veu met woord en met daad.
En juist aan die roeping worden wjj
telkens ontrouw en dan spreekt in 0U9
een stem, die ons doet ontwaken uit den
slaap der werkloosheid, ons doet herleven
tot nieuwe krachtsinspanning. Dan is het
voor ons lente, dan vieren wij Paschen.
Het beeld der lente treedt thans weer
scherper dan anders ons voor den geest.
Dat het ons opwekke tot werken, ons het
waarachtig leven doe genieten, ons ver-
vulle met liefde voor de menschheid, met
geloof in haar toekomst met hoop op
een ruimen oogst van hetgeen wij zaaien
in vertrouwen op Gods hulp.
Ambachtsschool.
»In de ernstige overtuiging, dat het thans
hoog tyd is geworden om in onze stad, waar
zóo veel voor het onderwijs gedaan wordt,
ook het vakonderwys voor der aanstaanden
ambachtsman beter tot zijn recht te doen
koraen dan tot heden geschiedde, hebben
ondergeteekenden het besluit genomen tot
de oprichting van een vereeniging, die zich
ten doel steltde opleiding van jongelieden
tot bekwame ambachtslieden te bevorderen
door eene te Amersfoort in het leven te
te roepen Ambachtsschool".
Aldus de aanhef van een in October 1899
met milde hand verspreide circulaire, in
welke o.a. werd gewezen op de uitbuiting
door onkundige, onnadenkende of geweten-
looze patroons van de leerjongens die hun
door de ou Iers worden toevertrouwd om
opgeleid te worden voor een of ander ambacht,
doch metterdaad jaren achtereen tegen een
luttel weekloon allerlei bezigheden moeten
verrichten, die niets met hun ambacht te
maken hebben «achter den schuifwagen
loopen" noemde mr. Bmeenge dit zoo typisch
bij de eerste poging hier aangewend om bet
ambaehtsonderwijs te regelen en zoodoen
de niet dan op zeer ongeregelde wijze geraken
tot bun eigenlijk doelgevormd te worden
tot bekwaam werkman; een doel dat zij zoo
te hooi en te gras nimmer nabij komen en
dat zij niet bereiken als zij zich niet ontwor
stelen aan de misstanden in winkel en op
karwei.
De 10 November 1899 werd een vergadering
belegd, die Hink bezocht werd en waarin de
stichting plaatshad van de Vereeniging
«Ambachtsschool voor Amersfoort en om
streken" tot welke al aanstonds een 50- tal
personen en 5 werklieden-vereenigingen toe
traden als lid of donateur en die als rechts
persoon werd erkend bij Kon. besluit van
9 Maart 1900, no It).
Zaterdag 1 Juni 1901 werd de school op
plechtige wijze geopend o.a. in tegenwoordig
heid van den toemaligen Minister van Binnen-
landsche Zaken, den heer Borgesius.
De Eere-Voorzitter, mr.F. D.graaf Schim-
melpenninck, opende de feestelijke bijeen
komst en bracht dank aan den Minister, het
college van Gedeputeerde Stateu, het Ge-
meeutbestuur van Amersfoort, aanhetNuts-
departeraent en aan hen, die de tot stand
koming der school mogelyk hebben gemaakt
en hulde aan den heer Buijs, die aan deze be
weging den eersten stoot gaf «en zelfs spr.
ervoor in beweging wist te brengen niet alleen,
maar ook warm te maken".
Ook Minister Borgesius bracht hulde aan
den heer Buys »als pionier, die zijn rug onder de
zaak plaatste en voor wien deze dag zeer zeker
een zeer heuglijke is", enz. en zich toen
wendend tot de leerlingen, die in hun werk
pak de plïchtigheid bijwoonden, vervolgde
Z. Exc
»Gij, leerlingen, beseft nog niet ten volle
hoezeer gij boven velen bevoorrecht zijt door
hetgeen hier voor u werd verricht, doch ik
hoop, dat ge dit later zult begrypen en uw
dankbaarheid zult toouen door te woekeren
met hetgeen u geboden werd en dat ge, enk
al hebt ge reeds lang deze school verlaten,
u mijn woorden zult herinneren."
We hebben gemeend, met een enkel woord
te moeten herinneren aan deze openings
plechtigheid nu de leerlingen hebben getoond,
aat de woorden, hun toegesproken door den
heer Borgesius toegesproken, niet langs zich
heen lieten gaan, maar dat zij «ten volle
hebben beseit, hoezeer zij boven velen be
voorrecht werden door hetgeen door deze
school voor hen werd verricht".
Ook de leek zal dit erkennen als hij de
tentoonstelling die, behalve morgen, tot
Woensdagmiddag 4 uur kosteloos te bezich
tigen is, gaat bezoeken.
Gelijk we Donderdagavond nog met een
enkel woord kouden meedeelen, werd de
opening der tentoonstelling voorafgegaan
door het uitreiken der eind-diploma's aan
hen die, na met vrucht den volledigen drie-
aen cursus gevolgd te hebben, de school
•tende eersten die van deze school het
werkelijk leveu als ambachtsman intreden,
doen goed toegerust, Hink onderlegd.
Die uitreiking had plaats in tegenwoordig
heid van den heer Burgemeester, den Wet
houder vuil onderwys, vele Raadsleden, van
het Bestuur der vereeniging behalve haar
Secretaris, die door ongesteldheid werd thuis
gehouden, het leeraars-personeel en zeer vele
belangstellenden onder wie de Burgemeester
van Banrn, uit welke Gemeente leerlingen
deze school bezoeken.
Na eer. welkomstwoord zeide de Voor
zitter, de hear Buys, ongeveer
Het is geen ijdele klank, wanneer ik zeg,
dat dit oogenbiik voor de school een bijzon
der gewichtig is; niet alleen voor de school,
maar voor velen onzer. Ik bedoel daarmee,
dat, nu voor 't eerst eigenlijk naar de bui
tenwereld gaan doordringen de resultaten
der belangryke werkzaamheden der school,
thans ook zichtbaar wordt heigeen in drie
jaren binnen deze muren gewerkt is.
Waar wij elk volgend jaar voor het feit
zullen staan, dat wij de resultaten van den
afgeloopen cursus kunnen overzien, daar is
het, waar het nu voor de eerste maal ge
schiedt, voorzeker des te merkwaardiger,
vooral voor hen, die weten wat al moeilijk
heden moesten worden overwonnen om de
Inrichting hier te Amersfoort tot stand te
brengen.
De geschiedenis der school is in ieder
Jaarverslag voorzoover die voortgang heeft
gehad, weergegeven dus ik zal daarvan nu
niet veel behoeven te memoreeren. Maar 't
is mijn- plicht waar ik u allen welkom heet
in de eerste plaats de autoriteiten, liet Dage-
lijksch Bestuur van Amersfoort, den Burge
meester van Baaru, de leden van den Raad
en alle overige aanwezigen tevens mijn
dank uit te brengen voor de medewerking,
den steun, dien wy bij de autoriteiten heb
ben mogen ondervinden en waarvan bet
resultaat is, dat Amersfoort ten slotte een
Ambachtsschool heeft gekregon.
We wisten wel, dat toen de eerste sloot
werd gegeven, we niet die waardeering
en ongetwijfeld is dat elders evenzoo ge
weest vonden, die met recht mocht
worden verwacht.
Het is juist bij de kringen die het meest
belang hebben bij een dergelijke school, de
kringen waarin de bouw-ambachten worden
uitgeoefend, dat men vaak begrippen ontmoet,
welke getuigen, dat daar zekeren twijfel be
staat aan de noodzakelijkheid en het nut van
dergelijk ambaehtsonderwijs.
Er worden nog velen gevonden, die meenen
dat de opleiding in den winkel met het oog
op de practyk evengoed, zoo niet beter, is
dan de opleiding in een opzettelijk inrichte
school.
Ik ben er van overtuigd, dat die meening
verkeerd is, en juist door in deze school den
gang van zaken na te gaan, hebben wij doen
zien hoeveel resultaat te bereiken is, in een
driejaren curus met leerlingen va» 12 of 13
jarigen leeftyd.
Niet het resultaat dat zij aanstonds als ge
schikte werklieden in het ambacht kunnen
optreden, maar zij hebben een voorbereiding,
een grondslag gekregen, zóo deugdelijk dat
de practische werkkring veel gemakkelijker
bereikt wordt, dat spoedig een geschiktheid
wordt verkregen, veel groeier dan ooit zou
kunnen geschieden indien de opleiding in
den winkel hadde plaats gehad.
Een van de verschijnselen die mij hebben
getroffen, is dat jongens die op 12-jarigen
leeftijd van de Lagere school komen zulk
een vruchtbaar veld openen om op te bou
wen. Wanneer een jongen van dien leeftijd
in goede handen valt en hem met zorg
onderwijs wordt gegeven zooals aan deze
school door den Directeur, den heer Doorn,
zeer zeker in hooge mate geschiedt in
vloed wordt uitgeoefend op de karakter
eigenschappen van het individu, door
opwekking tot plichtsbetrachting en men
kan het den jongens in houding en manieren
aanzien er zoo ontzaglyk veel kan worden
gedaan voor hun menschwordeu, hun ont
wikkeling.
Velen van die jongens kon men het aan
oudere leerlingen uit den winkel en in wei
nig t'yds zullen zij voor do practijk veel
beter goschikt zyn, omdat zij stelselmatig
onderwijs hebben genoten.
Eer ik overga tot de uitreiking der diplo
ma's en- eonige beschikbaar gestelde prijzen
wil ik eerst den heer Doorn in de gelegen
heid stellen, nog eenige woorden tót de
leerlingen te spreken.
De heer Doorn zeide ongeveer
Voor de waardeerende woorden, die u tot do
onderwijzers en my hebt gesproken, betuig
ik u onzen hartelijken dank. Denk ik terug
aan al hetgeen, in verband met het onderwijs,
aan onze inrichting heeft plaats gevonden
in den eersten 3-jarigen cursus onzer school,
dan zal het zeker niemand verwonderen,
dat ik by de waardeering en het vertrouweu
hetwelk ik van het Bestuur ondervond, in
de eerste plaats u, hooggeachten heer Buys,
dank zeg voor den steun dien ik van u in
menig opzicht in dien tijd heb mogen on
dervinden. Dikwijls hebt u mij met raad en
daad ter zyde gestaan en steeds op een wijze,
die mij hel vervullen mijner taak vergemak
kelijkte. En waar ik maar al te zeer overtuigd
ben, dat een Directeur van een inrichting
als deze het doel waarop hij aanstuurt zeker
niet zal bereiken wanneer hij daarin niet
gesteund wordt door een ijverig en bekwaam
personeel, daar vinde dan ook dit gevoelen
hier uiting door aan u, geachte leeraren,
mijn dank te brengen voor de uitstekende
wijze waarop gij uw taak heb uitgevoerd en
mjj ter zijde hebt gestaan.
Onze eerste leerlingen staan thans gereed
om de werkplaats der school te verwisselen
met het werk in de maatschappij. Wij hopen,
dat de patroons onze leerlingen welwillend
zullen ontvangen, hen steunend zullen leiden
op den weg, waarop wij hen de eerste schreden
leerden zetten.
Wij hebben ons niet voorgesteld, zooals
ten onrechte soms gedacht wordt, volleerde
ambachtslieden te vormen; neen, onze jongens
hebben hier slechts een voor-opleiding ont
vangen de werkplaats zal hen moeten ont
wikkelen tot volkomen bevoegde werkkrach
ten. Maar wij twijfelen niet of met geduld
en medewerking zullen goede resultaten rnet
onze leerlingen bereikt kunnen worden.
En gy, jongens, die nu onze school zult
verlaten, gij zult de eer ouzer inrichting
hebben op te houdeu; maar 'tis inderdaad
uw eigeu eer, want beantwoordt ge niet aan
de verwachting, die men van u mag koeste
ren, dan is dat noch in 't belang der school,
noch in uw eigen belang. Bewijst, dat de
indruk dien wij van u hadden en die op uw
getuigschrift is weergegeven, juist was, en
waar die omtrent enkelen uwer in sommige
vakken minder bevredigend was, tracht dat
te verbeteren.
Vergeet niet, hetgeen u zoo menigmaal is
voorgehouden, dat er nog ontzettend veel
te leeren valt en dat in de 3 jaren, die gy
aan onze school hebt doorgebracht, slechts
de gronden van. uw vak hebt aangeleerd.
Toont door uw gedrag, uw ijver en uw leer
gierigheid, dat zij die denken, dat de op
leiding op een Ambachtsschool waanwijs
mankt, het mis hebben en bedenkt, dat het
voor een groot deel van uzelven afhangt
welke behandeling gij zult ondervinden.
Tal van moeilijkheden zult ge te over
winnen hebben, maar dat kunt ge, wanneer
ge steed» wilt werkzaam zyn, leerende van
allen die op meerdere ervaring kunnen wijzen.
Draagt ge daarbij zorg, dat ge uw werk altijd
met een helder hoofd kunt verrichten, dan
effent ge op voorbeeldige wyze den weg voor
de u volgende leerlingen, want vergeet liet
niet: «leeringen wekken, maar voorbeelden
trekken". Is zóo u optreden, dan bewijst ge
daardoor ook, dat ge waard zijt geweest,
dat ge eens tot de lessen aan de Amers-
foortsche Ambachtsschool werd toegelaten,
terwijl het tevens de grootste erkentelijkheid
zien toen zij hier kwamen, dat indien ze zóo inhoudt die ge ann de vereeniging, haar Be-
in de ruwe maatschappij waren geworpen, stuur en aan ons kunt toonen.
er niet veel goeds van hen terecht zou
zijn gekomen, tengevolge van de kwade
invloeden die in de maatschappij zoo dikwijls
op de jeugd inwerken.
Hier werden ze toevertronwd aan de
<org van mannen die het zich een levenstaak
gemaakt hebben, hen tot eerlijke, betrouw
bare raenscben op te voeden.
Er is bij hen zóo wonderlijk veel ten goede
veranderd, dat men tastbaar voelen kan, dat
zy worden brave, betrouwbare menschen, en
dat is m. i. een van de grootste resultaten
welke bereikt kunnen worden.
Een tweede vorm waarin een dergelijke
inrichting zoo reusachtig veel nut kan stich
ten, en die de practijk niet zoo op den voor
grond steli, is de deugdelijkheid van het
geleverde werk. Vlug werken moet hier niet
geleerd worden; als by het begin reeds
vlugheid op den voorgrond treedt, dan wordt
noodzakelijk het gehalte der bekwaamheid
ernstig benadeeld. Hoofddoel is goed werk,
en ormt dat de grondslag voor de kennis
en de ontwikkeling, dan zal de practijk het
vlugge er wel aan toevoegen.
Do jongens, die hier het diploma krijgen,
zyn niet onmiddellijk geschikt voor het am
bacht, maar in zeer korten tijd zullen zij
met hun theoretische kennis een practische
bekwaamheid verkrygen, grooter dan de
Een der leerlingen van het hoogste studie
jaren trad nu naar voren ea zeide:
Mij is door alle jongens opgedragen, zoo
wel de schilders, de smeden als, de timmer
lieden om de leden van het Bestuur en
den Directeur en de leeraren hartelijk dank
te zeggen voor alle moeiten, die zij zich ge
durende den tijd, dien wij op deze Ambachts
school hebben doorgebracht, voor ons ge
troost hebben, want wij erkennen, dat zij
geen middelen onbeproefd hebben gelaten
om ons het leeren gemakkelijk te maken.
Maar ook brengen wij dank voor het onder
wijs, dat ons in die drie jaren is gegeven.
En mocht het zijn, dat enkelen onzer soms
moeite hebben gegeven, en liet den onder
wijzers lastig hebben gemaakt, dan vragen
wij daarvoor beleefd exuus.
Geen onzer weet wat hem de toekomst
brengen zal, maar in welke omgeving wy
ons ook mogen bevinden, wij verzekeren,
dat wij met blijdschap zullen terugdenken
aan den tijd hier doorgebracht.
De Voorzitter dankte den Directeur en den
leerling voor het gesprokene, dat óok dooi
de ongekunsteldheid van den laatste groeten
indruk maakte op de aanwezigen.
Spr. wilde niet andermaal uiting geven
aan de gevoeleus van hoogachting en groote
waardeering welke hij voor den heer Doorn
koestert; ze zyn dozen bekend en in ieder
Jaarverslag herhaald, telkons met meer
warmte. Maar als luj zegt, dat deze jonge
school bij do onderwijsmannen slaat aange
schreven als de bests des lands, dan is dat
geen grootspraak en alléén te dankep aan
de groote toewijding en het zeldzaam beleid
van den zoo hoogst bekwamen Directeur
dan is dit een gevolg van de eenheid van
het onderwijs, een vrucht van het uiteraard
zoo zeldzame voorrecht, dat de heer Doom
zoowel de theorie als de practyk ran alle
vakken van onderwijs aan deze school
gegeven, beheerscht en de leeraren, die pas
uit de practyk kwamen, berekend heeft ge
maakt voor hun taak en ieder voor zich zoo
geschikt maakte als maar mogelyk is. Hier
door ontstond deze groote eenheid van on
derwijs, waardoor het zoozeer productief
W0De heer Brussaard gaat de school verlaten
om to Batavia in dergelijken werkkring op
te treden, waarbij spr. hem alle goeds ioe-
wenscht, doch spr. vertrouwt, dat di r.s
opvolger zijn voetspoor zal drukken. Overigens
zal geen wisseling plaats hebben in h-:t
onderwijzend personeel, een feit waarover
spr. zich verheugt. Van de leeraren is zeer
veel gevergd, maar zonder uitzondering
deden allen hun uiterste best om hel onder
wijs goed te doen marcheeren en zoo
vruchtdragend mogelijk te maken.
Hierop werd overgegaan tot de uitreiking
van diplomata en prijzen aan hen die door
ijver uitblonken, wolke prijzen bestonden uit
kostbare boekwerken over hun leervak of
eenig gereedschap, dat zij niet zoo licht zich-
zalven aanschaffen.
Alvorens gevolg werd gegeven aan de
uitnoodiging om do werkstukken te gaan
zien, die in den 3-jarigen cursus zyn vervaar
digd en een juist overzicht geven van den
volledigen leergang (behalve in bet meubel
maker), dat eerst in 1903 werd opgenomen
onder de leervakken) zeide de Burgemeester
ongeveer:
Er is zooeven door u een woord gezegd,
dat een aangename» indruk op mij heeft ge
maakt en wel dat deze school onder de beste
van ons land mag worden gerekend. Dat
verheugt mij nis Burgemeester dezer Ge
meente voorzeker.
In hoofdzaak is dal resultaat verkregen
door de uitnemende leiding van den Directeur,
maar toch óok door de krachtige organisatie
door u en uw medebestuursleden.
Ik hoop, dat dit Bestuur nog lange jaren
aan de school zyn beste krachten moge
wijdon, dat ouder de zoo degelijke leiding
van den Directeur de Inrichting steeds in
bloei moge toenemen en dat de resultaten
steeds gunstiger mogen zijn.
Hierna verspreidden de aanwezigen zich
door de verschillende zalen om het tentoon
gestelde in oogensehouw te nemen.
Word bij de opening der school dour den
lieer Buys de wensch uitgesproken dat «over
drie jaar deze school een even goede ten
toonstelling zal kunnen houden" als die welke
toen te bezichtigen was, doordien de school
te Alkmaar werkstukken had afgestaan, we
meenen vrijeiijk te mogen zeggen, dat die
wensch niet alleen in vervulling is gegaan,
doch ook aller verwachting behalve die
van den heer Doorn, die toen reeds wist,
dal het zóo worden zou verre heeft over
troffen.
Over de tentoonstelling zelve willeu we
hier weinig meer zeggen dan we reeds deden;
slechts willen we er op wijzen, dat in elk
der zalen de geheele leergang is na te gaan,
bijvoorbeeld hoe in de schildersklasse wordt
begonnen met het trekken van eenvoudige
rechte lijnen, het maken van eenvoudige en
daarna meer saamgestelde letters, van biezen,
van figuren, het aanwenden daarvan voor re
clame-doeleinden, eindelijk het marmeren, enz.
In elke zaal vindt men dien leergang in zyn
geheel; geen stuk wordt gemaakt zonder
dat de teekening er van vervaardigd en het
hoe en waarom in het cahier en het schets
boek geschreven is. Zóo bijvoorbeeld de kap
voor de cuneierge-wonitig die en dat was
geen geringe buitenkans, waar overigens zoo
zeidon op de ware grootte kan gewerkt
in haar geheel in een der zalen te bewon
deren valt; vlak er naast de détail-teeke-
ningen er van, het hoe en waarom geteekend
en beschreven eer het hout werd aangezaagd.
Gister werd de tentoonstelling reeds flink
druk bezocht, door velen reeds voor den
tweeden maai bezichtigdmenige tegeerigo
blik werd geworpen op de voorwerpen die
voor de verloting bestemd zijn en heol wat
lootjes werden nog genomen.
Ook heden was het bezoek zeer groot.
Lezeres of lezer mocht gij in deze dagen
gasten van elders ontvangen, verzuim dan
met met hen (leze tentoonstelling te be
zoeken opdat zij, thuisgekomen, kunnen ver
tellen wat zij zagen in de Araemfoortsche
Ambachtsschool, een Inrichting waarop cii
terecht trotseh moogt zijn.
