Donderdag 12
Februari
1903.
Recht van staken.
No. 5306.
52e Jaargang.
Feuilleton.
Stadsnieuws.
AMERSFOOETSGHE COURANT.
UITGAVE:
£JRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maandon f\.
iranco per post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
officieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reolatnes 15 regels/11.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën vaD buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Telephoon 10.
KENNISGEVING.
De GEZONDHEIDS-COMMISSIE yoor de Ge
meente AMERSFOORT,
brengt tor kennis van belanghebbenden, dat zij
hare openbare vergadering, bedoeld in art. 27 der
Gezondheids-wet, zal boaden op Vrijdag 13 Febru
ari 1903, des avonds te 9 uur, in bet Raadhuis.
D. van der WERF, Voorzitter.
W. D. CAUDRI, Secretaris.
Amersfoort, 11 Februari 1903.
In zyn jongste nummer behandelt het
Week blad van het Recht" deze vraag en
schrijft:
„Staking van den arbeid is een recht, maar
kan ook in zich bevatten een onbetwistbaar
onrecht, wanneer zij geschiedt binnen den ter
mijn waarvoor de werknemer zich heeft ver-
bondeü, wanneer zij bestaat in weigering van
vervulling eener verplichting welke de arbeids
overeenkomst hem oplegt, wanneer niets van hem
gevraagd wordt dan waartoe hij naar redelijk
heid gehouden is en wanneer in de verhouding
tusschen hem en zijn werkgever geen dringende
reden tot het onmiddellijk eindigen met den
arbeid gelegen was. Dan is die staking van
den arbeid wederrechtelijke contractbreuk, een
onrechtmatige daad. Daarover kan verschil van
gevoelen onmogelijk bestaan en ook zij, die jui
chen over de resultaten van zulk een staking,
omdat zij meer kracht heeft gegeven aan begin
selen welke zij heilzaam en goed achten, kuunen
die onrechtmatigheid niet wegredeneeren. De
regel, dat men eenmaal vrijwillig aanvaarde
verbintenissen behoort na te leven, is een regel
des rechts, die, hoezeer eeuwen oud, toch niet
verouderd is, en niet verouderen kan, want zij
is tevens een regel van de moraal, hier met
de uitspraak van het recht volkomen overeen
stemmend".
Herinnerend aan de in 1876 te Middelburg
gehouden vergadering der »Ned. Juristen-
vereeniging" in welke de vraag werd be
handeld, vervolgt het
„Wederrechtelijke schending eener burgerrech
telijke verplichting leidt tot den plicht om de
daardoor ontstane schude te vergoeden. Ook
daaraan zal geen rechtsgeleerde twijfelen. Doch
mag die schending, wanneer zij bestaat in niet-
nakoming der voor den werknemer ui* de ar
beidsovereenkomst voortvloeiende verplichting
tot arbeidspraestatie, ook onder de sanctie eener
strafbepaling worden verboden?
„De vraag is allerminst nieuwzij werd,
onder leiding van mannen als Modder
man en Goudsmit, in het algemeen ontken
nend beantwoord, maar ook zij erken
den, dat geenerlei beginsel verbiedt een straf
bepaling te verbinden aan de niet-nakoming
eener burgerrechtelijke verbintenis en ook zij
beiden gaven toe, dat er gevallen kunnen zijn,
waarin het algemeen belang zoodanige strafbe
paling kan vorderen. Met hen nam de verga
dering nagenoeg eenstemmig aan, dat het met
goede rechtsbeginselen bestaanbaar is, indien de
Staat de nakoming van civiele verbintenissen
door strafbepalingen waarbo age val de ver
bintenis betrekking heeft tot u* ablieken dienst
of wanneer andere eischen van net algemeen be
lang zoodanige strafbepalingen rechtvaardigen.
Bij dit algemeen belang hadden de stellers der
vraag o.a. het oog op het belang van hot spoor
wegverkeer en van de gasverlichting. Het mag,
juist in deze dagen van spanning en gisting, bij
zonder nuttig heeteu, deze debatten te herlezen,
gevoerd in een zoo veel rustiger tijd, toen, naar
verschillende sprekers getuigden, het gevaar voor
belangrijke werkstakingen in ons land nog verre
lag. Sinds dat jaar 1876 heeft onze wetgever
in de artt. 390 tot 394 van het Wetboek van
Strafrecht de verbintenis van den schipper en
de schepelingen van een Nederlandsch schip of
zeevisschersvaartuig uitdrukkelijk gesteld onder
de sanctie van de Strafwet; sinds dat jaar heb
ben ook in ons land de vereenigingen van ar
beiders zich een groote macht verworven en de
meer theoretische vraag van toen verkreeg groote
practisehe beteekenis. Thans heeft zij zelfs een
acuut karakter.
„Het is niet onze bedoeling, een pleidooi te
gaan geven voor een strafbepaling zooals de
overgroote meerderheid onzer in 1876 vergader
de juristen rechtmatig verklaarde. Wij erken
nen al het bedenkelijke, dat daarin kan zijn ge
legen, al de bezwaren daaraan verbonden. Bij
de debatten in 1876 sprak Modderman ernstige
woorden van waarschuwing tegen bet voortdu
rend maken van nieuwe strafbepalingen, woor
den die wij met volkomen instemming onder
schrijven. Meermalen verdedigden wij ons ge-
gevoelen in dien zelfden zin. De straf zij en blij ve
het ultimum remediuru. Ook is het niet zon
der ernstige bedenkingen een strafbepaling als
wapen te gaan voeren in den maatschappelijken
strijd, waarvan de einduitslag toch van geheel
andere oorzaken zal afhangen en zal moeten
afhangen. Voorts blijft het de vraag wat een
Schetsjes uit den Zuid-
Afrikaanscheu Oorlog,
door
»DOK TER".
42.
De officieren hadden de vrijheid, zich buiten het
kamp te begeven en maakten dan ook wandelingen
of kwamen bij het station om met den chef of den
opzichter een praatje te maken. Over 't algemeen
hadden deze heeren hot niet kwaad; heteeuigewaa
natuurlijk, dat ze krijgsgevangenen waren en daar
door hun persoonlijke vrijheid misten, maar overi
gens hadden ze bij deze wijze van leven oud kun
nen worden.
Onze werkzaamheden wareu afgeloopenwo ver
trokken dien avond nog naar Waterval Boven mot
de belofte aan den opziehtor, op het einde der week
terug te komen om te zien hoe de zaken marcheer
den. We giugen dan ook Vrijdag naar Nonitgodaeht
en daar alles in orde bevonden werd, levens terug.
Nu myn diensten niet meer noodig waren, besloot
ik nog tot Zondag te Waterval Boven te blijven en
Maandag naar Balmoral terug te gaan, Op mijn lo-
rugreis te Machadodorp uitstappende om een bezoek
bij klein-luitenuut Malan te brengen, ontmoette ik
daar den majoor. Hij bad hier een en ander te re
gelen en zou den volgenden dag naar Waterval On
der vertrekken om de Rogeoring te zien. Ik mocht
niet doorgaan naar Balmoral, wel mee terug, waarin
ik lachend toestemde.
Tc Waterval Onder met verschillende zaken ge
reed gekomen, bosloot de majoor naar Nooitgcdacht te
gaan.
Hij had daar oen oom wonen en wilde diens
familie een bezoek brengen, terwijl hij ook het ge
vangenenkamp wol eens wilde zien. We kwamen
dien avond to Nooitgoducht aan, de majoor ging
naar zijn familie en ik bracht ilen nacht door bij
den opzichter. Deze was verbazend bly over mijn
bezoek en uit louter vreugde moesten we telkens
„15 droppels" nemen, zoodat we eeuigszi us onstabiel
naar bed gingen.
strafbepaling zou kunnen uitrichtwn, wanneer
straks duizenden en nog eens duizenden eens
duizenden het verbod des wetgevers, ondanks
de bedreiing, zouden willen overtreden.
Zoo rijzen de bedenkingen uls van zelf en wij
zyn niet geneigd ze lichtvuurdig ter zijde te
schuiven. Maar aan den anderen kant moeten
ook de ernstige maatschappelijke belangen wor
den gewogen, welke kunnen worden getroffen,
zoolang op het machtwoord van enkelen, lei
ders thans nog, straks zelf verder geleid dan
zij willen door hen die zij meenen te sturen
naar hun hand, duizenden bereid zullen zijn
elk oogenblik zich te onttrekken aan verplich
tingen, die zij onder woord en onder eed hebben
op zich genomen te vervullen naar eer en geweten.
Het belang der rechtsgemeenschap, in het gel
dende recht belichaamd, staat dun tegenover
het belang van éen groep der maatschappijdat
gemeenschapsbelang en het te zijner bescher
ming bestemde recht mogen niet wyken, zoolang
hun nog éeu middel ten dienste staat, zich te
doen gelden. De strijd om belangen wordt in
onzen tijd telkens sterker en met krasser mid
delen gevoerd ook die maatschappelijke wor
stelstrijd behoort aan do regelen des rechts te
zyn gehouden, Waar dat recht onvoldoende is,
worde het gewijzigd ter bescherming van als
rechtmatig erkende belangen, die tot dusver
onvoldoende werden behartigd. In een Staat
echter, waar het recht niet meer heerscht, maar
de macht of de willekeur van enkelen, is de
anarchie geboren. Daarom dient de vraag te
worden overwogen, met al den ernst die zij
vordert, of het recht te onzent nog over de
middelen beschikt, noodig om zich te di
handhaven".
Gulden woorden, die onze Wetgevende
macht ter harte dient te nemenniet om
de vrijheid van wien ook te schenden, maar
om voor een rechtmatig gebruik van de
vrijheid te waken.
Den volgenden ochtend verlieten we Nooitgedacht
weder oin, na te Waterval Boven en Machadodorp
een nacht Ie zijn overgebleveu, eindelijk te Balmo
ral aan te komen. Het scheen, dat we juist bij
tjjds kwamen, want er liepen geruchten, dat Khaki
bezig was, uit te komen en er dus elk oogenblik
order kon gegeven worden om in te spannen en te
trekken.
De vijand bad ons langen tyd met rust gelaten,
zóo lang zelfs, dat we er verbaasd over waren en
elkaar al dikwijls gevraagd hadden, wat de reden
hiervan eigenlijk was. Hoofdzakelijk zal het hem
wel hierin gezeten hebben, dat er tijd noodig was
geweest om voldoenden voorraad levensmiddelen
en krygsbehooften te Pretoria te verzamelen. Deze
zaken toch waren noodig om met succes verder
oostwaarts te kunnen trokken en ik heb dan ook
later van bevoegde zyde gehoord, dat wanneer we
al onze krachten besteed hadden om do communi
catie langs de zpoorliju te verbreken, we oneindig
veel beter zouden hebben gedaan dan maanfleu stil
lo liggen.
Evenwel was het voorloopig met onze rustige rust
gedaan en zaten we eiken dag in het zaal om vol-
doondeu afstan.' te bewaren tusschen ons eu den
voortruk kenden vijaud.
Te vergeefs trachtten do officieren de burgers lo
bewegen stand ve houden en den vijand afbreuk te
doen er waren geen posities, beweerden ze, bet
cenige resultaat zou zijn, dat de vijand onsmetzyu
scheepakauonnen uit elkaar schoot. Elkeu ochtend
hadden we hoop, dat de Boeren van idee zouden
veranderen, maar altijd werd die hoop den bodem
ingeslagen het was en het bleef een vluchtparty.
Bijzonder plcizierig waren die dagelyksche terug
tochten niet; het was 'sochtends bitter koud eu
door den wind, die gewoonlijk uit hel oosteu waaide,
kreeg meu al het stof vlak in 'tgelaat ou monden
oogen vol zand. Onze paarden gingen or óok niet
op vooruithet gras was afgebraud en het voer
achaarsch, waardoor do dieren niets of bijna niets
te eten kregen en zóo zwak werden, dat tnen slechts
stapvoets kon rytlen.
Te Middelburg aangekomen, vaardigde generaal
Botha een order uit, dat het dorp verdedigd moest
worden en dus niemrud verlof zou krijgen om ver.
I der te trekken; er waren hier goede posities on
I men behoefde dus hier niet het tegengestelde to
beweren als reden om lo vluchten «onder maar^on
onkel schot op den vijand gelost te hebben, ty'e
Ds. J. G. Busch Koiser, emeritus-predikant
bier, hoopt aanstaanden Zondag in de Lu-
thersche kerk voor te gaan.
In de Remonstrantsche kerk hoopt vóór
te gaan ds. C. E. Hooykaas, van Boscoop.
De Gezondheids-commissie zal morgen
avond te 7 uur een gewone en te 9 uur
ten Raadhuize een openbare vergadering
houden.
Door den Keurmees'er der visch is heden
ochtend oen tlinke party Noord zee-bot afge
keurd, door twee Bunschoters aan de markt
gebracht.
Niet onwaarschijnlijk is het, dat het lek
kers eerst te Amsterdam is te koop geboden,
doch zelfs daar geen koopers kon vinden.
De politie maakte het onschadelijk.
Wil men er wel aan denken, dat zy die
willen deelnemen aan de verkiezingen heb
ben toe te zien dat vóór 15 Februari hun
aangifte voor de Kiezerslijst geschiedt.
(n het artikel over den »Kei", in het vo
rig nummer, staat zMeyster was in zyu tyd
een oud-A mersfoorter".
De intelligente lezer zal daarvoor wel reeds
hebben gelezen geen oud-Amersfoorter.
De DÖtaats-coprant" van heden bevat het
Kon. besluit tot invoering op 1 Maart van
de militaire bevordering,* enpensioeu wette u
Een tegenvaller voor hen, die met verlui
zijn in alwachting van pensioeneen mee
valler echter voor hen, die nu eindelyk eens
promotie maken.
By Kon. besluit zyn benoemd totreserve-
2e luitenant by het 5e regiment infanterie
de vaandrigs J. A. Broeknmu, J. W. C. ürt,
M. A. E. beeuwen, A. H. de Noo, P. M. S.
van Leeuwen en H. K. Hobbel, van het
korps.
Tot reserve-2e luitenant by het 2e regi
ment infanterie is o. a. benoemd vaandrig
J. N. F. Boeschoten, van het korps, thans
te Zeist.
Luitenant R. O. van Manen en B. W. ba
ron Van Dedem, van het le regiment huza
ren, worden met ingang van I Juni gede
tacheerd by de Rijschool bier.
In de morgenavond te houden vergadering
met dames van het plaatselijk departement
der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen"
zal de heer J. H. van Uodeweerd, de ook
hier zeer bekende declamator, vroeger te
Baarn thaus te Utrecht, als spreker optreden.
waren in don namiddag te Middelburg aangekomen
eu dien avond werden de posities bezet. We gin
gen vroeg slapen, omdat volgens ingekomen berich
ten de vyaud reeds nnby was en deze zonder twijfel
zeer vroeg in den oohtend met ons in aanraking
zou wezen.
De gepantserde truck met Long Tom werd by
het station Uitkijk geplaatst, daar de vijand wt—
schijnlijk langs het pad zou komen, dat van
station le bestrijken was.
Dien ochtend stonden we dan ook by het a
breken van den dag op, zadelden ouzo paarden
de majoor eu ik reden zoo spoedig mogelijk naar
Uitkijk. Hier aangekomen, vonden we den stuks-
commandant, eenadjudautouderofficier, in do grootste
woedfe. Hoewel de vijand zichtbaar was, kon ineu
hem nog lang niet met het kanon bereikou eu toch
hadden de Boeren er voortdurend bij den adjudant
op aaugedrongon, Khaki onder vuur te nemen
wilden maar niet gelooveu, dat Long Tom nie
ver kon schieten; de Boerou en de adjudant werden
boos en de laatste zeido tegen Ueu majoor dat voort
aan zijn ecnigo wensch zou zijn, dat er ecu kanon
gemaakt wcril dat wel 20 mijlen ver kon schieten.
De majoor word ook door do Boeren bestormd mat
hot verzoek om toch met Long Tom te laten schie
ten, maar liy vertelde hun, dat de afstand nog te
groot was en ze geduld moesten oefenen.
We haddeu voorloopig nog den tijd en deze werd
door ons gebruikt om den vyand gade te slaan. De
koppen vóur ons waren zwart of liever geel van
Khaki's; langzaam trokken ze voort en nog altijd
kwamen er nieuwe massa's van achter deu kop,
waar het pad hol eerst zichtbaar word, opduikeu.
Allen, die mol het laud hier goed bekend waren ga
ven hun verwondering er over te kennen, dat de
vijaud juist langs dien weg trok, waarbij hy uiet
onder hot hereik van ous geschut kwam. Iemand,
die al zijn leven hier geleefd had, beweerden zo,
had het niet beter kunnen doen. Later bleek het,
dat er toen reeds lui wareu, die land en volk ver
rieden, en dal oen Boor uit Middelburg dot» vijand
als gids had gediend.
De vyand had in dieu tyd don kop boroikt, dio
het dichtst bij ons was eu hoewol we er aan twij
felden of Long Tom dien afstand zou kunnen schie
ten, gaf men order om le vuren. Daar suisde du
granaat door het luchtruim den vijand tegemoet
vol spanning zagen wo het oogenblik nuubngfen,
dat hij zou aanslaan ou harstendaar spatte m^uit
elkaar, holaas te kort. De wielen werden opgehoogd,
waardoor het kanon meer elevaiio gegeven werd
nog een schot, woer te kort I Tandunknarsond moes
ten wo orkonnen, dat Khahi zijn weg lo goed ge
kozen had. Zonder zich om Long Tom lo bekom
meren, trok de vijand voort, trachtende Middelburg
te omsingelen alvorens in gevecht to gaan. Dit
ruu evenwel niet zoo heel gemakkelijk er wer-
kauouuen op den linkorvleugel voldoends voor
uitgeschoven om den vyand le kunnen bereikou.
Khaki Btopto zijn vooriraimscho beweging en wol
dra was commandant Gravel met zyn luouschen in
een hevig gevecht gewikkeld. Do Boereu hielden
zich good, maar uiet langer dun tot deu avondtoen
do duisternis viel, hadden ze or genoeg van, zo had
den de groote massa's Engolsohon gezien ou waren
van meening dat liet onmogelijk was, die togen to
houdeu en trokken in den nacht verder, generaal
Botha achterlatend en or zioh volstrokt niet over be
kommerend, dat het by zulk een gedrag onmoge
lijk zou *iju, don oorlog tot eon good eiudo to breu-
gen.
Voor alle zekerheid had do mi\joor dicu achter
middag de wagcus vorder laten gaan, ongeveer een
hall uur van het dorpwe gingen daar deu nacht
doorbrengen niet het plan den volgenden ochtend
weer uoar Middolburg to rydeu. Halverwege kwa
men wo generaal Botha tegeu, dio dun nacht tu
Middelburg had doorgebrachtwc vernamen nu,
dat de burgers dien nacht hun positios hadden ver
laten eu dat Middelburg dus aan do Engelsohen
moest wordou overgegeven. Wo keerden om en
trachtten ouzo wagons in te halen, die op weg wa
ren naar Fanstaiio. Wo begrepon, dat Khaki als
hij eenmaal ie Middelburg was wel een 24 uur rust
zou nemen, waarom wu ons volstrekt niet haastten.
Dien nacht sliopeu wu doodgerust ou stondeu niet
al te vroeg op. Toon we wakker worden, warande
meeste burgers or reeds van door, alleen gcneraul
Botha mot zyn stuf bevoud zich nog daar, torwjjl
commandant Gravel met zyn menscuou zich nog
tusschen Fan en Middelburg bevond. Long Tom
stoud ook nog bij hot station.
Zoodru do vijand oprukte uit Middolburg, zou
commandant Gravel bericht zenden eu had dan uog
tijd genoeg om terug te gaan.
(Wordt vorvotffd.)