Dinsdag
1903.
PHOENIX - BROUWERIJ.
No. 5338.
52e Jaargang.
Feuilleton.
H. MEÜRING Co. AMERSFOORT.
Export naar Oost- en West-Indië.
AHESFOORÏSCHE COUHIR
UITGAVE:
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- m, Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
trance per post /'1.45. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
oftieieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 45 cent. Reclames 15 regels f 4.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 40 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de inrasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT 9-
Telepboon 10.
NA l>K STAKING.
Onder den titel »l)e voorbereiding van de
algemeene werkstaking" schrijft A. M. Koens
in het «Volksdagblad":
De Directie van de 11. IJ. S. M. gelast
spoorwegarbeiders goederenwagens te ran
geeren, bestemd voor Veemen waar was ge
staakt. Ze weigeren. Ze worden ontslagen.
Geheel het tractiepersoneel van de Rietlanden
verklaart zich solidair en staakt. Een elee-
Irisehe strooming van solidariteit tast het
spoorwegpersoneel aan. Amsterdam is afge
sloten. Met moeite worden despoorwegmau-
iien van heel het land weerhouden, algemeen
het werk neer te leggen.
De Directies der H. IJ. S. M. en S. S.
capituleeren. De overwinning van den arbeid
was groot. Kapitalistische pers woedend.
Spoort de Regeering aan, wetten in te die
nen waardoor het spoorwegmannen onmo
gelijk gemaakt wordt, te staken. Uudegeest
en Petter halen de stommiteit uit, een pro
clamatie uit te vaardigen waarin 't spoor
wegpersoneel van het traject Amsterdam-
Den Haag bevolen wordt, zich gereed te
maken naar Den Haag op te trekken, en
een algemeene spoorwegstaking in uitzicht
gesteld wordt.
Burgerlijke pers, ziedend van toorn, dringt
krachtiger aan op scherpe weiten. Berichten
gaan door de pers dat 't Ministerie scherpe
wetten zal voorstellen. De berichten luiden
meer en meer zeker.
Hoofdbestuur van Vereeniging Spoor- en
Tramwegpersoneel roept alle vakbonden
bijeen. Komen samen in het gebouw van
den A. N. D. B. Ernstige stemming. Veel
opkomst. Veel gepraat.. Troelstra stelt een
motie, waarin namens 90 000 arbeiders wordt
verklaard, dat de eventueel in te dienen wet
ten zullen beantwoord worden met de alge
meene werkstaking.
Troelstra veel succes. Z'n motie wordt
met éen stem tegen doi* alle vakbonden
aangenomen.
Een Comité van Verweer wordt gekozen.
Verschrikkelijke indruk in liet land.
De bourgeoisie beangst. Het proletariaat
Schetsjes uit den Zuid-
Afrikaansclien Oorlog,
door
»D O K TER".
Den 20steu Mei ging een piurouille af naar Nauw-
poort om te zien, hoe het met de mielies op het
veld stonden waar de kaffers waren, want bet was
nu oorlog tegen Engelschen en alle Kaffers gewor
den. De laatstcn waren bepaald van onze nadering
op de hoogte gebracht (zij hielden even goed, zoo
niet beter, brandwacht dan de Boeren) znodatwein
Nauwpoort geen Kaffer zagen, totdat er op do boogie
dicht bij Klaas l'rinsloo twee zwartjes door ons ver
rast werden. Eén gelukte het te ontkomen, maar
do andere werd doodgeschoten in eerlijk gevecht.
Toen ze ons zagen, keerden ze dadelijk om en zet
ten het op een loopeu, waarbij ze onder vuur ge
nomen werden en een der Kaffers gekwetst werd.
In plaats van zich over te geven, ging hij achter
ee>. mierenhoop liggen en ons beschieteneen der
Boeren maakte een omtrekkende beweging en hel
einde was, zooals ik zooeven vertelde. Dal de Kaf
fer zich niet overgaf, maar zijn leven zoo duur mo
gelijk trachtle te verkoopeu, behoeft niemand te ver
wonderen, als men weet, dat iu dien lijd elke gewa
pende Kaffer zooder vorm van proces werd dood
geschoten. Wc gingen door tot aan de woning van
Klaas Priusloo en hoewel de berg, waar I.ong Tom
in positie had gestaan, vol Kaffers was, werd er bij
onze komst niet op ons geschoten. Den berg bestor
men, zou dwaasheid geweest zijnwe waren niet
meer dan veertig man, de Kaffers waren niet te tel
len en de berg liep zoo goed als steil naar boven.
We keerden, na het huis en de stallen te hebben
onderzocht, terug, uiaar daarbij namen de Kaffers
ons duchtig onder vuur, zoodat do kogels ons om
de ooren lioten, en toch liet ons eergevoel niet toe,
hard te rijden daar het dan een vlucht zou geweest
zyn. Toch was ik onuitsprekelijk blij, toen we Zon
der ongelukkcu buiten het bereik van hun geweer
vuur waren. Dit duurde nog tamelijk lang, want
de meesten waren gewapend met Lee-Metford ge
nrheugd. Kuyper kondigt de wetten uan.
Zij zijn scherp. De liberalen bestrijden ze.
Het Comité van Verweer organiseert door
heel het lund protestmeetings. Ongekende
geestdrift.
Ministerie wijzigt de wetten. Do liberalen
zegger. hun steun aan Kuvper toe.
liet Comité van Verweer mept ten twee
den male de vakbonden bijeen in het ge
bouw van den A. N. D. U. Oudegeest i.-
Voorzitter. Ernstige geest. Veei gepraat.
Domein Nieuwenhuis is aanwezig.
Troelstra steil, om een einde te maken
aan alle discussie, voor liet eens genomen
besluit te handhaven om de algemeene werk
staking uit te roepen, als antwoord op de
wetten.
Troelstra weer veel succes. Z'n motie
wordt aangenomen.
Vier en twintig uur later verschijnt «Het
Volk".
Troelstra noemt z'n eigen voorstel „anar
chistisch avontuur".
Hij waarschuwt de arbeiders, z'n eigen
voorstel niet op te volgen.
Soldaten worden opgeroepen. Troelstra
houdt interpellaties in de Kamer. Spanning
iu hot land hevig.
Het Comité van Verweer komt weer mei
de vakbonden in den A. N. D. Is. bijeen.
üudegeesl voorzitter. Hij is ter neer ge
slagen. Hij weet niet wat hij wil. Hij durft
niet. Hij is bang voor de slachtoffers.
Machinisten uit alle deelen van het land
beweren, dat de geest onder de spoorwegjon-
gens uitstekend is. Dr. Van Keilen vraagt üude
geesl op den man af wat hij wilde wet
aan laten nemen zonder eenig verzet? Ja,
zegt Oudegeest. De vergadering staat ver
pletterd. Schaper wil de staking. Als wij j
in de Kamer bezig zijn, moet er wat muziek i
buiten gemaakt worden, zegl-ie.
Troelstra wil zich verdedigen over zijn j
artikel: »Wat nu?" Niemand had hem hier j
beschuldigd. Hij wordt uitgejouwd en kan i
zich niet verdedigen.
Het besluit wordt genomen, de spoorweg- I
staking Zondagnacht te proclameeren. Trans- j
portarbeiders zullen direct volgen De geestdrift. I
I is buitengewoon. Vliegen vertrekt naar
I Parijs, Rijnders en Van Erkel gaan naar
Berlijn, Polak en Toledo naar Lon len.
Stommiteit van de leden van hel Comité
van Verweer oin twee dagen vóór de staking 1
liet land uit te gaan. Verschillende sprekers
krijgen een uitnoodiging om Zaterdagavond
5 uur te komen in 't gebouw van den
A.N.D. B.
Na een uur wachtens opent Wessels de
vergadering.
Van den Berg is óok aanwezig, Oudegeest,
Vliegen, Van Erkel, Meijer en Rijnders zijn
Oj' niet. Wessels deelt mee waarheen de
sprekers zich begeven moeten om de staking
voor het spoor te proclameeren. Men vraagt
j adressen. Wessels heeft ze niet. Het is een
treurige rommelzoo. Wat een organisatie!
j Van den Berg, na lang zoeken, komt met
i een stelletje boeken, waaruit hij tracht de
adressen van de verschillende organisaties
van spoorwegpersoneel te zoeken. Een ieder
j staat er op, den naam te weten van den
i man, tot wien hij zich moet. wenden.
Verschillende sprekers, door den tijd ge-
dwongen, gaan weg.
j De vergadering verloopt.
liet was een treurige voorbereiding.
In een nabetrachting "over de staking
schrijft de heer Henri Polak in het „Week
blad van den A. N. D. B." o. a.:
Walgelijker vertooning dan de gansche
burgerpers, daaronder begrepen de christelijke
en soortgelijke zoogenaamde arbeidsbladen,
thans dag in dag uil te zien geeft, is be-
zwaarlijk denkbaar.
Zulke schandelijke laster, zulke scbeeve
voorstellingen en moedwillige leugens, zooveel
domheid en boos opzet, zooveel afscbuwelyk
gehuichel en dolzinnige ketterjagertj zijn
alleen mogelijk in een klein land, met een
groetend eels kleinburgelijke, kleinzielige be
volking, verleugend door de naamlooze
middelmatigheden en nulliteiten, die in de
pers voor tiaar denken, en met een dood-
schrik op liet lijf, nu de arbeiders even
gerammeld hebben aan bun ketenen.
De giftigste aanvallen op de leiders der
j beweging, en meer nog op degenen die de
I groote pers met politieke doeleinden daarvoor
wil laten doorgaan, volgen elkander onafge-
I broken op. Het vuilste is onze dagbladschrijvers
1 niet te vuil. In haar afschuwelijkste gedaante
vertoont zich de bourgeoisie in deze dagen.
Niets is er te bemerken van haar «idealen».
In geen enkele barer organen is ook maar
een woord te vinden, dat blijk geelt dat
1 althans enkelen van haar sycophanten iets
I voelen dat lijkt op eenig begrip van de ge-
I voelens die de arbeiders dreven tot hun
i wanhopigen stap. Het is alles modder en
I drek, dat uit die bladen stroomt. Geen
i greintje edelmoedigheid is er te bespeuren
I in de gebeele papieren wildernis onzer
I vaderlandsche krantenscbrijverij. Niets dan
de verachtelijkste laagheden, niets dan gemeen
gejouw, niets dan smaad en hoon voor de
I overwonnenen.
weren, hun goedgunsiigltjk iluor «le Engelschen ver
strekt oni zich tegeu de Boeren te kunnen verde
digen.
Van den majoor kwam er een order aan luitenant
Erasmus om alle Artilleristen, die niet bij het ene
of andere kanon waren ingedeeld, naar hem te zen
den, en daar de luitenant zelf onder die termen
viel, en ook luitenant Coetsee in zijn overdreven
ijver verplicht meende te ziju, zich hij zijn elief ie
moeten melden, werd er besloten, opnieuw te trach
ten over het spoor te gaan. Er werden een paar
manschappen uitgezonden om de verspreide artille
risten aan te zeggen, Zondag bij do plaats Witboon
te Schoonpoort te ziju om van daar naar den majoor
te vertrekken.
In den middag van den 243(eu Mei werd opge
zadeld eu trokken we tot Oslioek; de manschappen
kregen order om den 'olgendcn dag door le gaau
naar Schoonpoort, terwijl de beide luitenants en mijn
persoontje naar Steen kam psberg vertrokkeu om een
bezoek af te leggen bij opperwachtmeester Minnaar
en dezen levens in kennis te stelleu met ouzo plannen.
We hoorden daar, dat Groot luitenant Malan bij
zekeren lieer Orobler verblijf hield en daar hij per
brief aan luitenant Erasmus had kennisgegeven, dat
hij van plan was, zoo spoedig de gelegenheid het
toeliet, over de spoorlijn le gaan, reden «e den
volgenden ochtend hij hem aan en vertrokken met
ons vieren naar Schoonpoort, waar we in don middag
aankwamen. Kort tegen zonsondergang arriveerden
ook de manschappen.
We hoorden hier allerlei slechte berichten over
den toestand aan de andere zijde der spoorlijn; waar
du Regeering «as, wist men niet eu rapportgangers
moesten dikwijls dagen lang rondzwerven eer
slaagden, de Regeering of den eouiniandaut-gouoraal
to hereiken, waarhij ze groot gevaar liepen, door de
nog allijd rondtrekkende Engelsehen gevangen ge-
nomen te worden. Bovendien waren alle families in
T Hoge veld door de Engelsehen weggevoerd en do
huizen verbrand, zoodat men, wanneer men niet het
geluk had, spoedig op een Boeren commando ie
stoolen, zonder levensmiddelen ronddwaalde. Ook
was het voor onbekenden zeer gevaarlijk op'l Hoge-
veld wegens de rijeu blokhuizen eu de draad-ver-
sperringeu, en schrikwekkende verhalen «leden de
rondte, hoe kleine klompjes Boeren door de Australiërs
en Cauuueezen als bokken worden opgejaagd en in
draadversperringen „vastgekeerd".
We kregen don raad om, alvorens verder te gaau,
eerst iniormaties iu te winnen bij den veldeomet
van Middelburg, van wien twee rapportgangersjuist
uit liet llogeveld waren teruggekomen. De luitenant
zond daarom iemand met een brief naar genoemden
veldeomet met het verzoek om inlichtingen en ua
eeu dag kwam deze terug. De veldeomet schreef,
dat zijn rupportgaugera ouverrichterzake terug kwa
men, ua een dag of zes door «Ie Engelscuen te zijn
rondgejaagd. Niemand wist, waar de commandant
generaal of do Regeering was, daar ze opzettelijk
telkeus van plaats veranderden. Hij raadde ons slerk
af, onder de beslaande omstandigheden over de
spoorlijn te gaan, vooral omdat er een 4tal vijande
lijke kampen op 't Hogtveld rondtrokken.
Na alles nog eens overwogen te Hebben, vonden
wo bet boter, der raad van den veldcoruet te volgen
en terug te gaau. We br-.eli.cn eerst nog een be
zoek bij dr. Neethling, die dicht bij Witboy met
zijn ambulance stond. Deze dokter had luitenant
(Joetsee on.ler behandeling gehad en verbood hem,
na zijn woud te hebben gezien, met Ons mee te gaan.
We lieten Coetsee bij de ambulance achter eu ver
trokkeu «le 21steu Mei 's middags om 4 uur uuar
Dullstroom, waar we den nacht doorbrachten. Te
Dullstroom stond nog éen huis; dat dit was blijven
staan, vond ziju oorzaak hierin, dat de Engelschen
dit, wanneer ze tip Suikerboschkop kampeerden,ais
hospitaal gebruikten. Bij onze aankomst vouden we
he. huis bewoond door oen tiental Hollanders, waar
van bel grootste gedeelte te Dullsirooin woonachtig
was geweest maar bij wie de Hoofd-ouderwijzer van
Johannesburg, dc hoer Verbvugge, en eeu Holland-
soiie vrijwilliger zich hadden aangesloten. Hoewel
ze geen ruimte over hadden, wisten ze het zóo te
se.iicken, dat luitenant Erasmus, luitenant Malan
en ik die nacht iu het huis konden slapen, hetgeen
we wegens de heersohonde koude ten zeerste waar
deerden.
Omtrent den heer Moll het volgende. Hij bad ais
assistent veldeomet dienst gedaau bij generaal Viljoeu
en werd, toen commandant Schooman versterking
vroeg voor Krugerspost, door dien generaal mot een
20-tal menschen daar been gezonden. Dat de geueraal
juist den beer Moli zond, vond--naar mijn opinie
zijn oorzaak hierin, dat generaal Viljoeu heiu geseiiikt
vond om als dwarskijker dienst te doen, en toon
I genoemde geueraal hij .le groote krijgsbeweging der
I Engelschen ie April tiet iu het belang van land eu
I volk bet beste vond, over de spoor te gaan, luid hij
nog tijd gevonden out een rapportgaugor naar
Kruger.-posi te zouden met oen aanstelling voor den
lieer Moll uls waarnemend assistent generaal. De
I olliicieren uit het district I.ijdenliurg waren hierover
zeer outevredeu, waardoor er zich twee partijen
vormden, de officieren uit 'net district met de meer
bejaarde en bezadigde Boeren, en den heer Moll
met een groot gedeelte der jongere Boeren, die in
den lieer Moll den man zagen, geschikt om voor
hen roem en lauweren te oogsten. Ik kan en wil
niet beslissen, wie hier gelijk had; dat er veel toe-
atanden verbetering behoefden, geef ik gaarne toe,
maar of de lieer Moll wel de geschiktste manier hier
toe gebruikte, betwijfel ik len zeerste.
We vertelden den waarnemendeu assistent com
mandant generaal, wat we gezien hadden, en bij was
goed genoeg, er eerst niets van le gelooven, waar
over luitenant Erasmus zich boos maakte. Deze, die
den heer Moll zeer goed keude, daar ze samen school
gegaan hadden, vertelde hem kort en goed, dat als
hij (n.l. de waarneuient assistent commandant gene
raal) beter ziju oogen den kost bad gegeven, bij bet
ook zelf had kunuen zien. De generaal was toen zoo
welwillend, ons verhaal als op waarheid gegrond te
beschouwen waarbij h\j het noodig vond, nog dien
zelfden avond terug te gaanhij kon dan nog 's
nachts bij zijn meusehen te Krugerspost terug ziju
en met hen optrekken om te pr.ibeereu veldeomet
De Beer assistentie te verleenen, hetgeen hij dien
veldcoruet reeds vroeger beloofd had, In zijn kwaliteit
als wauru. assistent commandant generaal beval Hij
tevens luitenant Erasmus om met zijn artilleristen
moe te gaau en commandant Schoemau otn zooveel
burgers als er te misseit waren, mee te geyen. Daar
echter een gedeelte van do artilleristen met verlof
was (zelfs iu dien tijd gingen de lui nog met verlof)
had de luiteriaui slechts 5 artilleristen beschikbaar
eu do commandant 11 burgers. Daar we de laatste
maaud geen vijand met den kijker gezien hadden
en ik me gaarne nuttig wilde maken, besloot ik mee
te gaan eu gebruikte ua onze terugkomst in het
lager de rest van den vlag om me voor de nacntelijke
reis gereed te maken,
De tocht naar Krugerspost werd uiet begonnen
dun tegen donker om zvker te zijn, dat men, over
de boogie komende, die uit Lijdenburg zichtbaar
was, niet werd opgemerkt. Was men met z'n tweeën
of drieën, dan was deze voorzorg niet noodig, maar
liet zien van een twintigtal manschappen kon soms
den vijand aanleiding geven, iu hinderlaag te gaau
liggen. Het verwonderde mij ten zeerste, dat de
vijand, die wel geweten zal hebben, dat er voort,
durend langs dien weg cumiuucatie werd gehoudeu-
dit uiet al laug had getracht le beletten.
(Wordt vervolgd.)