Donderdag 17 Maart 1904. Zij, No. 5476. 53e Jaargang. Feuilleton. SLATEIt P A L UI E11 te Londen, FIRMA A H VAN CLEEFF te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\. iranco per post /'4.45. Advertentiën 1—<5 regels 00 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-, officieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 45 cent. Reclames 45 regels/" 1.25; elke regel meer f 0.25. Groote lettere naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 40 cent. Bij advertentiën var buiten de stad worden de incasseerkoston in rekening gebracht. BUREAU KORTEGRACHTt Telophoon 19. die zich met ingang I, van 1 April a.s. op dit blad abonneercn, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. Pro Juvontute. Zooals men waarschijnlijk weet, beteekent »Pro Juventute" niet anders dan «voor de jeugd". Met opzet heeft men dien naam gekozen voor de vereeuiging, die eigenlijk zou moeten heoteu »Voor de misdadige jeugd", omdat haar bedoeling juist is, te voor komen dat de jeugd misdadig wordt, en wel door in te grypen zoodra er gevaar is, dat een kind tot een misdadiger zal opgroeien. Want, gelukkig, de meeste kinderen, die een misdrijf plegen, kan men nog niet misdadi gers noemen. Telkens blykt het weer wan neer zulk een jongen, die «en aartsboef scheen, maar eens uit zijn slechte omgeving is weggenomen en onder goede leiding gesteld, dat er een geheel andere aard in schuilde, dat er althans een geheel ander kind uit groeit. De kleine, ondeugende schelm wordt een onherkenbaar veranderde aardige jongen, een jongen «waar wat in zit". Zoo §aat het niet altgd, maar zoo gaat het wel ikwijls, en er zijn er velen met naam en toenaam te noemen met wie het nog zeer onlangs zoo is gegaan. Maar had zoo'n jongen nu eens gelaten in zijn omgeving, verwaarloosd, iederen dag afgeranseld door een dronken vader of door een slordige moederOf had hem naar de gevangenis gestuurd en daarna terug laten komen in zijn oude omgeving, en gy zoudt gezien hebben of die aardige jongen, die nu een steun voor zijn omgeving is geworden (men zou het niet gelooven, maar het is zoo), uit wien een degelijk werkman zal groeien en waarschijnlijk een goed huisvader, die zijn kinderen goed opvoedtof die jongen niet tot een gevaarlijke schelm of tot een bede laar en landlooper zou zijn opgegroeid. En ook dan zou hij wellicht aan de maatschappij kinderen hebben geschonkenmaar welke Joan van Oldenbarneveld in de lijst van zijn tijd. DOOR 4.) A. M. KOLLEWIJN Nz. Oldenbarneveld nam de benoeming aan, onder uitdrukkkelike voorwaarde, dat ingeval er een onderhandeling werd geopend met net doel om de provincie Holland weer onder de heerschappij van de koning van Spanje te brengen, hij zieh van dat ogenblik af als landsadvokaat ontslagen zou achten. Als advokoat en grootzegelbewaarder van Hol land was Oldenbarneveld sedert 1588 feitelik eersto minister, president, prokureur-generaal, minister van financieën en van buitenlandse zaken van de gehele republiek. Hij leidde de beraadslagingen zowel in de Stalen-Generaai als in de staten van Holland, stelde besluiten voor en hield, als rij aangenomen waren, toezicht op de uitvoering ervan, nam de stemmen op, hield briefwisseling met, en gaf instrukties aan de afgezanten van do Republiek, ontving vreemde gezanten en onderhandelde met hen, en eindelik hield hij de draden in handen van het binnen lands Btaatsbeheer en van het zich snel ontwik kelende koloniale stelsel van de republiek. Zijn krachtig optreden stuitte de kwade gevolgen van 't verraad van Leicesters onderbevelhebbers en de plunderzucht van do slecht betaalde Engelse soldaten. Het was voornamelik aan Oldenbarnevelds grote invloed te danken, dat toen de stadhouder schappen van Gelderland, Overijsel en Utrecht openviolon, do 23-jarige l'rins Maurits tot die hoge betrekkingen werd benoemd. Tot recht begrip van de toestanden moot hier kinderenZoo dikwijls heeft de eerste aan raking mot de gevangenis een jongen tot misdadiger gemaakt. Op dat belangrijke moment van den eersten misstap in te grijpen, wil nu de Vereeuiging »Pro Juventute". In zulk een geval nu, wanunoer de ver- eeaiging, na onderzoek, meent dat een kind uit zijn omgeving verwijderd en naar een gesticht of een gezin op het land gezonden moet worden, verzoekt de vereeuiging den Officier van justitie de zaak niot te vervolgen, maar het kind aan haar zorg toe te vertrou wen. Dan zoekt men naar een gesticht of een gezin, voor dat kind geschiktin de vergadering wordt dit uitvoerig besproken en aan het Hoofdbestuur wordt geld gevraagd. Dit is eon moeilijk punt; ieder kind dat weggezonden wordt, kost minstens f 100 per jaar, behalve nog de kleeren. Meestal kun nen de ouders niets bijdragenmen heeft dikwijls al moeite genoeg, hun toestemming te verkrijgen om de kinderen weg te zen den. Wanneer men nu nagaat dut wij niet alleen misdadige kinderen uit de stad Utrecht voor onze rekening krjjgen, maar ook uit Amersfoort, uit Zeist, uit Baarn, uit de ge- heele provincie, dan begrijpt men wat er gecollecteerd moet worden 1 Een ieder weet wat collecteeren een on- aangenaam en stuitend werk is En toch moet het gebeuren, want telkens zit men weer met zoo'n geval; een onge lukkig kind dat men ziet te gronde gaan, en het kan anders, het is niet noodig, men weet het by ondervinding. Dan heeft de Officier van justitie ons het kind afgestaan de ouders hebben eindelijk toegestemdmet veel moeite is een aardig gezin gevonden, of een plaats in een goed gestichtalles in orde, alleen geen geld, dat ongelukkige geld Vele leden hebben nog onlangs gecollecteerd, durven niet meer, en daar zitten wy dan Is het dan niet billijk dat iedere Gemeente voor haar eigen kinderen wat bijdraagt, en niet alles laat betalen door de ingezetenen van de stad Utrecht, die reeds genoeg voor haar eigen kinderen moet geven. Het is toch ook wat waard dat men in oen Gemeente bevrijd wurdt van stelen, oplichten, land- loopen, enz. enz. En is daarvoor niet het meest doeltreffende middel, die kwalen in den wortel, daar waar zij beginnen te groeien, te bestrijden? De lezer zal nu vragen, wat zijn de resul taten van dit werk? Omdat ik een eerlijk antwoord wil geven en niet de zaak mooi maken, antwoord ik hierop: wij kunnen daar nog niets van zeggen wij zijn nog te korten tijd aan bet werk. Tot nu toe zijn de resul taten in 't geheel genomen schitterend, en het laat zich aanzien dat het met de groote meerderheid der kinderen ook later goed zal blijven gaanmaar ik herhaal, het is niet met zekerheid te zeggen. Er is een jongen die reeds 18 jaar is, die wy aan de maatschappij als een bruikbaar mensch hebben afgeleverd, die nu vast werk heeft gekregen by den smid waar hij in de leer was, die zyn eigen brood verdient, een goed ambachtsman zal worden. Hij is bg dien smid de vriend des huizes geworden's avonds speelt hg met de kinderen en 's Zondags gaat hy met hen wandelenhet is een jongen dio belooft een van die degelijke, gezeten arbeiders te worden, die vooral in onze be wogen tijden, het worde zonder overdrijving, gezegd, tot de steunpilaren van de maat schappij mogen worden gerekend. En hoe bobben wij dien jongen gekregen vóór vier jaarHg had bij zijn oigen baas een ernstigen diefstal gepleegd en zou in de gevangenis zijn gekomen. Hij had een tweede moeder, die niet deugdedaarom was hg weinig thuis, waai nij meer slaag dan eten kreeg. Was hij uit de gevangenis teruggekomen, dan zou het oude leven weer begonnen zgn. alleen maar veel erger, want hij zou moeite hebben gehad, weer werk te vinden, en het was hoogstwaarschijnlijk ge heel mis gegaan. Zoo zouden wij verschillende gevallen kun nen raeddedeelen dio zeer treffend zgn, jon gens en meisjes die wij nog wel niet afge leverd hebben, maar die toch ui merkwaar dig veranderd zijn on veel goeds doen ver wachtenook zouden wg van minder goede resultaten kunnen verteilen, treurige kinde ren, die weinig hoop geven. Maar dit ligt niet in do bedoeling van dit artikel. Wie er belang in stelt, verzoeken wij lid to wor den, of nog liever donateur in ons Jaarver slag kan men dan bijzonderheden en cyfers vinden. De bedoeling van dit artikel is alleen ge weest hen die van bet werk van »Pro Juven tute" nog niets wisten, daar wat van mede te deelen. Het is volkomen duidelyk dal wij u geld vragenwaarom zouden wg dit verbloemen. Maar toch vragen wij niet alleen uw geld, het is ook uw belangstelling die wg zoo gaarne voor dit werk zouden winnenwjj zouden wenschen, dat ieder begreep hoe diep hot ingrypl in maatachappelyko toestanden, on vau welk eon verre strekking het voor de toekomst kan zgn. Er komt, zooals men weet, dicht by Zeist een Tuchtschool voor misdadige meisjes. Van die Tuchtschool zal ik geen kwaad zeggen, integendeel, maar wel hoop ik toch van harte dat er uit de provincie Utrecht zoo weinig mogelijk zul len kotnen. Onze Voreeniging zal daarom doen wat zg kan. Wg hopen van harte, dat men ons ook uit de provincie Utrecht zal steunen. Bijdragen voor ééns baten una echter niet veel; wy moeten voor do kinderen jaarlyks betalen, dus hebben wij ook juarlijkscho bij dragen noodig. Een bedelbnol zal men dit artikel noemen Ik zou het liever noemen, een artikel teaen het bedelen. Het is beier, dat wij by U komen bedelen, dan dat de kinderen op straat Mieze courant is gedrukt met de courant~inkl van de firma vertegenwoordiger J. J. MIAMMU&EIV, kantoor en magazijn Corneiis Trompstraat nOTTKMintHM. opgemerkt worden, dat in de staten van de ge westen, vooral in Holland en Zeeland, doch allengs ook in de andere gewesten, de vertegen woordigers van de steden de invloedrijkste leden werden. Zij vormden sedert do 15e eeuw gesloten lichamen en werden een aristokratiese regering, die de reehten van do overige burgers in Holland en Zeeland zo goed als niet, in de andere ge westen, waar de grootgrondbezitters meer te zeggen hadden, zeer weinig telden. Daarbij was de mening doorgedrongen, dat de Oorsprong van de soevereiniteit niet lag in de landsheer, maar in do staten als vertegenwoordigers van de onder danen, en dat zij dus de „hoge overheid" konden opdragen aan wio zij wilden. Zolang geen vorst het bewind had aanvaard, berustte do soevereini- i teit bij de staten zelf; een opvatting die door Prins Willen. I veelszins werd gesteund. Evenals de Katholiekon beschouwden do Gal- vinisten hun kerk als de eenige ware. Maar nu deed zieh de vraag vooraan wie bohooren de j kerkgebouwen? (In 1573 waren do rijke goederen van de Roomse kerk in Holland en Zeeland aan j de staat getrokken.) Daarop antwoordde Oldenbarneveld uit naam van do regeringaan de gemeenschap, vertegen- j woordigd door de staten van do provinciën, do i stedelike vroedschappen en de overhedon van I het platteland. Neen, werd daartegen door de I predikanten aangevoerd, aan du kerk zelf, ver- j tegenwoordigd door ouderlingen, diakenen en predikanton. En aan wie komt het recht too besluiten uit te vaardigen betrelïende do openbare gods dienstoefeningen, en om predikanten, kosters en schoolmeesters te benoemen Aan de Heilige Goest, dio do klasses en de synoden voorlicht, zeiden do predikanten. Aan het bur gerlik bestuur, beweerden do overheden, door wie de korken onderhouden, en do predikanten bezoldigd worden. I)e staten van Holland zijn ovengood soevereiu als de koning van Engeland of van Denemarken, of de keurvorst van Saksen of van BrandenburgCujus regio, ejus religio. Naar aanleiding van dat verschil van mening zegt Fruin aangaande bet kerkelik gevoelen „In het bevorderen van zo grote zelfstandigheid „voor de kerk was niets onredeliks of uanma- „tigends gelegen. Een kerk die zieh zelf niet re geert, maar aan de leiband van de wereldlike „overheid moet lopen, kun niet leven en werken, „gelijk het betaamt". In onze dagen kan men het met die uitspraak in beginsel eens zijn, want bij de Christenvolken iB in bijna geen enkel rijk een bepaalde kerk meer do band, die alle inwo- I ners verenigt. Zij hebben gelijke reehten tegen over de staat, tot welke kerk zij ook behoren, mits hun korkelike gebruiken niet strijden met de staatswetten. Zoo heeft de regering van de Vereenigde Staten van N.-Amerika de Mormonen gedwongen hun dogma van de veelwijverij af te schaffen, en is door de Engelsen in de eersto helft van de vorige eeuw in Indië do sedert de 12e eeuw bestaande sekte van do Thugs nitge- j raeid, die de godin Doerga vereerden door moor den te bedryvon. Maar drie eeuwen geleden I kende men aun do regeringen ten opzichte van j de kerken een groter macht toe dan tegenwoor dig. Nog bij de vrede van Munster in 1G-P* werd voor Duitsland aan iedere regering niet alleen de macht geschonken om te bepalen of de staatskerk, éen van drieënRooms, Luthers of Calvinistieszou zijn, er werd zelfs aangenomen dat geen regering burgers behoefde te dulden, dio niet tot de staatskerk behoorden aan deze moest echter drie jaar gelaten worden om het land te verlaten. Al wordt dat afgekeurd in ome tijd, tnen moet de feiten beoordeelen naar hun tijd. Het beginsel om aan de regering voel macht over de kerk toe to kennen werd in Holland ook voorgestaan door hen, die omtrent de gods dienst onverschillig waren, maar de Spanjaarden met goed en bloed bestreden om aan inquisitie en despotisme te ontkomen. Zg werden Liber tijnen genaamd. In 1598 sloot koning Hendrik IV te Vervin# vrede mot Filips II vail Spanje. Dat was ver ontrustend voor de Verenigde Provinciën. Ol denbarneveld werd met Justinus van Nassau (een onechte zoon van Prins Willem I, en in lóSl! in de plaats van Treslong tot luitenant- admiraal van Zeeland aangesteld) uls afgezant naar Hendrik IV gezonden. Oldenbarneveld was geheel de staatkunde van Prins Willem toege daan om op gocdo voet met Frankrijk te blijven, wie daar ook op du troon mocht zitteneen verbond tusschen Frankryk en Spanje, zou de ondergang van de Republiek tengevolge hebben. Was deze verenigd met Frankryk en Engelund. dan was het machtige wereldrijk Spanje te weer staan en dc nationale onafhankelijkheid te hand haven. Hendrik IV gaf nan Oldenbarneveld do ver zekering dat de vrede van Vervin# onvermydelik voor hem was geweest om de binnenlutidso rust te verzekeren, maar dat hij nooit zyn oude bond genoot zou verlaten. Als bewijs daarvan kon dienen, dat ofschoon hij aan Spanje beloofd luid, de Verenigde Provincicën noch openlik, noch in 't geheim bij te staan, bij zc gedurende vier jaar 1,300,000 kronen, betaalbaar in termynon, zou doen toekomen. IIij had groote verplichtingen aan de Staten, zoido hg, en niets verbood hem in het met Spanje gesloten verdrag om zyu schulden te betalen. In dio tijd bewees Oldenbarneveld enige dien sten aan de koning, die toen volgons eigen ver klaring te arm was om ze te vergoeden, muar verzekerde, dat later te zullen doen, als bij boter by kas was. Oldenbarneveld ontving voor zijn arbeid 12 jaar later f 20,000, inuar verzekerde toen, dat hem op het vroeger tijdstip f 1000 liever zouden geweest zijn. Wordt vervolgd

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1904 | | pagina 1