Donderdag 16
Augustus 1900.
No. 5006.
49e Jaargang.
OP REIS.
Stadsnieuws.
Uitgave:
Firma A. H. VAN GLEE PP
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Donderdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.franco per
post 1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Grooto lettors naar
p aatsruimte. Legale-, oflicieële- en onteigeningsad verten tien per regel 15 cent. Afzonderlijke
nummers 10 cent. re i v
Bij adverten tien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau
KORTEGRACHT
Telephoon 10.
Wij zij» gaarne bereid om, tegen vergoe
ding van hot nurto, de geabonneerden die
voor korten of langeren tijd op reis gaan, de
Amersfoortsche Courant en de bladen welke
zij door onze tusschenkomst ontvangen, rui
te zenden.
Opgave van duidelijk adres is voldoende.
[)s. J. van Loe/ien Martinet, rustend pre
dikant te Amersfoort, hoopt aanstaanden Zon
dag vóór te gaan bij de godsdienstoefening
in de Remonstrantscne kerk hier.
In de gistermiddag van 2.15 tot 3.06 on
der voorzitting van den heer Burgemeester
jhr. rnr. T. A. J. van Asch van YVjjck ge-
houdcn Raadsvergadering waren 13 leden
aanwezig en afwezig met kennisgeving de
heeren Gerritsen, Garjeanne en Tromp van
Hols!, benevens de heer Van Kalken.
Onmiddellijk na opening der zitting deed
de Secretaris voorlezing van een schrijven
van mevrouw de wed. Leinweher waarbij zij
kennis geeft van het overlijden van haar
echtgenoot, den Gemeente-ontvanger.
De V o o r z i 11 e r zeide hierna, dat allen
met diep leedwezen vernomen zullen hebben
liet zoo onverwacht afsterven van den heer
Leinweber, die den laatsten September juist
vijftig jaren de Gemeente met groeten ijver
en voorbeeldige nauwgezetheid zou heb
ben gediend. Niet alleen de Gemeente
betreurt zijn verlies, doch ook de ingezete
nen, die nimmer te vergeefs zijn kundige
voorlichting kwamen inroepen en wie hij
steeds een humaan raadsman was. Met diep
leedwezen heeft spr. aan de geopedde groeve
eenige woorden van dank gewijd aan de na
gedachtenis van dezen hoogst verdienstelij
ken ambtenaar, dezen braven burger en spr.
is er zeker van, de tolk geweest te zijn van
dei; geheelen Raad. Spr. stelt thans voor, liet
schrijven te beantwoorden met een brief van
rouwbeklag, met welk voorstel de Raad
I» o. instemt.
D< notulen van de zitting van 26 Juli
worden thans gelezen en zonder wijziging al
dus vastgesteld.
Do Voorzitter deelde nu mede, dat
waren ingekomende Begrootingen van het
Burger Weeshuis en van het Burgerlijk Arm
bestuur te behandelen bij de Gemeente-
begrootinggoedkeuring door Gedeputeerden
van het Raadsbesluit omtrent ruiling van
Feuilleton.
HET CIJFERTELEGRAM.
i).
't Is doodeenvoudig, maar zoo veilig als een
jiraudknst. Alle groote dingen zijn heel eenvoudig.
Ik nummer de letters van het alphabet van 1 tot 26
en schrijf met die cijfers mijn depêche. Als ik by
voorbeeld wensch tc zeggen „Oost, West, thuis best",
schrijf ik zóo15.15.19.20X23.6.19.20X20.8.21.9.19X
2.0.19.20
Nu, dat ziet or duister genoeg.uit.
Pardon, dat is zoo klaar als do dag voor iemand,
jhe met cijferschrift bekend is. Do letters en t
o'jv. komen wel drie keer voor als 19.20, en dan
tweemaal o als 15,15. Maar zie eens, wolk een ver:
andering er plaats grijpt, als ik mijn meisje er bij
brenK, juist als in myn leven. Mijn sleutelwoord is de
naam „Edith", voorgesteld als 5.4.9.20.8. Die cijfers
tej ik op bij den oorspronkelijken regel: zóo:
lo.15.19.20. X 23. 5.19.20.X 20. 8.21.9.19.X 2.5.19.20.
9.2». X X. 5. 4. 9. X 2». 8. 5. 4. 9. X l>
-9.iii.28.40. X 31.10.28.29. X40.1(L2ti. 13,28X22.13.24.24.
In den vorm van dit optelliukje wordt de dópêcbe ge-
Kuegrai'oerd en ik tart den slimsten rot, er uit wijs
le worden, als hy niet in 't bezit is var» het sleutel
boord, dat hy moot aftrekken om een regel te knj-
?cn. dien hij vlot kan lezen. Jo ziet nu geen en-
cijfer meer, dat tweemaal dezelfde letter uitdrukt.
üficn sterveling, die er uit wijs wordt.
Dus jo gebruikt mijn naam by je speculaties.
Kukel voor deze speciale onderneming, waar-
aan mijn vader en ik eenige maanden al onze aan-
uaoht bobben gewijd. Er zijn milioonen meo gomooid,
terrein bij de Kleine Haag voor kennis- j
geving; bericht ontvangst wijziging Rouw-
verordening kennisgeving; afschrift Kon.
besluit tot ontheffing der verplichting van j
het hebben eerier Burgerdagschool kennis
geving proces-verbaal der kas-opneming
bij den Gemeente-ontvanger op 6 Augustus j
(den sterfdag) ter Secretarie gedeponeerd I
van Binnenlandsche zaken goedkeuring van
het Raadsbesluit omtrent de tijdelijke leer
aren aan de inrichtingen voor H. en M. O. - -
voor kennisgeving.
Aan de orde itwatii nu een voorstel van j
R. en W. om op zijn verzoek met ingang
van 1 October, of zooveel vroeger als in de j
vacature zal zijn voorzien, eervol ontslag te
verleenen aan dr. J. M. Croockewit als leer-
aar in de Natuurlijke historie aan de inrich-
tingen van II. en M. O., met de adviezen j
van het Curatorium en de Commissie van
Toezicht op het M. O., wordt z. h. o. con
form het prte-advies besloten.
Hierna kwam aan de orde de benoeming
tot definitief leeraur in de Natuur- en Werk
tuigkunde aan de inrichtingen voor 11. en
M. O. van dr. D. P. Moll, sedert 15 October
1897 tijdelijk leeraar. De benoeming ge
schiedde met algemeene stemmen.
De heer Van Eek meende, dat de
salarieering van den benoemde nog diende
geregeld.
De Voorzitter verzoekt spr. op te
merken, dat deze bij Verordening is vastge
steld op f2000 en dat dus alleen regeling
noodig is, als daarvan moet afgeweken.
De heer Van Eek zegt, vernomen te
hebben, dat dr. Moll op gelijken voet
wenschle bezoldigd te worden als dr. Antusch,
die een persoonlijke toelage heeft van f500.
Dr. Moll heeft juist thans veel kans, elders
benoemd te worden. Er is een zuinigheid,
die de wijsheid bedriegt en zeer zal liet de
vraag zijn of, indien dr. Moll inderdaad el
ders wordt benoemd, men voor het zeilde
salaris een oven goede onderwijskracht zal
kunnen krijgen. Het is zeer wenschelijk dr.
Moll te behouden en óok om gelijkheid te
brengen in zijn salaris en dat van dr. Antusch.
Spr. stelt daarom voor, ook aan dr. Moll een
persoonlijke toelage te verleenen van f500.
De lessen boven bet maximum zouden de
beeren Antusch en Moll dan samen kunnen
waarnemen.
M r. H e y I i g e r s steunt het voorstel-Van
Eek.
De Voorzitter zegt, dat ingekomen
is een voorstel van den lieer Van Eek, be
hoorlijk ondersteund, hiertoe strekkend om
ook aan dr. Moll een persoonlijke toelage
dus is auu 't geheim van ons cijfer alles gelegen.
Wy zijn enkel lie agenten hier le Chicagodo ehof
is te Now York en de operatie zal de graanmarkt
van de geheolu wereld in beroering brengen, Ikzou
er geen woord over fluisteren, behalve togen jou.
Je zult er toch niet over spreken?
Dat weet je wel beter, Phil. Geen woord zal
over mijn linpon komen.
Deze verzekering was niet noodig, want de inlich
ting was reeds ergens terecht gekomen, waar ze van
groot nut kon zijn. De kamer, waar de vorliefden
zaten, was het voorste gedeelte van een suite in 't
ouderwetscho buis van generaal Lomer. Tussohon
dit vortrek 011 do achterkamer waren do vleugel
deuren vervangen door eeu zware portièru. Gedu
rende het gesprok waren de beide deoloti van die
portiöre even op zij geduwd en in de nauwe opening
was de goiluanto van een grijsaard verschenen. Zyn
lippen waren roeds geopend om een groot uit
te spreken, maar juist op dat oogonblik word het
woord „cijfer" uitgesproken. Snel waren toen de gor
dijnen weer in een rechte plooi gevallon en was liet
grijze hoofd sehijnboar verdwenen.
Terwijl Edith, volgons gewoonte, hnnr vriend ge
leidde tot aan de voordeur, werd de portière wijd open
geslagen haastig slapte de oude man naar binnen en
bliksemsnel greep zyn hand het velletje postpapier
waarop Philip zyn geheimzinnige som had uitge
werkt. Toen vluchtte hij als een dief, eer er iemand
kwam.
Geueraal Lornor had eenige wekeu roudgcloopou
als iemand, die zich gevangen voelt in een val. Nie
mand anders zag dio val, mnur de gcnernul wist,
dat hij cr in zat, on zag geen kans er uittokoinon.
Men hield hot er voor, dat de oude man zich reods
leng uit alle Beurszaken hail teruggetrokken, maar
welke speler vorlaat de groene tafel zoo lang hy
nog een muntstuk in den zak heeft? De oudomun
had, op langou termijn, 200000 bushels tarwe ver
kocht, die hy niet bezat, in do hoop, dat do pry8
van f500 toe te kennen boven het in (Ie
Verordening vastgestelde salaris. Do over
uren zouden dan door de heeren Antusch
en Moll samen worden verdeeld en zulks
zonder verdere te gemoet koming uit do
Gemeentekas.
De heer Van Esveld zou beter ingelicht
willen worden en vraagt of de Wethouder
van Onderwys zulks niet kan doen. Spr. ge
looft wel, dat het door den heer Van Eek
aangevoerde oenigen grond van bestaan hcoft,
dat er inderdaad beloften zijn gedaan aan
dr. Moll, doch had dan een voorstel van B.
en W. verwacht. De toevoeging op het voor
stel-Van Eek begrijpt spr. niet volkomen.
Zouden dus voor die 1500 de 5of 6 lessen
moeten gegeven
De Voorzitter antwoordt, dat olïiciool
nimmer aan dr. Moll is meegedeeld, dat hem
zou worden verleend de toelage welke dr.
Antusch geniet. Wel is het besproken, zoo
wel onderling door B. en W. als mot den
Directeur der II. B. S. Spr. heeft niets tegen
de gelijkstelling, te meer wijl dr. Moll aan
spr. zeide dat hij, bij het treilen dezer roge-
ling niet zoo licht zou heengaan, docli het
komt spr. voor en de meerderheid van
het D. B. deelt die meening dat do toelage
aan dr. A ntuscii indertijd noodig was, wegens
gebrek aan sollicitanten. Moot men nu aan
alle leeraren in de Natuurwetenschappen een
persoonlijke toelage verleenen? Spr. vindt
daartoe slechts aanleiding als dezelfde om
standigheden zich voordoen. Als men het nu
doet, zal ook do leeraar in Natuurlijke His
torie dit vragen en zullen de kosten der H.
B. S. weer belangrijk vermeerderd worden.
Spr. gelooft dat, dit, uit een finuncieel oog
punt, op een gevaarlijken weg brengt. Daarom
ook deden B. eu W. geen voorstel, óok ai
werd de toelage aan dr. Moll in uitzicht go-
steld, ofschoon geen bepaalde toezegging werd
gedaan. Op andere plaatsen moge het irac-
teinent hooger zijn, doch de levensvoorwaar
den zijn daar ook hooger.
Wethouder Celosse steunt óok liet
voorstel-Van Kek. Dr. Moll had bij zijn aan
stelling zijn studiën niet voltooid, thans ech
ter wel en dit op een wijze die groote ver
wachtingen omtrent hetn rechtvaardigen.
Ten andere is deze regeling niet in het, na
deel van <le Gemeente. Als do 6 uur voor
het Gymnasium worden verdeeld tusschen
dr. Antusch en dr. Moll dan lijdt de Ge
meente geen schade, Spr. zal daarom het
voorstel-Van Eek steunen.
De Voorzitter repliceert dat dus de
toelage zou worden toegekend omdat dr.
Moll het. pranlicaat doctor verwierf. In dat
geval is liet beter, zulks vast te stellen in
(Ie Verordening, doch het wil spr. voorko
men dat doctores in do lettoren dan een ge-
lyk recht kunnen doen gelden. En de leer
aren aan het Gymnasium dan Spr. meent
dat een toelage slechts moet toegekend in
bijzondere gevallen.
Men zeide, dat do Gemeente geen nadeel
zou lytlen. En do vaste toelage van f500
dan En hot, feit, dat niet de ocdongen 5.
doch slechts 3 uur zouden worden gegeven
Spr. wil overigens gaarne verklaren, dat het
voor de II. B. S. van groot belang zou zyn
indien dr. Moll hier bleef.
Mr. H o y 11 g e r s zegt, dat de groote re
den waarom hij het voorstel-Van Eek steunde,
was omdat dr. Moll nummer éen op de
voordracht staat te Rotterdam en spr. hom
zeer ongaarne zou zien vertrekken.
Het voorstel-Van Eek, in stemming go-
gebracht, wordt nu aangenomen met 12 te
gen 1 slorn (tegenWethouder Vissor).
Aan do orde is de vaststelling van don aard
en het bedrag van den borgtocht van den to
benoemen Gemeente-ontvanger. Z. h. o. wordt
conform hot prce-advies besloton, dat do borg
tocht zal bestaan uit inschrijvingen Grootboek
of eerste hypotheek op landeryen tot een
bedrag van f25000.
Aan de orde is de samenstelling der voor
dracht van 6 porsonen voor de benoeming
van 3 leden van bot College van zetters, we
gens periodieke aftreding. Benoemd worden
de heerenE. L. Visser, J. Sinnigo on J. P.
G. Kok, benevens de heerenS. Knoppers,
T. van Daal on A. Herschel Bzn.
Z. h. o. werd hierna door den Raad goed
gekeurd dat B. en W. de tydolyko wuurno-
ming van de betrekking van Gomeente-ont-
vnngcr opdroegen aan den heer J. Henri
Leinweber, plaatsvervangend Gemeente-ont
vanger.
Tót Curator van hot Gymnasium werd nu
in du vacature mr. F. I). graaf Schimmel-
ponninck benoemd jhr. mr. B. W. Th. Snnd-
berg. Bij de eerste stemming waren de stom
men aldus verdeeldjhr. mr. T. A. J. van
Asch van Wyck 4, jhr. mr. B. VV.Th.Sand-
berg 6, mr. J. van der Leeuw 2, mr. J. C.
H. Prikken I; bij de tweedo vryo stemming
jhr. mr. Sandberg 0, jhr. mr. Vu» Asch van
Wyck 5, mr. Van der Leeuw 1, mr. Prik
ken 1; vóór de herstemming verklaarde jhr.
mr. Van Asch van Wijck de benoeming liever
niet te zullen aannemen, waarna de stem
ming was: jhr. mr. Sandberg 10, jhr. mr.
Van Asch van Wijck 3.
Met algemeene stommen en do verplichte
onthoudingen werden nu voorloopig goeiige-
iutussohen omlaag mocht gaan, waardoor hy oon
aardig vuoriloolljo kon opstrijken.
Doch do prys was niot govallon on telkens als do
bushel Óen A morikaansoho conl omhoog ging, gat
dat cou nadoellje van 25O0 dollar voor don gono-
raal, als do rijzing voortduurde tot den dag van le
vering. Hij begon to begryjien, dat er iets aan do
hand was van con „oornor" in tarwe, con combina
tie van stoute speculanten, dio zich meester wildon
maken van al de tnrwo in dc Voreouigdo Staten, en
als dai liet geval was, zat hy zóo vast in do val, dat
geen ontkomen wn»dan was hij totaal geruïneerd,
dan moest hij zyn laatston cont govon aan don man,
die do tarwe bezat welke lijj niot kon leveren.
Een kalm ondorzook gaf Lornor do zekerhoid, dat
er een Tcusachtigo operatie in do tarwe voorboroid
werd door Jim Blades, den grooton spocnlant to
New-York, ou dat J. O. Stauehtou Co. toöhieago
zijn agont was. Van dat oogonblik wist do oude
man, dat het dak van zyn huis niet lang moor het
zijne zou heoton.
Daar bracht het toeval hem in bezit van dos vijunds
„corner"hy sloot zich op in zyn kamer en begon
zijn plannetje uit to werkou.
Twee dingen zyn noodig voor bet slagen van oon
„corner" in graan onbeperkte voorrauil geld on
strenge geheimhouding.
Jira Blades hail gold by hoopeu on wildo nog wat
moor. Geheimhouding was hem ook verzekerd, dools
wyl by zwygondo menscheu had uitgezocht om
hom to helpen, deols wyl de aandacht werd ver
deeld tusschen Now-York en Chicago deels om
dat er op dal oogonblik geen groote geldwolf to
Chicago was, voor wion de andere bendo bang be
hoefde te zyn.
Dc oude John C. Stanchion zat aan zyn schrijf
tafel iu den lntou namiddag, toou or een telegram
werd gebracht. Hy keek 't even in en schoof 't toon
zyn zoon toe.
Telegram van Blades; ontoyfor hetI zei hij ge
biedend.
Philip was gauw met do altrekking van5.4.9.20.8
goreed. on ouilor diepo stilte schroef hy dodópócho
over. Toon lus hy
„Kom eerston troin nnar Now-York. Heol belang
rijk. Moet u raadplegen. Geof uw zoon volmacht on
waarschuw hem, gereed to z(Jn tot handelen op
corsto waarschuwing. Zal direct tclugrafocron,
zoo noodig; zog hom, do instructies letterlijk op te
volgen. Millioouon meo gemoeid. Blades."
De oude hoor was (ingestaan on stapte, mot de
handen in do zakken, door do kamor op on neer.
Ik dacht hot wol, bromde hu, do corner is
mislukt; hij kon 't niet doen mot al zijn geld. Dat
5eef! Jim Blades oon nekslag, lot or maar eons op.
a, do corsto do liOHto gok kan maar niot do graan
markt dwingen.
Zeg, papa, dit telegram is houlomual niot iu
den styl van Blados. Hij had dat alles boter kunnen
zeggen mot do holft van do woorden.
Hij zal wat in dc war goweostzijn; begrijp jo
dat dan niet?
Maar we hebben nooit oon mcdudeoling van
hom geluid, of or stonden ton-miuste oon paar vloe
ken iu. Dat is 't voordeel van oen codojo kunt
vloeken en scholden zooals jo wilt, als je. maar be
taalt. Waar is 't afgegeven Aan het telegraafbureau
te Fulton-Forry. Ja, daar zendt hjj de meeste tole-
graniineu af,
Wol ja jongen, wat zeur jo toch I Van wie zou 't au-
dors zyn dan van hom 1 Ga maar gauw oen plaats
voor mjj besproken in don slaapwagen van den
nachttrein naar Now-York
Zouden wo niot even per tolograaf navragon
of de dópócho in ordo Is?
Doo wat ik jo zeg t luidde hot koTto antwoord.