m 5576.
Maandag 23
M aart 1885.
Uitgever
H. VAN CLEEPF
te Amersfoort.
Uit ulud verschijnt Maandag en Ih.uUrr.laym' May. Aiionucmcnt gat 3 m.i.niilrn f\Kratio per
post/1.16. Advertentie 1 6 reif'!» (li) Cu elke regi-l meer U» Lu.; i?roote letters n»*r
plaatsruimte voor raudeu en unilere e»tr» iiiriutinK tfescliiedt lurnjfre prijsberekening. Legale
uffieieéle eu onteigen. Adv. per re/el 15 Cu. Koclnmes per regel 2» Cu. - Aft. nummert 10 Cu.
Bureau
MUURHUIZEN
hoek KorteerachtWijk B 00.
Nationale Correspondentie.
HOOGER ONDERWIJS.
Mijnheer de liedaclcur
Nog ligt een ieder verscli in het geheugen
de rondreis door dit land van het kaapsch drie
manschap in het vorige jaar. het voor deze
drie heeren al een droevige ervaring geweest
dat de ontvangstdie volgens hunne eigene
woorden met eene verafgoding als het ware
gelijkstond niet gevolgd kon worden door de
toezegging dezerzijds van hel vereischle kapi
taal voor den Delagoa spoorweghel zal zeker
voor htm toch een verblijdend verschijnsel zijn
wanneer zij vernemen dat de Regering door
eene wijziging der wet op het hooger onder
wijs, bepalingen wil vaststellen omtrent de toe
lating van vreemdelingen en Nederlandersgeen
ingezetenen van hel Kijk zijnde tot de examens
voor de doctoraten in de faculteiten bij art. 84
der genoemde wet bedoeld en zulks op ver
toon van getuigschriften van bekwaamheid, af
gegeven door huitenlandsclie instellingen van
onderwijs of onderzoekmet dien verstande
dat de eischen voor het verkrijgen van die ge
tuigschriften ongeveer overeenstemmen met
die van het programma voor de Nederlandsche
hoogeseholeti vastgesteld.
Behalve voor de belangrijke zoogenaamde ko-
1 o 11 ie 11 van onze landgenooten die te Parijs en
Brussel wonen, voor He zonen van Nederland
sche diplomaten en consuls voor de Hollanders
in de Levantdie niettegenstaande enkelen
hunner daar zelfs van geslacht lol geslacht heb
ben vertoefdtoch prijs op hunne nationaliteit
en taal stellen voor de groepen en bevolkingen
van Nederlandsclien landaard en afkomst, hiel
en daar in de Yereenigde Staten van Amerika
wonendedie Nederlandsche boeken en ge
schriften lezendagbladen in onze taal uitgeven
en \an tijd tol tijd de gemeenschap met het
oude vaderland hernieuwenis de ontworpen
wijziging hoofdzakelijk gebaseerd op een mon
deling en schriftelijk onderhoud van den super
intendent van het onderwijs te Pretoriade
Heer du Toilnopens de toelating van jonge
lieden uit Zuid Afrika.
Voor e> nige jaren plachten zich een niet on
aanzienlijk getal jongelieden uit die landstreek
en in liet bijzonder uit de kaapkolonie naar
Nederland te begeven om zich aan eene der
hoogescholen tot iiet verwerven van een aeade-
feuilleton"
EENE II A It DE LES
•|9) door S
Angèle keek het meisje dan hoofdschuddend
na en beklaagde haar uit liet diepst van haar
vroolijk kinderlijk hart. Zij zou zich niet aan
zulk een stilkalm leven kunnen gewennen
zij hield van vrooiijkheid en van lichtzij kon
slechts tieren onder den zonneschijn van het
gelul;.
Willy had den i-aad zijner moeder gevolgd
en dus geen enkel woord inct zijnen vader be
treffende den jongen haron von Lachnitz ge
wisseld hij wilde alles maar cans afwachten en
hoopte dat Gerard zijn bezoek aan zijne ouders
vooreerst uitstellen zou. Maar zijn wenseh zou
niet vervuld wordenwant op zekeren middag
vond hij hem in de tuinkamer hij zijne familie
zitten. Onbemerkt was Willy binnengetreden
en beschouwde eenige oogenhiikken de pratende
groep. Mevrouw Waltorn zat op de sofa en
hoorde gespannen naar de woorden van den
bezoekerdie echter meer tot Kniy dan tot
haar scheen te spreken, liet lieve kind was,
zooals duidelijk uit haar geheel voorkomen
bleek onder den invloed zijner persoonlijkheid
geraakt Gerard kende dien invloedhij had
daarvan in den vreemde hoeren gewagen en was
er dien nooillottigen avond al was het ook
slechts eenige seconden getuige van geweest,
rnischen graad te bekwamen. Allengs is dit ge
tal inzonderheid na de invoering der boven
genoemde wel op het hooger onderwijs zooda
nig afgenomendat het thans eene liooge zeld
zaamheid mag boelen een Zuid Afrikaansch
student aan eene Nederlandsche universiteit
aantctreffen.
De reden hiervan ligt ontegenzeggelijk voor
een groot deel in dt verzwaring der eischen
voor de toelating tot de academische examens
konden de bedoelde jongelieden toch vroeger
zich gemakkelijk in hun eigen of in dit land
voor de admissic-examina bekwamenzooals
dit vóór de invoering dier wel was voorgeschre
ven nu de toelating tot de academische lessen
is afhankelijk gesteld van den uitslag van een
voldoend afgelegd eindexamen aan een gymna
sium is hun de pas feitelijk afgesneden om
dat het voorbereidend hooger onderwijs in die
gewesten niet berekend is voor de opleiding
tot genoemd examen terwijl het niet te ont
kennen valt dal eene voorbereiding daarvoor
hier te landeinzonderheid door den langen
duurschier onoverkomelijke moeielijkheden
medebrengt.
Het is dus een groot bezwaar voor zoodanige
jongelieden om het getuigschrift van voldoend
gymnasiaal eindexamen te verkrijgenen te
meer zou dit voor de toelating op de neder-
I landsche hoogescholen klemmen nu sedert de
oprichting in 1878 eener universiteit te Kaap-
stad zij. die later aan een Engelsche of Schotsehe
Universiteit een aeademischcn graad wensehen
te verkrijgen de propaedculische of voorbe
reidende examens aan de kaapsche hoogeschool
kunnen afteggen.
De Regeering was niet ongenegen om tot de
I verwezenlijking van de wensehen van dc deputatie
uit Zuid-Afrika toen zij ter zake haar verlangen
I openbaarde medetewerken en vergewiste zich
hij de colleges van curatoren en de senaten der
universiteiten van de meening welke deze toege
daan waren. Allen waren gunstig voor eene loe-
lating gestemd behalve dc senaat der hoogeschool
te Groningen die meende dat aan dc Regeering
macht en recht ontbrak tot voldoende controle
op liet onderwijs en de examens in het buiten
land en dat geen genoegzame waarborg zou
kunnen worden verkregen dat de eischen der
examina ginds eenigszins gelijken tred hielden
met hier, m. a. w. dat de studenten niet ge
noeg beslagen ten ijs zouden komen en het
en een angstig gevoel beklemde zijne borst. On
willekeurig deed hij driftig eenige stappen voor
waarts daardoor werd de opmerkzaamheid
op hem gevestigd.
«Ha, Willv, het treft gelukkig, dat ga juist
hier zijt," riep de heer Waltorn op zijn ge
wonen jovialen toon uitdc goede man deed
het blijkbaar genoegen een spruit van adellijke
geboorte onder zijn dak te ontvangen. «Daar
door zijt ge in de gelegenheid om met onzen
buurman kennis te maken." Deze was inlusschen
opgestaanhad zijn lorgnet in zijne oogen
gezet en nam den jongen man van hoofd tot
voeten opzonder blijk te gevendat hij hem
ooit vroeger ontmoet had.
«Is dat eomediespel of werkelijk," mompelde
mevrouw Waltorn die heide jongelingen aan
dachtig gadesloeg.
«Baron," zoo vervolgde de heer Waltorn
plechtig, «ik heb de eer u voor te stellen mijn
zoon Willy Willy de.
«Geef u geene noodeloozc moeite om den
baron aan mij voor te stellenviel dc aange
sprokene zijnen vader in de rede. «Ik ken don
baron roodsbesloot hij met nadruk.
Hij had plotseling een besluit genomenin
zijne eerste opwellingtoen hij dc achtelooze
hoewel niet onbeleefde wijze zagwaarmede
Gerard hem opnamhad hij dezen met dezelfde
munt willen betalen. «Maar," had er eene slem
in zijn binnenste gefluisterd «zou het niet heter
zijndat ge hein toondet dat gij hem en
zijn karakter kendetdaardoor zou-liij misschien
onderwijs der Hoogleeraren voor hen weinig
vruchten zou afwerpen.
Dit advies k<>n echter den minister van Bin-
nenl. zaken niet alschrikken want de hooger
genoemde instelling van universitair onderwijs
Ie kaapstad hiedl waarborgen genoeg dat de
door haar afgegeven getuigschriften aan eene
toelating tol de lessen aan onze hoogescholen
zullen voldoen en Ie meer bestond geene
reden in het bezwaar van den Senaat te Gro
ningen te dealenomdat de Zuid-Afriknansche
studenten die in de medicijnen willen studee-
ren op hun bewijs van goed afgelegd toela
tingsexamen aan de hogeschool te kaapstad
aan Engelsche of Schotsehe universiteiten van
het propaedentisch examen zijn vrijgesteld.
Voor de toelating tol de andere ta( ulteils-
colleges (rechten theologie, letteren, wijsbe
geerte) worden aan de Britsche hoogescholen
zwaardere eischen gestelden kan met de
kennis voor de medische studenten gevorderd
niet worden volstaan doch de eischen tol toe
lating voor deze studievakken zijn zoo laag
mogelijk gesteld.
Mocht deze wet tol stand komen dan zal
daarmede zeer zeker eene groote schrede voor
waarts zijn gedaan om den bloei der beroemde
nederlandsche hoogescholen te bevorderenen
zal het blijken dat de vriendschap met hand
druk en druivennat aan de Zuid-Afrikaansche
deputatie bezegeldgeen formule noch ijdole
klanken zijn geweest.
Het vorenstaande was juist gereed toen het
voorloopig verslag verscheen waarhij bijna al
gemeen instemming werd betuigd met hel doel
om de handen met de Zuid-Afrikaansche stam-
genooten nauwer aantehalendoor hen in de
gelegenheid te stellen aan onze universiteiten
hunne studiën te voltooien.
De vrees werd echter uitgesproken dat door
deze w:et vreemdelingen en Nederlanders in
het buitenland gevestigd in een gunstiger toe
stand zullen komen dan de Nederlanilschc jon
gelieden die in Nederland hunne voorberei
dende studiën voor de universiteit hebben vol
bracht en eerst na het alleggen van een zwaar
examen tot de academische lessen worden toe
gelaten alsook dat al wordt nu in plaats van
het toelatingsexamen de overlegging geeischt
van getuigschriften van bekwaamheidde Re
geering nogthans uit den aard der zaak o\er
het onderwijs aan buitenlandsche instellingen
zijne bezoeken staken minstens toch beperken."
En aan deze waarschuwing had Willy liet ooi-
verleend zooals wij uit zijne woorden bemerkt
hebben.
Het geluid van die ernstige stemdeed de
baron een oogenblik verhleeken één «ogen
blik slechtswant in het volgende had zijn
gelaat weer de gewone kleur aangenomen
terwijl hij gulhartig zeidc:
«Ik had uwaarlijk niet herkend, mijn beste
heer Waltorn gij zijt zoo zeer veranderd Maar
och 't is ook al zulk eencn langen tijd geleden
dat we elkaar ontmoet hebben en juist in die.
jaren ondergaat de mensch en vooral de man dc
grootste verandering uit- en inwendigniet
waar T'
«Het eerste kan ik niet van u getuigen
baron het laatste zal mij nog moeien blijken ,w
antwoordde Willy koel. zich «ogenschijnlijk kalm
naast zijne moeder op dc sola nederzettende
«lk wist niet," zoo mengde de heer Waltorn
zich in hot gesprek«dat ge elkander kendet.
Willy heeft mij daarvan nooit iels verteld j;«
baron ging hij tot dezen voort, lat heeft m u
er nu van. als men een zoon be/it. «lie z.ju
vader nooit een blik in zijn hart gunt."
«Maar bij welke gelegenheid hebt ge Willy
ontmoetvraagde Angeleblijkbaar met liet
doel oin de vertrouwelijke mededeeliug van
haren vader al te breken Mevrouw Waltorn
die gevoelde wat er in de ziel van haren zoon
moest omgaanzocht zijne hand en drukte
deze, als wilde zij hem daardoor slil/.wijgeud
