Donderdag 23
April 1903.
No. 5336.
52e Jaargang.
Feuilleton.
iMEECFOORTCGHE COURANT.
UITGAVE:
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdagon Zaterdagmiddag. Abonnement [ter 3 maanden f\.
iranco per post /'4.15. Advertentiën 1(5 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale*,
officieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reolames 15 regels/* 4.25; elke regel
meer 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën var buiten de stad worden de incasseer kosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT
Telephoon 19.
KENNISGEVING.
De BURGEMEESTER tier Gemeente AMERS
FOORT,
brengt, ter voldoening nnn de aanschrijving,
opgenomen in het Pro vinei aalblftd van Utrecht
no. <il de-zes jaars, ter konnis van belangheb
benden, dat in de Gemeente KAMERIK een
geval van miltvuur is voorgekomen.
Amersfoort, 21 April 1003.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
DE STAKING.
Tien van do elf loden der Commissie van
onderzoek in zake liet Duidelijk comité van
Verweer hebben het. volgende comuniqué
gedaan
De Commissie van onderzoek in zake het
Landelijk Comité van Verweer richtte Don
derdag der vorige week aan de redacties
van volksbladen liet dringend verzoek om,
waar door vergadering van Bestuurders een
•ninmissie werd benoemd en in deze be
noeming iiet vertrouwen in die mannen 1
tevens lag opgesloten, welke met onpartijdige»
blik bet onderzoek zouden leiden, den arbeid
dier commissie niet te onderbreken. Niet
tegenstaande dit zijn wij bitter teleurgesteld
de partijen hebben manifesten uitgegeven,
welke direct ingrijpen in onze werkzaamheden.
Juist de zaak waarvoor de commissie zitting
heelt genomen, wordt in de hartader aan
getast door de veroordeeling van personen,
zooals in het manifest der Vrije Socialisten
staat aangegeven, waaromtrent twijfel bestaat
en waarover in hoofdzaak het onderzoek
loopt.
De Commissie richt daarom nogmaals het
dringend verzoek aan de georganiseerde
arbeiders, geen verdere stemming vóór of
tegen te qiaken, tevens den arbeiders ver
zoekende in de commissie vertrouwen te
blijven stellen, zoolang dit vertrouwen niet
is geschokt.
Onder den titel «Een nieuwe koers" schrijft
het Volksdagblad"
Hoewel ondanks het manmoedig verzet
der arbeiders liet brutaal geweld weer over
het recht heeft gezegevierd en de schande-
Schetsjes uit den Zuid-
Afrikaanschen Oorlog,
door
»DOK TER".
lijke bepalingen der Dwangwet dus nu reeds
van toepassing zyn op de vakbeweging, mag
ons dit in geen geval ontmoedigen.
Integendeel past het ons, nu naar nieuwe
wapenen om te zien voor den economischcn
strijd, wapenen, die zt o mogelijk nog krach
tiger zijn, dan die, welke ons wederrechtelijk
zijn ontnomen.
Onze éeno arm, die der zedelyke pressie
on vreedzame intimidatie, is gekneveld.
Welnu, wij zullen zorgen, dat onze undere
arm, die der solidariteit, zóo krachtig wordt,
dat wij er ons flinker mee tegen liet, patro
naat te weer kunnen stellen, dan tot dusver
met beide armen te z.tmen.
Want het ligt voor de hand, dat wij nu
moer dan ooit in de solidariteit onze kracht
moeten zoeken.
Kunnen wy op de onderkruipers voor het
vervolg minder invloed uitoefenen, dan moeten
wij onze organisatie zóo uitgebreid, zóo hecht
en zóc geschikt maken, dat er in de eerste
plaats minder onderkruipers zijn on in de
tweede plaats, dut dezen, zoo zij er zijn, geen
of althans weinig kwaad kunnen doen.
Allereerst blijkt de federatieve samen
werking, welke ons tot dusver reeds zulke
goede diensten bewees, nu meer dan ooit
een onmisbaar element in onze vakbeweging.
Want is liet den patroons al moeilijk, bij
staking in een enkel vak door onderkruipers
het werk gaande te houden, bij staking iu
meerdere samenhangende vakken is dit nog
moeilijker, ja zoo goed als ondoenlijk gebleken.
Naar aanleiding van Mattheus 273, dat
in zijn geheel wordt geciteerd, schrijft het
blad het volgende stemmingsstukje
Lenige onderkruipers, werkzaam aan du
gasfabriek aan den Haarlemmerweg, hebbon
verleden week f5 per persoon extra ontvan-
i gen, naar aanleiding van het verraad tegon-
hun medearbeiders gepleegd, terwijl
hun bovendien voor hun «goede diensten"
nog 1'25 is «beloofd"..
Waren bet nu nog maar Judassen, zoodat
zij berouw toonden, bun dertig zilverlingen
voor do voeten hunner directie wierpen en
zich worgden, dan kon men er vrede mede
hebbenintegendeel, ze strijken met cyni
sche» glimlach hun verradersfooi op en be
spotten op den koop toe de solidaire», die
bun plicht als arbeiders deden.
Voorwaar, voorwaar zog ik u, zo staan
lager, zijn valscher dan Judas.
Dr. Frederik van Leden schryl't in de
«Pionier" iu een hoofdartikel, getiteld «Na
den stryd":
Dat de houding der directies na 31 Janu
ari geen barmhartigheid was, dat weien wij
nu. liet was lafheid; nu zy overwinnen,
nu koint do nog lafhartiger wraak.
Zooals vroeger de opstandige slaven voor
wilde dieren werden gegooid, zoo worden
zy nu voor den honger geworpen. Genade
kennen deze wezens niet.
Wal hebben de stakers gedaan om deze
wreedste aller straffen, wreader dan de
oude martelstraf, te verdienen
Zo hebben bun plicht verzaakt, boet hot.
Gesteld het ware zoo, volgens welk recht
wordt plichtverzuim, met-arbeiden gedu
rende eenige dagen, gestraft aan den Itfve,
aan vrouw en kinderen met het zwaard van
don honger, met ollende en gebrek
Maar deze mannen vervulden juist oen
hooger plicht, den li oogsten muuscheiipiicht:
hun plicht jegens hun kamerauds, wien ze
hun woord gegeven hadden.
Er strijden hier twee plichten. Maar de
keuze was tusschen plicht jegens een harte*
looze directie, die hen levenslang negerde
en exploiteerde, oen gemeenschap die hen
uitzuigt on bedriegt of plicht jegens hun
kameraads, lotgenooten in verdrukking.
Wolkon plicht zal en moot oen edel, zelf
standig, rechtvaardig mensch kiezen?
Hierop wacht ik antwoord van onze bur-
ger- moralisten.
En myn ervaring bevestigt, dat bet de
edelste, braafste ou moedigste onder de
werklui zijn die hebben stand gehouden. Eu
or zy» er weinig of gcun ouder do onder
kruipers, die den strijd doden mislukken,
di-j zich niet schamen voor den blik hunner
kameraads.
Het zou 'Ie moeite waar.l zyn, een ver
gelijking to maken tusschen do strafregisters
(Ier stakers en niel-stakers.
wel wat hasstiglyk naar Hartzhurg vertrok,
deelt hot «Volk" moe, dat hij naar Inselburg
in den Harz is gogaun orn zijn zoontje naar
school te brengen.
Oin 8 uur 's ochtends word opgezadeld en trok
ken wo tot bij de plants van Hendrik Sieonknnip,
die bij den laatslou grooten uittocht dor Kngelsehen
zich had overgegeven. Tijdens onze rust alhier
kwam de waarnemende Landdrost voorbij °P wog
naar Dullslrooni ou dezo vertelde ons, dat hg bg
Karei Broekman, wnar Commandant .Schoomnn met
zijn menscheu gelagerd was, vroeg in den ochtend
geweervuur had gehoord. Vroezend, dat dit een
Kufl'eraanvnl wna geweest, besloot luitenant Eras
inus vooruit te gaan, waarop wij beiden en een waebt-
meosler in een voortdurende!) galop naar Rooikrans
reden. Daar aangekomen, was er van een gevecht
niets bekend cn begreep de commandant niet, hoe
do Landdrost aan die voromlendclling was gekomen
hij was echter big, ons to zien, vooral onulat zijn
commando nog maar altijd klein bleef, en zestien
menscheu dus een heolo aanwinst waren. Terwijl
wij reeds oim drie uur op Rooikrans kwamen, arri
veerde luitenant Malau mot de manschappen eerst
tegen den avond, wel een bewijs, dat er door ons
hard geroden was,
Commandant Schoeman was zeer uiouwsgierig of
de vrouwen, die te Watorvalsrivier woonden, door
de Engelsehen waren meogevoerd of aan dogeuado
van do Kall'ers wareus overgeleverdwegens het
gering aantal meuschon had hg do kloof niet kunnen
ingaan, maar na onzen terugkeer word daartoe be
sloten. Den Sisten Mei, 's ochtends oin 2 uur. ver
trokken we niet ongeveer 4.r> man en waren hij het
opkomen van do zon bjj de plaats van Labtischngnc,
dio geheel verlaten was. We gingen daarom verder
on kwamen weldra hij huizen, die nog bewoond
waren. Vrouwen en kinderen zagen er ziekelijk en
vermagoid uit, do moesten wnreu pas hersteld van
de koorts, waaraan den vrouw eu twee kiudoron
overleden waron. De vrouwen huilden van aan
doening, toen ze weer „witmenschcn" zagen, want
de Engelscheu waren, nadat zo niet behulp der
Kaïrers de Boeren van Watervnlsrivier gevangen
hadden genome», daar niet meer geweest. Vreeselijk
slaapkamers cn gedroegen zich als heeren en
en verklaarden, dat nu de tijd gekomen was, dat
zij en hun meiden op hun beurt door de vrouwen
der Boeren moesten bediend worden, wnarbg zo op
do stoelen gingen zitteu er. onder vreesol(jke lie-
dreigingeu orders voor koffie gaven. Do vrouwen
hadden den Engolschen bij monde van den Kuiler-
kapitein, zekeren Mich, reeds herhaaldelijk verzocht,
haar naar Lijdenburg to vervoeren, maar zondor
resultaat en zij smookten dan ook don commandant,
zijn best to doen, hen vau hier weg te krggon om
vun do plagerijen der Kaflors verlost te wezen, Na
vrouwen on kinderen moed ingesproken en beloofd
te hebben, te probooren wagens bij elkaar lo brengen
om hen te kunnen halen, werd <le terugtocht aan
vaard en kwamen we, zonder éen enkelen Kuiler
te hebben gezien dezen waren, z.oodra ze ons
hadden tien aankomen, de bergen ingevlucht
's middags om een uur of vier op onze oude pluk
to Riioikrnns aan.
Den 8den Juni kwamen de brandwachten rap-
porteoren, dat een groot nantal paardenruiters uit
Lijdonburg trok iu de richting Boschhoekdadelijk
werd opgezudold en tronken we naar Bnionkop,
oen afstand van anderhalf uur to paard. Toon we
daar aankwamen, was do vijand roods terug en
vernamen wo, dat hij niet verder was geweest dan
do plaats van Jankowitz, die niet zgn familio op go-
laden en naar hot dorp gebracht was. Tot nog toe
had deze ltus op zijn plaats niogon wonen, maar
een paar dagen tevoren hadden een pnnr van onz.e
burgers dicht bg het dorp paarden gebult; waar
schijnlijk dachten de Engelsohen, dat de oude
Jaukowitz mol ons in verbinding «tnnd cu hadden
hem daarom weggehaald.
Tydens do groote uittocht der Engelsulioii, in
April, was do commandant genoodzaak t zgn oudsten
zoon naar hot dorp te zonden, omdat deze ernstig
ziek wus. Na een tijdlang te Lgdonburg in 't boa-
pitual te hebben gelegen, wns hij niet zijn mondei
naar Middelburg gozondon en opgesloten in liet
kuinp. Groot was dus onze verbazing, toen hij den
6den Juni avonds om 7 uur te paard kwam
Tervvyl do «burgei'blaricn' berichtten, dat
ur. Troelsira wegens horstel van gezondheid
By den Penningmeester van het Landelijk
Comité tot ondersteuning der slachtoffer» vau
de algomeeno werkstaking, den heer A mtner-
laan, is tot lieden ingekomen een bedrag van
rond 11000.
Te Rultcrdam is ingebroken in de drukkerij
«De Vooruitgang", die van hot voormalige
Comité van Verweer.
De inbrekers hebbon ruw huis gehouden;
or worden mot gereedschappen, in do druk
kerij aanwezig, verschillende laden opongo-
broken. Totaal worden vermist f45 ttan specie
en f 15 aan postzegels,ulsmedo eenige kleding
stukken en gereedschappen
Lang niet mis is ook wel het volgende uit
het «Volksdagblad":
De Nieuwe Arnh. Courant nam gedurende
de staking een zoodanige houding aan, dat
in oen vergadering van 1800 personen be
sloten werd, hot blad to boycotten.
Nu weten we allen, dnt <fo uitvoering van
zoo'» besluit in een vergadering nooit even
redig is aap het aantal menschon, daaruan-
wezig. Maar toch llOQl'da» wo roods dat eonigo
honderden de daad by het woord hebbon
gevoegd en hun abonnement hebben opgezegd.
Als de kapitalisten donken, dat de arbeiders
lamgetrapt zijn eo zij uit hun porsriolen naar
hartelust de modder kunnen laten stroomen
over onze beweging, zullen ze zich leolyk
vergissen.
Bij Kon. besluit zyn benoemd iu de Staats
commissie tot het instellen van een onder
zoek ten aanzien van de rechtsverhoudingen
en de voorwaarden waaronder het person del
bij bet spoorwegbedrijf in dienst is: tot lid
en Voorzitter mr. J. 1). Voogens, to 's-Gra-
venhagotot leden: dr. A. M. A. J. Ariëns,
te Steonbergen, jhr. mr. S. Laman Trip,
te 's-Gravenhago, prof. mr. W. L. P, A.
Molengraaf!*, te Utrecht on ds. A. S. Talma
te 'a Gravenbagetot Secretaris do heer D.
Verhoop te 's-Gravenbage.
De Voorzitter (liet vroegere Kamerlid voor
aanrijden. Hij vertelde ons, dat hf| ontvlucht wi
daar hol loven iu hei kamp niet was uit co houdo
mol do families ging hot muur zoo, zoo! VIuchuIi,
non dor ccrsto behoeften voor oon Boor, kroeg i
bijna niet, en ook werd er aan do anno vrouwen
veel (e weinig brandstof voratrekt, zoodal zo dikwijl»
het oten niet konden gaar inakon. Omtrent do twee
artilleristen, die in April mot luitenant Coetsee
naar Vijgonhoek gegaan ou van daar naar dun
vijand ovorgeloopon waren, vertelde hij, dat die
twee zich dadelijk als gidsen haddon aangemeld.
De eene wub nog wol de opporwuohtnioostci, dio
bij Lgdonburg non paard buitte; hg was afkomstig
int hel district Marien en werd dadelijk daarheen
gestuurd om als Judas dienst to kunnen doen ik
neb nooit meer iels van hein gehoord en heb een
stille hoop dat hij door d<4 inenisohon van Generaal
De La Reg is doodgeschoten. Ik vond hot anders
erg jammer, want iu tegenstelling mot do moosto
„hnndsoppnra" was hij een dappere kerel.
Ihj dezo gelegenheid ontving de commandant
oen brief van zijn vrouw; zjj schroef hom, dat hot
mot de gezondheid goed ging, maar voor 't overige
klaagde zo steen en heen; toch wilde zo liever
sterven, dun haar man te zien als „handsoppor" en
hein ontrouw te weten aan latei en volk. /g 1
klaagde vooral, dat de mcnsohoii in tie kam pon to I
weinig vloesoh ontvingen en de kloino hoeveelheid, j
die uitgedeeld word, was gownonlijk nog bedorven, j
Met wolko veracht ting de „handsoiipors" door de
vrouwen werden beschouwd, kan hieruit blijken,
dat een nichtje, dio mot do vrouw vit» don com
mandant in handen van do Engelsehun gevallen j
was, aan haar neef eon Jongen van IU Jaar
schroef, dat zo met het grootste plolzler die .hands-
oppers" olkon morgen hot menseholgk vuil uit do
kumpon zag wegdragen, on lioin vooral op het
hart drukte, tuoh nooit too te geven, Dit waren
nog maar do gewono „hundsoppors"; voor do
„National Scouts" waren geen woorden te vinden
om uit to drukken, hoe zo over dio verrader* dnohl. j
Ik hoorde lator, dat do zoon van den commandant
oigo dijk niet gevlucht was, maar door don coin- j
mundnnt van Middelburg was uitgezonden om te 1
trachten zijn vader over to hslon.zlchovortogovon,
natuurlijk onder oc.do beloofd te hebbon, in elk
govul terug to komen, De jnngo Sohoonian dacht er
echter niet aun, zijn vader tot zoo iets om te praten,
eu evenmin om terug te gaan. A's er misschien
onder do Iczera zgn, dio dat sloeht noemen, bon ik
zoo vrij vau opinio met hen te verschillen. Waar een
commandant (oon officier on dus oon man van oor)
onridderlijk genoeg iz om onder zulko voorwaarden
iouiaud tijdelijk /.Jn vrijheid te hergeven, is zoo
iemand ten volle gerechtigd, of bijna zou ik zoggen
verplicht, die gelegenheid san tu grijpen om opnieuw
voor de vrgheid van z(|u land te gaan vochteu, voord
wanneer men door ornutigo ziekte genoodzaakt was,
zich in handen van don vijand to begeven,
Het was in dlu dagen bitter koud op Rooikrans;
er heerschto voortdurend een harde wind, vergozold
van mist of iniHtregou. Do coinmundant besloot
daarom af to trokken naar Nuuwpoort, waar het
warnier wns en do huizon nog niet verbrand waren,
zoodat wo de nachten binnenshuis konden doorbren
gen. Bovundion stond do mielies hier neg op 't
landdezo word geoogst en naar Osliook vervoerd
on weggeborgen.
Den 7(len Juni kwam er oon Kransohman van ge
neraal Bolhu bij ons; deze wilde door het Bosuhveld
naar Delagoa-baai on van daar naar Europa. Hf)
had een briof bij zich, waarbij den commandant
werd «pgodragon, hem hierin bohulpzsani te zijn.
Commandant Schooman zond hein, met een paar
man als gelelde, in den nacht langs Lgdonburg naar
l'olgrimsruat met vorzoek aan den krggseeiiimisna-
ris een vertrouwbaren Kuiler uit te zookon om den
KransohiuHu als gids to dionen tgdons zgn reis door
het Bosehveld langs Spi'.skop on over het I.obumbo-
gebergte. Ik maakte van deze gslognnheid gebruik
orn een brief naar huis mee lo gevendezo kwam
echter nooit op de plaats zgner bestemming, omdat
do lui iu l'olgrimsruflt hem afraadden, brieven moe
te nomen, daar hoiu dit, wanneer hg soms in han
den der Engelsohen mocht geraken, slechts is on
gelegenheid zou brengen, Ik zal nu maar te gelij-
knr lijd vorU'llun, dat ik na hut sluiton van don
vrede, kort na mjjn komst te Troloria, hem ont
moette: we waren heiden verheugd, elkaar gezond
weer te zlon. lljj vertoldo m(j, dat hj) door zjjn
gids verraden was en naar Komati-poort geleid, waar
hij door de Engelsclien gevangen word gommicn.
Hij had verklaard phologrual to weten, altijd to
I'elgrinisriist te hebbon gewoond, on daar de oorlog
te lang duurde bet besluit te hebben genomen, naar
Delagoa-baai te gaan en Vau daar naar Europa.
(IKordt vervolgd.)