Maandag 14
Nov. 1892.
No. 4196.
37e Jaargang.
CARMELA.
Uitgave
FIRMA A. H. VAN CLEEFF
te Amersfoort.
Dit blad verschijnt Maandag en Donderdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f 1.
Franco per post ƒ1.15. Advertentiën16 regels GO Cents.elke regel meer 10 Cents.
Groote letters naar plaatsruimte. Legale-, officieële- en onteigeningsadv. per regel
15 Cents. Reclames per regel 25 Cents. Afzonderlijke nummers iO Cents.
Bureau
MUURHUIZEN
hoek Kortegracht, Wijk B. 60.
Wijze van verspreiding der Cholera.
Een onderwerp in deze dagen bijzonder
de belangstelling waardig, werd Maandag
avond door den officier van gezondheid M.
Straub behandeld in «Nuttige Kennis" te
Utrecht, namelijk de wijze waarop de cholera
zich verspreidt van land tot land, van stad
tot stad.
Aanvankelijk, toen de ziekte zich in Utrecht
begon te vertoonen, had de Spreker gemeend,
dat de tijd te ernstig zou zijn voor de be
handeling van een dergelijk onderwerp in
die kring; maar nu, dank zij de genomen
maatregelen of om welkeandere reden dan ook,
de vrees voor een groote epidemie ongegrond
gebleken is en wij mogen aannemen, dat wij
dezen winter althans van de gevreesde ziekte
verschoond zullen blijven, meende hij terecht,
dat dit belang kon inboezemen.
Over de wijze van verspreiding kon de
Spr. eigenlijk slechts mededeelen, wat daar
over op dit oogenblik wordt gedacht. Sedert
1830 toch, toen de cholera voor het eerst
Europa bezocht, heelt daarover steeds ver
schil van meening onder de medici beststan.
De maatregelen die genomcr. zijr. tot bestrij
ding van ile tegenwoordige cholera-invasie,
wijzen duidelijk sian, dat men in hoofdzaak
denkt, dat de smetstof ons door het drink
water bereikt; de drinkwater-theorie is thans
de lieerschende. Dat is een gevolg van de
ontdekking der smetstof' zelve door Robert
Koch, die op deze ontdekking de onderstel
ling grondt, dat de cholera in den regel door
het drinkwater wordt overgebracht. Evenwel
is de bodemtheorie van Max von Pettenkofer
nog geenszins van de bsian; deze, de beste
kenner van de cholera-epidemiën, is aan zijn
oude meening getrouw gebleven. De Spr.
wenschte over de beide theoriën eenige me-
dedeelingen te doen en daarbij voornamelijk
het licht te doen vallen op de feiten, die er
aan ten grondslag liggen.
Na de cholera-epidemie van 1872 heeft de
ontdekking van de bacteriën, kleine planten
die gi oeien in het bloed en de organen van
mensch en dier, als ziekte-oorzaken en als
smetstolfen die, op een gezond individu over
gebracht, ziekte kunnen doen ontstaan, eene
nieuwe richting gegeven aan het onderzoek
naar den aard der besmettelijke ziekten.
Daarom ging in 1883, toen een nieuwe epi
demie Europa naderde, Koeh met twee van
zijne leerlingen naar Egypte, om daar de
cholera te bestudeeren, en zette de reis nog
verder voort, om de ziekte in hare bakermat,
de delta van de Ganges, waar zij altijd heerscht,
op te zoeken. Hij vond in het darmkanaal
van de cholei-aiijders eigenaardige gekromde
staafjes, door hem komma-bacillen genoemd,
en slaagde er in het bewijs te leveren, dat
Feuilleton.
Naar het Duitsck
(14 door S....
De gebroken oogen kunnen Vineenzo's tranen
niet meer zien. De jonge schipper knielt neven
het lijk zijner bruid in diepe smart. Hij kust
de bleeke, vast opeen geklemde lippen hartstoch
telijk, als moesten deze kussen de gestorvene
onnieuw tot leven en beminnen roepen. Zijn
bloed zou hij gaarne geven, indien hij slechts
eenmaal nog zijn naam, door haar uitgesproken
mocht ho ren.
Wat baten thans alle wenschen Zij is heen
zijne zon is ondergegaan meer voor hem
Hoe verheugd, hoe vol hoop snelde hij giste
ren naar het hem zoo welbekend huisje van Pas-
quale, om eindelijk, eindelijk de weelde te genie
ten, zijne geliefde te omarmen, haar tot zijne
vrouw te maken.
In plaats van zijn eigen schoon meisje trof
bij dokter Schümvald aan, die de oude lieden
trachtte te troosten over den dood huns lieve
linge. Van hem vernam Vincenzo de geheele,
naakte waarheid, hoe de dokter de eerste geweest
was, die Carmela dood op den weg gevonden
had.
die de cholera veroorzaken. Eigenaardig is
de wijze waarop, door een ongeluk in Koch's
laboratorium te Berlijn, de proef op de som
verkregen werd een medisch ambtenaar uit
Silezie, die daar tijdelijk werkzaam was,
werd door de in het laboratorium gekweekte
komma-bacillen bij ongeluk met cholera
geënt en kreeg de ziekte. Daarmede was het
positieve bewijs geleverd, dat de komma-bacil
werkelijk de oorzaak van de cholera is.
De practici eischen echter meer; zij ver
langen, dat uit het laboratorium nuttige
wenken zullen komen tot verklaring van (Ie
verschijnselen en de verspreiding van de
ziekte uit de eigenschappen van de bacil, om
op die wijze de middelen te leeren kennen
tot bestrijding van de ziekte. Koch nu heeft
gevonden, dat de komma-bacillen zeer lage
eischen stellen aan een voedingsstof en aan
ile temperatuur. Zij groeien niet in zuiver
water, maar is dat sterk verontreinigd, dan
kunnen zij vermeerderen bij eene tempera-
tuui van 16 graden reeds kunnen zij zich
ont wikkelen. Een lagere temperatuur is niet
in staat, ze te doodenzij blijven dan schijn
dood liggen. De nieuwere bederfwerende
stollen zijn alle in staat, de komma-bacil te
dooden. Zeer gevaarlijk voor de bacil is het
zoutzuur; een zeer zwakke zure oplossing
doodt de bacil in korten tijd. Nu is in onze
maag zoutzuur aanwezig in voldoende con
centratie om de komma-bacillen te dooden
de gezonde mensch is dus (zoo wat in de
glazen kolfjes plaats grijpt ook geschiedt in
de maag) door het maagsap in staat, zich
'.egen de cholera-bacil te verweren. Die uit
komst van het wetenschappelijk onderzoek,
dat het maagzuur in staat is de bacil te
dooden, stemt geheel overeen met de in de
praktijk bij cholera-epidemieën opgedane er
varing, dat onmatigheid zeer sterk het ont
staan van cholera in de hand werkt.
Omtrent de verspreiding van de cholera
heeft Koch belangrijke gegevens kunnen ver
zamelen op zijne reis in Engelsch-Indië De
gesteldheid van de delta van de Ganges is
uitermate geschikt om de cholera-smetstof
voortdurend in het leven te doen blijven,
en onmiddellijk aan het deltamoeras grenst
een streek, in aard daarmede overeenkomen
de, die bezet is met een dichte bevolking,
om en bij het water wonende. De hoofdstad
Calcutta zelf is ook huig gelegen en zeer
waterrijk, vooral wat de door Hindoes be
woont e voorsteden betreft, die door hare
inrichting zeer bevorderlijk zijn voor het
kweeken van de smetstof. Spr. gaf een uit
voerige beschrijving van zulk een inlandsche
wijk, waar de huisjes zijn gebouwd op grond,
verkregen door uitdieping van daarnaast ge
legen terrein, waardoor een aantal van die
„Sinds de Marchese Cito di Lazise haar ver
liet, kon zij niet meer leven," zoo besloot de
geleerde hoofdschuddend zijn treurig verhaal.
„Haar verlangen naar hem deed haar wegkwij
nen. Wij droegen het lijk naar Pater Anselmo'B
hut, waar zuster Maria de laatste liefdediensten
aan het ontzielde lichaam bewees. Morgen wordt
zij begraven. Moge zij in den goeden God een
genadig rechter vinden Zij zondigde immers
slechts uit te innige liefde. Ik eenter," en de
steun van den eerlijken man nam een toornigen
klank aan, „ik verlaat nog heden dit eiland,
wijl ik den ellendeling niet ontmoeten wil, die
met zijne jonge vrouw en zijne moeder thans
nog in Sarren to vertoeft en zich niet schaamt
om de plaats, waar hij zulk een euveldaad be
dreef, te bezoeken. Ik heb den brief, die mij
zijne komst mededeelt, onbeantwoord gelaten.
Nimmer zal ik den Romein zijn schandelijk ge
drag vergeven de grenzenlooze lichtzinnig
heid waardoor hij de arme Carmela ten gronde
heeft gebracht. Ik keer naar mijn vaderland
terug. Daar, in mijn geliefd Duitsehland, waar
waarheid en trouw, liefde en geloof nog hunne
volle waarde bezitten, daar wil ik beproeven om
het drama te vergeten, waarin ik de rol van
toeschouwer, tegen wil en dank had te spelen.
Daarop was de dokter spoedig vertrokken, ter
wijl Vincenzo als een waanzinnige naar Pater
Anselmo geijld was. Hij waakte den geheelen
v-_. jnn -. het schonk
te staren.
nacht bij het lijk zijner geliefde
hem troost in haar kalm gelaat
huisjes staan om een vijver (tank genaamd),
waarvan het stilstaande water gebruikt wordt
tot huishoudelijke doeleinden en als drink
water, terwijl te gelijk de vijver voortdurend
verontreinigd wordt door de uitwerpselen
en den afval, welke de bewoners er in neer
storten. Op de gegevens, die hij hier verza
melde, bouwde Koch het eerst zijne theorie
op, dat het drinkwater de oorzaak is van de
besmetting der cholera. Overal in Indië, waar
hij verder kwam, vond hij die theorie beves
tigd, en hij neemt aan, dat in Europa de
cholera op dezelfde wijze zich verspreidt
als in indië.
Tot bespreking der uitkomsten van Koch's
onderzoekingen in Indië, die sedert op zijn
laboratorium zijn voortgezet, zijn conferen-
tiën bijeengeroepen. Op tweede van die con-
ferentiën was ook Pettenkol'er genoodigd, de
vader van de bodem-theorie. Het debat, dat
tusschen beide geleerden werd gevoerd, is
zeer merkwaardig, maar er valt uit te leeren,
dat onbevooroordeelde waarnemingen over
de verspreiding der cholera ontzaglijk moeie-
lijk en zeldzaam zijn. Deze conclusie valt er
overigens uit te trekken, dat het zeer goed
mogelijk is, dat Pettenkol'er in zijn verzet
tegen de theorie van Koch een goeden grond
slag heeft; men dient dus met dien tegen
stand rekening te houden.
In zijne uiteenzetting van Pettenkofers
bodem-theorie herinnerde Spr., dat op de
waarnemingen van de epidemie van 1830
1837, de eerste die haar weg naar Europa
voud, twee theorieën zijn gebouwd: volgens
de eerste gaat de cholera van persoon op
persoon over op de manier van de pokken
(door middel van contagium), volgens de
andere zou de cholera-smetstof een uitwase
ming uit den grond, een miasma zijn. Pet-
tenkofer heeft die twee theorieën vereenigd
tot één. Volgens zijne bodem-theorie wordt
er een smetstof gevormd in het lichaam van
den lijder, die voorhanden is in de uitwerp
selen. Die smetstof is niet als zoodanig m
staat, ziekte op te wekken, maar moet eerst
met den bodem in aanraking komen en
komt dan daaruit als miasma weer. De
smetstof is dus de som van twee anderen:
een contagium, afkomstig uit een ziek
lichaam, en een miasma uit den bodem. Het
mensch elijk lichaam, lijdende aan cholera,
scheidt af een smetstof .r; die vindt in den
bodem een stof ij en nu is x ij de eigen
lijke cholera-smetstof.
Een voordeel van Pettenkofer's hodem-
theorie was, dat hij de voorstanders van de
contagium- en de miasma-theorie onder één
hoed kon vangen. De feitelijke grond voor
die theorie is dezedat besmetting van per
soon op persoon zeldzaam is en dat werkelijk
Het uur van de begrafenis was geslagen.
Pater Anselmo trad de kleine kapel binnen
en legde zijne hand zacht op den schouder van
den knielenden visscher.
„Het is tijd," vermaande hij ernstig. „Wees
kalm, mijn zoon. Schik u in den wil des Heeren
Hij verloste haar door den dood van smaad
en schande."
Vincenzo blikte hem woest aan.
„Ja, van smaad en schande," herhaalde hij
toornig. „Vloek, driewerf vloek den. verleider
zijn rechtvaardige straf kan hij niet ontgaan."
„Veroordeel niet, mijn zoon, opdat gij niet ver
oordeeld wordet," hernam de pater met zacht-
moedigen ernst. „Laat ons nu de kist sluiten
en aan de aarde toevertrouwen, wat uit stof
geschapen, weer tot stof wederkeert."
Vincenzo gehoorzaamde zwijgend. De enge
ruimte werd weldra geheel ingenomen douï
mannen en vrouwen de vrienden omringden
Pasquale en Bettina Pater Anselmo las de
mis en sprak ten slotte diep ontroerd den zegen uit.
Daarop werd de kist in de groeve neergelaten
daarboven rust zij, op het Sirenen-eiland.
De wind speelt door de bloemen, door Vincenzo
geplant, en de vogelen zingen hunne schoonste
liederen.
ELFDE HOOFDSTUK.
Vincenzo had, wat hem het liefste was, aan
de eene plaats veel vatbaarder is voor epidemi
sche verspreiding dan de andere. Pettenkofer
was, op grond van de zorgvuldige waarne
mingen, die hij in Beieren had gedaan bij de
epidemie van 1854, tot de conclusie gekomen
dat er bestaat eene plaatselijke praedisposi-
tiehet Eeiersche hoogland bleek onvatbaar
voor cholera; in het laagland daarentegen
kwamen menigvuldige choleragevallen voor.
En niet alleen eene plaatselijke, ook een tij
delijke voorbeschiktheid voor cholera werd
door 11 ern geconstateerd. Pettenkofer verlangt
nu, dat de theorie die plaatselijke zoowel als
die tijdelijke dispositie zal verklaren. Zijne
bodemtheorie verklaart de plaatselijke dispo
sitie uit het verschil in de gesteldheid van
den bodemeen hooge rotsachtige bodem
zou de plaats onvatbaar, een weeke, water-
houdenoe, lage bodem haar vatbaar inaken
voor cholera. Om de tijdelijke dispositie te
kunnen verklaren, moet er iets wisselends in
den bodem zijn; aan het stijgen en dalen van
het grondwater schrijft Pettenkofer het toe,
dat eene plaats nu eens onvatbaar, dan weder
vatbaar voor cholera was.
Intusschen heeft Pettenkofer als bewijs voor.
de eigenlijke vatbaarheid van den bodem)
Seene feiten geleverd. Bij ons te lande leerde
e ervaring van de laatste weken, dat de cho-j -j
lera zich langs het water verspreiddezoo iq
zij langs de Vecht te Utrecht gekomen. Da
ligging langs het water bracht hier voorbe4
schiktheid voor cholera medein de verschil-)
lende geaardheid van den grond was bij onl J
geen reden voor de praedispositie te zoeken.
De feiten zeiven van Pettenkofer zijn niet onl
vereenigbaar met de drinkwatertheoriedj J
plaatselijke en de tijdelijke dispositie heen. *1
Koch ook noodig voor zijne theorie. Er zoï
volkomen harmonie in beide theorieën ge- g
bracht kunnen worden als Pettenkofer wilde
toegevendat de schommelingen van hei
bodem-water invloed uitoefenden op de hoe-
danigheid van het drinkwaterhij ontkent 1
echter ten sterkste, dat in Beieren het drink
water de oorzaak van de vatbaarheid voor
cholera heeft kunnen zijn.
Aangezien nu Pettenkofer een nauwkeurige! j
waarnemer is, die vele epidemieën in haar
verloop heeft gevolgd, moet met hem reke
ning worden gehouden gehouden. De slotsom
van Spr's beschouwingen was deze, dat de
zaak lang niet gemakkelijk en nog niet opge
lost is. Nog veel zal er moeten worden
waargenomen, voordat men in den strijd tus-
schen de voorstandei's van deze beide theorieën
uitspraak zal kunnen doen.
Aan het einde der voordracht werden nog
enkele bijzondere punten behandeld, waaraan
groot gewicht wordt gehecht door de epide
miologen.
den schoot der aarde toevertrouwd. De wereld
scheen hem ledig en verlaten waarvoor be
hoefde hij nog te leven? En toch? Slechtséen
gevoel behield thans nog den boventoon in hem,
dat zelfs de smart over ae verloren geliefde soms
eenige oogenblikken deed vergeten, en dat was
het gevoel der wraak.
O, Carmela's beeld kwam hem zoo vaak voor
den geest, in al de aantrekkelijkheid harer schoon
heid. Hoe uitgelaten wild had zij met hem de
tarantella gedanst, hoe behendig wist zij aan zijne
vervolgingen te ontkomen, om plotseling, teeder
en plagend tegelijk, in zijne armen te vluchten.
Haar vroolijk lachen nog meende hij het te
hooren haar vurigen blik nog gelooid»
Hij dezen te zien. Hoe goed stond haar het laag
uitgesneden keurslijf hoe schitterden de ko
ralen om den blanken hals!
En thans wat was er van dat alles over
zij lag reeds lang in de enge ruimte, vermoord
door hem, die haar plicht en trouw, kortom
alles had doen vergeten, die haar daarna snood
verlaten had. Waarom had zij den verleider
niet destijds het mes in 'thart gestoken.
Hel en duivel. De Marchese leefde daarginds
in rijkdom en glans grijnslachend dacht hij
wellicht aan het voorgevallene op den weg van het
verfijnd genot, vertrad zijn voet nog menige bloem.
Geduld slechts! De Duitsche dokter had ge
zegd. dat de wreedaard plan had om eerstdaags
op het eiland te komen. Als dat waar was,
dan(Wordt Vervolgd)
