Donderdag 4 e&Bs Februari 1904.
No. 5458.
53e Jaargang.
Eerste blad?'
Feuilleton.
Ken drama uit den Rococotijd
SLAT Lit PAL ill Kil te Losden,
AMEUCFOOBTSDHE COURANT.
FIRMA A- H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post f 1.45. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
officieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reolames 15 regels/' 4.25; elke regel
meer 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT 9
Telephoon 10.
l)it nummer bestaat uit
TWEE bladen.
KENNI8UEVINGEN.
De BURGEMEESTER der gemeeute AMERS
FOORT.
Gezieu art. 15 der wet ran 26. Mai 1870 (St.bl.
no. 82), betrekkelijk de Grondbelasting.
Brengt ter kennis ran belanghebbenden dat de
Staat no. 75 met 26 verrolgatatan en 2 «chatting-
ataten, aanwijzende de uitkomaten, bedoeld bij de
arlt. 15, 23 en 43 der gemelde wet, gedurende dertig
dagen ter Seoretarie ter vieie zal liggen, eiken werk
dag ran 10 tol 3 uur.
Amersfoort, 3 Februari 1904.
De Burgemeester roornoemd.
WUIJTIERS.
De KAMER ran KOOPHANDEL en FABRIEKEN
heeft ontraDgen:
1. De Jaarvsrslzgen over 1908 van de Kamera van
Koophandel en Fabrieken te Deventer, Doesburg,
Eindhoven, Enaehede, 'aGrarenhage, Kalwyk en
Rotterdam.
2. Consulaire Veralagen No. 4452, November en
December 1903.
3. Tijdschrift van de „Ned. Maatschappij tot Be
vordering der Nijverheid", October, November en
December 1908.
4. Statistiek van den In-, uit- on doorvoer gedu
rende de maanden Augustus, September eu October
1903.
6. Verslag van den Ingenieur van het Stoom-
6. Verslas
Arbeid over
7. Tijdschrift van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, bevattende inlichtingen, door de Kamers
van Arbeid versameid.
8. Bijdragon tot de Statistiek van Nederland be
tredende de Spaar- en leenbanken in Nederland
over 1901.
9. Verslag Ned. Zeevisscherijen over 1902.
10. Stemmen uit Twente, (Brochure over Vrij
handel of Besohermiug).
11. Vrijhaudel eu Welvaart, door jhr, mr. A.
Smisaaert.
12. Weekblad „De Ned. Haudelsgids", waarin
een hoofdartikel, gewijd aan Vrijhandel en Wjlvsart.
Belangstellenden kunnen borengenoemdo Versla
gen enz. voor eenigo dagen ter lesiDg ontvangen.
Aan te vragen bjj ondergeleekende.
Herms. P. v.' HA8ELEN,
Seoretaris.
Amersfoort, 2 Februari 1904.
A. R. contra 8. D.
De heer N. Oostorbaan, Arrondisscments-
schoolopziener te Doeeburg, besprak in de Maan
dagavond in „De Arend" gehouden openbare
vergadering der anti-revolutionnaire propnganda-
club „Groen van Prinstcrer" het onderworp
Socialisme en stofvergoding.
Nadat de Voorzitter der club, de heer Goos-
Ben, te 8.20 de vergadering met gebed had ge
opend en een welkomstwoord had geBprokun,
vorleende hij het woord aan den heer Oostor
baan, die ongeveer begon
Ik zal dezen avond een lezing houden, geen
politieke redevoering, geen causerie, doch meer
bepaald een lezing.
Er is ongetwijfeld geen vraagstuk in denieu-
weren tijd, dat zoozeer de aandacht trekt der
beschaafde wereld als dat van het Socialisme
twee oorzaken verklaren dat verschijnselhet
moderne godsdienstig leven en de moderne ar-
beidsbeweging, ontstaande uit de opeenhooping
van arbeiders in fabrieks-contra, dio vrijwel weer
loos stonden tegenover de liberale opvattingen.
In alle landen aoet dan ook het Sociai.sme een
stouten greep om de kruk der Staats-machine te
bereiken.
Wat is Socialisme, wat stofvergoding? Staan
zij in onlosmakelijk verband?
Socialisme iB afgeleid van sooius, makker,
kameraad en het staat dus lijnrecht tegenover
het individualisme dat uitroept „Ben ik mijns
broeders hoeder?"
In dit geding nu Btaat stellig het Christen-
i dom aan den kant van het Socialisme. Het ver
treden en vertrappen van wat klein is en teer, is
in flagranten strijd met den geoponbaarden wil
Gods. Wio in de maatschappij optreedt als een
roofvogel in de luoht of als een woekerplant op
den akker heeft niets verstaan van het hooge
gebod: „Gij zult uwen naaste liefhebben als
uzelven."
Zoowel prof. Ghesing van de Vrije universi
teit als dr. Kuyper hebben to dezen opzichte
het goed recht der Sociaal-demooratie bepleit.
Spr. citeerde thans uitspraken van Morits en
Vingsley (1850), Quack, Treub en anderen en
zeide, dat men nog altijd zich even scheeve voor
stellingen maakt van Sociaal democratie als zij
die „alle «ooialen in een harington" wilden du
8.)
Dal beloof ik u plechtig freule. „Al wat gij ver
telt, blijft tusscben u en my."
„Ik vertrouw daarop, mevrouw. En ook moet u
rajj belooven, dat gij dien man streng zult straften,
zoo zwaar, als bet maar eonigszina mogelijk is."
„Dat beloof ik u ook freule."
„Goed. Hier is bet manuscript der gedichten, ton
bewijse, dat ik u de waarheid seg. Die blaadjes moet
ik echter terug hebben, mevrouw."
„U zult se terug ontvangen, freule. Ik geef er u
inyn woord op."
„Goed, mevrouw."
„Maar hoe heet nu de dichter?" vroeg mevrouw
do Pompadour met nauw bedwongen drift, terwijl
ze de dicht ineeubeschreven blaadjes onder het zijden
kussen legde.
„Desforges, mevrouw."
„En u west zeker, dat bij ie gemaakt heeft."
„Ja, mevrouw!" antwoordde Adrienne op vasten
toon.
„Maar, bos weet gij dat, kindlief?" vroeg do
markiezin twijfelend en sij keek bet meisje door
dringend aan met groote, raadselachtige oogen, welke
reeds menig ervaren diplomaat van zijn stuk ge
bracht hadden.
„Dat kan ik u niet seggeit mevrouw."
Thans trilde Adrienne's stem even. Dacht tij soms
aan dien ochtend in haar boudoir, toen zy so'.f
Desforges veraocht bad om die verten voor hj.ar te
maken? Of gevoelde sjj een ocgcnblik al de laag'
heid van haar verraad?
„Gij kunt u duB niet vergissen," begon do Pompa
dour weer, dio zioh niet kou voorstellen, dal oen
jong meisje haar de oplossing van het raadsel bracht,
dat de bekwaamste ambtenaren der politie tot dus
verre niet hadden kunnen vinden.
„Neen, mevrouw. Die blaadjes sij door hem zelf
geschreven.
wen en als 't verhaal van Rothschild die aan een
der 40 millioen Franachen éen franc zou hebben
unngeboden omdat dit zijn gerechte portie van
Rothschild's vermogen was.
Men is nog geen socialist als men meer wil
verdienen, korter arbeideu, beter wonen, in't al
gemeen eon breeder plaats aan den levonBdisch
wil hebben. Ware dit het dool der Sociaal domo-
cratie om do arbeiders op hooger plaats te bren
gen, dan waron de profeten, Jezus Christus, do
apostelen, Groon van Prinatercr en dr. Kuyper
6ok socialisten geweest (Gelach). Reeds in 1878
drong dr. Kuyper aan op oen Arbeidswet.
Dit alles heeft echter letterlijk niets uit lo
staan met Sociaal democratie.
Spr. raadpleegde nu het Communistisch ma
nifest van Marx en Engels (1847) en besohouwdo
vluchtig de verschillende slroomingen en ondor-
vordeelingen (actionnnir, conservatief en utopis
tisch socialisme) en herinnerde hoe de R. K.
jurist mr. S. J. Visser in 1903 schreef dat „Socia
lisme is de gemeenschappelijke overtuiging vnn
hen, die de arbeids-organisatie van Stnatswogo
het hoogst stellen", terwijl mevrouw Roland
Holst, een der bekwaamste partijgonooton in
don „Bodo" van 27 November 1903 sohreef:
„socialisme is meer dan een economisch systeem
het is de levensbeschouwing van het proleta
riaat".
Men wijst op het Program, dooh ovenrain als
men een hotel kiest alléén naar het uithang
bord, kan men alleen op het Program afgaan
en moet men ook weten de meetung dor don-
kende koppen, wat de gozaghe.' benden hebben
gezegd eu geschreven.
De Nedorlandsche socialist is naar spraakge
bruik zooals dezo zich onder leiding van den
heer Troelstra vertegenwoordigt indoS. D. A. P.
welke in Augustus 1894 te Zwolle is opgericht
door de zoogenaamde 12 apostelen, die inzagen
dut zij het contact met de internationale S. D.
zouden verliezen toon de S. D. Bond, van Do
mein Nieuwonhuys, in 18'J1 een gansch andere
richting insloeg en na het Stembuslied (Doe
open ae stembus, het volk staat er voor, enz.)
het stombuswapen als onbruikbaar had weggo-
smeten terwijl in het buitonland dit juist word
gewet. Dit twaalftal pluatsto zich op hot stand
punt der internationale S. D.
Uit talrijke citaten zette spr. nu uiteen wat
do internationale 3. D. beoogt, toetste uitspraken
van Ferri, Marx, Bernstein, Bebol, Cornélie
Huygens, Engels, Foucrbach, e. in. n., en betoogde,
dal do Marxistische theorie in natuurweten
schappelijk opzicht Btennt op Durwin'H evolutie
leer en weerlegde de uitspraak „So iat dor Ma
terialist ein Kulvinist ohno Uott."
Als wij anti-revolutionnairen dus «oo ver
volgde spr. tot do 3. D. zeggen „gij zijt
materialisten", dan bedoelen wij daarmoe niet
dat zij hot loven beschouwen als een grooto
pleizierrois, doch dan bedoelen we daarmeo, dat
zij niet hebben do orkonning van ideëelo stroo
mingen. Wij loochenen principieol het stand
punt, dat de mensch iu een paleis anders denkt
dan de mensch in oen hut, die geen stof in
't lichaam heeft. Wy loochonon dat or goon stof
tot moraal is, als er gcon stof in 't lichaam is.
Mr. Tioolstra heeft ovonzeer ingezien, dat alle
goostolijk leven berust op oconomischo ontwik
keling en schoof in do Kamerzitting van Sep-
tembea 1900 een economische baHis onder alle
partijen. De liberale partij noemde hij die van
den handel, de R. K. die van de nijverheid, de
conservatieve die van hot groot-grondbozit en
dc nnti-revolutionnaire die van de ethische
strooraing, het révoil, do politieke strooming.
Wij Christenen zeggen op grond der Schrift
uit God, door God, tot God zijn alle dingen;
de historische materialist Icoraart echter, dat
allo dingen zijn uit stof, en*, en Cornölie Huy
gens schreef dan ook: In 'twezen der suak is
er alzoo geon onderscheid tusaohon mensch en
dier. Het onderscheid tusachen verstand en in
stinct is wol quantitntief doch niet qualitatiof,
waaruit spr. de gevolgtrekking maakte, dat een
boor wat meer verstand heeft dan zijn varken,
En mr. Troelstra schreef in hot „VolV' van 31
Januari 190-1: Kat en vos, «wijn en aap treden
eveneens in den mensch op, met in figuurlijken
lin".
Bohooft het, vervolgde spr., op dit standpunt
nog nadere aanwijzing dat van het bestaan van
God in de 8. D. A. P. goon Bpruke kin zijn?
Bohel schroefDo mensch schiep God naar lijn
beeldwij Chr. lezenGod scniep de mensch
naar Zijn beeld.
In dien zin dan ook de stof-vargoding, niet
zoozeer in de betnekenis van liefhebben dor atof
als wel de stof tot afgod makon, haar maken
lieae courant if gedrukt met de courant-inkt ran de firma
vertegenwoordiger J. J. RAHll&EN, kan foor en magazijn Comelis Trompstraat i
nOTTKRD tM.
„Hoe tal ik u beloouau, freule, want u hebt mij
•eu heel grooten dienst bewezen
„Dat weet ik wel, mevrouw. Alles wat ik van u
verlang is, dal Desforges zoo zwaar mogelijk ge
straft wordt."
„Waarom vorlangt gij dat soo dringend, freule?"
„Dat ie mijn geheim mevrouw", antwoordde het
nieisjo hooghartig. „Die man beeft mij swaar be-
loedigd I"
„Nu, ik ben er seker van, dat gy over mij tevre
den zult wezen, froule", en zy reikte het meieje
vriendelijk den hand, tot afscheidt"
Nog deuzelfden avond werd Desforges op zyn ica-
uier onverhoeds gevangen genomen en onverwijld
onder sterk politie geleide naar do Bastille overgo-
braoht, «onder dat hem medegodoold werd op al
zyn vragen, waarom by zoo zoo plotseling vau zijn
vrijheid beroofd werd.
De markiezin de Pompadour daoht in de eerste
paar dagen aan niet auders dan aan de straf waar
mede de dichter sijn vermetelheid zou moeten
boeten en bovendien ook, hoe «ij haar belofte
jegens freule de Marnevillo hot best gestand zou
kunnen doen. Want, sij begreep heel goed, dat
Adrienne niet tevreden zou wezen, als Desforges du
gewone straf werd opgelegd.
Eindelijk meende zij het reohte gevonden te
hebben, een wraakneming, freule de Marnoville en
barer waardig. En zouder Le dralen liet zy de
noodige maatregelen nemen om haar duivolaoh plan
ten uitvoer le brengen.
Desforges waa het in zyn kerkor wanhopig to
moede het was, alsof hij gevooldo dat hy niets
te hopen had, al wist hy niet esns, dat twee vrou
wen sijn oudergacg besloten hadden.
Eindelijk, ua een geheele week van angstig wach
ten, werd hjj uit de Bastille naar een kleine taal
gebracht, waarin, achter oen groene tafel, drie
rechters in lange toga's eu een eeuoogigo schrijver
zatenhun Btrakke, strenge gezichten voorspelden
weinig goeds voor den armen besohuldigde, aio, als
ware hy een misdadiger van do ergste soort, door
een soslal politieagenten omriugd werd.
De zaak liep spoedig af er werd uiet veel om
slag van gemaakt. Mou legde Desforges dadelijk na
de gebruikelijke vragen esu afschrift der bekeldich
ten voor en vroeg hem, of hy de inhoud koude.
Zijn antwoord klonk bevestigend.
Vervolgens werd hem gevraagd, ot hy bekende zo
geschreven te hebbou.
Hij ontkende doodbedaard en bewees, dat die
blaadjes niet van zyn hand waren.
Een dor rechters haalde de schoudors opwilde
hy er moe te kenuen geven, dat den uitvlucht dien
jongeling uiet baatte of sjjn medelijden mot betn
daardoor toonen Wie zal hot zeggen
Thans tooudo de reuhter hem hot mauusoript, dat
hy dien ochtend freule de Marneville in haar
boudoir gegeven had eensklaps werd hem alles
duidelyk. Er viel niet langer te ontkennou hy had
thaoa sekerheid, dat hjj verloren was en hy wist
nu ook, wie hem iu 't verderf gestort had.
En hoo smartelijk hel hem ook trof, dal Adrienne
zoo laaghartig jegens hem handelde, (jegens hem,
die zoo argeloos haar opdracht had uitgevoerd, bezat
hij een te edel karakter en kon hy niet dadelijk
haten, waar hy zoo innig liefhad, dut niet eens
de gedachte by hein opkwam om te zeggen, wie
hem or toe aangespoord had om die satyre te
schrijven.
De arme jongen was nog zoo dwaas om zioh te
verheelden, dat zijn gedrag indruk op hot wuftu
meisje zou maken eu dat zy ton slotte nog berouw
zou gevoelen over haar verraad.
Hij verklaarde dan ook met opgeheven hoofd, dat
hy het spotdicht gemaakt had, waarop de roohtors
een oogeublik voor deu schijn beraadslaagden, want
Desforges, vonnis was vooraf reeds gevold en het
luidde dat de arme diohtor iu 't publiek op de kaak
goiteld on tot levenslange gevangenisstraf veroor
deeld werd.
Plotseling werd er haastig een gordyn achter do
roohtors terzydo geaohoYen. Een slanke vrouw trad
naar do groene tafel ett zag Desforges door haar
gouden lorgnet soherp aan.
„Je hebt niet de rainzie genade van den Koning
te verwachten" voegde tij hom op minachtenden
tnou too. „De rechtbank hooft u voroordoold en de
Koning hoeft mij volmacht verleend om de straf to
laton voltrokken, zooals ik wil, Begrijpt je dat,
geestige dichter Zooals ik wil I"
„U bent" stamelde Desforges, geheol van ziju
stuk gobrauht.
j „De markiozon de Pompadour," antwoordde zij.
„Dozelfe markiezin de Pompadour, die uzoogeestig
boleedigd, en wie gij uw scherpe spot hebt waardig
gokeuriï, op oen wyte. zooals uiomaud het nog heeft
gedaan. En daarom heb ik al tniju scherpzinnigheid
te hulp geroopen om my in uw straf uwer waardig
te betnonen. Die eer ben ik u schuldig," eindigde
zij aarcastisoh.
Desforges begreep, dat het te vergeefs zou zyn om
die vrouw van haar plan af te brengen, hij zweeg
dui.
Op een wenk der marklesin werd het gordiju
weggeschoven waarvoor een kooi met ytereu tralies
zichtbaar word.
„Dat zeldzame 'exemplaar vau eon dichter moet
door iedereen bewonderd kunnen worden," spotte
do trotaoho vrouw overmoedig.
„Uw verbeeldingskracht, mijnbeer de venenata-
kor zal in die kooi wel aan T werk gaan en nieuwe
stof putton uil uw eigenaardige gevangenis. Ja.
want eigenaardig is se, de atmeliugen van die kooi
huh ik soo laten nomen, dat een mensch daarin
evenmin rechtop staan als sitten of liggen kan.
Maar een diohtor is geon gewoon ntensoh en moet
buitengewoon behandeld worden. Komaan, mannen,
laat hem maar dadolijk kennis makon niet sijn
nieuw vorblyf."
Twee politieagenten grepen Desforges ruw aan, dia
er uiet aan dacht out aioh le verzetten. Zy duwde
hem in ds kooi door do voel te nauwe opening,
welke sy daarna stevig grendelden, terwijl do ntar-
kiesin zelf deu sleutel in hot slot omdraaide en in
een taichje stak, dat sy aan oen dik koord otn den
artn droeg.
„Zie zoo, mijnheer de verzenmaker, daar kan heel
Parijs u nu oena op zyn gemak bezien 1 Ze kttnuon
voor uw kooi slaan en misaohieu zyn or wal, die u
lekkernijen zullen toegooien als aan apen. Ge hebt
nu tyd genoeg om allerlei verzen te bedenken,
jammer maar, dat u ze nooit zult kunnen opsohr\j-
(Slot volgt).