Gemengd nieuws.
den zijn nog gepeusionneerdsergeanten-
majoor H. Reinners en J. M. Koppenscbaar
sergeanten J. Vetro, F. Ankersmit, A. van
Mastrigt, E. R. Coelen, P. W. Engels en W.
G. K. Lammers; fourier G. H. Varenhorst en
(tijdelijk) sergeant-titulair D. Eerdman.
Bevorderd zyn: tot sergeant-majoor-titulair
de sergeant M. F. P. Christen; tot sergeant
de korporaals 11. Bridel en K. H. Smit, tot
sergeant-titulair jhr. B. C. M. Martens, C.
Sisselaar, A. J. Sparenberg en A. Bakkenes;
tot sergeant-scherpschutter de sergeant H.
F. Ueijlen; tot sergeant-titulair de korporaals
H. J. Roll, W. Haverkamd en L. A. F. W.
Sichcrer; en tot korporaal-tamboer de kor
poraal W. van de Wetering.
Als instructeui-s voor de met 1 Juli bij het
nieuw op te richten 9e regiment infanterie
in te deelen miliciens der lichting 1903 zijn
van het 5e regiment voor onbepaalden tijd
naar Leeuwarden gedetacheerd de sergeanten
H. L. Glinderman, S. Bruinsma, G. Abbing
en W. H. Stuurop en de korporaals M.
Duiver, G. Th. Bruns, A. van Andel en H.
van de Wal.
Voor een flink bezette zaal er was meer
publiek dan bij een drukke Nuts-lezing hield
de heer A. M. Kollewijn Nz. Donderdagavond
zijn voordracht „Over Ijstijden in verband met
den Amersfoortschen kei".
Spr. begon met er zijn ingenomenheid over
te kennen te geven, dat de uitnoodiging om
over dit onderwerp iets meer te hooren dan
algemeen bekend is, zoo welwillend is opgeno
men, gelijk uit het groot aantal toehoorderessen
en toehoorders bleek, maar te gelijk hun wel
willendheid in te roepen als hij er niet in mocht
slagen een strikt genomen zóo wetenschappelijk
onderwerp voldoende populair te behandelen.
Vervolgens bracht hij een woord van hartelijken
dank aan den heer H. Mooien, leeraar in Tee
kenen aan de Ambachtsschool, die voor deze
voordracht van een paar kleine calques twee
zeer mooie en hoogst duidelijke vergrootingen
heeft gemaakt, welke niet weinig er toe bijdroe
gen om allen het gehoorde gemakkelijk te doen
volgen en begrijpen.
Hierna kwam spr. op tegen het verkeerd
standpunt, dat nog zeer velen innemen, wanneer
zij neerzien op hen die vóór ons leefden en
meenden, dat de aarde het middelpunt en de
hoofdzaak is der schepping en dat zou, maan
en sterren te hunnen genoegen zijn geschapen.
Trouwens, de Katholieke kerk heeft eerst in
1S23 verklaard, dat de theorie van Galileï over
de beweging der Aarde niet uit den booze is.
Door jarenlange, nauwgezette studie hebben de
Bterrekuudigen gansch andere theorieën tot bewijs
gebracht, dan in vroeger tijden golden. Een
oogenblik werd stilgestaan bij de theorie van
Newton, de wetien van Keppler, bet op- en
ondergaan der sterren, den duur der jaargetijden,
het verschil tusschen middelbaren-en zonnetijd,
enz. waarna een en ander werd meegedeeld aan
gaande de bewegingen der Aarde en gezegd, dat
bijv. de bewoners van Amersfoort per secunde
270 M. naar het OoBten worden verplaatst, te
gelijk 29 K. M. om de zon en met het geheele
planetenstelsel nog 20 K. M. door het Heelal.
Daarna werden uit de excentriciteit der Aard
baan de ijstijden verklaard, van welke er tus
schen 240 000 en 17 000 jaren vóór 1850 bewijs
baar 3 geweest zijn. De geologen hebben de
bewijzen voor die 2,3, jazelfs 4 ijstijden gevonden,
gescheiden door overblijfselen van planten en
dieren, welke tamelijk hooge temperatuur noodig
hadden om te kunnen leven. Zulke glaciale-en
interglaciale tijdperken hebben elkaar dus be
wijsbaar afgewisseld.
Zulk een ijstijd kan zich ontwikkelen als de
Aardbaan langwerpig wordt en een korte, koude
zomer volgt op een langen scherpen winter. Men
meent als zeker te kunnen aannemen, dat dit
ééns om de 21000 jaren plaats heeft; doch het
verschijnsel kan zich door de excentriciteit der
baan ook tusscbentijds voordoen.
Dit is bij den tegenwoordigen stand der weten
schap de meening over het ontstaan der ijstijden
en aoet dus te niet de hypothese der SaraBin's
als zouden zij ontstaan aoor vulcanische ver
schijnselen en die als zouden zij het gevolg zijn
van een botsing eener asteroïde met Zuid-Afrika.
Al8nu werd uiteengezet, dat dergelijke groote
steenen niet zijn aangebracht door velden zee-ijs,
welke in warmer luchtstreken smolten, waardoor
de 'reuzensteenen achterbleven, doch meegedeeld,
dat eens uit Scandinavië en Finland gletschers
naar het Z.W. schoven, zoodat Noord-Rusland,
Polen, Denemarken en ons land even beijsd
waren als thans Groenland. Nadat het ijs was
gesmollen, bleven de groote steendammen als
moraineB. de kleinere (als de Amersfoortsche kei)
als zwerfblokken achter.
Bij elk der eiud-inorainen nu, op den grens
van Scandinavisch-, Maas- en Rijn-dilluvium,
zijn dergelijke groote keien gevonden; bij Hil
versum de kei aan Do Vuursche, bij Amersfoort
de „groote keeselsteen" van Karei V, bij de
Grebbe de keien van Maarn.
De hier thans weder opgegraven kei is opge
richt als herinnering voor de inwoners van
Amersfoort aan het verleden en voor den vreem
deling als getuige van de geweldige werking
der Natuurkrachten.
Een daverend applaus beloonde den spr. voor
zijn leerrijke voordracht.
De gister verzonden convocatie voor de
Dinsdagavond half acht in het gebouw te
houden Algemeene ledenvergadering van het
«Amersfoortsch Lees-museum" heeft de vol
gende toelichting
Nu van het proefjaar de helft verstreken
is, acht het Bestuur het noodzakelijk, het
oordeel van de leden in te winnen over de
weuschelijklioid en de mogelijkheid van de
voortzetting der Veieeniging.
De financisele toestand is van dien aard,
dat slechts indien alle thans lid zijnde per
sonen zulks willen blyven, voortzetting mo
gelijk is.
Omdat tijdig moet worden beslist over de
wederinburing van het huis Bergstraat 39
dient thans te worden uitgemaakt, op hoe
veel leden het volgend jaar gerekend kan
worden.
Te dien einde wordt elk lid, dat zijn lid
maatschap wenscht te continueeren, verzocht
ter vergadering te komen ot schriftelijk van
dit verlangen kennis te geven aan den Se
cretaris, den heer P. Ie Grand, Utrechtsche
straatweg 52, of in de bus van het Lees
museum, vóór 23 Juni.
Wie niet ter vergadering is, of niet vóór
23 Juni schriftelijk van zijn voornemen om
lid te blijven kennis geeft aan den Secretaris,
wordt geacht het volgende jaar geen lid te
willen wezen.
Mocht van te weinig deelneming blijken,
dan zullen maatregelen moeten worden ge
nomen, opdat niet met een aadeelig saldo
het proefjaar worde geëindigd.
Voorstellen hieromtrent zullen alsdan ter
vergadering ter tafel worden gebracht.
Onder de advertentiën in dit nummer komt
voor het programma der Zanguitvoering, door
leerlingen der openbare Lagere school aan
de Beekstraat aanstaanden Donderdagavond
in »Amicitia" te geven.
Er zijn reeds zóo veel plaatsen genomen,
dat het plan )deze kinderen die zoo heel
weinig genoegens hebben en straks, als ze
de school verlaten hebben, er niet licht toe
zullen komen ook eens een andere stad dan
A mersfoort te zien, een reisje naar Amsterdam
en vooral naar «Artis te laten doen) kan
worden uitgevoerd. Het reisgeld is er althans;
maar de onderwijszers zouden óok nog graag
iets hebben voor aen versnapering voor hun
leerlingen.
Wie nog geen kaart heeft genomen, doe
het uit dien hoofde nog spoedig.
En hij ga den werkelijk mooien zang óok
hooren; de cantate zit er goed in en de
solisten zingen als leeuwerikken. Vooral »De
Ruyter" zou 't eigenlijk ook anders
kunnen? kent geen Bühnenfieber.
Reeds vestigeD we de aandacht op de eerst
volgende vergadering van «Handel en Nij
verheid", welke Vrijdag 3 Juli zal worden
gehouden. Om een vormgebrek moet daar
bij andermaal in behandeling komen het
voorstel om niet per se iedere maand te be
hoeven te vergaderen. Maar ook komt daarin
de quaestie van den den gasprijs en van de
Gemeente-subsidiën aan particuliere licha
men weer ter sprake.
De wijze van uitbetalen van de Rijksuit-
keering ten gevolge van de Ongevallenwet
heeft hier reeds aanleiding gegeven tot na
deel voor een patroon.
Een zijner werklieden overkwam een on
geval het gansche pak schrifturen werd in
orde gebracht en bezorgd waar dat behoort,
doch de smartegelden volgden niet.
Toen wendde de werkman zich tot zijn
patroon om een voorschot en deze gaf dat,
wel wetend, dat het geld hoogst welkom
zou zijn in het gezin.
Eindelijk kwam de Rijksuitkeeriug, waar
van de patroon behoorlijk kennis kreeg
maar toen deze het geld terug vroeg, heette
het: >we hebben 'tgeld gebruikt".
De patroon heeft dus èn de premie mo
gen betalen èn is zijn voorschot kwijt.
Waarom wordt het geld steeds uitgekeerd
aan den getroffene en kan deze het zelfs niet
overdragen aan zijn patroon of een ander,
die hem dan wel geld voorschiet?
Komen dergelijke gevallen meer voor, dan
zal op den duur geen enkel patroon meer
bereid worden bevonden, het geld voor te
schieten en, hoe ongaarne ook, het gezin
zijner werknemers nóg verder in't labyrinth
brengen.
«Nadjy" van luitenant G. J. A. A. baron
Van Heemstra, zal ook morgen meeloopen
een der wedrennen te Bussum.
Bij de gister ten overstaan van notaris
Joh. Knoppers gehouden veiling van het bui
tengoed «Ma Retraite", bewoond geweest
door nu wijlen mr, J. L. baron Nopvcu, en
met aanhoorigheden groot 5 H.A. 19 A.
57 c.A., werd dit verkocht voor f15350.
Kapelaan H. W. M. Bianchi, die sinds 15
jaar te Hoogland den H. dienst verrichtte
en zich tal van vrienden verwiei 1, is benoemd
tot pastoor der nieuwopgerichte parochie te
Epe en Donderdag naar zijn nieuwe stand
plaats vertrokken.
Het is nu zeker, dat het korps genietroepen
de K?,mp van Zeist van 5 Augustus tot 19
September zal betrekken.
De voor-detachementen komen reeds 13
Juli op de Zeisterheide en het oufonterrein
in de Bildtsche duinen.
De smarten van anderen schijnen ons als
regenwolken, die zich op een afstand ont
lasten doch onzé eigene moeiten en be-
Sroevingen achten wij gelijk aan een onweder,
at zich vlak boven ons hoofd ontlast.
Ern wetsontwerp is ingediend tot aanvul
ling en wijziging van eenige bepalingen der
Mintiewet 1901, aangevuld bij de Wet van
20 Juni 1902.
In de eerste plaats strekt de aanvulling om
te voorkomen, dat de vrijheid tot onderlinge
overeenkomst tusschen de lotelingen onbil
lijke gevolgen heeft voor rardelotelingen,
gelijk meermalen hel geval is geweest. De
overeenkomst zal voortaan niet geldig zyn,
indien niet zij, die haar hebben aangegaan,
ten dienenden dage voor den Militieraad zijn
verschenen.
Verder zijn wijzigingen aangebracht om
enkele artikelen meer in overeenstemming
te brengen met hetgeen kennelijk de bedoe
ling van den wetgever is geweest.
Voorts wordt ingevoegd een nieuw art.
113bis, luidendeIndien blijkt, dat tenge
volge van het verblijf onder de wapenen ol
in werkelijken dienst van een ingelijfde bij
de militie, door het gezin waartoe deze be
hoort of waarin bij is opgenomen, of de
personen, in wiens of wier levensonderhoud
hy voorzag of hielp voorzien, zonder zijn
aanwezigheid niet of niet voldoende in ei
gen onderhoud kan worden voorzien, dan
wordt aan dat gezin, aan dien persoon of
aan die personen naar door Ons te stellen
regelen, voor eiken dag, dien de ingelijfde
onder de wapenen of in werkelijken dienst
is, op hun verzoek uit 's Rijks kas een ver
goeding toegekend van ten hoogste een
f;ulden tenzij door Onzen Minister van Oor-
og, zoo de ingelijfde tot de militie te land
behoort, ot door Onzen Minister van Marine,
zoo de ingelijfde tot de zeemilitie behoort,
van Ons wordt voorgesteld, den ingelijfde
aan den werkelijken dienst te ontheffen en
deze ontheffing door Ons wordt verleend.
De uitbetaling der vergoeding geschiedt
naar voorschriften van Onzen Minister van
Oorlog, zoo de ingelijfde tot de militie te
land behoort; van Onzen Minister van Ma
rine, zoo hij tot de zeemilitie behoort.
Art. 133 der Militiewet wordt voortaan
gelezen als volgt: De verlofganger der militie,
die niet voldoet aan een oproeping voor den
werkelijken dienst, wordt als deserteur be
handeld, nadat tot zijn afvoering als deserteur
de last is verstrekt door Onzen Minister van
Oorlog, zoo deze verlofganger tot de militie
te land behoort, door Onzen Minister van
Marine, zoo de verlofganger tot de zeemilitie
behoort.
Deze aanvulling is noodig gebleken in do
practijk.
Acht jaar geleden trouwde een millioen-
rijke jonge dame Anna Greffin, te Baltimore,
zekeren Waker Vrooman, een apostel der
socialistische blijde boodschap, en stelde hem
haar schatten ter beschikking voor de schoone
taak eener wereldhervorming, waarmee ook
zij reeds lang had gedweept. Vrooman stichtte
een «Coöperatieve vereeniging van't Westen",
een dagblad, een naar Ruskin genoemde
schooi voor de collectivische leer, een coöpera
tieve boerderij van 2000 acres, enz. Latei-
verplaatste hij zijn school naar Glen-Ellyn,
bij Chicago, en bracht de vijfhonderd leer
lingen met het onderwijzend personeel in
een afgehuurden trein daarheen over. Zóo
smolten de millioenen weg en eindelijk had
mevrouw Vrooman zoo goed als niets meer.
Tevens betrapte zij haar veel bewonderden
apostel op een al te warm# vriendschap
met een andere vrouw, die nog wel om
socialisme en wereidhervorming geen halve
stroospier gaf. En nu is zij gescheiden,
hebbende met echtgenoot en millioenen ook
haar socialiistisch geloof verlooren.
Dit laatste is misschien niet logisch van
haar, maar zoo zijn de vrouwen nu eenmaal.
In de sGrenzboten" komen aardige bij
zonderheden voor over de mode bij den baard
in Duitschlaud. In de eerste helft der vorige
eeuw zag men bij de burgers, ambtenaren
en vooral de geestelijkengeeD baard,hoogstens
een smal en kort bakkebaardje, maar geen
snor of kinbaard. Wel droegen vele officieren
en onderofficieren een kleinen snor en oen
sikje («mouche"), maar alleen de huzaren
hadden een vollen knevel. Vele hoofdofficieren,
o.a. Moltke, schoren zich geheel. Het regle
ment schreef dan ook voor, dat de bakke
baard en de snor niet de lijn van mond naar
oor mochten overschrijden. Personen met
zwaren baard, dien zij moesten laten afscheren,
zagen er dan ook uit alsof ze onder den neus
een zwarten band van het eene oor tot bet
audere droegen.
Eerst in 1848 kwam hierin verandering;
natuurlijk golden degenen die er mee be
gonnen en den vollen baard lieten staan, als
«revolutiemakers". Bij den veldtocht va» 1849
zag men ook al in het leger menigen «knevel
baard", d. i. een om lippen en kin. Die mode
bleef echter niet lang en het duurde tot 1866
alvorens het mode werd, den baard geheel
te laten staan. Het voorbeeld gaf de Pruisische
kroonprins, de latere keizer, Frederik. De
oorlog van 1870 deed heel wat baarden vol
en lang worden en men liet ze daarna staan.
In het Duitscbe leger is sedert de volle baard
allengs weder veel verdwenen; men-draagt
nu meestal onkel snor en bakkebaard, met
geschoren kin. Bij de «burgers" heerscht
echter volkomen «baardvrijheid en de meeste
predikanten dragen thans den vollen baard
als zij die kunnen hebben.
John Firman, een 25-jarig bewoner van
Peterson, New-Jersey, heeft twee harten,
Deze zonderlinge afwijking is door de ge
neeskundigen met volkomen zekerheid vast
gesteld. De man is volkomen gezond en ver
moedelijk de eenige jonkman in de wereld,
die twee harten heeft weg te scbenkeD.
Een geleerd Italiaan, de heer Beltrami,
heeft in de archieven van Modena een in
ventaris gevonden van de toiletkamer van
Lucretia Borgia, de beroemde giftmengster.
Zij had 50 japonnen in brocaat, fluweel, sa
tijn, enz.een hermelijnen mantel was met
50 robijnen, 29 diamanten en 115 parels be
zet; een tweede droeg 61 robijnen, 5 groote
parels, 412 middelmatige en 1140 kleine.
Er zal van 24 tot 26 October te Heidel-
berg een muziekfeest worden gehouden,
waar voor het eerst in gebruik zal worden
genomen een nieuwe vorm van concertzaal,
ontworpen naar de plannen van Wolfram,
den componist van het «Weihnaehtsmyste-
rium". Het orkest-podium, uit vier verdie
pingen bestaande, kan door éen persoon in
enkele oogenblikken gelyk met aen grond,
hooger of dieper worden gesteld.
Het groote orgel is een groot werk,
met vier manualen en zwelling; de klavier
tafel kan overal, bij den dirigent of achter
bij het orgel, worden geplaatst en is met
een kabel met de pijpen verbonden, de re
gistreering wordt door electriscbe kracht
verkregen. Op die wijze is het bezwaar van
den grooten afstand tusschen organist en
dirigent opgehevpn en dit komt aan de een
heid natuurlijk zeer ten goede.
De koren kunnen evenals het orkest on
zichtbaar muciseeren. Ook is bet licht zoo
ingericht dat men allerlei sterktegraden, in
verband met het karakter der muziek, kan
verkrijgen.
Men kan voortaan bij Oratorium-uitvoe
ringen het koor op het podium en het orkest
daarvoor op den zaalvloer plaatsen, meteen
wand van het publiek afgesloten, dus on
zichtbaar.
Op het muziekfeest te Heidelberg zal met
al oie nieuwe vindingen een proef worden
genomen.
Wat beteekent kilo-watt-uur, de maat,
waarmede de electriciteit, door een eiecti'i-
sche centrale te leveren, zal worden gemeten
Die vraag is van verschillende zijden ge
daan en een vriendelijke hand geeft aan het
#N. v. N." het volgende antwoord tot voor
lichting van hen die leek zijn op het gebied
van de wetenschap der electriciteit.
Het gas meet men door den kubieken
Meter als inhoudsmaat te gebruiken en dat
gaat uitstekend, maar de vlugge electriciteit
moet niets van kubieke Meters hebben. Vo
lume, lengte, breedte, of welke afmeting ook,
kent do electriciteit niet. Wat electriciteit
eigenlijk is, valt hier buiten het bestek,
eigenlijk weet men het niet precies en alle
theorieën daaromtrent zijn nog erg grauw.
Het beste is, aan te nemen dat electriciteit
een toestand is, een zeer bijzondere toestand,
van de aether. De electrische stroom is een
verandering in dien toestand. En kom nu
eens met Meters aan om een toestand te
meten
Intusschen komt die electriciteit in ons
huis, wanneer we dat aan de Gemeente ver
zoeken en moeten wij dan voor dien... toe
stand betalen.
Men is tegenwoordig echter, wanneer het
op betalen aankomt, bijzonder secuur uitge
vallen en heeft dus zoo spoedig mogelijk, na
veel hoofdbrekens, getracht, die electriciteit
tóch te meten. De verandering van toestand
nu, in een draad waardoor electriciteit gaat,
doet een spanning tusschen de uiteinden
ontstaan en het verschil dezer spanningen
heeft men, naar den beroemden geleerde
Volta, een Volt genoemd. Voor de stroom
spanning is dus de eenheid een Volt; den
weerstand in den draad, dien zoo'n stroom
moet overwinnen, heet men een Ohm óok
naar een geleerde. De stroomstrekte moet
ook een eenheidsmunt hebben en men nam
daarvoor een Ampcre alweder naar een
geleerde. Hoe men daartoe kwam en welke
eigenschappen een electrische stroom van
een Ampere heeft, laten we nu maar rusten.
Er is echter nog een belangrijke eenheids-
rnaat, genaamd naar James Watt, de Watt.
Zoo'n Watt geeft eigenlyk den arbeid aan
en daar die natuurlijk afhangt van de span
ning en den weerstand, dus van de hoeveel
heden Volts en Ampèies, zoo is een Watt
Volt-Arapère. Daar laatstgenoemde stroom-
sterkte per seconde berekend is, geeft een
Watt den eiectriscben arbeid per seconde aan.
Evenals men nu het nuttig effect van een
arbeid (waar het toch maar op aankomt!)
kan berekenen door na te gaan hoe^groot
dat effect is gedurende een zekeren tijd, daar
1 Watt erg klein is, neemt men direct 1000
Watts of een Kilo-Watt Jals maatstaf voor
de geleverde electriciteit voor verlichting of
beweegkracht aan.
En daar een Gemeente niet per seconde
rekent, evenmin als trouwens een Gemeente-
