AHERSFOORTSGHE
COURART
Jts S91.
vau I) I PIG SI) AG,
08 Janunr{j d859.
l)it l!la<! verschijnt lii-eciniuil in <lc wenk «les Üingsdtujt en Vrijdag*. - lie Prijs van het Abonnement is .50 in <lc 8 maanden. Van AdvcrtcnticnI lol 6 regels (50 Cents,
nlkn regel meerder 10 Cents, behalve lint Zcgelrcgt. 4fzomlerhjke tuna nunsfO.U). - llricven franco. bestellingen gcscliiedcn liij den Uitgever A. II. ran Ctetff, te
hat Kijk.
Amersfoort, zoomede liij alle boekhandelaren en Post-Directnurnn i
Justitie in de Ossendrechtscbe processie.
{Slot.)
Met voordacht werden na de vorige artikelen over
bovengenoemd onderwerp eenigo nummers lusschcn-
ruimte gelaten; het lag in ons plan eerst dan een
slotartikel aan de eigentlijke kwestie te wijden,
nadat zoowel de gceslopvatting der Grondwet van
1848. als den zin van liet gematigd liberalisme
besproken waren. De eigentlijke kwestie, ontdaan
van alle sierlijkheden of krommigheden luidt aldus:
is de Ossendrcchtsche processie, eene processie
door den wetgever bedoeld in den zin ccuer ver-
bndene of ongeoorloofde?
Hoewel niet wenschende geacht (e zijn, dat ons
begrip daarover als juist vooruit gezet wordt
mccncn wij, dat hetgeen volgt om te gronden,
dat deze processie niet behoorde te geschieden,
verre van verwerpelijk zal worden bevonden naar
liet inzien dei-genen, die zich omtrent dat vraag
punt op onzijdig terrein kunnen en willen plaatsen.
Hetgeen het eerst voorgelegd wordt is de vraag:
is de processie, gelijk zij gehouilen wordt, voodztt'
hi-lijk voor de deelnemers Daarop kunnen wij
geen ander antwoord vinden, dan dat dergelijk
uiterlijk vertoon van godsdienstoefening in een land
als het onze, waar positive godsdienstzin gevoegd
bij eenv«iiidigheid in het karakter zijner inwoners
zijn geweven, ccnen pijnlijken indruk bij het meeren-
dccl der landskinderen opwekt. Wij zien dan ook
niet iu, dat zij die den spoorslag tot het onder-
werpelijk uiterlijk vertoon geven, in de noodzake
lijkheid zijn liet als zoodanig te doen plaatsvinden,
en zouden zijons bedunkens, bijna even goed op
eenc andere min opvallende wijze hel godsdienstig
of liever liet kerkelijk voorschrift kunnen ten
uitvoer brengen, zij het melccnigc geringe afwjjking,
die alsdan zou iicderkoincn om liet uiterlijk vertoon
na te laten.
Wij zouden, onder meer, een voorbeeld kunnen
aanhalen, door ons persoonlijk gadegeslagen, dat
een stellig godsdienstig voorschrift zeer belangrijk
gewijzigd werd door de administrative hoofden eener
gezindte, ten einde zelfs niet gedurende den tijd
van één a twee minuten te doen plaats vinden eene
handeling op «Ion openbaren weg, welke mogelijker
wijze, als ongeoorloofde optogt had kunnen opgevat
worden.
Wil men evenwel het geoorloofde of ongeoorloofde
der Ossendrcchtsche processie aan ministerieele
opvattingen toetsen, dan luidt de opvatting van
den voorinaligen minister van justitie Donker-Cur-
lias aldus: «de Grondwetgever heeft gemeend,
dat in een land, waar zoovele secten vrijelijk
bare godsdienst uitoefenen, en nog anderen kunnen
verrijzen, liet noodig was, alle openbare godsdienst
oefening, van welken aard ook en door wie ook
vcrrigl, in den regel binnen gebouwen of besloten
plaatsen te beperken.Iu de toemalige circulaire
diens ministers komt w.jders voor:« uit het blijk
baar doel van den Grondwetgever laat zich ook
alleidcn, wat men door beslotenc plaatsen heeft
te verstaan; liet zijn alleen zoodanige, waarop
men zich onttrekt aan het oog en den omgang
van anderen; de wetgever spreekt niet van a/'ge-
shtenc, maar van beslotenc plaatsen; zijn doel is
hier, hetzelfde als iu de aanwijzing der gebouwen,
te zorgen dat geen andersdenkende, zijns ondanks,
getuige behoeft te zyn van godsdienstoefeningen
die hij afkeurt.» Ous bedunkens préciseert deze
opvatting de zaak in hare juiste afmetingen. Dat
de genoemde voormalige minister iels verder in
zijne circulaire dc deur openzet voor uitzonderingen,
neemt niets weg van dc kracht van het hoofdargu
ment. «dat dc andersdenkende viel tegen zijnen
wil genoopt moet worden getuige te zijn van
godsdienstoefeningen, die hij afkeurt.»
Maar, zegt men, dc Ossendrcchtsche processie
zal als uitzondering moeien gelden!Wij vragen:
op welken grond? Ja, wel is waar, uitzonderingen
zijn veelal bij zaken of handelingen gemakkelijk
te vinden of op te werpen, zoo ook in de locpas
sing van de wet, en wie geen vreemdeling in
Jeruzalem is, weet, dat inagthebhenden in den
staat de wet zoodanig interpreteren kunnen, dat
wat als regel dient te geldennu en dan tot
uilzondering herleid wordt.
Het zal dan ook voor lezers, die wat dieper in
eene processie-kwestie willen dringen dan eenc
tirade bloot geeft, niet ondoelmatig zijn. hier be
knopt (c omschrijven, hoe op den openbaren weg
zoo iets in den regel wordt gehouden: «ontrolde
vaandels, waaronder een met de afbeelding van
Maria; crucifixen, kruishouten, waaronder een zeer
groot niet daaraan hangende hamer, gecsselroede,
spijkers, nijptang, doornenkroon, spons, speer,
rictstaf en dergelijke, gedragen wordende door
mcnschcn gedoken in witte hemden. Jonge .'maag
den met aanvallig uiterlijkgedost iu fraai costuuin
houden een cri ander door middel van koorden
vast.» Om billijk te zijn laten wjj volgen, dat
alles rustig plaats heeft en, naar gezegd wordt,
uien niet luide bidt of zingt. Dit laatste neemt
echter niet weg, dal al wordt daarmede alleen
het gezigt vfni den amlcrsdeiikende pijnlijk aange
daan alligt koortsachtige gemoedsaandoeningen
ziel) van hem kunnen meester inukcu en zijnen
geest op dc pijnbank brengen.
Stelt men nu, naar het bovenstaandeop den
voorgronddat in den regel binnen dc gebouwen
of beslotenc plaatsen moeten beperkt worden, alle
openbare godsdienstoefening van welken aard ook ril
door wie ook verrigtdan zou iedere processie toch
door inagthebhenden in den staat als geoorloofd
kunnen beschouwd worden, wanneer zij slechts
tol uitzondering op dien regel wordt herleid. Maar
waar moet het dan heen met de wet zelve, als
haar uitrekken of inkrimpen tot zoodanig uiterste
geschiedt
Min of meer gelijk zij aanvingen worden onze
artikelen besloten; namelijk zeggende, dat door
ons in dc onderwcrpelijke kwestie voor zoo verre
eene zachte trede op een gebied, dat het onze
niet is, gemaakt werd, ais streng noodzakelijk
was hij hare behandeling en toelichting. Het zal
ons aangenaam zijn, zoo iu het vervolg geen rede
eens ministers ons noopt onze pen voor opstellen
van dien aui'd te punten.
AMERSFOORT, 17 Januarij 1859.
Op Dingsdag den 18 Januarij 1859 des avonds
ten dj ure, zal de Raad der Gemeente Amers
foort weder eenc Vergadering houden waarin de
punten van behandeling zijn:
1\ Rapporten der afdeclingen aangaande do
regeling van het lager onderwijs, met request van
den lieer Kollewijn.
2". Benoeming van leden voor stembureaus in
1859.
Den 27sten aanst. zal voor het prov. geregts-
hof van Zuid-Holland worden behandeld de zaak
van Johannes van den Burg, sjouwer, geboren te
Dordrecht, laatst gewoond hebbende te Dubbeldam,
beschuldigd van in den nacht van 4 op 5 Sept.
1858 den persoon van Samuel Versnel in liet water
te hebben geworpen, en teregt staat wegens mocd-
willigen manslag met verzwarende omstandigheden.
Wij vernemen, dat de Heer Mr. J. G. Rochusscn
als verdediger van den beschuldigde zal optreden.
Twee boeren in liet veen te Gramsbergen
aan den arbeid zijnde, kregen twist, die zoo hoog
liep, dal de een den anderen met den veenliouwer
een slag aan het hoofd toebragt, waardoor deze
nederzceg. Door het geroep van moord, snelden
ecnige personen den ongelukkige» ter hulp. Er
bestaat weinig hoop op zijn behoud.
Wij laten hier nog eenige bijzonderheden
volgen omtrent het gebeurde met den 83-jarigen,
gepensioneerden generaal v. G.: «de generaal moet
een vergiftigden koek hebben gezonden aan zijne
mailresse, die haren broeder, een militair met
verlof, daarvan een stuk aanbood. Nadat deze
daarvan een gedeelte had genuttigdwerd hij dooi
lievige krampen aangetast, gevolgd van brakingen
en, ondanks dc toegediende geneeskundige hulp
is dc ongelukkige jongman nog deuzelfden avond
bezweken. De politicvan het gebeurde door dc
zuster van het slagtoffer ingelicht, heeft den gene
raal in hechtenis genomen, als verdacht var. den
dader der misdaad te zijn. Toen hij door den commis
saris va:» politic ondervraagd werdheeft hij een glas
water gevraagd, waarin hij ratlcukruid wierp, dat hij
bij zich droeg en heeft hij deze poging lot vergif
tiging lot twee malen toe herhaald, doch werd
in dc uitvoering verhinderd. liet onderzoek is be
gonnen en thans moet hij, naar wjj vernemen,
reeds alles hebben bekend. Hij had, om zich van
de zuster des overledenen te ontslaan, reeds, eeni-
gen tijd geleden, rattenkruit! bij een apotheker
te 's Gravenhage gekocht. Volgens sommigen, zou
do aanleiding tot de misdaad eene geldqucstic zjjn,
hetgeen het hatelijke van het treurspel nog zou
verhoogcu.
Generaal v. G. is een zeer dapper en uitstekend
'militair geweest. Twee malen werd hij op het
slagveld gedecoreerd: in Spanje en te Waterloo.
Vooral in laatstgenoemden slag onderscheidde lijj
zich als kommamlant van de artillerie van hel
llollnndschu contingent; ook was hl) een der eerste
gouverneurs van de Kou. militaire academie te
Delft.
Voor een paar dagen heeft men des avonds
iemanddie inet een wagentje met honden be
spannen langs de Drentsche hoofdvaart te Smilde
reedaangehoudenhein van hel wagentje gerukt
en met wagen en honden in de vaart geworpen
zoodat de aangerande slechts met veel krachtsin
spanning zich heeft gered. Onlangs is des avonds
de diligence van v. Gend en Loos ook in die ge
meente aangehouden. Men hoopt, dal de justitie
er iu slagen zal de daders op het spoor te komen.
Eindeljjk is de te Eist by Ainerongcn be
staande vacature der predikantsplaats vervuld, en
wel door Ds. Dionysius Nyssen, te Molenaarsgraaf,
die het beroep heelt aangenomen.
Donderdagmiddag zag ineri te 'sGravenhage
gevankelijk binnen brengen twee Sclicveningsche
visschers. Naar men verneemt zijn ze broeders,
en is een stuurman en de andere matroos, zij
moeten des nachts twee visschers en eene vrouw,
inet welke zij onder drinkgelagen eenige uren van
den nacht hadden doorgebragl vrij ernstig verwond
hebben.
Men meldt aan de Ulrechtschc Courant uit
's tlagedat eerlang de benoeming wordt tc ge-
moet gezien van Mr. P. C. Kluit tot kantonregtcr
tc 's llage en in diens p'aats tot griilier van bet
kantongcregt te Voorburg Mr. R. C. de Graaf, vroe
ger secretaris van dc vereenigiug tot afschaffing
van sterken drank en betrokken in de zaak van
Mr. C. E. d'Engelbronner, thans vermaagschapt
aan den tegenwoordigen minister van justitie.
Op den avond van den 5dcn dezer is te
Stads Musselkanaal een man, T. Barlagen. die
gedurig en erg misbruik maakte van sterken drank,
zoek geraakt. Hij is in beschonken en opgewonden
toestand van den verlaalsincestcr vertrokken zonder
in huis te komen, alhoewel hij slechts vijf minuten
verder af woonde. Zijn'pet heeft men la .er tusschen
zijne woning en het verlaatshuis teruggevonden,
'tls tot dusver niet gelukt, ook na veel zoeken,
iets nader van hem vernemen. Misschien is hij
verdronken.
De toenemende kennis in onze eeuw heeft
praktijken doen onlstaaii. die vroeger onbekend
waren. Zoo hebben thans een aantal stroopers
bedacht, op het wild niet te schieten, ten einde
dc jagt-opzieners niet opmerkaam te maken, maar
liet te vangen met graan, dat inet strychnine is
toebereid, waardoor het snel gedood, doch het
leven der koopers en verbruikers in groot gevaar
wordt gebragt.
Men leest iu het Weekblad voor Israëlieten
het volgende:
Wij vernemendat in de algemeenc vergadering
der hoofd-commissie tot de zaken dor Israëlieten,
op 9 January jl.te Amsterdam gehouden, is
besloten, dat het advies aan de hoofd-commissie,
over liet ontwerp van wet op de begraafplaatsen,
uiigebragt door de beide opperrabbijnen te 's Gra
venhage en hunnen ambtgenoot te Rotterdam, na
een daaromtrent alsnog door de 11. C. met die
geestelijken tc houden overleg, aan dcu Minister
tot de zaken der Hervormde en andere Eerediensten
zal worden gezonden, ten einde door Z. Excs.
tusschenkomst dc aandacht der Regering gevestigd
worde op de wenschclijkhcidom by het tot stand
brengen der bedoelde wet te waken tegen inbreuk
op godsdienstige begrippen. Wij vernemen, dat
tevens besloten is, gemeld advies met het rapport
der II. C. aan al de opperrabbijnen in het Ryk
en de rabbinale assessoren tc Amsterdam mede
tc doelen, onder geleide eener circulaire, waarin
hunne aandacht gevestigd-zal worden op de aan
hangige wet op de begrafenissen, als op een on
derwerp, in de tceilersic belangen der godsdienst
ingrjjpende, en aan de genoemde geestelijken
grond kunnende geven tot liet overwegen der wen
schclijkhcid, om dc bezwaren, die bij hen tegen
het wets-ontwerp mogtcn beslaan (liefst gezamenlijk)
bij een verzoekschrift kenbaar tc maken aan de
Tweede Kamer det Stajcn-Gcncraal.
In dezelfde vergadering der 11. C. hebben, nacr
men meldt, bciaadslagingen plaats gehad, zoowel
over de godsdienstige belangen der Israëlieten
op Java, als over de wcnschcl ijk beid, om aan
den onzekere» toestand, waarin de organisatie van
liet kerkelijk beheer hier te lande verkeert, door
gepaste maatregelen zoo spoedig mogelijk een einde
te maken. Omtrent deze lieide aangelegenheden
zjjn besluiten genomen, die, hoewel nog niet voor
openbaarmaking vatbaar, echter, naar men hoopt,
aan die gewigtigc belangen bevorderlijk zullen
kunnen zijn.
Ecu llï jarige knaap is ter zake van bet
stelen van 12 noten (3 cents waarde) uit den tuin
vau den burgemeester te Sleeuw ijk door het hof
