AMERSFOOUTSCHE
COUR AWT,
.12 1595.
van D I Pi G S I) A C dS Augustus dS6S,
Dit lilad verschijnt de» Vaandags en Donderdags avond». De Abonnementsprijs is /1.59 in de 3 maanden. Van Advertentien I tot 6 regel» 60Cent», elke regel
10 Cents; legale Advertentien per regel 15 Centsbehalve het Zcgelregt. - A/z. nummert 10. Itrieven franco. Ilestellingen hij den L'itg. A. H. ran Cite ffte Amel
Bureau Amertfoorttche Courant, Lange»lraat, Wijk F, N°. 43, over de Oude Vischmarkt, soo mede bij allo Boekhandelaren en Post-Directeuren in het IIijk.
De Amslerd. Cl. behelst het volgende artikel;
Cieschledenls der particuliere suiker
cultuur met vrijwillige»» arbeid.
d in den warni zin van
n voornamelijk bij de particu
liere suikercultuur, beatasn beeft, uf nog bestaal, en of deze cultuur
levensvstbssrhrid beril bij inlk een vrijen srbeid die traag is
nu reeds 15 jaren voortdurend aanhangig. Inderdaad ieder mot
gerond verstand begaafd, moet verhaald itaan over ren too iang-
durigeu strijd, en dal wel een strijd die too gomakkelgk te bealivaen
ia, wanneer men slechts wil. Men moet namelgk do waarheid de
xuivere waarheid willen, en de feiten niet sofistisch verdraaien;
men moet de hertenschimmige, bloemrijke theoretische redeneringen
van de heeren Pierson vin Soest, van der Vliet, van Professoren
in de studeerkamer en agitatoren iu hel parlement en daarbuiten,
slechts als oefeningen in de dronomi'f politique of ala middelen en
PO&'"g«° om aich een naam te maken beschouwen.
Ik aal daarom trachten eene getrouwe geachiedenia van den vrij -
willigen arbeid bij de auikeroultuur te leveren, onpartijdig, aonder
politieke kleur. Zelf oog- eu oorgetuige geweest sijnde en in de
kwestie betrokken, kan ik veraekeren en bewgsen geen jota Ie acbrij-
ven, die niet alrikte waarheid is, en durf ik geruatelgk de radicale
liberalen uittarten de waarheid der feilen din ik ral aanvoeren
Maar, hoor ik menig veratandig lezer vragenwanneer de geschie
denis tulke evidente hewgzen aaubiedl, boe ia hel dan mogelijk nog
altgd het legeudecl le willen beweren en dat zelfa de Kamera niet
welen wat de waarheid ia? Ook dat raadiel is, naar hel mg voor
komt, niet moegelijk op te lossen. Men wilde, ter liefde vsn theorién,
uit liberaliteits-AcAtivs/zrZer/, en uil egoïsme van de znivere waar-
beid nieta welen. Alle rapporten en vertongeo die waarheid behels
den, trok men in twijfel, en brag i, om de waarheid te verbergen,
bet zoo dikwijls op Java gebruikte diplomatieke middel in prakigk,
oiu nl. deu kleineu man mei commissiCu en onderzoekingen derwgee
te veruiuegen, dal de Javaan eiodelgk bet geduld verliest en ant
woordt wal hem door de hoofdcu en onderioetcis in ilen mond
gelegd wordt En de vrg-arlietdera aau de (legering zijnde, waren
daarin handige diplomalen I
Dat dit geen hypothesen ago aal de geachiedenia zullen de
feilen bewgzen.
De schokken van 1848 lieten zich vooral en niet weinig in Ne
derland, cd nog heden gevoelen. De Siste»-Ccneraal wilden nu
alleiook de kolonie regeren cn van lieverlede begon men de
prerogatieven der Kroon en de haar toegekende bevoegdheid ala
opperbestuurder der koloniën, indirect lot een minimum te reducereu
Het gevolg hiervan waa, dal een gouverneur-generaal naar Java
werd gezonden wiens eeuige aanspraak eu verdieusie was lot de
liberale fractie Ie behooren, en zoo zagen wg op 12 Mei 1851 het
bestuur orer U, I. door deu heer Duy.naer van Twist aanvaarden,
om tonder deugdelijke voorbereiding uf natuurlgke geschiktheid,
hecrscher te lijn over millioenen nirnschcn.
De nieuwe gouverneur-generaal, onbekend met de taal, zeden en
Eehroiken van bet volk dat hg regeren moest, ja zelfs een vreemde-
ng in de gewone administratie, moest uaiuurlgk alles asn anderen,
ovei laten, cn aoo kwam Java feitelijk onder een oligarchie, liet
ar peek l van self, dat de vice-president vsu den tlaad van Indie
als tweede persoon, den meeaten invloed verkreeg. Toevallig uf
gelukkig voor Java waa het de Perea een vrij-arbcider por
excellence. En plotseling waa dan nq ook de leusvrije nriejil
He lieer de Perez dacht zeker, dal hel jaar 1848 ook ile Jayai.u
in ceo ommezien geheel zou veranderd hebben. Alzoo en derh.l.e
motet er vrije arbeid beslaan en Java gelukkig inaken. Hel bew i«
jou geleverd wordeo. De beer de Perez had met ver Ie zerken. Hij
vond de gelegenheid bij zijn schuonrooii, den br, Sluel, Ie Poer-
wowadi. die goaveruemcnia-auikerconlrautaul was. Ku natuurlijk,
het grlukle aau dm achooazoon van den Tocwen flesasr (den
l.rooieu lieer) prachtige vrij-arbeiders-resultaleu la bekomen,
prachtiger en vuordeeliger dao zelfa door ziju gouvernrmeula con
tract. Immers de Regent (inedono, klein inlimitch hoofd) en zelfs
het volk willen alias, dal liet de wensch (hij beu astat.) van
den rooien lieer was, dal de vrijwillige suikercultuur goede
resultaten moest opleveren. De meeste zorg werd dan ook aan
deu gewenschte n (d. i.gedwongen, lievolenj vrijen arbeid beileed,
srlfa met e u weinig de gonveruemriila-saiipUiil le verwaarloozen,
eu daar bet attn den contractant vergund wat het particulier riet
Iegelijk met dat van wege hot gouvernement aangeplant te malen,
I lelde de vrijwillige aanplant ecu buitengewoon mooi product.
Destijds waa zulka ook elders hel getal onder anderen op Cho-
rihon, waar dezelfde vergunning, om particulier- en gouvernemente-
riel door elkander te malen, gegeven waa.
He aanplant van particulier riet heiig op wneiten grond of soo als
te Poerwodadi wvnl bijna bel dubbel booger als guuverneineots-rift
gelaxeerd dus verlies voor het gouvernementverliet voor iln
bevolking en alleen wmal voor den vrij-arkeidnr. Later, toen op
Cheribua bii afloop van het contractde genoemde vergunning
Werd ingetrokken vonu nan hit rnonucr too oaaiao dat men het
niet da moeite waard hield tmalen
Oui nu op den vrijwilligeti aanplant te Poerwodadi terug Ie
komen, aoo hebben, vooral na den dood van den heer de Perez
cenigr residenten getracht den waren toestand aan bel licht te
brengen maar hrt moest en het zou vrije arbeid zijn, en zi|
werden ala oud-gatleu en bemoei tuchtigen overgeplaatst, en de
laatste metl-couraut zegt in hare: Sleinmea van va voor Inlanders,
'1st Pak Poeloea klstgl dat de ambtenaren die aorg helihen gedragen
voor den auikerrietaanplant van den lieer Sloot le Poerwodadi in
geen twee jaren priMMtcn hebban genoten, eu liet particulier riet
tegelijk met dat ven wejjo hel gouvernement aaiigeidaiit wordt garnalen
im men du» geen peil kan trekken op de ophrengst.
Ware da afgetreden generaal een eonavrvallef gewuesl
hehhes,*.." H
Wat ia dn radicale, vrjwillige eihnid toch een regen I
He buitengewoon gunstige retiillalen door i
.olgmg,
.elgk o
i bekend
■I" liberale regering Ie vinden en lew.iUig van den gr
Tig-arheider, den heer He IV... Men dachtd.aelf.le middelen
en later roor 30 mille verkocht, en vrijwillig hielpen de Ja
vanen van de binnenlanden zelfs asn zeer goedkoopc materialen.
De fundamenten voor een fabriek werden gel-gil cn zoo ala men
destijds beweerde, onk tl van liberalen, vrij willigen kalk en aleen.
De residentWeatericb en Ooat-laduch doof, wat vrg-arbeiders-
blind en de toenmalige regent, een man van 22 jaren, zonder
energie of krachl cn ziek Hoor de poljrgami*. Er baboon dan ook
een huilengewone gezondheid toe oui op zijn 22e jaar reedt 42
malen getrouwd geweest le zijn en steeds 4 a 0 vrouwen dan kost
te moeten geven I
Itijna gebed de residentie waa verontwaardigd over de htndelwijie
van den controleer en een onderzoek werd aan een ander controleur
opgedragen, liet leverde genoog bewijzen op dat de bevolking
niet zoo geheel ongelijk had lis haar ourdeel maar hel rapport
werd in handen gealeld ran den vrijen-arbeiil-atichteodeu contruleur
aclven, die eenvoudig weg liheraal-radieaal antwoordde i s dal
bet rapport onjuist waa," dal alleen jalotaij aprak en de rapporteur
aelf de ondernomin- wilde hebben.
Een herhaald onderzoek door denzelfJen controleur met den
toenmaligen regent van Koeningen nu regent van Cherihun en
vrieud van den resident, een .erlicht, onpartijdig man ingesteld,
had tot resultaat: dat de vrijwillige arbeid een wasten neus was.
en niets dan een vermomde dwangarbeid. Op gevaar af de gonst
vsn den resident le verliezen bleven de regent en de controleur
mondeling en schriftelijk deze hunne bewering Volhouden.
De cnutroicur nam nu alrcbta ziju ontslag, en in korten lijd zag
men zes groote particuliere suikerondernemingen mal fabrieken tot
siand gebragt, vier in de nabijheid van gouverncments-aanplant
en twee in een district waar geeu gourerneuinnla-cultuur is.
AMEHSFUOHT17 Autism* 1808.
Dingsdag jl. hid hel prjjsschielen plaats voor
hel kader der Amersfoort*': lie dd. tk-hullery. waar
aan 18 onder-officierru en korporaal» deelnamen.
De prijs is behaald door dt-n sergeant Giclltt5
scholen, waarvan 5 Irellers, uitmakende 11 ptiuleu.
De premie bleef onbeslist. .Na deze oefening ge
schiedde het vuren tnel gesloten gelederen onder
leiding van den kapitein II. Lrinwbrr en gecom
mandeerd door den le luitenant Ant", van lleeli
welk vuren zeer gunstige lesultalen opleverde.
Men meldt ons uit Itiaru:
Donderdag jl. ontstond brand in een sparreithnsch
aan de lloogc Vuursche. voorbij deu lol gelegen,
eu juist in veiling; dadelijk spoedde men zich van
hier, waaronder een aauial arbeiders met spaden,
Ier blusschmg. Z. K. II. Prins Hendrik der «Neder
landen verscheen omstreeks 4 uren 's middags op
het terrein. Drie brandspuiten eu ruim eeu honderdtal
werkgasten uiet spaden waren tegenwoordig; te 9
uren 's avond» kwam de spuit le Itaani terug,
doch hieven nog een vjjftigtul werkgasten met
spaden wakenoindal de braad nog niet geheel
gebloscht was.
De burgemeesters van llaarn cn Soest wareQ
spoedig aanwezig. De brandweer van Soest siood
mede gereedoin zich op het op 2 uren afstand
van daar gelegen terrein vau den brand te begeven.
Ileeds drie wageus inet arbeiders, innl schoppen,
waren op wegdoch weid htiune hulp onooodig
geoordeeld, al» wakende een voldoend aauial ar
beider» op het hrandterrein.
liet Ge concert in het Hótel Velaars, Zaïurdag
avond jl.. was weder uitmuntend en de muziekkapel
Jer rjjdende artillerie ouder directie van den heer
fiürnbttrtjerhetwelk wekelijks aan Amersfoort»
iugezeteueii zulke genolrijke avonden scheukt, hand
haafde ook in gemeld hèlel te lluarn. zijnen tnuzie-
kaleii roemterwijl het concert werd opgeluisterd
door den voortreffeljjken zang der liedertalel- Aurora
uit Utrecht, ouder directie vau den Heer Diehard llol.
Door den Minister van Oorlog is bepaald,
dat op 2"2 September e. k. de aanbestedingen van
fout rage» voor de troepen te paard in de verschil
lende garnizoenen zal plaals hebben, loopeitde over
het t||dvuk primo November 18(18 lol ullimo
October töfl'J.
Men schrijft uit Grijpskcrk aan de Pr. Grou Cl:
Verschillende en soms z«er onaangename be-
rialeu zijn lol dus ver in omloop omtrent het
verdwijnen van den heer W .udsma le Ultuin.
Hoe eu op welke wyze deze zgak ook door het
publiek wordt opgenomeu en beredeneerd, lot dusver
lihjli zij meteen sliijjer bedekt, maar waarschijnlijk
i» het dat er een blaam wordt geworpen op
uiiMiacheudie vijj zeker nis eerlek uiet alleen,
maar (evens ook scdctl ja roti pn b|j hunne meesters
öu by hel publiek al» getrouw en edel te bock
slaan. Wenseiieiyk Zou 'ttyn. dat er o«ur deze
zaak meer licht verspreid kou wufden. Nog gaal
hier het gerucht, «lat zekere dame, ouder de naam
van S<kke Au 4 bekend die gehuwd, voor «enigen
lijd (wauroiii IS niet bekend) haar echtgenoot heeft
wil,tien eu thans hij lia.tr uceder ie Ulrtim wuaitde,
zich Vrijdagde dag na het verdwenen Van ds.
W.. iu-iji-s aankleedde. It iar overige goederen hjjeen
pakte cn daarna vertrok, voorgeveude zich naar'
lloogeveen le willen begeveuwaar zij vroeger
eentgen t|jd met baar echtgenoot woonde, ten einde
daar baat oude kennissen te bezoeken. Ook de
lieer W. was een goede kennis. Kan dit vertrek
ook rcnigziii» in vctband worden gebragt met hel
veidwiiiieii van den lieer \V.
Men leest in tie (iron. Cl.
liet Daybl. e. Zuitlh. deelt si» gerucht mede, dat
de lieer Geerltem, lid der Tweede Kamer voor
het kiesdistrict Groningen zou worden benoemd
lol Commissaris des Koomgs in de provincie Over
ijssel. En aangezien het blad den heer Geerl-cmth
beschouwt als den man, die door de inededeeling
der brieven van den heer can fly landt in de zitting
der Tweede Kamer van den 25 Nov. een zoo voor
naam derl heeft gehad in den strjjd der laatste,
maandenwaaruil het tegenwoordigin het oog
van het Day bi zoo verderfelijke Ministerie is ont
slaan, zoo laat het zich verklaren, dat het
onmiddellijk na het vetnetpen van bovenstaand
gerucht met zijne gewone heftigheid tegen bedoelde
keuze te velde trekt. W(j durven beweren," «egt
het blada dat zoodanige benoeming bijna alge
meen gevoel van afkeuring, ja van afkeer zou
verwekken." Het Dagbl. brengt, a om die meeniog
re regivaardigenhet vroeger voorgevallene nog
eens op zijne manier in herinnering en komt dan
tut de conclusie, «lal hel een ontzettende dwang
zou zijn op den Koning gepleeud als men hem
nu juist den mtn als zijn vertegenwoordiger op-
lining, die hem beroofde van den groolen staatsman
vu» Zuylrn.
Iu den nacht van 10 op II jl. heeft men in.
de omstreken van Parijs. MeudonDellevtie en
eenige andere plaatsen een tamelijk sterke schok
«ao aardbeving waargenomen, die de inwoners uil
den slaap wekte.
Tengevolge der ondervinding, io den jongsten
oorlog, zullen de F'snsche marketentsters tot een
geregeld corps worden vcreenigd, dat onder hel
lot-tigl zal slaan van den intendant van het leger,
Wanneer men bedenktwelke invloed de marke
tentsters uitoefenen, dun zal men niet anders dan
deze maatregel kunnen goedkeuren.
Men leest in de Pmv. Drent $clte Cl.
sEersi heb ik willen schrijven: «aan al de voor
standers van 't goede": maar, daar geen der
lezers zeggen zal dat hjj 't kwade vooruit helpen
wil en ik niemand graag aan mijn hals bebzon
heb ik dat maar gelalen.
Nu redeneer ik zooals alle mcnschen 't goede
voorslaandan moeten ze ook allen de afschaffing
voorslaan (de afschaffing waarvan weel ieder wel)
en allen leden worden van 't afschaffiogsgenootschsp.
De afschaffing toch is goed. omdat zjj veel kwaad
tegengaat en die lid van 't afschalfingsgenoolschap
is. heeft het goede voor oogen. T Eersie zullen de
meesten nu wel loegeven 'l laatste evenwel niet
dil getuigt het laatste jaarverslag over de afschaffing.
Er zijn in Dreniho nog maar 14 plaatsen waar
de afschaffing vertegenwoordigd wordt eo nog maar
13*2 afschaffers.
Miar waarom dan niet? De een zal zeggen: ik
behoef geen afschaffer te zijn om geen dronkaard
te worden en 't bedje drank dat ik gebruik zal
tne geen kwaad doen. Alles toegegeteu. Maar kent
ge dan niemand, op wie ge invloed zoudt kunnen
uitoefenendie een matig drankgebruik kwaad
zou doen of die licht kans heelt eeu dronkaard te
worden En weel ge dan wel dat uw invloed
weinig is in deze, indien uw voorbeeld niet me
dewerkt I'>n tweede zegt: ik kan nel geen drank
drinken en du afschaffing voorstaanzonder me
ergens toe te verbioden. Heel wel mogelyk. Maar
maakt dan eendragt geeu rnugt tfieer en is 't kwaad,
openlijk le betuigen wat toch onze gevoelens
zjjn Een derde wordt terug gehouden afschalïcr
ie wordendoor de meeniugdat hjj eeu eed
afleggen moet en 't dan zoo ligt zou kunnen ge
beuren, dat hjj meineedig werd. Tegen hem km;
ik zeggen, dat die meeniug valsch is. Die afschaffer-
wordt belooft schriftelijkgeeu drank te drinken,
of aan een ander Ie gevenzonder dal de doctor
't voorschuil, en 'l weer af te schrijven, als 'l
Item niet langer bevalt."
Tc Parijs cn in de voornaamste steden van
Europa (te Amsterdam bij «le heeren Lippmann
Hoscnthal Sf C.) is de inschrijving opengesteld
in eene gcldlccning van dertig tnilliocn Irancs,
bestemd voor hel aanloggen eener tclcgraaf-
conimunicntic van Brest over liet Pransche
eiland Saint-Pierre met New-York. Dat kapitaal
i» verdeeld iu 60,000 actiën van l>00 franc»;
daarvan worden 50,000 a pari het publiek
aangebodendo overige worden bewaard om
aan de concessionarissen eu «aan dc vervaardigers
van den telegraafkabel gegeven tc worden,
wanneer de tclegt aallinie in goede werking zal
zjjn. De linie zal, naar het plan der onderne
mers, in den loop van het jaar 1869 in ex
ploitatie gebragt worden.
Deze nieuwe tologianf-communicalie zal in
eene dringende behoefte voorzien. De. aan le
leggen linie zal geen ander dan Fransch en
Amcrikaanscli grondgebied aandoen. Wel is de
linie langer dan de bestaande tusschen dc Icrscho.