Maandag 8
Oct. 1894.
No. 4395.
39e Jaargang.
Hoor en wederhoor!
Binnenland.
Von BENDA Sr. en Jr.
13->
Uitgave
Firma A. H. VAN CLEEFF
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Dmderdagiumiddag met gratis Zondagsblad. Abonnement per 3 maanden 1,Franco
per post ƒ1.15. Abonnement alleen op het Zondagsblad voor Amersfoort 40 et., voor binnenland 50 et. ner
3 maanden. Advertentiën 16 regels 60 et.; elke regel meer 10 et. Groote letters naar plaatsruimte. Legale-,
oflicieöle- en onteigeningsadvert. per regel 15 ct. Reclames per regel 25 ct. Afzonderlijke nwiliners 10 cent.
Dienstaanbiedingen en aanvragen, uitsluitend voor- en betreffende den werkenden stand, van minstens 5 regels, in het
Zondagsblad, per regel5 cent
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau MUURRUIZBN
hoek Kortegracht, Wijk B. 60
Telepliooiiuuniiucr 19.
INGEZONDEN.
Indien de «Indische officier", die zoo
heftig tegen niij optrad, zwijgen niet
beschouwde als een lafhartig in zijn
schulp kruipen, ik viel u niet ten tweeden
male lastig, maar meen nu op oen weinig
plaatsruimte te mogen aanspraak makeu.
Nadat ik nu vijftig jaren de drinkge
woonten in hel geheel van het maat
schappelijk leven heb bestreden, en reeds
sedert 1849, dus 45 jaren in den kring
der bestrijders dier gewoonten heb geijverd,
om toch scherp te onderscheiden tusscheu
dit zuiver staathuishoudkundig vraagstuk
en het godsdienstig vraagstuk van de
bestrijding van dronkenschap als zonde
in dronkaards hekeering, meen ik, die
dit verschil altijd in het oog houd, op
geheel verkeerde wijs te zijn aangevallen
en terechtgewezen.
Ik stel mij bij het bestrijden der drink
gewoonten op geen ander standpunt dan
de generaals Lord Roberts en Sir White.
De moreele kwestie behoort tot een
ander gebied dan dat der vereeniging
Op het gebied der laatste is uitsluitend
sprake van gewoontenen in welk verband
daarop „Oorzaak en gevolg" staan. Zonne
klaar blijkt het onderscheid, waar beide
generaals oordeelen, dat het desnoods met
geweld voorzien der kampementen van
vrouwen een, tot vermijden van erger, zóo
noodzakelijk kwaad is, dat zij jarenlang
het Parlementsbesluit op dit punt hebben
verijdeld; terwijl zij met alle macht de
drinkgewoonten, en dit als zeiven niet-
geheelouthouders, bestrijden, en hunne
manschappen van de waarde der geheel
onthouding voor het leger, en vooral
voor henzelven zoeken te overtuigen.
Ik duid den schrijver zijn misverstand
niet euvel. Helaas! bijna geheel de be
schaafde maatschappij en het grooter deel
van geestelijken, predikanten, ouderlingen
en diakenen kunnen of willen niet be
grijpen wat in het duidelijk sprekend
voorbeeld der genoemde generaals toch
zoo gemakkelijk te onderscheiden valt.
Toen ik in 1844 bestrijder der drink
gewoonten werd, wist ik niet, dat alcohol
Feuilleton.
evenals opium tot de vergiften behoort,
dacht ik niet aan dronkenschap, maar
alleen aan de gevolgen, die het door vol
wassenen dag aan dag drinken vau twee,
drie eu vier glazen bitter op het maat
schappelijk leven in al zijn omvang hebben
moet. Allengs werd het mij helderder,
dat in het vrije leven de bestrijder der
driukge woon ten verder moet gaan dan in
het leger noodig blijktdat hij alle wijn
en biergebruik moet nalaten, zal hij den
werkman bewegen vrijwillig met zijn
jeuevergebruik te breken. Dit heeft mij
niet alleen alle gebruik van wijn en bier,
maar ook, hoewel sterk rooker, pijp en
sigaar doen ontzeggen, dit laatste om met
meer recht tegen de volks-snoepgewoonten,
die zoo krachtig tot dagelijks drank-
drinken medewerken, te kunnen getuigen
en strijden. In onze „Koning Willeins-
huis-vereeniging" hebben wij dan ook in
alles gehandeld in den geest van generaal
Roberts door verkeerde gewoonten met
goede te bestrijden. Aan 800 gezinnen
hebben wij in hunne vertrekken duin-
waterleidingkrauen bezorgd, reiniging
van putten en snijdingen behartigd,
allerlei onderwijs (naaien, breien, zingen,
enz.) bevorderd, een vrije Zaterdagavond-
koffiebijeenkomst ingericht, die in de
laatste jaren geregeld door 200 man wordt
bezocht. Reeds na drie jaren arbeids
getuigde onze mij persoonlijk onbekende
kantonrechter: „Ik kan zien, dat gij
lieden een goed werk doet; ik heb niet
de helft van de moeite met die buurt."
Wanneer het van jongsaan leeren snoe
pen eu drinken hier niet zóo algemeen
werd aangetoond, drinken niet voor echt
soldaatachtig gehouden, zou ons koloniaal
leger van een geheel ander karakter
kunnen zijn. De jenever moet aan de
Schatkist 24 millioen belasting opleveren,
al zijn de drinkgewoonten voor de maat
schappij noodlottig.
Een officier kan eu zal niet anders dan
met ons de gedragslijn van generaal
Roberts goedkeuren; daarom hebben zij
van meet af, en nu ook door ons „Zee
manshuis" te IJmuiden, in gelijken geest
gewerkt. Als vereeniging behartigen wij
eene kerngezonde staathuishoudkunde,
en geven dus niet de minste aanleiding
tot een„geneesmeester, genees u zeiven,"
zooals ons wordt toegediend. vVij ueuien
het echter zonder wrevel of rancune aan,
omdat niet éen persoon, maar het geheel
van maatschappij en kerk ons eerst in
een valsch daglicht stelt en dan, wat ons
tegen de waarheid in, als doel wordt toe-
gedient, veroordeelt.
Maar hoe te doen verstaan, hen, die
niet hooren mllenl
AtlNHKM. c. s. adama van scheltema.
Naar het Duilsch.
'tls eigenlijk een aardig avontuurtje! riep
zij overmoedig uit. Ik zit hier te dinecren met
een wildvreemden mijnheer, en dat nog wel met
een officier. Als mijn eerzame juffrouwen van
de Kweekschool dat eens wisten, zij die mij nog
zoo kort geleden met allerlei wijze lessen de
wereld inzonden, lieve hemel! wut zouden zo
groote oogen opzetten als zo hier eens een kijkje
konden nemen!
De generaal lachte hartelijk mee; haar opge
ruimdheid deed hem veel genoegen. Maartegen
éen ding kwam hij in verzet, en met een ernstig
gezicht zeide hij
U mag mij niet moer voor oen vreemden
mijnheer houden, juffrouw Lotte. Zie eens, u
hebt my een zeer grooten dienst bewezen, waar
voor ik u innig dankbaar ben. Ik iveet niet hoe
ik het u ooit zal kunnen vergeldenmaar ik
vraag u ernstig of u overtuigd wilt zijn. dat u
in het vervolg, onder welke omstandigheden
ook, steeds een trouwen vriend in mij zult hebben.
Beschouw mij dus voortaan niet meer als een
vreemden mijnheer, maar als een goed vriend.
Aaangenomonl riep Lotte uit, en haar glas
opheffend liet zij er op volgen; Op onze vriend
schap, generaal!
- Ja, op onze vriendschap en op het welzijn
van mijn lieve jonge vriendin! antwoordde de
generaal, terwijl hij plechtig opstond en met
haar klonk.
Ad fundum! riep Lotte, haar glas in éen
teug ledigend, maar alsof zij zich schaamde over
haar uitgelatenheid, werd zij plotseling ernstig
en stil.
De maaltijd was afgeloopen. Toen zij opstond,
nam de generaal haar hand en was op het punt
die eerbiedig aan zyn lippen te brengen, doch
hij bedacht zich in tijde, wel begrijpend, dat
onder de gegeven omstandigheden veel ridder-
lij ker was deze ridderlijke daad na te laten, 'tls
waar, hij zou wat liefs gegeven hebben als hij
haar handje had mogen kussen, n.aar in geen
geval wilde hij nu een poging wagen om zijn
voordeel te doen rnet de bijzondere omstandig
heden, waarin zij beiden geplaatst waren. Hij
drukte na aüoop van den maaltijd dus eenvoudig
haar hand.
Lotte ivas vermoeid en wat overspannen door
al die ongewone bezigheden en gewaarwordingen.
Liefst zou zij dus naar haar woning zijn terug-
j gekeerdmaar de generaal bracht haar aar den
salon, wees haar een gemakkelijken stool en vroeg
haar dringend om wat te rusten, en hem daarna
I weer met raad en daad by te staan. Zij voldeed
aan zijn verzoek, zette zich zoo gemakkelijk
mogelijk neder en was weldra in een rustigen,
vorkwikkenden slaap gezonken. Von Benda bleef
in de eolzanl en ging onmiddellijk in een fauteuil
zitten, omdat hij door heoll en weer loopen de
achoonc slaapster allicht zou storen.
Hij vergat al zijn gewoonten en bleef langen
I tijd in diep gepeins verzonken. Hoe meer hij over
I zijn toestand nadacht, des te zonderlinger scheen
Donderdagavond is bij het Departement
van Koloniën een telegram ontvangen van
den Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië van
den volgenden inhoud:
«Bij verkenning, bedoeld in mijn telegram
van 1 dezer, gesneuveld de fuselier C. Iv.ioop
eerst heden bericht vermist éen sergeant
en 8 mindere militairen, allen Europeanen."
In de Staats Ct. van Zaterdag is opgenomen
de opgave der namen van de 9 militairen,
die bij iie verkenning vaneen munitiemaga
zijn te Mataram, in het telegram van Maandag
1 dezer bedoeld vermist zijn De namen zijn
sergeant P. Tliil, fuseliers E. Dekker,.!. G. Vos,
A. Spin, N. A. Dumoulin, A. F. Kuipper, F.
Miggels, S. Brinks en T. Sippens.
Tevens wordt medegedeeld, dat bij de bo
venbedoelde verkenning gesneuveld zijn de
kapitein der infanterie K. van Erpeeurn en de
eerste luitenant der infanterie W. van Oppen,
terwijl zwaar gewond werd dfe kapitein der
infanterie C. J. van Griethuyzen, en dat aan
de bekomen wonden overleden zijn de fuse
liers A. Guldemont en J. A. Egloff.
In bedoeld regeeringstelegram werd opge
geven, dat gesneuveld zijn bij die verkenning
twee officieren en twee Europeesehe fuseliers,
en gewondzwaar éen officier en vier sol
daten, licht vijf soldaten. Het thans ontvan
gen nader bericht houd in, dat niet twee,
maar éen soldaat gedood, doch daarentegen
van de gewoudeu 2 soldaten gestorven zijn,
terwijl 9 militairen beneden den rang van
ol'licier zijn vermist. De verliezen, daarbij go-
leden, zijn dus: officieren twee gedood, éen
gewondminderen drie dooden, negen ver
misten en zeven gewonden.
Het volgend bericht is Zaterdagochtend bij
De Telegraaf ontvangen:
Mataram is genomen. Magazijn inet i'ook-
zwak buskruit, patronen en ontplofbare stof-
W. F. A. G110ËNH ÜÏZ EN,
Havik, hoek Lavendel»traat.
HORLOGE- en INSTRUMENTMAKER.
fen, indertijd op onze troepen buitgemaakt,
is gevonden.
VVitte vlaggen wapperen te Tjakra-Negara.
De inneming van Mataram heeft oen ont
zaglijken indruk gemaakt op de» vijand.
De Indische mail, die hier gisteren aankwam, heeft
eindelijk de bladen gebracht waarnaar zoo werd
gehunkerd en die, met de berichten van den overval
in den nacht van 25 op 26 Augustus, liet bewijs
brengen, dat ons kranig Indisch leger uls altijd zijn
plicht heeft gedaan en zich dapper gedroeg. Een
parig is hun lof voor den moed van dat leger, hot
beleid der aanvoerders eu den trouw van allen.
I-Iet onderstaande zal doen zien, dat het „Oorzaak
en gevolg" evenmin als „Lombok en de jenever"
en do schandelijke lasteringen, nog ivc-1 in liooge
kringen uitgesproken, reden van bestaan hebben.
Het Soer. HUId. geeft enkele fciteu en zegt:
Volgens ooggetuigen iverden ongeveer twee weken
te voren ter reede Ampenan kisten met geweien en
patronen voor den vorst van Lombok aangevoerd,
die door den scheepskapitein zijn aangehouden.
Nadut hierover aan den opperbevelhebber was ge-
rnppo-teerd, Averd door dezen last tot doorzending
aan den vorst gegeven."
Uit een brief A'an een adjiulant-onderollicier aan
een zijner vrienden: „Heden morgen (de brief was
gedateerd 18 Augustus) Averdcn tAvcu verdachte
Baliërs gearresteerd, door de poortAvacht van het
kampement te Mataram naar do wacht gebracht en
in tegenwoordigheid van den bivak-commandant en
den dokter aan den lijve gevisitceru.
Men vond brieveu op lien met gegevens omtrent
een bestaande samenzwering, ten doel hebbende de
troepen te Ampenan, Mataram en Tjakra Negara
op een nader te bepalen dag te vermoorden en dan
in zee te werpen; zich meester te maken van onze
wapenen en ammunitie om zoodoende met vrucht
weerstand te kunnen bieden indien het gouverne
ment een nieuwe expeditie mocht uitzenden. De
coup de main zou beginnen te Maiaram en Tjakra
Negara, daar men liet vooral gemunt had op het
materieel der artillerie.
Eenige Balisehe hoofden hadden zich omtrent de
behandeling van het geschut op de hoogte gesteld,
door met den neus er bij te staan gedurende de
exercitiën iu de Kanonnier-school, tlie iu den laat-
sten tijd te Mataram en te Tjakra hebben plaats
gehad. Men had zich nu overtuigd dat het niet
zoo moeilijk was een stuk behoorlijk te bedienen
on zou de blanda's den Aveg opzenden, Avaarvau geen
terugkeeren mogelijk is.
De hoofden iverdeu vervolgens uitgenoodigd tot
de meeste A-oorzichtigheid en geheimhouding van
het plan en om zicli tot handelen gereed te houden
dat alles stond in de brieven. Beide Baliërs werden
tusscheu de bajonetten naar bet hoofdkwartier ge
bracht, waar hun aankomst zeker de grootste ver
bazing en ontsteltenis zal hebben verivekt.
Maar de samenzwering is nu voor goed iu het
water gevallen, dunk zij de oplettendheid van den
schildwacht en de slimheid van den dokter om de
brieven op te sporen, hoe geheimzinnig zij ook ver
borgen waren: A'astgekleefd aan zeker lichaamsdeel
waardoor het nog eenige moeite kostte de brieven
voor den dag te halen."
Nog verzekert een reiziger van een Singapoorsche
lirina, dat gedurende onze occupatie van het eiland
15000 repeteergeweren op de oostkust zijn binnen
gesmokkeld en het wachten om ons aan te vallen
alleen op deze geweren was geweest.
hem alles toe. Aan den eenen kant sliep een kind,
dat zijn kind niet was, ivaarop hij niet het
minste recht had, van welks bestaan hij eenige
dagen geleden geen flauw vermoeden had, en
dat hem nu toch reeds zeer dierbaar was; aan
de andere zijde sliep een allerliefst jong meisje,
dat door dat kind in een zeer eigenaardige, bij
zonder vriendschappelijke verhouding tot hem
was gekomen. Tusschen die tAvee slapende, hem
reeds dierbare wezens, hield hij trouw de Avacht,
otn te zorgen dat zij ongestoord rustten. Nog
nooit had hij zich zoo gelukkig en tevreden ge
voeld als van middag aan tafel. Het leven scheen
hein plotseling heel ander9. Het leek hem een
droom, een heerlijke droom 1 Een goede fee had
hem een beeld getoond van het reinste huiselijk
geluk, een zaligheid waarvan hij zich tot nog
toe geen voorstelling had kunnen maken. Hij
had een kind en tegenover hem zat een jonge,
schoone vroUAv, in wier nabijheid hij zich on
uitsprekelijk gelukkig gevoelde.
Doch helaas!geen van beiden behoorden zij
hem toe
Gelijk rnet den droom vervloog het lieflijke
beeld van huislijk geluk, 't Is waar, het kind
Avas er, de jonge vromv Avas er, maarhij Avas
vader noch echtgenoot! Hoe nabij liet geluk ook
scheen, toch Avas het voor hem onbereikbaar.
Onbereikbaar? Zou dat inderdaad zoo zijn?
Was er niet een middel
Von Benda voelde zich zenuAvachtig Avorden
hij do gedachte aan dat middel. Hij zou van
zijn stoel zijn opgesprongen, om in de kamer
heen en Aveer te gaan loopen, als hij zich nog
niet juist bedacht had, dat hy geen leven mocht
maken. Maar stil te blijven zitten was hem
onmogelijkhij stond dus langzaam en voor
zichtig op en bleef voor het venster staan
peinzen.
Ja, als het eens niet onbereikbaar was!
lly zag haar weer vóór zich, zooals zij aan
tafel in dartelen overmoed haar glas had opge
heven om op hun vriendschap te drinken. Én
het volgende oogenhlik stelde hy zich voor hoe
zij daar in het aangrenzende vertrek sluimerde
als een kind dat zich had moegespeeld.
Neen, zij is voor mij onbereikbaar, zeide
hij somber. Een vriend, een vaderlijke vriend
kan ik voor haar zijn, meer ook niot. Zij is te
jong, te mooi voor mij. Het zou zelfs slecht en
egoïst van me zijn, een pogir.g te doen om haar
leven aan het mijne te verbinden. Dat mag, en
kan ik niet doen!
Nooit had de generaal zijn vervlogen jeugd
oprechter betreurd dan in deze oogenblikkcn
Maar er Averd hem niet veel tijd tot treuren
gelaten, AA'ant juist giug de deur open en stak
Lotte haar mooi kopje in de kamer. Toen zij
met haar heldere stem hem begroette, geraakte
hij Aveer geheel onder de vroegere lie'covering
en verkeerde hij in den Avaan. dat de zooeven
als vervlogen betreurde jeugd Avns teruggekeerd.
Ik heb een hcerlyk dutje gedaan, generaal!
riep zij hem toe en ik beu lieeloinaal uitgerust.
Neen... u mag nog niet binnenkomonik moet
eerst mijn toilet weer Avut in orde brengen.
Laat Miska, onze kamenier, maar eens hier komen.
Wordt vervolgd.)
