Zaterdag 14
Maart 1903.
No. 5319.
52e Jaargang.
AMERSFOORTSCHE COURANT.
UITGAVE:
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag' en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden/"l.
franco per post 4.15. Advertentiën 1—5 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
oflicieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels/" 1.25; elke regel
meer 0.25. Groote lettere naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bii advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht
KORTEGRACHT 9
Telephoon 19.
KENNISGEVINGEN.
Du BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
Gelezen eene missive van deu Burgemeester van
Den Helder, Imudeude verzoek om deu onderstaan-
den zeemilioien-verlofganger dier Gemeente voor
herlialings oefeningen in werkelyken dienst op te
roepen
Brengt ter ketiuls van belanghebbende dat bij
Koninklijk Besluit vail den If. Januari 1903, No. 11,
bevelen zijn gegeven ooi de zeemilieiens-verlofgan
gers tier lichting 1901 voor den tijd van vijf weken
in weraelijiten dienst to doen oproepen;
dat op grond vuu dit besluit door tien Minister
van Oorlog, r. i. Minister van Marine, bij missive
van den 31. Januari 1903, bureaux Bat. 41, is be
paald, dut de opkomst van tlic miliciens zal plaats
hebben op Woensdag 1, Donderdag 2, en Vrijdag 3
April 1903, naar gelang van tie subepen, waarop
hunne oefening zal plaats hebben, een en ander,
voor zooveel de zeemilieiens-verlofgangers der lich
ting vati 1901 uit tiie Gemeente betreft
HEIN DEKT JOHANNES PHILIPS
wonende te Amersfoort, dag van opkomst 1 April
1903, zich te melden uuu boord van Hr. Ms. „Kor-
tenuer", gelegen te Willemsoord.
De hierboven opgeroepen verlofganger behoort zich
op den voor hem bepaalden datum, naar tie plaats
zyner bestemming te begeven, alwaar hij zich voor
zien van zijne bij vertrek met groot verlof medege
nomen militaire kleedingslukkeu eti voorzien van
zijue kouigoedereu, zoomede van zijn zakboekje en
verlofpas -- voorzooveel dit mogelijk is ten i2 uur
des middags moei aanmelden bij deu Commandant
van hut schip aan boord waarvan hij zal worden ge
oefend, met dien verstande, dat liy zich daartoe
slechts dan deu vorigeu dag op reis behoort te be
geven, wanneer tie plaats van beslemming niet bin
nen een dag kau worden bereikt.
De miliciens, die wegens ziekte verhinderd zijn, zich
op den bepaalden datum op de plaats van bestem
ming te bevinden, zullen des daags voor den tijd
der opkomst ter Secretarie dezer Gemeente moeten
overleggen eon verklaring van den geneeskuudige
waaruit van hunne ziekte blijkt. Zij belmoren zich
onverwijld na bun herstel naar de plaats van be
stemming te begeven en zich alsdan te vervoegen
bij don Commandant van het wachtschip aldaar.
Wordende deu verlofganger uitdrukkelijk bekend
gemaakt, dat hij zich in geen geval zal kunnen be
roepen op liet niel-outvaugen eener bijzondere op-
rocpiug maar dat deze kennisgeving, welke uitslui
tend dient als rechtsgeldig bewijs dat de verlofgan
ger behoorlijk is opgeroepen, hem bij niet-verschij-
ning ter opkomst onder do wapenen in verzuim stelt.
Amersfoort, 13 Maart 1903.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
spoorwegstaking en zeide, dat velen de schrik
om 't iiart sloeg en dat niet alleen aan straf
bepalingen maar ook aan wraakneming werd
gedacht. Toen verscheen het manifest der
20, dat strekte om tot kalmte aan te manen
en als adres aan de Staten-generaal werd
verzonden toen de inhou I der wetsontwerpen
bekend werd.
L)e conclusie va» dit adres is, de wetten
niet aan te nemen.
De lieer Sanders, wie» nu bet woord werd
verleend, zeide, dat naar zijn ineening liet beste
succes verkregen zou worden door de zaak
zoo objectief mogelijk te behandelen.
De strekking van hel petitionnement der
20 is tweeledighet beoogt verwerping van
art. 284 bis, dat de vakvereenigingen bedreigt
in bun vrije ontwikkeling en dat stakingen
practise!) onmogelijk maakt; en verwerping
van art. 328, dat voor ambtenaren in open
baren dienst, bijzonder bij de spoorwegen,
een buitengewone wet ma ikt, op een manier
zooals er zelfs in Pruisen geen is. De Re
geering bad veel kunnen doen voor een
goede en regelmatige oplossing zonder dwang
Do BURGEMEESTER der Gemeente AMERS
FOORT,
Gelet op artikel 18, 2e lid, iu verband met artikel
21 van bet Koninklijk besluit van 8 December 1902
(Staatsblad No. 212), houdende voorschriften ter uit
voering van artikel 16 der Beroepswet.
Brengt ter kennis van belanghebbenden, dat door
hem is opgemaakt eene alphabetische lijst, vermel
dende de uamen, voornamen, woonplaatsen eu be
drijven vau de werklieden aan wie door hem kaarten
als gemachtigde zijn uitgereikt, als bedoeld in arti
kel 17, lc lid, in verband met artikel 21 van ge
noemd Koninklijk besluit, en dat die lijst tot en
met den 19eu Maart 1903 ter Secretarie dezer Ge
meente voor een ieder ter inzage ligt.
AMERSFOORT, 12 Maart 1903.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTERS.
havenarbeiders een regelmatige ontwikkeling
van het havenbedrijf ten gevolge had.
Waar de vakvereenigingen zich zóo heb
ben gehouden, is het hun goed recht dat zij
krijgen een arbeids-contract en een scheids
rechterlijke uitspraak bij geschillen, en beslist
onnoodig is hel, hun door art. 2ö4 bis be
letselen in den weg te leggen.
Art. 328 wil tie stakingen van spoorweg
personeel onmogelijk maken. Wordt het aan
genomen, dan kan men een jaar gevange
nisstraf krijgen als een trein niet op tijd
vertrekt. Iets zóo abnormaals, iets zóo kras,
staat gelijk met oorlogsrecht of bet recht op
schepen, doch is een absurditeit in een ge
ordende burgermaatscbapppij. Zelfs de
«Fratikf. Ztg." noemde dan ook deze ont
werpen erger dan de Duitsche Zuchthaus-
gesetze.
Niemand zal bet in de gedachten krijgen,
een plotselinge staking in een tak van open
baren dienst als rechtvaardig te erkennen
thans was er echter geen mogelijkheid voor
het spoorwegpersoneel om de rechtmatige
grieven opgelost te krijgen en bleet men
De 20 verwachten een krachtige actie
duizenden teekenden reeds hun ttdrës. Zij j
hopen, dat. ook deze vergadering dit zal j
doen.
Tegen art. 284bis bad spr. twee groote I
bezwaren; op de eerste plaats dat voor zoo
verschillende uitlegging vatbaar is hetgeen
daarin wordt verboden, waardoor het ook
terecht een caoutchoucen artikel wordt ge
noemd en ten tweede omdat het den schijn
heeft alsof het 't beginsel van den vrijheid
van arbeid, dien grondslag van ons econo
misch leven, wil waarborgen, terwijl liet in
werkelijkheid echter die vrijheid op de al
lerergste wijze ondermijnt, zooals prof. Pe
kelharing tn de «Vragen des tijds'' heeft
bewezen.
Dr. Kuyper heeft in 1872 zoo zeer terecht
het stakingsrecht het eenig recht van den
arbeider genoemd, omdat geen arbeidscon
tract diens rechten en plichten regelt. Het
kapitaal heeft zich reeds lang vereenigd
de spoorwegmaatschappijen zijn zelfs ge
worden tot een macht in den Staal en ver
tegenwoordigen het verkeer in meer dan
de helft van het landtrusts en cartels
worden allerwege gevormd. En daar tegen
over staan de arbeiders als enkellingen, zon
der macht, ontbloot van kennis en kapitaal
en licht te verpletteren door patroons of
direction. Slechts organisatie geelt hun eeni-
r- o n ..v... fc1 v-Kr, Jrr 1
en daardoor óok zonder kans op onlusten, doorgaan, deze te miskennen. Er was een
toestand van verbittering geschapen, die, al
sedert jaren, geen uiting k.>n krijgen. Het
grieven-cabier van 1891 werd steeds genegeerd.
Spr. deelde nu uit liet interview van het
«Leidsch Dbld." mee, dat de heer Van Has
selt fl.30 daags voor een wegwerker zoo
onvoldoende niet vond (gefluit) omdat deze
als boerenarbeider slechts fl kan verdienen.
Spr. merkte daartegen op, dat een wegwerker
niet up éen lijn mag gesteld met een boe
renarbeider. Een wegwerker is een vakman,
zóo gebonden door reglementen en een zóo
sterk onderdeel der Mij. dat een deel der
veiligheid op hem rust en juist deze verant
woordelijkheid dient beter beloond te wor
den. Het gevaar dient betaald hoe dikwijls
is niet een wegwerker overreden
De heer Mees erkende in de Tweede Ka
mer, dat bij de spoorwegen hier te lande
vele toestanden zijn, die bij een Staats-ex-
ploitatie niet zouden kunnen voorkomen. Zoo,
de lange arbeid en de lage loonen. Een
enquête zal hieraan een eind maken, doch
die enquête is niet noodigalle feiten zijn
reeds overbekend. De Regeering kent die
misstanden óok en stelt toch een enquête
voor en dit reeds is een veroordeeling der
ontwerpen. Hoogst onbillijk is het, straf te
bedreigen als men weet, dat de toestand niet
Vergadering petitionnement
der XX.
Schreven we in ons vorig nummer, dat
de vergadering van gisteravond was belegd
van vrijzinnig-democratische zijde, omdat we
te rade gingen met den Amersi'oortschen
Almanak on met hen die met jhr. Berg de
beweging op het getouw hebben gezet. De
beer Wolter, die do weder druk bezochte
vergadering leidde, weerlegde zulks aan
stonds na zijn welkomstwoord.
De heer Wolter dan begon met. de mee-
dedeeling, dat het comité, dat zich hier ge
vormd heeft om het adres der 20 te onder
steunen, bij name bekend is en dat de lieer
Gerritsen ziek en ds. Hooykaas verhinderd
was, ten gevolge waarvan alleen bij en de
heer Thiel aanwezig waren. Het comité
bestaat slechts uit personen, die toevallig
met elkaar bekend zijn doch zonder eenige
politeke bijbedoeling de zaak ter hand namen,
evenmin als de ontwerper van het adres zulks
deed. Bij het debat, dat zou volgen nadat
de heer Sanders het onderwerp had ingeleid,
zouden geen politieke beschouwingen worden
geduld.
Vervolgens memomeerde .spr. in't kort de
Waar dit zoo is, moet het adres der
gen steun en als deze wordt belemmerd, gevolgd en moeten eerst de grieven uit den
dan is bet natuurlijk dut er van kracht te
genover het machtige kapitaal geen sprake is.
Om die reden dan ook kunnen vakver
eenigingen, welke zich beperken tot éeu
enkele onderneming geen kracht oefenen
bij de H. IJ. S. M. bijv. stuit alles af op
den onwil der Directie. Zulke vakvereeni
gingen zijn carricaturen, welke leven bij de
de gratie der Directiën.
Slechts een vereenigiging, die een geheel
vak omvat, kan krachtig optreden voor per
soonlijke- en voor vakbelangen en zijn in staat
om de economische ontwikkeling van gansch
het land te steunen en vooruit t« helpen.
En hebben de arbeiders misbruik gemaakt
van het vereenigingsrechtGeenszins; zij
hebben er te weinig gebruik van gemaakt,
en als zij het deden, dan geschiedde dit op
regelmatige wijze. Het posten is beperkt
tot een minimum. De vakvereenigingen
hebben de moraliteit der leden verhoogd,
óok door het gebruik van sterkedrank te
keeren. (Applaus).
Tot de groote spoorwegstaking heeft dan
ook trouwens niemand er aan gedacht, deze
uitzonderingswetten aanhangig te maken.
Spr. persoonlijke ervaring, welke dateert
van 4902, is dat de vakvereenigingen loyaal,
practisch en bezadigd optreden en nooit mis
bruik maakten van hun positie. Dit werd
óok erkend door de Kamer van Koophandel
te Amsterdam na de diamant-strike en in
de brochure van het «Blauwlioedenteen",
I welke concludeert dat het organiseeren dei-
weg geruimd. Eerst dan mag men straf be
dreigen als de rechten der arbeiders zijn
vastgelegd, als loon en arbeidsduur zijn
bepaald, als een scheidsgerecht is ingesteld
om mogelijke geschillen te beslechten.
Als de Regeering ingrijpt in het vrije be
heer der spoorwegen, dan is dit tevens de
eerste stap op den weg naar Staats-exploita-
tie, waarmee spr. zich trouwens ten volle
vereenigt, evenals de K. van K. ie Rotter
dam dit noodig acht. Vroeger was spr.
voorstander van de Staats-exploitatie uit
technisch-economisch standpuntthans, om
het belang van den arbeider om de spanning
op te heffen en terug te keeren naar den
goeden toestand. Als er nu Staats-exploitatie
komt, met een goed arbeidscontract en een
goed scheidsgerecht, dan zullen geen klas
senhaat en verdeeldheid in het land meer
heerscheu.
Deze wetten, die indruischen tegen het ge
voel van een groot deel der bevolking, be
hoeven niet ie komen. En zij mogen niet
komen omdat zij missen eiken zedelijken
grondslag, waardoor zij revolutionnair zijn
en dus tegen de leuze van de huidige Re-
geerir.g. Als de kerkelijke partijen deze wet
ten aannemen, dan breekt deze Regeering
zichzelve df doordien zij de grootste lout be
ging door een bekrompen inzicht te volgen
en verkeerd te handelen. Zij doet dan als
de vader die twee zoons heeft er aan den
oudsten al zijn geld èn vrijheid van arbeid
geeft en aan den jongsten alléén vrijheid
van arbeid.
Zoo beschermt de Staat den eigendom van
het kapitaal, doch niet den arbeid.
Spr. eindigde met van harte te hopen, dat
de wetten niet zouden worden aangenomen,
hetgeen de grootste onrechtvaardigheid zou
zijn, welke in eeuwen is voorgekomen.
Mr. Korthals Altes opende nu de reeks van
debatters (langdurig applaus. Iemand uit
de zaal Als de spoorwegjongens aangeval
len worden, inag dan een van ons bet woord 't
ln «Amicitia" werd ons het woord gewei
gerd." Een ander roeptOnwaar. In
•Amicitia" werd geroepen »dat is een brood-
vraag." De Voorzitter verzoekt stilte.
Mr. Altos zegt: «Geef hem gerust bet woord,
M. de Voorzitter".)
Mr. Altes zegt nu, buiten de politiek te
zullen blijven, meer nog dan de inleider, en
aan de hand van de rede, door zijn geacliteü
leermeerster prof. Van Hamel, in de Liberale
kiesvereeniging uitgesproken, de aangevoerde
onjuistheden te willen aantoonen. Over de
enquête en de spoorweg-brigade wil spr.
zwijgen; zij zijn hier niet ter zake dienende.
Spr. zegt nu, dat art. 284 volstrekt niet
een gevolg is van de gebeurtenissen der
laatste dagen. De Memorie van toelichting
zegt dat ook wel zeer degelyk.
Het art. is niet otn de arbeiders te knau
wen maar om hen te beschermen, (EeD stem
Dat lieg jeopdat ze niet andermaal ie
water kunnen worden gegooid of «gepest",
in 4872 hadden we hier de zelfde wet, die
in 1886 bij de invoeriog van het nieuwe
W. v. S. is afgeschaft. Het is prof. Van
Hamel, die dit releveerde. De zelfde wet
bestaat in Engeland, het land bij uitnemend
heid der vakvereenigingenhet eenig voor
deel is dat daar, in tegenstelling met
het wel wat elastisch artikel, bepaald is
welke handelingen niet mogen gepleegd
(posten, thuisbrengen, naroepen, enz.) leder
moet vrij zijnvrouw en kinderen moeten
zich vrij hunnen bewegen. Spr. kreeg een
brief van een werkman, die zich gedrongen
voelde adhsesie te betuigen met spr. adres,
doch zijn naam niet durfde noemen uit vrees
voor overlast. Is dat niet de grootste on
vrijheid? Intusschen zijn in art. 284bis ver
beteringen aan te brengen, doch spr. houdt
er zich van overtuigd, dat de Regeering Diet
doof zal blijven voor de amendementen.
Prof. Simons wees reeds eenige verbete
ringen aan door te preciseerenhet eenig
bezwaar van prof. Van Hamel, die het adres
der 20 teekende, doch die het art. goed
noemde en in onze wetgeving thuisbeboo-
rend, óok omdat het elders voorkomt, was,
dat het thans is ingediend.
De Memorie van antwoord geeft licht
omtrent dat »nu".
Artt. 358 seq. W. v. S. strekken om den
arbeid in openbaren dienst (verkeer, water,
gas, enz.) welke onmisbaar is, te doen voort
zetten. En nu noemt men «lit een uitzon
deringswet omdat het stakingswapen wordt
bot gemaakt.
Indien de spoorstaking ware ontstaan om
de grieven, dan zou er een grond van waar
heid in zyn als men deze wetten qualificeerde
als uitzonderingswetten. De staking was een
krachtsmetingde leiders hebben het zelf
gezegd en eerst later kwam men met de
grieven, die hoe langer zoo breeder werden
uitgemeten.
En deze staking heeft de noodlottigste ge
volgen gehad voor den handel, en niet de
gehate kapitalist heeft daaronder 't meest ge
leden die kan 't best nog wat uitzingen
(Een stem Wij ook; wij hebben lang genoeg
honger geleden en hebben nog banden aan
ons lijf!) maar 't meest leed en lijdt nóg de
middenstander. En nog meer is in gevaar.
Als het stakingswapen op zoo schromelijk
onhandige wijze weder wordt ter hand ge
nomen, dan zal Duitschland niet gedoogen
dat zijn voorhavens Amsterdam en Rotterdam
weder onveilig worden gemaakt en onzeker
voor zijn handel en zullen de schepen naar
Hamburg en Bremen gaan (Een stemDan
gaan we mee!). Dan zal men hier vrijheid