BIJVOEGSEL behooremle bij de Aiiiersfoortsche Courant VAN Zaterdag 10 Mei 1902. Onze vroegere stadgenoot, de heer J. Lin- denhovius, eertijds onderwijzer aan de open- bare Lagere school aan de Koestraat hier, is aan de Rijks-universiteit te Utrecht bevor derd tot arts. Gelijk we reeds met een enkel woord aankon digden, verscheen bij de firma Valkhof!' Co. „Naturn artis inagistrn als gids naar het gebied der gemeenschap" tl6 p.p. oblong, prijs f0.25) van de hand van onze stadgenoot den heer C. L. I). Mouniur. Geïnspireerd door dr. Vitringa's „Poging tot beslechting van den strijd tusschen moderne Na tuurwetenschap en Christelijke beginselen" en prof. lzoulet's „La cité moderne, méthaphysique de la sociologie" bepleit schr. een nieuw denk beeld om de voeding en de opvoeding van hen die door gebrek aan stoffelijke middelen licha melijk en geestelijk hongeren ie hulp te komen. Eenigermatc wil schr. terugkeeren tot don patriarchalen tijd denkt zich naar het voor beeld door de i.atuur gegeven de maatschappij meer altruist ingerichtallen voor éen. Zfjn systeem komt kort gezegd hierop neer: 7 gezinnen vereenigen zich tot éen mole- culairen bond, 7 van deze bonnen tot éen cel- verbond, 7 van deze (een 1700-tal personen om vattend) tot een gemeenschap, een zelfstandige eenheid. De 7 eerstbedoelde gezinnen kiezen uit hun midden den meeat aangewezene onder hen tot leider; bij fusie tot cel verbond kiezen de 7 mole culaire bondBleiders den besten onder hen tot cel- verbondsleider bij fusie tot Gemeenschap kiezen de 7 celverbondsleiders den Gcmeenschapsleider en deze laatsten treden met elkaar in overleg omtrent de „Bevordering van het collectief be lang door eendrachtige samenwerkiug". En om nu aanstonds hulp te kunnen verlee- nen waar raad wordt gevraagd, welke vereen igd moet zijn met daad, wenscht schr. dat ieder een zoo laag mogelijk uniform-percentage van zijn inkomen, bijv. l°/0 afstaat, welk bedrag gemeen schappelijk eigendom wordt verklaard. Schr. hoopt, dat deze ideëen, aan de Natuur zelf ontleend, als zaadkorrels in goede aarde mo gen vallen en gedijen ten nutte vandegemeen- Bchap. We vestigen de aandacht op de t^vertentie in dit nummer waarin wordt meegedeeld, dat de Ambachtsschool van 12 lot 16 dezer dagelijks te bezichtigen is van 9 tot 12 en van 2 tot 5 uur. Men brenge een bezoek aan deze nuttige instelling en zie eens welke vorderingen de leerlingen in éen leerjaar hebben gemaakt. Generaal-majoor A. J. Prins, commandant der 2e divisie infanterie, zal tegen half' No vember den militairen dienst met pensioen verlaten. Kapitein J. M. Brants, van het le regiment veld-artillerie, sedert Januari 1901 op non activiteit te Vorden, heeft thans pensioen aangevraagd. Een droevige coïncidentie was wel, dat waar elders de Hemelvaartsdag de liefda- digsheidsdag bij uitnemendheid is, de Depar tementshoofden van «Liefdadigheid" hier dien dag een schrijven ontvingen van het Cen- traal-bureau, houdende de aanzegging dat zij wegens den slechten stand der kas alle uitkeeringen en verstrekkingen moesten staken. En ou denke men niet, dat dit maar zoo kan, omdat nu de winter voorbij is, enz. «Liefdadigheid" wil boven alles armoede voorkomen en zoogenaamd stille armen steu nen. Tal van ouden van dagen en herstel lende zieken hebben haar hulp nog iederen dag noodig. De Departementshoofden moeten weigeren. Komt, tast eens in de zakken, gij meer- gegoeden. Er wordt héél veel van u ge vraagd maar toch ook gij laat uw lijdenden medemensch niet zonder hulp. Penningmeester is de heer H. J. Croocke- wit. In het jongst verschenen Jaarverslag van de Oudheidkundige vereeniging aFléhite" schrijft de heer W. Crooekewit W.Aj£, Secre taris-conservator dier vereeniging, over de muurschildering aan de buitenzijde der Sint Joris kerk: Na het afbreken, ingevolge het besluit van den Gemeenteraad van Amersfoort van 23 Mei 1901, van het zoogenaamde Kloppcrmanshuisje (een nacht- wachtlokaaltjc dat tegen het koor der SiDt Joris kork was aangebouwd) werd aan de buitenzijde van het Zuid-Oostelijk vak en de daaraan rakende zijkanten der twee begrenzendesteunmuren van de hall acht hoekige koorafsluiting dezer georiënteerde kerk op 9 Juli 1.1. een muurschildering a mw ontdekt, die uit een oudheidkundig oogpunt van meer dan ge wone beteekenis is. Deze muurschildering tempera (dat iseene muur schildering. die niet in de natte kalk geschilderd is (fresco) en waarvan het bindmiddel niet uit olie of terpentijn, maar uit eiwit, lym enz. bestaat) heeft eene hoogte van 2,14'/, Meter en reikt aan de bui tenzijde tot vlak aan de Gothische zandsteenen wa terlijst onder de vensters; de benodongreus wordt gevormd door een 24 c.M. breeden zwarten band, die op eene hoogte van 65'/iC.M. boven de plint ge- l schilderd staat, welke laatste zich tot op l.lö Meter boven de straat \erbefi. Aan de zijkanten ia dit 8.28'/, Meter breedo schilderwerk ingesloteu door twee eonlreforten, waarvan do uau de binnenzijde beschilderde zijkanten 1.38 Meter breed zijn. Boven vermelde horizontale band loopt op deze zykanten docr en gaat daarna. 20 c.M. breed zijude, langs den buitenhoek van de beeren omhoog, vervolgens by 't contrefort ouder langs de waterlijs', of cordonband en omlijstte mogelijk op deze wijze liet geheele ta bleau, het middenstuk met de twee zijstukken; ik zeg met opzet moyelijk, omdat op liet middenstuk deze bovenhand nu niet ineer is terug te vinden. Het luidden tafereel bleek b(j de verdere bloot legging op 17 Juli, door den heer Jan Kalf, assistent bij het Nederlandsch Museum Amsterdam, en on- dergeteukeude, een combinatie te vertoonen van de 5de eu de 6de statie van den Kruisweg, waarvan door den heer A. J. Mulder, architect le 's Graven- hage, op deu 22sten en 23sten Juli een calque werd gemaakt. Uil goedgeteekende tafereel laat zich als volgt be schrijven liechts ligt op baar knieën de H. Verouica, Chris tus den zweetdoek toereikend, gekleed in een wit onderkleed met een scharlakenroodeu doek of man tel, zwarte nauwsluitende mouwen met gele omsla gen aan de polsen eu een soort lichtbruin getinte pollen of lubben aan do ellebogen in het m'dden, du het kruis torsende en bijna daaronder bezwijkende Christus, gekleed in wit gewand links Simon van (Jyreue, het kruis mede helpeudo drugen, met hel- ronde hozen en blauw overkleed met roode opsla gen aan de polsen. Vlak hoven Jezus en Veronica treden een paur Roweinsche krjjgerkoppcn eenigszina op deu voorgrond en ontwaart men, op het zich bo ven beu uitspreidend verschiet, een ueirleger van lansen eu vlaggeD, o. u. ook een klaroen en een lad- der, van de uaar Golgotha optrekkende Romeinsche soldaten. Keu met een helin gedokte, gebaarde Romeiusche kryger, die zich over deu Heiland heeubuigt, draagt een bepaald niet eens vroeg Reuaissaince-type en zoowel nierdoor als door eemge andere gegevens doet zieli het geheele werk keuuuu, als een kuustuiliiig uit het midden der 16de eeuw. Hoewel het ougeveer horizontaal liggend kruis bij na geheel is terug te vinden, is 'l bovengedeelte van de beeltenis van Christus by kans totaal verdwenen eu is op de plaats, waar het hoofd geschilderd stond, du couohe verf met de zich daarachter bevindende balklaag blykbaar eipresselyk tot op de steenen van deu muur weggekapt. Eveuzoo zijn ook do hoofden vau Verouica eu Simon vau Cyruue niet meer terug te vinden. Het schijnt, dat ter beschutting togen weer cn wind, dit schilderwerk oorspronkelijk met een laag hats of veruis bedekt was, daar nog op verscheideue plaatsen sporen van een dergelijke stol aanwezig zijn. Goed tegen het weer schijnt deze zelfstandigheid ech ter niet bestand geweest te zijn, daar ougeveer ter halve hoogte van het tafereel, verticale breede bruine strepen van een dergelijke suort stof uaar beneden loopen, die tot op de plint van het kerkgebouw reiken. Beneden de bovengenoemde horizontale zwarte lijst van de muurschildering zyn do lynen van zulk een gelijke dikte eu loopen zóo nauw evenwijdig, dut men ze voor een ornament zou aunzien. Wel licht zijn ze door het lai.gs deu muur atiuopend re genwater ontstaan, dat vernis ou vuil heeft opgelost en vervolgens weder afgezet eu zoodoende iets heeft achtergelaten dal op een uit uthaugeude bruine koor den samengesteld ornament gelykl. 't ls ook mogelyk, dut ton tijde der beeldstor merij (er is iu deze kork driemaal gebeeldslormd, deu 23steu April 1572, deu 9deu Juni 1579 en den 8aieu Maart 1580) voor deze muurschildering een vuur van kerkmeubeleu als beelden, altaren, enz. is gestookt eu dat de hitte van dit auto-da-fu het ver nis gedeeltelijk heeft doen afdruipen. Do schildering op de biuueuzijde van het rechter contrefort is nog veel meer gehaveud dun de vorige, eu zeer vaag vau lijnendesniettemin is daarop nog to ontwaren de beeltenis van den met kruiselings over elkaar geslagen boenen gezeten Christus, dien men-een doornenkroon op het hoofd heeft gedrukt. De doornenkroon is nog zeer duidelijk zichtbaar, maar hot hoofd zelf is evenals by het vorige tafereel, zoo goed als geheel weggekrabd. Het corpus mist alle lijuen eu ia sleelus aan de vleeschkleur te herken nen, terwijl de doek om de heupen zich nog even laat iilontitiueereu. De beenen zijn iets gemakkelij ker aan te wijzen en de voelen stukcii, wat onge schondenheid betreft, zeer gunstig af bij liet overige licuaam. Rechts van den Christus ziet men de dob- üeisteeuen, wuarmede door de krijgsknechten om zijti mantel werd geworpeu en op den grond een ror.d bakje meer achterwaarts iu 't verkort het op den bodem liggeud lijdeuskruis. Het linker contrefort droeg rechts bovenaan rog maar sporen van schilderwerk. Hel belangwekkende van deze muurschildering a tempera bestaat hoofdzakelijk daarin, dat deze, slechts door ecu waierlyst beschermd, isaaugebrachr op Jeu buitenkant van den kerkmuur, hetgeen— voor zoover mij bekend is nergens anders iu Noord- Nederlaud wordt aangetrotlun en dus eon uuicum zou vormen. De mogelijkheid, dat vroeger op deze plaats eeu kapel of zo iels tegou de kerk zou ge staan hebben en 't dus eeu schildering op eeu bin nenmuur was, wordt zoowel door de historische gegevens als door de resultaten bij 't onderzoek in loco uitgesloten. Hel hierboven genoemde uachtwachllokaallje, dat architectonisch geheel geen waarde had, was ge bouwd op eeu stukje groud, dat vroeger een gedeelte van eeu kerkhof uitmaakte eu later tol ingang van eeu steegje diende dat laugs du thans nog bestaan de huizen om naar den hoofdingang van de kerk liep. De op IJ December 1586 gedateerde goboorteaete van dit gebouwtje luidt ais volgt: „Resolveerden de Regeerders [van Amersloortj dat men zal maken eeu huysken bij Siut-Joris-kork voor den toecomenden excysmeester eu iiuportmcestor, die daar sal blyeven te sitten en syn boeek houden en om te outfuugen syn geld." Het Bestuur der vereeniging voegt hier aan toe: Daar eeu dergelijke scliildoriug aan de buitenzijde vuu liet muurvlak aangebracht, voor zoo verre ons bekeud, bij geen ander kerkgebouw in Noord-Ne derland voorkomt, heeft het Bestuur vermeend, eeu bezoek totheereu Kerkvoogden to mootou richten om dit zeldzaam voorkomend schildcrwork niet verloren te doen gaan, eu op eene ul andere wyze voor verder verval te behoedon. Door gebrek aau steenen, die in maat en kleur overeenkomen met die waaruit do muur is gebouwd, is de restauratie nog niet vol tooid kunnen worden, en it op last van 11.11. Kerk voogden tegen het muurvlak, dat du schildering draagt, eeu met doek bospanuuti riuim bevestigd, om ze zoodoende voor mogelijko beschadiging te vrijwaren. H.H. Kerkvoogden ontvangen onzen dank voor hun zeer gewaardeerd streven oni doze proeve vuu oude kunst voor het nageslacht to bewaren. Doordien »H. V. V." uit Harderwijk niet opkwam, won »U. D. 1"', van hier, Donder dag den voetbalwedstrijd niet 50. Het eerste elftal van «Hercules" uit Utrecht zal morgen middag 2 uur op het terrein aan den Leusderweg een voetbalwedstrijd houden met hel eerste elital van «Quick" 't Belooft een interessante wedstrijd te zullen worden. Van zóo veel kajilen werd ons verzocht «er iets over te schrijven" dat we voor dit maal, hoewel gast, in 't openbaar onze mee ning willen zeggen over de invitatie-partij door de A. F. C. «Quick" Woensdagavond in «Amicitia" gegeven ter viering van haar Kampioenschap in de Oostelijke tweedeklasse. 't Was een uitslokerid gearrangeerde en zeer goed geslaagde avond. Komt een woord van lof toe aan den heer Van Auken voor de wijze waarop hij met de ensemble-klasse van «Toonkunst de num mers instudeerde welke door het dillettauten- orkest keurig werden uitgevoerd, zeker mag gezegd, dat de bezielende leiding van den occasional dirigent en het ernstige spel dor uitvoerenden een geheel gaven als zelden in een dergelijk orkest wordt gevonden. Ook de soli waren ongewoon verdienstelijk. Von Schönthan's blijspel «Politiezaken" (De gouden spin) werd vlot gespeeld menig dillettant-acieur van reeds heel wat meer ervaring heeft dit stuk, dat alléén kan ge red worden door llink spel, hopeloos ver knoeid. De «Quick-menschen" en hun gas ten maakten er alles van zelfs het meest onbeduidend rolletje werd nog heel goed gezegd en gespeeld, 't Sloot alles als een bus er er was een benijdenswaardig gemak kelijk samenspel, De menuet, als extra nummer, oogstte niet minder warmen bijval en ze werd dan ook ernstig en toch lang niet houterig gedanst een Watteau met levende beeldjes. Aan toespraken en huldebetuigingen, óok van bevriende zusterverenigingen, «Vitesse" uit Arnhem »U. D. I." eu «Wilhelmina" van hier, geen gebrek. En te oordeelen naar hetgeen do Voorzitters zeulen, waren de kransen ook welverdiend. «Quick" bleek even royaal en correct in het veld als zij zich als gastvrouw toonde. En toen was het nog lang niet afgeloopen. Het slotnummer, een buitengewoon geani meerd bal, hield nog lang de feestvierenden in vroolijke stemming bijeen. Bestuur en Feest-commissie hebben alle eer van de regeling van het recht gezellige feest; alleen door uitstekende voorbereiding en flinke samenwerking kon zulk een door geen enkelen wanklank verstoord geheel ver kregen worden. En waar het ons speet, dat den gastheeron op den avond zelve niet door een der ge- noodigden in het publiek dank werd gebracht, daar nemen we thans gaarne die aangename taak op ons, verzekerd als we zijn, dat allen die 't mooie feest bijwoonden, volkomen in stemmen met deze erkentelijkheidsbetuiging. De vereeniging «Reisbelasting" kon in 't algelooperi jaar 324 personen tot horstel van gezondheid eenigen tijd naar buiten zenden, tegen 286 in 1900. De afdeeling Amers foort zond 3 patiënten haar ontvangsten in 1901 bedroegen i'133.17, waarvan f8.67 uit de bus bij het kaartjes-bureau in het station. Men vraagt ons het volgende op te nemen Den 24 Mei 's ochtends huif twaalf zal in «Die ohle Muute" te Arnhem de negende Algemeene vergadering worden gehouden van de Militaire wederkeerige Waarborg maatschappij «Onderlinge Voorzorg". Den "lstun Maart 1894 opgericht met 268 leden, met het doel om op coöperatieven grondslag elkander te steunen bij het ver laten van den dienst met pensioen en om bij overlijden de achtergebleven betrekkin gen dien steun te verleenen, is de sterkte thans 2417 leden met een reserve-kapitaal van ruim f54 000. Het thans bij de Nederlandsche Bank te Amsterdam gedeponeerde reserve-kapitaal werd in hooidzaak verkregen door contri- bueoring van de leden 10 cent per 5 da gen en schenkingen van heeren officieren. In het achtjarig tydvak van het bestaan der Maatschappij werd reeds liet niet onbe langrijke bedrag van fTl 120.19 uitgekeerd. Bij de ten overstaan van architect Kroes gehouden aanbesteding van den verbouw van het huis des heeren Th. H.G. Brandsen aan de Langestraat word ingeschreven als volgt: C. J. Kuntz. 112 980; W. van Gen- deren, f 10 100 N. Wolfswinkel f9990 allen hier; on H. Brom, te Hilversum, f9440. Onze stadgenoot de heer P. Boks was mot 183 640 minste inschrijver voor hot maken van grond- en spoorwerken en het maken, leveren en opstellen van den plaat- ijzeren bovenbouw eener vaste brug ten behoeve van een tweede spoor van Maassluis naar Hook-van-Holland. (Raming f125 100.) Door de politie is een minderjarig meisje, dat zich ii> eon verdacht huis hier bevond, naar haar ouders te Wijk-bij- Duurstede teruggeleid. De Rechtbank te Utrecht eischte 4 maan den gevangenisstraf tegen den 28-jarigen boerenarbeider J. van der B, uit Hoogland, die in den avond van 7 Fcbeimri, toon hij wegens twist zoeken uit de herberg van A. K. hier zou gezet worden, den herbergier de pink der linkerhand afbeet. De Krijgsraad te Arnhoiu hooft uitspraak gedaac in zake tic belangrijke diefstallen van aan het Kijk toubohoorende puardedekenB en van aan onderschei- done manschappen van het lo regiment huiaren Uxibehuorende goederen o. u. met chulp van braak, gepleegd iu de Kazerne dor bereden wapens hier. Uit hot gerechtelijk onderzoek dezer zaak is ge bleken, dat gedurende de mouuden October, Novem ber on December van het vorige jaar ecu min of meer georganiseerde dievenbende in genoemde ka zerne bezig is geweest uit kisten en andere berg plaatsen de bovengenoemde goednreD te stelen en te eigen bate te verkoopen, ter' zake waarvan thans een zevental huzaren van genoemd regimont ver volgd en veroordeeld zijn. Het hoofd van do bende, H. G. K., oud 21 jnrtm, geboren te Kampen, werd wegens onderscheideue diefstallen veroordeeld tot 3 jsur cn 5 maanden gevangenisstrafhuzaar E. C. I., R., oud 20 jaren, geboren te Hilversum, ter zake vau diefstal cn diefstal in de chainbrëe, lot 1 jaar en 6 maanden gevangenisstraf; huzaar J. C. G., oud 26 jaren, geboren le Zaandam, wegens diefstal en he ling, lot 10 tnaamlen gevangenisstrafhuzaar J. B. P., oud 22 jaren geboren te Utrecht, wegens heling tot 6 maanden gevangenisstraf; huzaar Th. J. van den B., oud 20 jaren, geboren tc Uselstuin, u-cgens heling tot 4 maanden gevangenisstrafhuzaar C. H., oud 19 jaren, geboren te Goes, wegens diefstal tot 4 maanden gevangenisstraf; eu huzaar M. van D., oud 24 jaren, goboren tc Lith, wegens diefstal tot 3 maanden gevangenisstraf, lerwyl de zes eeritgenoem- deu uit den militairen dienst werden verwijderd, door hen het recht te ontzeggen om by de gewa pende macht of als militair geëmployeerde te dienen. Het Hoog Militairb Gerechtshof hoeft de uitspra ken van den Krygaiaad bereids goedgekeurd. Heden middag omstreeks 12 uur brak er op Humersveld gemeente Leusden een folie brand uit op do bberderij genaamd «Het Bosch" bewoond dnor M. van Drie, Aangewakkerd door een sterken wind werd de geheele boerderij een prooi der vlammen, Het vee kon bijtijds gered worden, aan het redden van den inboedel wes echter niet te tienken. Een zomerhuis, schuur en hooiberg bleven gespaard. De brandspuit behoefde geen water te geven. Oor/aak onbekend. Uit Veenendaal wordt ons gemeld Het Bestuur der commissie voor een spoor wegverbinding (tram met normale spoor- wydte) van bet dorp naar bet station- De Klomp heelt zich geconstitueerd en bestaat uit de heeren: jhr. mr. L. H. J.N. van Ascb van Wijk, Burgemeester van Veenendaal en lid van de Tweede Kamer der Staten-gene- raal, Voorzitter; mr. H. F. W. Dubois, advo caat en notaris te Utrecht, vice-voorzitter en A. J. Kneger, oiviel-ingenieur te Amers foort, Secretaris. Onder meer zijn besprekingen gehouden iu dien zin, dat, bij tot staud koming der ver binding, b(j de Directie der Maatschappij tot Exploitatie van Stuats Spoorwegen zal wor den voorgesteld, de lijn niet speciaal te be stemmen voor goederenvervoer. Bij Kon. besluit van gister is weder be noemd tot Burgemeester van Woudenberg de heer J. B. de Beaufort Sr. Men bericht ons, dat in verband hiermee he den van bijna alle woningen in die Gemeente de vlag is uitgestoken Van menig: »ik kan niet" is de juistere lezing: «ik wil niet". Ten gevolge van klachten over veelvuldige overtredingen van de Wet op de paarden fokkerij l'JOl, inzonderheid wat betreft de dekking door on- of algekeurde hengsten en de aanprijzing, zij het ook in eeuigs/ins va ge bewoordingen, van dergelijke paarden door middel van advertentiën in de nieuws bladen, is doör den Directeur-generaal, ei iefder afdeeling Landbouw, van het Departement van Waterstaat, Handel en Nyvurheid, tot de provinciale rogelingscoramissiën voor de paardenfokkerij in de verschillende gewesten een aanschrijving gericht. Daarbij is verzocht om verschillende op gaven als van namen en woonplaatsen van personen by wie thans afgekeurde of on gekeurde hengsten tegen betaling tor dek king beschikbaar staan, en van eigenaren of houders, die een merrie door een on- of afgekeurdon hengst hebben laten dekken,enz. Bedoolde gegevens zullen tor kennis wor den gebracht van de districts-en brigadecom mandanten de ryksveldwacbt ol' maréchaus see, wie het aangaat, opdat dezen beter dan tot dusver in de gelegenheid zyn om tegen de overtredingen van gqmeldu wet te waken. In verband hiermde hóeft de Minister aan de procureurs-generaal, fungeerende direc teuren van politie, en atvisie-commandanteo der Kon. maréchaussee verzocht de districts- en brigade-commanten der ryksveldwacbt ol maréchaussee te willen inlichten omtrent de verstrekking van bovenbedoelde opgaven en te bevorderen, dat de bijzondere aandacht van hen en de onder hen staande manschap pen aan deze aangelegenheid worde gewyd, en dat zoo mogelijk door nauwgezette be waking van erven, waar zich on- of afge keurde hengsten bevinden, overtredingen worden geconstateerd. Snelpersdruk Firma A. H. van CLEEFF, AMERSFOORT.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1902 | | pagina 5