AHERSFOORTSCHE CODRAIT M 487. rnn V I! IJ D A G, JJ January d85S, Hit Blad verschijnt tweemaal in de werk des Üingsdagz en Vrijdags. - De Prijs van liet Abonnement is f 1.50 in de 3 maanden. Van Advertentie»van I lel 6 regels 60 Cents, elke regel meerder 10 Cents, behalve bet Zcgelrcgt. Afzonderlijke nummers, /0.10. Brieven franco. Bestellingen geschieden bij den Uitgever A. U. van Oeeff, le Aincrsfbort, zoomede bij alle Bockliundelnren en Poit-Directeuren in het Rijk. Werkverschaffing. Onder dezen titel verscheen in het afgeloopen jaar eene verhandeling van den lieer Mr. E van Voort It nijsentloor hein in de maand Februarij jl. voorgedragen te Amsterdam in Felix Heritis. Kort na de uitgave werd in hel licht gegeven een Open brief aan dien .schrijver, door den lieer IF. buys, gedrukt te Utrecht, hij L. boxch en Zoon, waarin een paar stellingenin de verhandeling voorko mende aan een nader onderzoek werden onder worpen. liet gewigt van het onderwerp geeft ons aanleiding om de aandacht van de lezers van dit Blad die nog gcenc kennis hebben gemaakt met beide brochures, daarop te vestigen, ten einde hen door dit kort verslag aan le sporen den inhoud daarvan nader te overwegen. Mr. v. V. vangt aan met een betoog«lat het beste middel tot stoll'eljjke en zedelijke opbeuring van den arbeidersstand is werkverschaffing. Hoe meer werk wordt verschaft, des te meer arbeiders zijn er bcnoodigd des te boogcr zal hun loon zijn. of althans des le meer meiischcn zal men een be staan U-zorgen. Vermeerdert de welvaart van den arbeider, dan werkt die meestal gunstig op zijne U-scliaving eu op ziji.e zedeljjke ontwikkeling- Men moet dus uitzien naar middelen om aan de arbei ders waar men kanmeerder werk te verschaflen. Hel kapitaal dat nu reeds aan de nijverheid is gewijdkan daartoe niet dienendaar het door deze niet kan gemist worden ook «latwat al> aalmoezen wordt weggegevenis ontoereikend. Daarom moei men trachten het inkomen ran ons volk te rmnrrrdrrehen met dit meerdere nieuw werk verschaffen «f arbeiders vragen. Maar hoe? He wij;,.' waarop die vermeerdering van inkomen kan vei kregen worden, zegt de schrijver, is zeer eenvoudig. Ieder zorge slechtsdat hij het door vroegeren arbeid vei kregene zoo voordceliz mogelijk aanwende. Is een kapitaal belegd in een tak van nijverheiddie weinijr voordeel oplevertmen trachtc het over te brengen in een anderen, «lie meer voordeel geeft. Werd een inkomen vroeger tol vertering aangewend men bestede liet voortaan voortbrengend. Laten allen «lie kunnenook de verinogeiideiibt*sparcii op hunne verteringen, en wel t«*u behoeve van den arbeidersstand want weelde g'efl slechts werk voor het oogcnblik wedervoortbrengend gebruik alleen verbetert hun toestand duurzaam. Lie arbeiders die hun bestaan vonden bij de vervaardiging van voortbrengselen van weelde, gaan dan allengs over in «li«* vakken van arbeid, die wedervoortbrengend zijn. De schrijver heldert het een en ander met voorbeelden op. en veiklnurt, dat hij daarmede niet verlangt, «bi men op eens zieli alle genoegens en alle weelde zou ontzeggen maar «lat men als aan anderen spaarzaamheid wordt voo.gopredikt zelf ook die lessen opvolgt;, «laar door die zelfverloochening «le welvaart van den arbeidersstand het meest zal bevorderd worden. Na deze beschouwingen gaat de brijver over tot het opnoemen van een aantal wijzen, waarop kapitalen zoo in als builen ons Vaderland door het bevorderen van droogmakingenkanalen, spoor wegen enz. voortbrengend kunnen worden aange legd. In zijne Aanleckehingen aan het slot «Ier ver handelingtreedt hij zelfs in |>«t< keningcii en op gaven die in vele upziglcn hoogst gevvigtig en belangrijk zijn. De lieer bugs. hoezeer in de hoofdzaak instem mende met Mr. v. V.meende toch een paar be denkingen te moeten opperen tegen twee stellingen in de verhandeling voorkomende. Wanneer daarin gezegd wordt, dat de wijze, waarop men te werk moet gaan om het inkomen van het volk te ver meerderen zoo eenvoudig is, en onder anderen daarin bestaatdat men zijn kapitaal zoo voor- dcclig mogelijk belegge, en het van den oenen tak van nijverheid in den meer voordeeligen overbrenge, vraagt hij, of dit dan itt de pract jjk zoo gemakkelijk is. Het eerste is dikwijls reeds uioejjcljjkhet laatste vooral waar hel een tak van fahriekmatigen arbeid geldtmeestal zonder grjole verliezen on mogelijk. Daarenboven is bijna iedere tak van nijverheid ?.in allerlei wisselvalligheden blootgesteld zoodat men te voren bezwaarlijk met e -nige zeker heid eene vergelijking van meer of minder voordet lig kan maken. Vooral op handelszaken is dit, naar hij meent, toepasselijk. Men ziet. dat beide schrijvers, die het overigens eens zijn omtrent het beginsel, waaromtrent moeije- iijk verschil kan bestaan betrekkelijk dit punt al leen verschillen in hun oordeel over de meerdere of mindere mocijeliikhcid van uiivucring. Grooter is de afwijking van hunne zienswijze ten ounzieu van de vraag, of spaarzaamheid en be perking van weelde bij den vermogenden al of niet weusclielijk is. Mr. v. V. had beweerddat indien bijv. cen9 door de geheele Natie jaarlijks van haar inkomen aan de vertering wcr«l onttrokken, cn alzoo als kapitaal voor het vervolg liesehikhaar werdvan de renten van dit nieuwe kapitaal vele duizenden in het vervolg meer dan te voren een bestaan zouden kunnen erlangen. He Heer II. noemt dit een aan- genanten droom van den plnlanihr iophmaar ook niets im-er dan een droom, want indien ieder zijne uitgaven zoo zeer lieperkle. en zich van alle voor werpen van weelde ontdeedzouden even vele duizenden daardoor het tieslaau verliezen, waarin zij zich thans mom-u verln-nam. Ken aantal In dienden, winkeliers, industriëlen, kunstenaars, ja zelfs groothandelaarsdie alleen door en ten gevolse van «le weelde levenzouden broodeloos Worden de geheele middenstand zou bijna izeheei vernietigd worden de huudcl zou van onzen bodem verdreven worden«Ie belastingen zouden niet ine«-r, kunnen opgehrugl wordende renten der Nationale schuld met meer worden betaald. Dit alles als een gevolg der algeineene besparing op groote schaal. De schrijver waarschuwt tenen het gevaar, dat men zoo dikwijls loopt, om bij werkterxlianins aan den eenliet te ontnemen aan den ander. Weelde en beschaving zijn miauw verwant. Door «le eerste te verdrijven verjaagt men ook «likwjjls de laatste t«»t moot nadeel der Maatschappij. Wij gaven alleen verslag var.» bovengenoemde brochures. Kcue bcourdcehiig lag builen ons oog- melk. Wij zullen du* niet vragen, of niet de laatste schrijver zich jjdele of althans «verdrevene schrik- beelden vormt ten gevolg; van eene verkeerde op vatting van «Ie licdoelingcn van «len eersteof niet .t/r. v. 1' ofschoon nis voorbeeld stellende eene plotselinge afvhalVuiu van on voortbrengende ver teringen opdat hetgeen hij wilde aantooneii door zijne lezers des tc beter zou bi'grcpen worden daarbij toch iin-ende. «lat de uitvoering van zijnen wetisch onmogelijk zoo door allen te gelijk kon noch behoorde te geschieden-- of hij zelfs niet op een geleidelijken overgun.s zinspeelde, toen hij sprak van een allengschen overgang derweiklicden v in het eene vak tot het anderenoch eindelijk, of het wel zijne bedoeling kan geweest zijn om onder liet woord weelde al datgene te begrijpen, wat daartoe door «len lieer 11. wordt gebragl, zoodat hel bijna synoniem met beschaving zou moeien worden gerekend. Misschien zou uien kun nen zeggen, dut de een de zaak te gemakkelijk, de ander te bezwarend voorstelten de waarheid ook hier iu hel midden ligt. Heeds hierboven wezen wij op het tweede ge deelte «Ier verhandeling en «le daarbij gevoegde Aanleeketiingen. De belangstellende ie/.er zal ook «lat gedeelte der brochure niet onbevredigd ter zijde leggen,-en daarin veel wetenswaardigs aantreden ten aanzien van verschillende droogmakingen, hetzij reetls in wei king of daartoe voorbereid wordende. Ook de droogmaking der Tienliovensehe plassen en van «Ie overige wateren iu «Ie nabijheid van het Tienhovensciie Kanaal, wordt daarbij besproken, zoo als le verwachten was van den schrijver, die niet ver van daar woonachtig is. A. R. v. II De TWEE Groninger Voordragen. De Thorltcckianen cn hunne organen wringen zich in alle bogtenom den Groninger regts-lecrstoel naar hun zin vervuld te zien vervuld door den volgznamsten discipel van hunnen' afgod. 7oo meent ook dezer dagen het /tandeUbladdal het indienen van de tweede iiouii- onatic (dc tb-eren ran Hees en Cappeyne, voor het loiiien- gewone professoraat), terwijl de eerste vraag was hangende i«(de voorgedragen lleercn Uurier en l/enng voor het gewoon iiprofessoraat)van invloed werd op den olloop der zaak.» Deze zienswijze wordt door ons niet gedeeld, namelijk niet gedeeld in de politieke beltekenis. Door ons wordt noch politieke heleekenisnoch politiek verhand geheeh» ;cn stellig thans niet) aan of het tusschen hetal of niet vroeger benoemen van den buitengewone!) of den 0 wonen hoog- leeraar. Immers, het Ministerie heelt om hioot adminis tratief-finaneiëele redenen den profmsor-extruordiiiaris nog niet in 1837 benoemd. Hel «vilde eerst de zekerheid hebben dat de gelden ook voor 1858, door dc wetgeving voor dien post zouden worden verleend. Tot elucidatie stippen wij tevens aan dat een professor-evtrnordiuaris slechts f 1500 a f l(>00 's jaars heeft; hij kan wel col- Icgicgoldeii trekken en testimonia aan de studenten afgeven, maar kan gecne zitting hebben o n een faculteils-examcn te helpen afnenici.. Hij heeft reglens uok geen conclusive stem in dc faculteit:,- oi' academische senanlsvcrgaderingon eu kan derhalve ook niet gekozen worden lot Rector- inagnilicits (president van de vergadering van professoren.) bedei'l de laatste twintig jaren licrft men echter dit alles zoo naauwr niet meer gnomen en het dus wel niet geheel onmogelijk kan zijn dat de aanstaande prolëssor-extra- ordinnris tc Groningen wat meer beweegkracht heeft dan wij aanstippen. Zoo blijkt dan dat de profest bet gewone kader der hoogleeraren zijnde hoegenaamd geen invloed kan uitoefenen op dc zaak der al of niet benoeming van Mr. Olivier tot professor-ordinaris. De zaak de» laatsten staat scherp geïsoleerd. De vraag is hier eenvoudig: zal het Ministerie rza dm Bsmzn »B Rimss zal dat i\at ion a te .Ministerie den vriend van de //teren Taoaztcce en vzi Ron* tot //oogleeraar benoemen, en Hoor die benoemingén zijne nationaliteit én zijne vritmde» V-loochenen Met kalmte wordt door de laatsten dejiitslag afgewacht. Meri verwijt onze partij en onsdat van de Groninger voordrag! eene kwestie van personen gemaakt werd. Men vergist neb of men wil zieh moedwillig vergissen. Uier moet er op gelet worden, wat de Heer Mr. Olivier, een der meest hartsloglelijkeaanhangers vanden Heer Tkorbeelce, in den leerstoel van hel rept aan de studerendeieugd zal onderwijzen. Stellig: Thorbecktaansck* theonèn. Ware niet hij maar op de nominatie sthragl een ander die niet ma sterk in het c, „looprnd Thorheekiaan tsdan had het NcderLindsch poblieit weinig of geen notitie genomen van de Groninger voordrag!. Ook ons doet bet leeddal de regts-leersloel tc Grotiiogm reeds zoo langrn tijd onbezet is, Joch aan wien <lc schuld? Niet aan bet Ministerie, dat hij het beëindigen van het adniinistralief-tinanciëcte nop. n» den aan le stellen prnfessor-eitraordinaris op de minunt den professor-ordinarii bad benoemd indien niet Mr. Olivier op dr nominatie stond. Aan het cotlegie van curatoren en vooral aan den Koninklijken commissaris ran Hogen kan dr vertraging door zijne ongelukkige voordragt met allen grond verweten worden. Daarbij heeft de hoog- lerraar /reedt te Ltrecht. wien de zaak niet raakte, hemel en aarde liewogenom Mr. Olivier te trachten er door te helpen. Zoo is dan nog de zaak der Groninger voordragt voor allen de kwestie van den dag cn in het bijzonder voor liet Ministerie eene gevaarlijke kwestie. AMERSFOORT «l.-n II Januarij 1858. Z. M. heeft benoemd tot Kanlonregter te Maars- senMr. .1. H. F. van Ewijcfc en tot Kanlonregter Ie Zb ld brock Mr. A. Trip. Ds. Yerweij le IJsseisteindie naar Hoorn lieioepen is. heelt Zondag j.i. bekend gemaakt, dat hij die beroepinu aanneemt. Te Smitde, wilde de vrouw van H. de Vrits des avonds baar »-hoon/.non en dochter, die met hun schip voor hunne deur lagen, nog voor zij naar bed vingen, even bezoeken. Zij komt geluk- km over de plank aan boord en is reeds op de plecht, toen zij, door welk toeval is onbekend, daar over boord valt. met hel hoofd op het ijs, waarvan het gevolg was. d?t zij kort daarna een lijk was. Den tweeden kersdag 1.1. bad zij inel haren echtgenoot de gouden bruiloft getierd. Uit Coevorden meldt men van 7 Jan. Eergis teren nacht is iu het drie uren van daar verwijderde dorp Tin holt (kon. Ilannovcrï. in eene schuur van den landbouwer R. brand uitgebarsten. De brand was door den sterken wind zoo hevig, dat eene oude behoeftige vrouw van 80 jaar, welke iu de schuur eene soort van woning had. benevens 30 schapen, jammerlijk door de vlammen ziju om gekomen. Te Gouda zijn aan onderscheidene personen St. llelena-medailles toegekend, waarbij onder an deren voorkomen de lleereii N. IJzendoornburge meester dier gemeente. II. van Bovene. rentenier. J. E. van Dongen Bolding, parlikulier, en vrouw Piedie, appelenvcikoopster, vroeger vivandière bij het groote leger, in welke kwaliteit zjj 2A0 uren boven Moskou is geweest. Door laatstgenoemde is vergunning gevraagd tot het dragen derzelve. (Professor Vreedf. zegt dat de namen der Si. Helena- medailledragers door de dagbladen verzwegen worde».! De kanselier der B.*ide Orden heeft aan alle Nederl. onderdanen, begiftigd zijnde met de me duille van St. Helena, onlangs door Z. M. den Kei zer der Franschen Napoleon lil ingesteld, herinnerd, dat de vergunning tot het dragen er van per re quest aan den Kanselier der beide orden zal belmo ren te worden aangevraagd. (Professor Vroede beklaagt zich nopens hei dragen der St. Helena-medaille en grondt zijn beklag op art. GS der Grondwet. Z. W. E. II. G. ziet tol zjjne Iteschamingdal vclgens bovenstaand berigt ook aan die bepaling voldaan ts.) Het Schiltmeer. eene tusschen Helium en Ap- pingedam gelegene watervlakte van ongeveer 5(H) bunder, wordt, b» «s gewoonlijk druk buocht. Laatstleden Woensdag en Donderdag trokken dan ook een aantal schaatsenrijders derwaarts. Door «Ion hevigen vrind van Dingsdag, waren oen groot aantal wakken op liet ine*r achtergebleven, welke l>jj de daarop gevolgde stille digtgevrorente zwak waren geblevenom den schaatsrjjdcr te kunnen dragen. Onderscheidene personen hierdoor mis leid, vielen op verschillende plaatsen reeds Woens dag en Donderdag door liet jjs, ninar werden ge red, of kouden zich zclvcn redden, omdat zij digi

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1858 | | pagina 1