Donderdag 27
Februari
1902.
No. 5166.
51e Jaargang.
Stadsnieuws.
AMERSFOORTSGHE COURAIT.
FIRMA. A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Maandag- en Vonderdagavond Abonnement per IJ maanden /"l.—; franco per
post f 1.15. Advertentiën 1regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-, oflicieële-
en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels 1.25; elke regel meer
f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers worden in rekening gebracht en kos
ten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Rij advertentiën van buiten do stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Tciephoon 19.
Da D. Pont, Ev. Luthersch predikant te Leeu
warden, hoopt aanstaanden Zondag vóór te gaan
bij do godsdienstoefening in de Luthersche kerk
hier.
In de Remonstrantsche kerk iB te half tien
weer godsdienstoefening voor jongelieden vnn 9
tot 14 jaar, terwijl oiu elf uur de gewone dienst
aanvangt.
Maandagavond te 7 uur zal dr. J. Sehryver,
Ned. Hervormd predikant te schiedam, in de
Sint Joris-kerk hier de Feestrede uitspreken
voor den „Chr. Nationalon Werktoans Bond".
„Chómenichie, wat het 'tgewanid" zou dejuf-
frouw uit de 3e Egelantiersdwarsstraat gezegd
hebben als ze hier de Raadsvergadering van
Dinsdagmiddag had bijgewoond. En 't heeft
dan ook gestoven, en bard ook.
Maar we zijn nu eenmaal niet in Amsterdam
en moeten dus ons Raadsoverzicht weer op
gansch andere wijze geven dan we daar zouden
kunnen doen.
De vergadering, die te 1.45 aanving, werd
gepresideerd door den Burgemeester, jhr. J. W.
A. Barchman Wuijtiers, en bijgewoond door 16
leden en den Secretaris; de heer Veis Heijn
was afwezig met kennisgeving.
Na het ongewijzigd vaststellen der notulen
van de zitting van 21 januari deelde de Voor
zitter mede, dat ingekomen waB het Rapport
van het woningonderzoek in deze Gemeente,
welk rapport in druk zal worden verspreid on
der de leden.
De heer Gerritsen vroeg of het ook tegen
zeer billijken prijs kon verkrijgbaar gesteld
worden voor belanghebbenden, hetgeen spr. B.
en VV. zeer aanbeval.
De Voorzitter antwoordde, dat het voor
nemen daartoe inderdaad bestaat.
Verder bleken ingekomenbeschikkingen van
Gedeputeerde Staten omtrent aanslagen in de
plaatselijke Inkomstenbelasting gedeponeerd
ter Secretarieomtrent het 3e suppletoir kohier
dier belasting,dienst 1901voor kennisgeving;
omtrent het onderhandscb verhuren van terrein
aan J. de Gooijer voor kennisgevingde re
kening der Kamer van Koophandel en Fabrieken
over 1901 te behandelen bij de Gemeen te-
begrooting; een adres van Maria 8i.holten, we
duwe van den oud-agent van politin J. Vos,
houdende verzoek om een jaarlijksehe gratificatie
in handen van B. en \V. om prai-advies;
de rekening der Commissie tot wering van school
verzuim over 1901 ter Secretarieeen mede-
deeling van B. en VV. dat de heer J. L. H. de
Jong Schouwenburg is benoemd tot ndjunct-
Gemcente-archivaris. voor kennisgevingen
een verzoek om booger loon voor de losse werk
lieden bij do sneenwopruiraing in handen
van B. en W. ter afdoening.
Aan de orde kwam nu een voorstel van B.
en W. tot instelling van wekelijksche rundvee
markten op Dinsdag.
Gelijk bekend, deed de plaatselijke afdeeling
van het „Utrechtsoh genootschap voor Land
bouw on Kruidkunde" hot verzoek, in hoofd
zaak omdat het rundvee, dat Vrijdags hier on
verkocht blijft, niet 's Zaterdags in behoorlijke
conditio op de veemarkt te Utrecht kan worden
te koop gesteld.
In hun praj-advies deden B. en W. uitkomen,
dat zelfs een premie-stelsel, de in 1867 inge
stelde Vrijilagsche veemarkten heeft doen mis
lukken. Thans wordt veelal op stal gekocht,
zoodat de veehouders door de geringe concur
rentie kleine prijzen maken. De markt voor
varkens on schapen blijft op Vrjjdag gehandhaafd.
De Kamer van Koophandel adviseerde om
de proef met de Dinadagsche markt te nemen,
doch vreest dat weinig resultaat zal verkregen
worden èn wegens afwezigheid van buitenlandsche
kooplieden èn door tegenwerking van de talrijke
veekoopers hier on in den omtrek, die liever
op stal koopen. Ook vreest zij, dat de boer niet
tweemaal per week uit zjjn bezigheden en naar
de stad zal gaan.
Het voorstel werd aangenomen z. d. of h. st.
Aan de orde kwam nu een voorstel van B.
en W. om geen gebruik te maken van de be
paling van art. 29 dor Gezondheidswet, d. i. om
aan de plaatselijke Gezondheidscommissie niet
op te dragen den werkkring van de in die wet
aangewezen commissie.
Mr. Heyligers vroeg wanneer die wet in
werking treedt en nadat de Voorzitter hem
had geantwoord, dat zulks nog niet bekend is,
word ook dit voorstol z. d. of h. st. aangenomen.
Aan de orde kwam nu een voorstel van B.
en W. tot wijziging van het Raadsbesluit van
1 Juli 1901 in zake overneming van wegen op
het terrein „Knoesthof".
Nadat de Voorzitter had meegedeeld, dat
een der wegen vervalt en do kosten duardoor
f4441 minder worden, werd ook dit voorstel z.
d. of h. st. aangenomen.
Aan de orde kwum nu een voorrBtel van B.
en W. tot overneming vun een weg uitkomende
op den Ouden Soesterweg (ook genaumd Punten
burgerlaan) van de Naamlooze Vennootschap"
„Ons Belang".
De heer Van Esvold zeide uit de stukken
gezien te hebben, dat de weg 8 M. breed zal
worden; is dat met de trottoirs, vroeg spr.
De heer Visser, Wethouder van openbare
werken, antwoordde, dat de weg doodloopt en
dus voldoende breed is en dat er twee voetpuden
met kop(?) komen en dat de weg inderdaad vol
doende zal zijn.
De heer Van Esveld wilde zieh na deze
verklaring er bjijieerleggen.
Den heer Van Eek was uit de bij het
voorstel gevoegde schetskaartje niet juist geble
ken waar de weg zal komen.
De heer Visser zeide, dat het 't laatste per
ceel aan den Puntenburgerweg is, van de Ge
meente uitgaande. Daar komt de straat.
(Volkomen helder is 'tons niet; doch zóo
werd 't gezegd, althans op de publieke tri
bune verstaan).
Het voorstel werd hierna z. h. st. aangenomen
Aan de orde kwam nu een voorstel van B.
en W. tot wijziging van het Raadsbesluit van
1 Juli 1901 in zake overneming der Aldegondc-
straat.
Nadat de Voorzitter had meegedeeld, dat
deze straat door de firma Van Achterbergh
Van 't Hoff is gerioleerd en beklinkerd, werd
ook dit voorstel z. d. of h. at. aangenomen.
Aan de orde kwam nu een voorstel van B.
en W. tot overneming van de verlengde Pieter
Both-straat.
Nadat de Voorzitter had meegedeeld, dat
het plan voor die straat reeds werd gemaakt
vóór do invoering der nieuwe Verordening, wen!
z. d. ot h. st. besloten haar over to nemen met
toepassing der bepalingen van de oude Voror-
dening.
Aan de orde kwam nu een voorstel van B.
en W. inzake de Verordening houdende wijzi
ging der Verordening tot regeling van het aan
tal openbare scholen voor Lager onderwijs, enz.
en de bezoldiging van het personeel.
Nadat de Voorzitter had meegedeeld,dut
het bezwaar van Gedeputeerde Staten voorna
melijk geldt, dat de jaarwedde voor de bezitters
der verplichte hoofd-acte niet hoogor is dan
voor hen die een niet-verplichte hoofd-acte be
zitten, doch dat alsnog zal verzacht worden de
Verordening goed te keuren, werd ook dit voor
stel z. d. of h. st. aangenomen.
Tot onderwijzer aan de Jongensschool le soort
werd in de vacature-Kraan met 13 stemmen
benoemd de heer A. H. Aardema, te Epede
heer L. C. van Bellen, te Diemen, verwierf
2 stemmen, do hoer J. Versteeg, te Ernst, 1 stom.
Aan mej. W. AkkermanBakkor, onderwij
zeres nan de openbare Lagere school 3e soort
Beekstraat, wera vervolgens z. d. of h. st. een
verlof toegestaan gedurende den tijd vnn drie
maanden.
Na deze windstilte stak de storm op.
Punt 10 van den Beschrijvingsbrief was een
voorstel om over te gaan tot invoering van
munt-gasmeters zoodra 2ich honderd afnemers
zich daarvoor zullen hebben aangemeld.
De Gas-coimnissie had gunstig geadviseerd
mits voldoende deelneming werd gewaarborgd
door 100 aanvragen. Immers iedere aunsluiting
kost omstreeks f60; de prijs voor kook-, zoowel
als lichtgas zou moeten gesteld op 8 cent, ter
wijl dan worden verstrekt 25 Meter binnenlei
ding, 1 harplamp en 2 kookslellen, dan wel 2
harplanipen en 1 dubbel kooktoestel.
De heer Gerritsen verklaarde voorstel en
advieB met genoegen gezien te hebben, doch be
treurde het, dat men wil wachten tot 100 aan
vragen zijn ingekomen. Als men eenmaal de
gunstige uitwerking heeft gezien, zal de invoe
ring navolging vinden. In geen enkele plaats
waar het stelsel der munt-raeters is ingevoerd,
rendeert het niet. De minderbevoorrechten.die
men hier wil te hulp komen, sluiten zich niet
zoo gemakkelijk aan en spr. zou daarom wen-
schen, dat de bepaling der honderd werd ver
zacht of nog liever uitgelioht.
De heer Van Eek zou wenschen, dat men
gedrukte aanvragen rondzond, waardoor in kor
ten tijd de zaak haar beslag kon krijgen.
De heer Gerritsen vraagt nu den Wet
houder van openbare werken of deze zijn mee
ning wil doen kennen.
De heer Visser antwoordt, dat de Gas-com-
miasie maar niet in 't wilde rapporteerde. Elke
aansluiting kost omstreeks fÖO, doch bovendien
worden de exploitatie-kosten verhoogd omdat
men o. a. twee ambtenaren meer moot aan
stellen, (en voor de controle en het ophalon
dor geldstukken en (en voor de reparation, 't Is
echter niet do bedoeling dat juist 100 personen
zich moeten aanmeldenals 40 of 50 zich aan
geven, kan do Gas-com missie mot een nieuw
voorstel bij den Raad komen om do proef te
wagen. De Gemeente mag echter geen verlies
lijden op de exploitatie. Spr. knn meedoelen,
dut zich reeds 2 nebben aangemeld.
De heer Gerritsen zal na het gehoordo
thans een voorstel maken van hetgeen hij zoo
even als wensch uitsprak. Als éen schaap over
do brug is, volgen er meer; cr zijn er zelfs
reeds twee. 't Is een uitgemaakte zaak, dat de
munt-gasmeters rendeeren. De bevolking hier
kent ze nog niet en men moet haar helpen ze
te leeren waardeeren. Spr. stelt nu voor, hot
aantal 100 achterwege te laten.
De lieer Van Esveld is aan 'twankelen
gebracht. Do Gas-oommissie noemde eerst 100,
en nu zejtt do Wethouder dat hij 'tmet 50 6ok
al zou willen beproeven. Spr. verzoekt nadere
uitleg hiorovcr.
De hmr K 1 e b c r meent, dat het voorstel-
Gerritsen gemakkelijk achterwege kan blfiven.
By de Gas-commissie, van welke spr. lid is,
staat het volstrekt niet vast, dat do belangstel
ling zoo groot zal zijn als de heer Gerritsen
decreteert en uit dien hoofde durfde zij om de
groote koBten zoo maar niet te adviseroen. Eu als
de heer Gerritsen er zoo zeker van is, dat de ver
langde 100 zich zoo spoedig zich zullen aanmel
den, dan heeft zijn voorstel in 't geheel geen
reden van bostaun on knn het gerust achterwege
blijven. Do hoor Gerritsen wil do invoering
tout prix spr. durft dat niet aan en zal dan
ook togen zulk voorstel stemmen.
Wethouder Visser verklaarde, dat 100 do
minimum-aansluiting is waarbij de kosten ge
dekt worden, doch dat hij 40 50 wel ecu J
voorstel zou kunnen gedaan worden om het ma
terieel aan te schaffen, om, zoodra hut aantal
tot 70 is gestegen, een voorstel te dooii tot in- j
voering.
Do hoer Gerritsen concludeort uit het ge
sprokene, dat de Gas-commissie in deze niet een- i
stemmig is; immers do heeren Visser en Kle-
her zijn van volmaakt tegenovergesteld gevoe
len. Het verbaast spr. dut de heer Klebur, nog
wel Voorzitter der Kamer van Koophandel, niet
een jaar of anderhalf vooruitziet en du zaak niet j
aandurft. Van de zuinigheid van den Wethou
der van openbare werken is spr. ten volle over
tuigd, maar een handelsman moest wat meer
durf hebben, vooral waar deze znak overal el
ders uitstekend rendeert.
Do hoor K1 e b o r zegt, dat nu de heer Ger
ritsen hem cr bijhaalt als Voorzitter van de
Kamer van Koophandel, hij hem moet wijzen
op inconsequentie, iets wat gelukkig niet dik
wijls den heer Gerritsen overkomt.
De heer Van Esveld meent, dat men met
50 ook wel de proef kan wagon en maakt hier
een voorstol vanspr. vraagt tevens vooral
ruime publiciteit.
Het voorstel-Gerritsen (onbeperkt) wordt, door
mr. Hoyligers ondersteund, nu m stemming ge
bracht en verworpen met 12 tegen 4 stemmen
(vóór do heerenmr. Heyligers. mr. Prikken,
Tromp van Holst en do voorsteller).
Do heer Plomp vraagt of ook uitbreiding
van personeel noodig is als men begint met een
beperkt aantal munt-meters.
Wethouder Visser antwoordt dat aan hot
personeel dor Gasfabriek niet dit meerdere werk
kan worden opgedragen.
Het voorstel-Van Esveld (50 aansluitingen)
wordt nu in stemming gebracht en aangenomen
met 10 tcgon 6 steraraon (togendo leden der
Gas-commissie en Wethouder Celosse).
Aan de orde kwam nu de motie door don
heer Gerritsen in de vergadering van 80 October
1901 voorgesteld en luidende: De Raad, van
oordeel, dat het gewenscht is, over te gaan tot
bet drie- inplaats van het twee-ploegenstelsel
bij do Gasfabriek, draagt B. en W. op, in dien
zin voorstellen te doen.
De Gas-commissie had geadviseerd hot 3-ploe-
gonstel in te voeren zoodra tncor dan 64 retorten,
dat wil zoggen meer dan 2 ovens, moeten ge
stookt worden. Zij refereerde zich aan het
volgend rapport
Do Direotour dor Gemeente-gasfabriek alhier hooft
de rur Uwe commissie do volgende beschouwingen
modo lo dooleu omtrent bet invoeren van eon 3-ploo-
genstelsel by de stokers aan do gasfabriek. Al is in
enkoio gasfabrieken in ons land het h-ploegonstelael
voor do stokers ingevoerd, tilt is voor de Getneonla
Amersfoort volstrekt geen redeu om ook in lutre
gasfabriek dut stelsel in te voeren, te meer duur de
regeling der werkzaamheden hier geheel anders is
dun in de meeste andere gasfabrieken In ons land.
W»»r in uudore gasfabrieken tlo steenkolen, na
dat deze met do schop in de lade xgti gebracht, tor
gezamenlijk gewicht vun 175 Kilo, door de stoker*
tn de retorten moeten Worden gedragen, heeft dit
in do gasfabriek alhier plaats door middel van oen
hangspoor, waaraan de lade met kolen is opgehan
gen, rood it du stokers niet tuner kracht hebbon aan
te wenden dan noodig is om do kolen met tlo scbop
in de hide to werpen; eenmaal daarin gebracht, *«r-
eischt hot een lichte krachtsinspanning om do ko
len lungs tien hangbaan tot in do rotorton to bron-
gou, hetgeon nog meur op don voorgrond troodi,
wanneer men bedenkt, dat juist hot vorrioiiten van
zwaren arbeid vóór hot vuur hot moest vermoeiend
on afmnltoud is.
Deze manier van werken hooft bovendien dit voor-
dool, dat de kolen door éénmaal verwerken, diroot
uit do koionloods in do rotorton worden gebracht,
terwyl in andere fabrieken oorst do kolon uit do
loods iu de stokerij worden gereden, om daar op-
nieuw opgeschept en in do Indo tot in do retorten
god ragen te worden.
By do tegenwoordige gasproduotio kan dan ook
een ploeg van 8 stoker* in oen half uur 6 rntorten
trekken en laden eu hebben dauruii nog oen half
uur noodig voor bet opruimen dor cokes on hot ann-
vegun der vloer, waarna zy oen uur rivt kunnen ne-
mon in do daarvoor bestemde suhaftknraor. Dose
wurkzuuuihedon worden otn te twee uur herhaald,
zoodal ua een uur werken ook den uur rust verkre
gen wordt on in de 12 uur aldus 6 X 6 is 36 retor
ten zonder buitengewone krachtsinspanning door dri«
stokers kunnen worden bediend.
In eeu etmaal van 24 uren wordt derhalve floor icde-
ren stoker ze* uren gewerkt niet con rusttijd van
zes uren.
Dut du stoker* den vorigen winter moeilijke da
gen hebben dooi gebracht, iag nog in do onbekend
heid met hunne wcrkiaamhuilnti en het niet goed
opvolgeu dor hun gegeven orders, zoodat zij da vu
ren verwaarloosden en bjl het bezit van slechts éen
gashouder de verloren distillatie-warmte door over
matig werken moest worden ingehaald, wal weder
verstopte klimpijpen en de daaraan vorboudon ou-
aungeunme werkzaamheden ten gevolge had.
In do zouiermuunden, wanneer gedurende biina
4 maanden in do gasproductie kun worden voorzien
door hat budiunuii vun 32 retorten por etmaal, wor
den door een ploeg van 2 man in 12 uren 16 retor
ten bewerktde werkkrachten weer gelijkstellende
mot '"/i Is 12 retorten voor 1 man in 6 uren of 1
retort voor 1 man in uur, wordt dit voor do zo-
mcrplncg van 2 man, por mail X 'It '8 4 uur
werken en blijft er 8 uur voor rust over, golyk aan
ook in den zotner van 11)01 is gewerkt.
By invoeren van het drie-ploegenslelsvl zullen de
werkzaamheden van 2 ploegen ieder van man,
verdoold kunnen worden in 3 ploegen van 2 mun
waarbij, zooals reeds gezegd, per ploeg in 6 uur 7'/»
of 24 retorten kuutieu worden bewerkt, waarbij dan
nog een rustlyd van 2 uren overblijft.
Hoewel by deze werkverdeeling 2 man in 8 uren
slechts 24 retorten bedienen, xyn deze werkzaamhe
den voor ben veel vermoeiender, dan wanneer door
3 man in 12 uren .'Itl retorten worden bediend, tor-
wijl iu beide gevallen het zelfde werk wordt ver
richt en dus ook gelijk loon kan worden verdiend.
Otn verschillende redenen wegens den aard van
hel bedrijf on voor de Veiligheid is het niet raad
zaam, minder dan 2 stokers golyk te doen werken
en zonden dus h(j invoering van hot drie-ploegen-
stelsel in don zomer de werkzaamheden over 6 man
verdeeld moeten blyven, waardoor voor 1 man het
werk kan worden verricht in X V» is 2 uur
met C'|j uur rusttijd, voorwaar oen goede gelegen
heid otu luie raenschou to krijgen, hetgeen toch ze
ker de bedoeliug niet zal zjjn van het invoeren van
het drio-ploogenateWol.
Wanneer do zomer productie eenmaal geworden Sa
wat thans do wiDterprodueiie is, zou uit het oog
punt van goede werkverdeeling dc invoering van
liet drie-ploogenstelsel le verdedigen x.jn ttiaii» kan
het, tuul inachtneming van een behoorlijke cxploi-
talie der gasfabriek, niet worden aanbevolen. Nog
dient opgemerkt, dat liet invoeren van hut drie-plon-
genalulael zijnen Invloed heeft op den Zotidugrusten
wel in dier vooge, dat de drie ploegen elkaar allot-
sun voor do verwisseling vun tuorgeu-, middag- en
nachtploeg, en dit, met het oog op den Zondags
rust, niet anders kan geregeld worden dan dut 2
ploegen op Zondag ieder 12 uur dienst doen, ter
wijl de derde ploeg 24 uur vrij heeft, zoodat die 2
ploegen ieder van 2 luuti in de wintermaanden ge
durende 12 uur oven veel arbeid moeten verrichten
als thans voor 8 man te voel wordt goaoht en hoeft
iodero stoker om de 3 weken zijn vrjje» Zondag, van
24 uur, betrekkelijk duur gekocht.
Dsarontegon heeft, wanneer iu 2 ploegen wordt
gewerkt, iedero stoker eens in de vier weken een
vrijen Zondag van 36 uren, waarvoor hij geen enkel
uur meer behoeft in le haiuu. Do verwisseling van
dag- en nachtploeg heeft dan als volgt pluuta:
Zaterdagsmiddags 1 uur gaat do dagplocg, n» 6
uur gewerkt te hebben, naar huis tot 'snvondt 7
uur cn werkt dan air nachtploeg tot Zondagmorgen
7 uur; do nachtploeg van Vrydagnaobt werkt Za-
termiildag van 1 lot 7 uur, gaai naar huis tol Zon
dagmorgen 7 uur, en is dan dugploog geworden,
terwijl xjj die hun vrjjeu dag hebben, van de dag-
