Stadsnieuws.
Gemen^NiëuwsT
Ingezonden.
toen bemerkten de Boeren, dat de binnenland-
8che vijand de ergste was. De schifting en daar
mede de genezing kwam eerBt na de geweldige
slagen den Boeren door Roberts toegebracht.
Botha en De Wet deden steeds hun plichten
verwierven daardoor de liefde en de vereering
van hun onderhebbenden, vooral na Spioen-
kop, waar zij goedmaakten wat Joubert en
Meijer hadden bedorven. Ieder begreep, dat
een vrij Afrika zonder I-ouis Botha even ondenk
baar was als een vry Nederland zonder een
Oranje, en na den terugtocht uit de Biggarsber-
gen introduceerde Joubert dan ook Botha als
commandant- generaal.
Spr. wilde liever zwijgen over Joubert, die
trouwens in dezen oorlog niets kon doen en die
zijn roem overleefde.
Toen Natal moest ontruimd worden, was er
algemeene wankelmoedigheid, doch toen Botha
verscheen op het prachtige witte paard, dat de
inwoners van Pretoria hem hadden geschonken
na Spioenkop, toen herleefde de moed. En dat
daarvoor reden was, is gebleken toen Pretoria
werd ingesloten en Botha nog in den nacht
vóór den intocht der Engelschen de amunitie
en het geld uit de stad liet brengen, toen bij
de orde herstelde en de uit de Gouvernements
magazijnen gestolen levensmiddelen liet terug
balen en weder deed uitdeelen aan wie er be
hoefte aan hadden.
Van 9 tot 4 uur werd bij Pretoria gevochten,
doch de stad bleek onverdedigbaar, daar
vestinggeschut op de forten was.
Spr. was 5 Juni bij den intocht in Pretoria
en zag den stoet van 64 000 Engelsche krijgs
lieden van alle wapens en uit alle deelen van
het groote Britsche rijk tot hij.van vermoeienis
niet langer kon blijven staan.Een overweldi
gende aanblik.
Wat de toekomst betreft, zeide spr. dat Ro
berts thans bezig is Lijdenburg te bezetten.
Hier kan hij niet omtrekken, geen cavalerie
of artillerie gebruiken. In het Lijdenburgsche
is voor vele maanden proviand en amunitie en
spr. gelooft vast, dat Roberts welhaast volkomen
machteloos zal wezen. Hij vecht dan ook thans
reeds met de pen, al is de annexa,:e-proc.lamatie
wel wat heel voorbarig en weinig meer dan een
verkieziugs-manoeuvre.
Botha zal wel laten merken, dat hij er is. Maar
mocht Robert er in slagen Botha „vast te keeren"
dan zal alles in Transvaal worden verengelscht,
dan zal alles in dienst worden gesteld van de
goud-industrie, dan zal de handel komen in han
den van Engelschen, het uitstekende onderwijs
in handen van Engelschen, dan zal
Doch neenteekenend is het, dat zelfs Lord
Roberts een „achterwaartsche concentratie" heeft
gemaakt en uit bet onherbergzame Lijdenburg
(Belfast) is teruggekeerd naar Pretoria.
Botha kan het nog best 6 of 7 maanden uit
houden en Engeland kan zijn kolossaal leger
niet zoo heel lang meer onderhouden. De En
gelsche leening is reeds mislukt. De aanhangers
van „War against war" nemen met den dag in
aantal toe en de imperialisten verliezen hoe
langer zoo meer terrein. De zeker 15 000 Boeren
die rond Botha staan, hebben gezien hoe de
Engelschen met hen handelen en zeggen thans
eenstemmig „beter dood dan overwonnen".
Tegen een guerilla-oorlog gelijk De Wet die
voert, is geen Europeesch leger langer dan een
half jaar bestand.
Maar Engeland kan geen vrede meer sluiten dan
een zeer afdoendeer kan nu niet meer geschip
perd.
Moge die vrede spoedig komen, ook in het
belang der arme Tommies, die misleid zijn en
bij honderden worden geslacht voor een onrecht
vaardige zaak, die niet dienen de Koningin en
het vaderland, doch Rhodes, Chamberlain, wa
penfabrikanten en kapitalisten zonder geweten.
Een langdurig applaus beloonde spr. voor
zijn duidelijke uiteenzetting der hoofdfeiten.
In de pauze, die nu volgde, maakten zeer
velen gebruik van de gelegenheid om door hand-
teekening zich aan te sluiten bij de internationale
beweging voor de onafhankelijkheid der Repu
blieken-
Om het late uur werd de pauze eenigszins
bekort en moest spr., die erkende door het on
derwerp te zijn meegesleept en daardoor de
inleiding te groot gemaakt te hebben, zich wel
wat beperken. Toch gaf hij na de pauze nog
enkele soms zeer vermakelijk staaltjes van de
vechtwijze der Boeren en deelde heel interes
sante bijzonderheden mede van zijn ervaringen
op commando in Natal en den Vrijstaat.
Uitverteld was spr. geenszins toen hij op ver
zoek van het comité tegen elf uur eindigde.
Wellicht zal hij hici nogmaals komen spre
ken. Hij heeft nog „banja" stof.
Dit doet ons het laatste deel dan ook aan
merkelijk bekorten.
Jhr. mr. T. A. J. van Asch van Wijck dankte
den spr. voor zijn inderdaad leerrijke voordracht
en bracht hulde aan de vrouwen die op eeniger-
lei wijze meehelpen om de onafhankelijkheid
der Bóeren-republieken te bewaren.
Ds. A. E. L. W. Romer emiritus-predikant
te Utrecht, hoopt aanstaanden Zondag vóór
te gaan bij de godsdienstoefening in de
Luthersche kerk hier
Bij resoluitie van den Minister van Fi
nanciën zyn, met aanvang van de 365ste
loterij, benoemd tot Collecteur der Staats
loterij te Amersfoort de heeren A. C. R. O.
Leinweber, ambtenaar ter Gemeente-secre
tarie van Amersfoort, en A. G. Marin te
's- Gravenhage.
Ritmeester M. van Kuyk, commandant van
het eskadron ordonnansen, is benoemd tot
oflicier in de orde van de Leeuw en de Zon
van Perzië.
Onze vroegere stadgenoot de le luitenant
der cavalerie van het O. J. leger James de
Koningh, van wien we in een vorig nummer
iiiel'iden dat hij met gunstigeri uitslag het
admissie-examen aflegde voor de Hoogere
Krijgsschool, heett 4 Augustus het ongeluk
gehad, bij een eoncours-hippique van zijn paard
te vallen. Hij werd bewusteloos weggedragen.
Het «Bat. Nieuwsblad'' schrijft nu om
trent hem
De patiënt is Zondag 5 Augustus enkele
keeren uit de bewusteloosheid ontwaakt,
doch viel telkenmale al spoedig terug in den
toestand van verdooving, waarin by Zater
dag den geheelen dag verkeerd heeft. Het
noodige voedsel moet daarom langs kunst-
matigen weg in het lichaam worden ge
bracht.
De geneesheeren hebben nochtans alle
hoop op behoud. Hij zou Woensdag, 8 Au
gustus naar Nederland vertrekken, ter bij
woning van de lessen aan de Hoogere Krijgs
school.
En in een volgend nummer:
Naar wij vernemen, is de meening van de
geneeskundige faculteit dat, als luitenant De
Koningh zal hei-stellen, hij zoo spoedig mo
gelijk naar Europa zal moeten vertrekken,
doch zoo ooit, dan toch het eerste jaar vol
strekt niet. aan Krijgsschool-studiën zal mogen
denken.
Wel hard voor den jongen man, die zóo
zijn best gedaan heeft om bij het examen
te slagen.
Het stads telephoon-nei wordt wederom
met éen aansluiting uitgebreid en wei voor
den heer A. Latenstein van Voorst (firma
Koekebakker) met no. 67.
Tot Bestuurslid van de plaatselijke «Ver-
eeniging voor Chr. nationaal onderwijs" is in
de vacature, ontstaan door het vertrek van
mr. F. D. graaf Schiramelpenninck, gekozen
jhr. mr. T. A. J. van Asch van Wijok.
Omtrent het al of niet stichten eerier
school voor Meeruitgebreid Lager onderwijs
kwam men Maandagavond nog niet tot een
definitief besluit.
D. T. Pijper, hoogleeraar aan de Rijks
universiteit te leiden, hoopt aanstaanden Zon
dag vóór te gaan bij de godsdienstoefening in
de Remonstrantse!) e kerk hier.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
zal hedenavond half acht ten Raadhuize een
openbare vergadering houden.
De Dinsdag vastgestelde Kiezerslijst voor
de Kamer van Koophandel en Fabrieken
telt 201 namen, dus 17 meer dan ten vorigen
jare.
Het coniilé in Nederland, dat zich aansloot
bij de internationale beweging ter handhaving
van de onalhankelijkheid der Boeren-repu-
blieken wordt gevormd door dr. H. F. Jonk
man, te Utrecht; jhr. mr. J. E. Huydecoper
van Maarseveen en Nichtevecht en mr. C. de
Wilde Jr., aldaar; dr. H. J. K ie wiet de Jonge
en Chr. F. Haje, litt. doots., te Dordrecht.
De briefwisseling geschiedt aan het adres
van den laatstgenoemde, Perskantoor «Alge
meen Nederlandse!) Verbond" te Dordrecht.
Correspondent van het plaatselijk comité
te Amersfoort is ds. A. M. Donner, Wevers
singel, die gaarne bereid is, alsnog handtee-
keningen op de lijsten van adhesie te ont
vangen.
Volgens hier ontvangen bericht van onzen
vroegeren stadgenoot dr. H. van Capelle, lei
der der wetenschappelijke expeditie in Su
riname, zou 28 Augustus jl. de reis naar het
distict Nickerie aanvangen. Hiertoe behoort
het stroomgebied der Nickerie met de daarin
uitloopend.? rivieren en kreken. Ter onder
zoeking van het plateau, waar de Nickerie
en de Kalalebo ontspringen, zal de expeditie
den nog niet bekenden bovenloop van af de
Blanche Marie val opvaren, daarna terugkeeren
tot de Tapioco-kreek en dan in Z. O. rich
ting het bosch intrekken tot het Boven- Cop-
jename-gebied, tot heden niet verder dan de
laleighvallei opgevaren. Dit laatste is het
moeilijkste, maar ook het belangrijkste deel
dor reis. Gelukt het 't doel te bereiken, dan
mag de expeditie met trots zeggen, voorla
tere tochten naar de bronnen der machtige
Coppenarae den weg te hebben gebaand.
Het 5e regiment infanterie is hedenoch
tend van hier vertrokken orn deel te nemen
aan de manoeuvres der 2e divisie infanterie
in Ovcrijsel en Gelderland en zal Woensdag
19 dezer hier terugkeeren.
Extra-treinen vervoerden het le bataljon
om 6.32 naar Wierdenden staf, het mu
ziekkorps en het 2e bataljon om 7.10 naar
Rijssen het 3e bataljon om 8.30 naar Rijssen
en het 4e bataljon om 9.30 eveneens naar
Voor brieven, enz. is het beste adres: 13
er 14 September te Rijssen, 15 en 16 te
Holten, 1*7 en 18 te Markeloo.
Kapitein J. Vos, op zijn verzoek van de
Kon. Militaire Academie te Breda terug ge
plaatst bij het 5e regiment infanterie, is Dins
dag bij zijn korus aangekomen en belast inet
het bevel over ae le compagnie van het 4e
bataljon hier.
Bij het 5e regiment iufanterie hier zijn
bevorderd tot, adjudant-onderol'fieier de ser
geant-majoor K. J. Kerling; tot sergeant
majoor de sergeant-majoor-titulair C. A. van
der Horsttot sergeant dd. luitenant te velde,
de sergeant 0. A-. Doornen tot sergeant
de sergeant-titulair H. J. Juta. r
Adjudant Kerling is bestemd voor het oe
bataljon, in garnizoen te Utrecht.
De adspiranten-vaandrig J. W. A. van
Voorst van Beest er B. Opdien zijn op hun
verzoek overgeplaatst van het 3e regiment
infanterie naar het 5e regiment, terwijl de
jongelingen J. A. van Beek en E. J. II. van
Delden hij laatstgenoemd korps de verbin
tenis hebben aangegaan als uaspirant-vaiin-
drig voor het Reserve-kader.
Bij de Dinsdag ten overstaan van architect
W. van Scha'ik gehouden aanbesteding van
den verbouw van den winkel des heeren
Aronson aan de Langestraat werd ingeschre
ven als volo-t: H. Verster, te Zwolle, 13390
H. van Laar, aldaar f3186; P. Rings, te
Santpoort, f3160N. Wolfwin.kel, te Amers
foort, f3117; R. van der Spoel, te Deven
ter, f3160; en C. Ruitenberg, te Amersfoort,
12990.
Dinsdag werd aan de vischmarkt door den
keurmeester der visch een partij bot afge
keurd, aangevoerd door C. Razendaal, uit Spa
kenburg.
Het bijpost- en telegraat kantoor te Soest-
dijk zal 17 September, na het vertrek van
HH. MM. en na afloop van den dienst, wor
den gesloten.
Blijkens door de H. IJ. S. M. aan den A.
N. W. B. verstrekte inlichtingen zijn eenige
tegen de toepassing van het nieuwe tarief
voor reizigers met rijwielen gerezen bezwa
ren uit den weg geruimd en kan het vol
gende in zake dat tarief worden medege
deeld.
Om aanspraak te kunnen maken op de
toepassing van het voor wielrijders vastge
stelde tarief, is het noodzakelijk, aan het
plaatskaartenloket het bagage-recu van het
tot de plaats van bestemming ingeschre- i
ven rijwiel te vertoonen. Men heeft recht
op evenveel plaatskaarten als hol ingeschre
ven rijwiel zitplaatsen bevat. Het tarief voor
die enkele reis is voor de drie klassen de
helft van den prijs van een retourkaart, gel
dig éen maand. Naar en van het station
Kleef worden geen plaatskaarten tegen het
voor wielrijders vastgesteld tarief afgegeven,
doch alleen tot en van hel station Ni'it-
terden.
Tegen het voor wielrijders vastgestelde ta
rief worden plaatskaarten afgegeven aan alle
stations van de eigen lijnen der Hollandscbe
IJzeren Spoorweg-Maatschappij.
De Burgemeester van Dinxperloo slaagt er
vrijwel in, zijn Gemeente zekere bekendheid
in den lande te geven.
Eerst de singuliere waschgoed-verorde-
ning; toen het niet minder singuliere geval
in de woning van den Gemeente-veldwach
ter; daarna het weigeren van verlof aan het
schoolhoofd om met «Ie hoogste klasse een
reisje te maken. We deelden dit reeds
mede.
Het uitstapje heeft nu tóch plaats gehad
en wel op Zondag, als wanneer het Hoofd
der school ook zonder permissie van Burge
meester zich uit de Gemeente mag verwij
deren.
Het muziekkops «Dinophonia" had den
Burgemeester vorlof gevraagd om de kinde
ren met muziek te mogen inhalen. Een wei
gering volgde, vanwege de Zondags-onthei
liging! Wat deden toen de muziekliefheb
bers? Ze wachtten de kinderen bij de grens
der Gemeente af en bliezen hun liederen,
achter de Duitsche pnultjes steeds den kin
kei-stoet volgende, aie van deze buitenge
wone ontvangst bijzonder veel genoegen be
leefde. Bij het iiuis van den Burgemeester,
dat tegenwoordig juist aan het Duitsche ge
bied grenst, werd tot slot nog eens een op
gewekte marsch gespeeld.
Schelling, Schopenhauer, E. von Hartmann
en anderen schrijven der plant een ziel toe
de beide laatsten gaan zelfs nog verder en
willen een zwak bewustzijn bij de planten
geconstateerd hebben. Als hoofdbewijs voor
deze opvatting voeren de natuuronderzoekers
aan liet aanwezig zijn van zoogenaamde re-
flex-bewegingen bij de plant. Gelijk de
mensch, gelijk het dier, gelijk ieder met ge
voelsvermogen begaafd wezen, reageert de
plant op prikkelingen van buiten afzulk
een reageeren echter is niet mogelijk zon
der hetgeen men juist zieleleven noemt. De
plant reageert in de eerste plaats op het
licht. Het licht trekt haar deelen niet zoo
zeer mechanisch aan, als wel het geeft haar
een aanleiding, zich uit eigen kracht daar
heen te wenden. Evenzoo echter als blade
ren en bloesems den vasten wil toonen
in t licht te kijken en alle kracht ertoe
aanwenden, zich daarheen te wenden, ja
gelyk in eene donkere ruimte gehouden
I planten hun uitloopers dikwijls 20 en
voet uitzenden om een paar vonken T
beet te krijgen, evenzoo toonen de WorlT
i het streven, daarheen te gaan, waar de
dem hun genoegzaam voedsel oplevert n
plant beweegt zich dus met bewustej, J
daarheen, waar zij licht en voedsel vindt T
deze bewegingen behooren nog andere
De plant wordt moe, ze gaat slapen
de zon ondergaat. Haar bladeren vouw
zich toe, haar bloesens sluiten zichde m
1 mosa wijkt achteruit wanneer men ze
raakt. Alles bij elkaar genomen, toont?
plant dus ook levensuitingen, die ongeve?
met onze «zintuigen" overeenkomen mT
kan het streven naar licht zeer goed met on
«gezicht" vergelijken. Men moet aan den reük
en den smaak denken, wanneer men
hoe de wortels zelfs op groote afstanden hol
hun toekomende voedsel weten te vinden
gelijk de vleeschetende plant ook juist on'
derscheidt, wat men op haar bladeren lem
Aan 't gevoel beantwoordt het achteruitwi'
ken der mimosa, beantwoordt liet feit dat
'savonds tulpen en krokussen hun bloesem
sluiten. Zeer zeker heeft men dit alles en at
dere overeenkomstige verschijnselen in aan"
merking genomen, aldus trekken de natuur,
onderzoekers hun conclusie, de planten als
met een ziel begaafde wezens te beschun.
wen, en het is dan ook een moord wanneei-m,
een plantenleven moedwillig vernielt,
In de 19e eeuw gingen 30 millioen land.
verhuizers de zee over, dus ongeveer zooveel
als de geheele bevolking van het koninkrijk
Pruisen bedraagt! Deze kolossale landverhui
zing verdeelt zich zeer ongelijk over de af.
zonderlijke deelen der Eeuwvan een klein
begin steeg ze snel tot aan het begin van
1880, om van hel toen bereikte hoogste punt
weer langzaam te dalen. In 1881 verhuisden
alléén uit Duitschland reeds 221 000 personen
een bijna onafzienbare verlies aan arbeids
kracht en nationaal vermogen. Als plaats van
bestemming komt verreweg het meest Ame
rika in aanmerking en wel voor Germaanscbe
volken Noord-, voor Rorauansehe volken Zuid-
Amerika, terwijl de landverhuizing naar Azië
Afrika en Australië in de volksverhuizing der
19e eeuw bijna onmerkbaar is.
Het opnemen van Ingezonden stukken brengt
niet altijd mede, dat de Redactie onvoorwaardelijk
instemt met hun inhoud.
Kopij van geplaatste of o
r teruggegeven.
ïgeplaatste stukken wordt
Mea C'nlpa.
Jn, Mea Culpa, dat is het wat wq allen, syropa-
thicbetuigers aau de Zuid-Afrikaansche Republieken,
moesten uitroepen, ons slaande op de borst.
Mea Culpa, dat de Republieken vernietigd w
Men Culpa, dat daar brand wordt gesticht en ge
roofd.
Mea Culpa, dat vrouwen en kinderen worden
onteerd en besmet.
Men Culpa, dat eeu schandelijke eed wordt gevor
derd.
Men Culpa, dat heldhaftige landsverdedigers als
bandieten worden behandeld.
Men Culpa, dat een geheel volk als slachtvee
wordt ten lande uitgezet.
Mea Culpa, de geheele lijdensgeschiedenis van dat
arme, vertrapte volk.
Gij verwondert u, warme symnathiebetuigers, gij
allen, die blijmoedig gaven offerüet cd geld, dat ik
het wang u en ook mij schuldig te verklaren. Wij
hebben toch gedaan wat wjj kondenhoe gaarne
hadden wo méér gedaan doch wat vermochten wijf
Wat we hadden moeten doen, hebben we niet
gedaan het eenige, wat uitwerking zou gehad heb
ben, werd door ons nagelaten wij hebben niet go-
wild, wij hebben niet weten te willen, om
dat wij te laf, te zwak, te klein, te ontaard zijn.
Indien al de sympathiebetuigers, wier aantal ik
minstens op 20 millioen schat, haddon weten te
willen, zou die unanieme wil tot zulk eensterka
electrische batterij geworden zyu, dut de Regeerin
gen hadden móeten zwichten; het ware een dynamo
geworden, waaraan niets weerstand had kunnen bie
den.
Maar omdat wjj dat niet gedaan hebben, is de
ondergang dor Republieken ons aller schuld; daar
om komt al het daarginder vergoten bloed op ons
aller hoofddaarom past ons rouw en ecu diep
schuldbewustzijn.
En hoever gaat eigenlijk bij de meestcn de sym
pathie? Gretig worden do berichten gelezen, een
zucht wordt geslaakt, eeu verwensching geuit, do
Boeren beklaagd, de Engelschen gevloekt, en dan
Men gaat aan zjjn dageljjksoli werk, wijdt zich aau
zaken en genoegens, spreekt nog met dezen en ge
nen over den oorlogsommigen schrijven, anderen
werken, verzumeleu handteekingeu eu giften, maar
verder
In hoevelen otwaakte het besef: er moet en
en er zal een eind komen aan de nicuschen-
slachting en den volkcnmoord, en ik, ik zal dat
doen, zal niet rusten eer anderen het mot mij doen,
T?rai'k.el' oolc ten «ronde.
Wel zijn vrijwilligers uitgegaan om naast de Boeeten
te strijden. Zij hebben hun loveo gewaagd, geofferd!
zij verdienen een eoresaluut, maar zelfs hun dn*®
was het ware niet, al wisten zij teu minste te bun-
delen
Indien men slechts den rechten kijk er op bad
gehad, zou deze oorlog het raenschdom booger
hebben kunnen brongen dan welke gebeurtenis
ook. Het was een laatste kans voor ons verslapt
om weer mensch te worden in de hc-ogste W
teekenis van hot woord. Eeu kans werd ons ge
geven om te worden hemelstormors en wij hebben
dien kans verbeurd! De kracht wenkte, het ideaal
strekte de haud uit, hot hoogste riep, doch wij waren
hoorende doof, ziende blindmachteloos hiDg on«
haud terneer. In plaats vau ons te concentrceren.
ons geheele zijn samon te rapen in éen uiterste ge
welddadige poging, tot het alles word een
willen, versnipperden we ons in duizenderlei »'elD
