 16" der Grondwet, beschouwd door Mr. J. run
Lennep. Te 's Gravenhagebij Martimis Aijhoff.
Dij vangt het aan met te zeggen:
«Set die belangstelling, welke van mij kon verwacht
worden in mijn drievoudige hoedanigheid van Advocaat,
van taalbeoefenaar en van Lid der hamer van 1853, die
de wet van !U September van dat jaar Staatsblad N®. 102)
hielp tot stand brengen, heb ik het verslag gelezen van
bet regtsgedingonlangs tegen den Wel Ëerw. Heer
H. Ie raarwerk gevoerd, en. onder den tytel van beslo
ten plaatse* dezer dagen hij den Bockhandelaar IU. Aijhoff
te 's Gravenhage. in 't licht verschenen. Dan, hoc g roo
ter die belangstelling, hoe treuriger de indruk was. welke
het Arrestdoor den lloogcn llaad in deze zaak op 3 Mei
gewezen bij mij achterliet. Het was niet het dispositief
van hel Arrest, 't welk mijn smart verwekte; het was
evenmin liet gevoeldatnaar mijne overtuigingdc
Hooge Rand, oin tot dat dispositief te komen, aan dc
taal geweld moest aandoen; neen, liet was dc pijnlijke
bekentenis, die in dat Arrest ligt opgesloten, dat het
Hoogste Rechtsligcbaam hier te lande, een kollegic. za-
mrngestcld uit mannen van erkende kunde en belezenheid
twijlel kan voeden aangaande de ware beteekeuis. niet
van een nieuw of gisteren gesmeed woord maar van een
woord, zoo oud als de taal zelve, en bij alle schrijvers
even als in "t dagelijksch gesprek even gebruikelijk. Ge
wis. een beklagenswaardig feit als dit zoii zich noch in
Frankrijknoch in Engelandnoch in Italiën noch
misschien in cenig ander beschaafd land kunnen voordoen.
Verder bewijst de Heer rati Lennep, met onweerspre
kelijke voorbeelden welke kracht bet partikel be tot heden
in onze taal heeft gehad.
«Tot heden zegt hij zette dat partikel aan dc
woorden, waarvoor het gepljatst werd. den zin bij van
«geheel en al. volkomen, volledig Men volgc maar.
in welk woordeboek men wil, de reeks der woorden, met
be aanvangende, en men zal daaraan geen twijlel voeden.
Vooral zul dit ill 't oog springen bij de vergelijking
van bet aldus samengestelde met het enkele woord. Zoo
b. v. als men zegt: «bet hoofd dekken» geeft men te
kennen dat men er een hoedmuts enz.op zet
zegt men: «bet hoofd bedekkendan bedoelt men, dat
het boold van alle zijden gedekt, cn dus onzichtbaar wordt.
Zoo geven cijferen, rekenen, itudeereti, alleen te kennen,
dat men dc handelingen verricht, met die woorden uil-
gedrukt; maar becijferen, berekenen, bes t it dee ren dat
men die verricht, met liet doel om een volledige, vol
doende uitkomst te verwerven.
Sprekender voorbeeld van die kracht, aan 't voorvoegsel
bt toegekend, weet ik naauwelijks, als 't woord beicim-
j n. Een irimpel is, als men weet. niet veel utecr dan
een dunne strook docks, die niet bedekken kan. En toch
wordt het woord betriinjxlen niet alleen gebruikt voor
«met wimpels overal voorzien.» maar ook, overdrachte
lijk, voor: «geheel aan 'toog ontrekken, vermommen.»
Zoo zegt men in dien zin: «zijn oogmerk, zjjii toeleg,
ietrimpelen«Zoo zegt Vondel van Venus, die Eucas en
Achates aan de oogen der Karlhagcrs onttrekken wil:
d'Onsterfelijckeuil hun gezicht vcrdwecnen,
Bedekt ze in 't hcenegacn met eenen donkeren mist,
Bewimpelt ze met damp en nevelen uit list;
Opdat ben niemand zie.
Voortaan wordt nu die bcteckenis van alle woorden
die 't voorvoegsel be hebbenop losse schroeven gezet.
Iemand zal aangenomen hebben een weg te bepuinente
bestraten, een akker te beplanten, te bezaaien, te bepoo-
tenten bloembed te begieten, een muur te beschilderen,
te bepleistereneen doode te begraven, enz., enz., hij
sal zich, wanneer 't hem verweten wordt, dat hij zijn
taak niet naar beboorrn volbracht heeft, kunnen dekken
met dc lieweering, dat de woorden bepuinenenz., even
seer vatbaar zijn, om in een ruimeren als in een er/geren
sin te worden genomen, en dat hij uus heeft kunnen
volstaan met eenige steencn over den weg te smijten
«enige stokjes in den grond te steken, rn hier en daar
wat zaadwat aardappelen in te stoppeneenig water
over de bloemeneen weinig vcrw oi' pleister op den
muur te kletsen, of over den doode een weinig zand
te spreiden.
Zoo zal iemanddie zich verbonden heeft een onder
neming te bekostigen en wegends het niet nakomen zijner
verplichting in rechten geroepen wordt, zich verdedigen
met te zeggen dat bekostigen even goed kan beteekenen:
een aandeel in de kosten dragen.»
Iemand, die één glas wijn gedronken heeft, zal voor
taan even goed beschonken kunnen heetcn, als een ander,
die al zwaaiende de kroeg verlaat. Iemand die bevredigd
heet, zal nog wrok gevoelen, en men zal loslijvig zijn
Biet een besloten koliek.
Men meende tot heden, dat eene zaak. die bedorven
was, niet meer deugde, dat iemand, die zijn oogmerk
bereikt, zijn wit beschoten had, volkomen te vrede mocht
wezen, 'tfcal er voortaan verre van af zijn; cn men zal
aaoioonco, dal een bedorven saus nog goed kan sma
ken, en dat bereiken en beschieten nog uiuar een toena
dering te kennen geven.
W»e eene betrekking aanneemt, op de verzekering af
gaande. dat zij bezoldigd wordt, zal zich bedrogen vinden
Sn de ontdekkingdal met bet woord niet meer eemeend
wordt dan bet nu en dan geven van een geschenk.
Een dagbladde weergttteldheid opgevende, zal de
lucht betrokken noemenal heeft de zon geschenen.
Klaagt voortaan een Lid der Kamer, dat deze of gene
begrootit.g onvolledig itde Ministerwien 't aangaat
zal henj antwoordendet het partikel bein t woord
begrooting in ruimeren zin behoort te worden opgevat,
en hij zal het arrest in zake te Vaarwerk lot bewijs van
zijn stelling aanvoeren.
Maar wat spreek ik van bewijs? Een schrandere hol
zal met goed gevolg bctoogen, dat een bewijs geen bewijs,
namelijk geen «volledig en voldoend blijk» meer is;
een beslissing zal, naar dezelfde rcdencering, niet meer
kracht hebben dan een «advies,» en 't woord besluit zal
sjr-Qiiiem worden met «twijfel.»
Het noemen van dit woord besluit brengt mij weder
tot het woord besluitendat aanleiding tot mijn geschrijf
heeft gegeven.
Tot nog toe bad dit woord de bctcekenis van: «vol
komen,» d. i. van alle zijden omvatten, cndaar dc
leer nog nimmer verkondigd was dat dc bctcekenis van
't adjectivtun uil liet substantivum moest worden opge
maakt. hud het adjective gebezigde deelwoord dan ook
die beteekenis van: «volkomen omzet, dicht, toe.»
Vervolgens vernietigt hij, ten overvloede, dc redenering
van Trof. Jonckbloet te Groningen, die in strijd met Prof.
de fries te Leijden, llr. de Jager te Rotterdam cn Ilr.
jVassau te Assen, verklaard beeft, dat, naar zijne niee-
ning, beslote* eigenlijk niet beteekent, beslote* maar
afgeslote*.
Intusscben blijft het Arrrst van den lloogcn Raad een
beklagenswaardig feit. Want gelijk de lieer van Lennep
teregt opmerkt. «nadat de Tloogc Hard eenmaal be
slist heeft in het hoogste ressort, niet alleen dat bet
woord besluie* voor meer dan eene opvatting vatbaar is.
innar ook dat de beteekenis van een bijvoegclijk naamwoord
kan afhangen van die van bet zelfstandig naamwoord
waartoe hetzelve betrekking heeft, is er geen woord in
het Nederduitschdat met even goed zijn gevestigde
kracht cu waarbij kan verliezenmits een scherpzinnig
pleitbezorger zich maar de moeite getrooste, oin aan dat
woord ccnc nieuwe beteekenis tc gevencn die beteekenis
met geest cn vernuft tc verdedigen.
«Maar dan wordt bet dc ernstige vraag of het ter
voorkoming van den chaos van verwarring, dien wij te
gemoet gaan, niet zaak zoude worden, onze wetten niet
lager in de moedertaal te schrijven, maar in 't Latijn
of in 11 Franschwanneer men, om de beteekenis der
woorden tc bepalenzich achter het gezach van Facciolatds
of van den Jjictionnaire de iAcademie kan verschansen.»
IVaakzaamheid.)
ik had (laar bijna, in dien afschuwclijken administraticitgl
geschreven: «dc betrokken minister.»
CORRESPONDENTIE.
Martij*waar blyft uwe kleinigheid?
ADVERTENTIE N.
Getrouwd:
B. M. LEVITS
set
11. GANS.
Amersfoort3 Junij 1837.
Eeltige Kennisgeving.
raatiek is genezendat baar zoo kweldedat zij geen
stap kon gaanen van stonden aandat dezelve door
haar is gedragen, beterschap gevoelde en na weinige
dagen eene volledige herstelling volgde, zoodat ik mi»
verphgt acht, daarvan kennis te geven, opdat andere
lijders er ook gebruik van kunnen maken.
Lutjzloo, April 1857.
B- tt. GÏEnTZBB».
Alle rheumntisehe .lekten, verlammingengewrichts
pij», hoofdpijn, oorpij», kiespij», maagkramp, kramp-
kolijk, kramp in de borst en tn dc kuiten, knubbcljicht
verstijving in dc leden, lendenpijn, aangezigtspijnzenuw
ziekten, worden zeker en spoedig door 4»oldberjrcr'»
Kettingen genezen.
Zij kosten ƒ1.80. 2.70. 3.60 en 5,40.
OOK.IIAGNKTEN 1.80 bet paar.
VIJKGrLHHINGEN 1,50 cu 1.80.
Utrecht, 7'. Uhlenbroek, L. J
Amsterdam, Verkoophuis.
Amersfoort, Gebr. Bruning.
en A. t.in Hu ij ven
Baarn, B. van Viipjreren.
Hilversum. 71. J. J. van
Alphen.
Schoonhoven, A. B. Valk.
Eu in de bekende Depóts in
HBosch en J. Uuinck.
VianenV. A. Verkerk.
Wageningen, IV. J. 'fibout.
Wijk bij Duurstede, Wed.
V. 'Lorn.
de andere Steden. (1995)
De Ondergetcekendcri hebben de Eer
by deze kenuis te gevendat bij hen
gevestigd is een
uit het macazij* van
M. RAVENSHUU, ZONEN,
te G0RINCI1EM,
welke zij zich vluijendoor ruime
sortering, gepaard by zeer billijke
prijzen en puike kwaliteitenmet
vertrouwen by bet algemeen te
kunnen aanbevelen.
GEBR. VAM DER STEUR.
>1969) langcstrzat, te Amersfoort.
(1902)
De Ondergeteekende beeft de eer Ie
W'*»-1 beriglcn, dal zijn Winkel van GAREN,
BAND, WOLLEN en SAIJETTEN is verplaatst
van de Kromtneslraat naar de Langeslraat, tus-
scheu de Kroimneslraat en de Zevenhuizen, Wijk
F, No. 24. Met velerlei Artikelen zync Allaire
uitgebreid hebbende, rucoinuiaudeert by zich
beleefdelijk in de algeineene gunst.
Amersfoort, 4 Juny 1837.
(1993) G. VAN DE TH.
teWj ondergeteekende!» Commissarissen
Rb* der Onderl. Brandwaarb. Mauiscb.onder
Directie van de lleeren de Jong bi Co nip.ge
vestigd binnen Amsterdam, beLiben bet genoegen
aan alle daarbij belanghebbenden te beriglcn, dat
beden door voorn, llcercu Directeuren aan onsin
tegenwoordigheid van eenige lleeren Correspon
denten cn Ueelgenoolenis gedaan Rekening en
Verantwoording hunner gehoudene Administratie,
over bel jaar 1836, welke door ons, in de meest
mogelykc orde bevonden zyndc, met onze volko-
mene goedkeuring is bekrachtigd; tevens is daarby
overlegd een allezins naauwkeurig overzigt van den
gunstige» staat eu steeds toenemenden bloei dezer
Maatschappij, waaruit ons op nieuw gebleken is,
dal deze Inrigting bet algemeen vertrouwen, het
welk dezelve in steeds klimmende male geniet,
ten volle waardig is.
Asisteroam, den 24 April 1837.
II. W. Baron van AYL-
VA van l'ALLANUT van
WAARDENBURG cn
NEERIJNEN.
L. G. A. Graaf van
LIMBURG STIRUM,
Commissarissen buiten
Amsterdam.
Mr. C. II. B. BOOT.
Commissaris binnen Am
sterdam.
(Zijnde dc Heer Mr. M.
C. VAN HALL, door on
gesteldheid verhinderd
deze vergadering bij te
wonen.)
Aan Bewoners van bet Platte Land wordt
by deze berigtdat thans ook bij den Heer
G. IIUDEHS Ds., Correspondent dezer
Maatschappij voor Amersfoort en Omstreken
gelegenheid beslaat, tot verwaarborging van
alle soorten van Losse Goederen, zoowel
tegen eene matig gestelde premie, als
onderling. (1924)
l)c Ondergeteekende, Landbouwer tc Lutie-
loo, verklaart hij dezen, dat zijne echtgenoot, d..or het
dragm van een éloldbergererhen Mietlhsghij
G. NVASbMAN te Winschotcu gekocht, van bet Rhcu-
V I)E PILLEN VAN IIULI.UWAY zijn een probaat
middel voor gebrek aan spijsvertering cn leverkwaal. M
7-ic Appingadatn, leed sedert langen tijd sterk
aan leverkwaal en gebrek aan spijsvertering. Onderschei
dene bekwame genee*heeren verklaarden dat zij de tering
bad en hare vrienden wanhoopten aan haar herstelte
meer omdat alle aangewende middelen zonder eenig
gevolg hieven. Ten laatste begon zij de Pillen van Hol-
lowuy In gebruiken, welke snoedig haar gestel aanmerke
lijk verbeterde, en haar ligeliaaiii zuiverde. Eindelijk
wan zij volmaakt hersteld en bevindt zich thans beter
dan ooit. Deze Pillen zijn ook zeer heilzaam bij onge
steldheid van dc maag cn ingewanden.
Door het vermeerderd debiet zijn de prijzen ah volgt:
Doosjes Pillen a /D,80. f\ .85. 3.00. ƒ6.75. ƒ13.50, ƒ20.50.
Potjes Zul fa f 0.80. ƒ1.85. ƒ3.00. ƒ7.05. ƒ13.83, ƒ20.95.
Zijn op franco aanvragen contant te bekomen bil
i l I llru ITLA In lil w'l' I .---J. I 'i'
L. J. GROOTKNDORST, tc Ltsecht; bij G. C. T.
va* I.r. ROEMER tc Amersfoort, en bij J. STRAAT
MAN lioolil-Deiiiitlioiider te 't Boten, alsmede te
Londen. Strand 244. eu te Ainr-York, 80 Maiden*
l/OLLOH AYS li TA BL lSS BB EB TEN.
IU KGKKI.IJKE STAND VAN AMERSFOORT.
BEVALLEN: 29 Mei, Barbara Hrere. geli. van Eke-
Irn, D. Maria Janna van den Hooff. gcb. Hopman.
Z. 30 MeiHestor lloodcgoh. JckelI). Ilen-
drica Johanna Kroes, gcb. van der Klier31 Mei,
Johanna Helena Menningligeli. Ahcnlebcn D. 3 Junij,
Gornclia van Eist. geb. Steenbeek. II.
ONDERTROUWD: '29 Mei. Willem van dc Hoef mes
Iteiltje van der Heiden. 4 Junij, Gerardu» Veenen
daal met Geertrui Tommel.
GEHUWD: 3 Junij, Benjamin Levils niet Hendrik.
Gans. Aalbcrtus dc Wilde niet Maria I.angras.
Evert llcinink met Willeininu Arlur.
OVERLEDEN: 30 Mei, Hendrik Wittclanr, 54 j.,
wedr. van Cutharina Josina Engelenberg. Een leven
loos kind, van Hendrik Frcderik Tcgeder. 31
Antjc van Wngcningen, 17 weken. 2 Junij, Gerardu»
ten Kalen, 74 j. Een levenloos kind vrouwelijk gcsl.
van Jacob Kleinhovcn. 4 Junij, Jacobus Kaal, 3 j.
middelen van vebvcer.
POSTWAGEN DIENST CONCORDIA,
in de Slijkstraat.
Van Amersfoort naar Harderwijkdagelijks
morgens ten 11 urevan Harderwijk naar
Amersfoort, 's morgens ten 12 ure, op den Trein
naar Amsterdam cn Rotterdam.
Van Amersfoort naar Amsterdam en tusschen-
gelegene plaatsen, Maandags cn Woensdags, 's
morgens ten (5 ure; van Amsterdam naar Amers
foort en tusschengelcgenc plaatsen Maandags cn
Woensdags, 's middags ten 4J ure.
Gedrukt ter Boek- en Courant-Drukkcry van
A. li. van CLEEFF te Amersfoort'
