PHÜEN1X BROUWER IJ,
EXPORT naar OOST- en WEST-INDIË.
No. 5519.
53e Jaargang.
Feuilleton.
PENSIONOPOLIS.
Stadsnieuws.
AMERSFOORT.
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
Iranco per post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
ofiicieële- en onteigeningsadvortentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar builen worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KORTEGRACHT 9
Telephoon 19.
Zij dio zich met 1 JULI
abonneereii, ontvangen tot
dien datum alle nummers
GRATIS.
KENNISGEVINGEN.
De Griffier der Stalen van UTRECHT, daartoe
door de Gedeputeerde Staten van dat gevest ge
machtigd, brengt ter keuuis van belanghebbenden,
dat de ontwerpen van begrooting der kosten vau het
Provinciaal BeStuur, voor zooveel het Rijksbestuur
is, en der enkel provinciale en huishoudelijke in
komsten en uitgaven, beide dienst 1905, met de
memoriën van toelichting, alsmede de rekening en
verantwoording wegens laatstgemelde inkomsten en
uitgaven, over het dienstjaar 1902, ingevolge de artt.
103 en 119 der Provinciale wet, verkrijgbaar zijn
gesteld ter Provinciale Griffie van UTRECHT tegen
betaling van 15 cents voor de eerstgenoemde en van
50 cents voor do laatstgenoemde begrooting met
memorie v n toelichting en van 50 cents voor de
rekening en verantwoording.
Utrecht, den 25. Juni 1904.
De Griffier der Staten voornoemd,
C. R. MERKUS.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT,
breDgen bij deze ter kennis van de belanghebben
den, dat de Commissie, bedoeld bij artikel 15 der
Wet op de schutterijen, van den 11 April 1827
(Staatsblad No. 17) tol het onderzoeken van- en be
slissen omtrent de redenen van vrijstelling en uit
sluiting van den dienst bij de schutterij, te dien einde
zitting zal houden ten Raadhuizo dezer Gemeente
op Zaterdag, den 9. Juli a. s„ 's namiddags ten
twee uur.
En dat zg, die recht vermeenen te hebben op vrij
stelling of uitsluiting van den schutterlijken dienst,
op plaats en tijd voorschreven, in persoon voor ge
melde Commissie moeten verschgnen.
Amersfoort, 25 Juni 1904.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIERS.
De Secretaris,
B. W. TH. SANDBERG.
Leerplicht-aUtlatlek.
Vanwege het Centraat-bureau voor de
Statistiek is verschenen de eerste jaargang
der Leerplichtstatis'.iek, waarin voor de Ge
meenten, Arrondissementen, Districten,Provin
ciën en liet lljjk een overzicht wordt gegeven
van liet betrekkelijk schoolverzuim in 1902 en
het volstrekt leerverzuim op 15 Januari 1903.
In het eerste hoofdstuk der inleiding, welke
door mr. A. Heringa, adjunct-commies anti het
Centraal-bureau, is bewerkt, wordt nagegaan
hoe het met liet schoolverzuim in de vorige
eeuw was gesteld. Aan de hand der sehool-
verslagen wordt hierin aangetoond, dat het
schoolverzuim van 1815 al' steeds het volks
onderwijs heeit belemmerd, hetgeen voor do
jaren ua 1851 met behulp van tabellarische
overzichten nader wordt uiteengezet. Welke
maatregelen men ook in bet werk stelde om
het verzuim te bestryden, tot aan het eind
van de vorige eeuw 13 liet in aanzienlijke
mate blijven bestaan. Dit blijkt met alleen
hieruit, dat in de jaren 18421900 nog steeds
ongeveer 22 Out) kinderen zonder geldige j
redenen de Lagere school niet bezochten, doch I
ook uit de klachten der laatste verslaggevers
van vóór 1900, die den toestand van liet Lager
onderwijs onbevredigend noemen en daarvan
geen verbetering verwachten, zoi lang de voor
naamste oorzaak, »het veel voorkomend ver
zuim" niet weg is genomen.
!a het tweede hoofdstuk worden de uit
komsten van het door de r aerplichtwet voor
geschreven onderzoek door het schooltoezicht
naar den omvang van het verzuim in 1902
samenge«at. Het relatieve verzuim bedroeg
in dat jaar voor het geheele Rjjk bijna 7 pet.
van de schooltijden, waarvan aan ongeoor
loofde redenen 1.33, aan geoorloofde 5.49 pet.
moet worden toegeschreven, zoodat de ver
houding der beide soorten verzuim ongeveer
is als 1 4. Van de Provinciëu wjst Zeeland
op het hoogste verzuim-cijfer, n.l. 11.18 pet.,
daarna volgt Drente met 10, Groningen met
7.24, Zuid-Holland met 7.03, Noord-Holland
met 6.60, Friesland met 6.52, Utrecht met
6.45, Overijsel met 6.34, Gelderland met 5.66
en ten slotte Limburg met 4.99 pet.
Telt men het verzuim aan alle bijzondere
scholen, de Proteslantsche, de Katholieke en
«te «andere", te zamen, dan blijkt, dat dit
geringer is dan aan de openbare scholen
aan deze toch werd ruim 7, aan de bijzondere
nog geen 6 percent van de schoolLyden ver
zuimd aan de eerste werd ruim 21 percent
van alle verzuimen ongeoorloofd geacht, aan
«Ie bijzondere nog geen 15 percent. Neemt
men echter de soorten der bijzondere scholen
afzonderlijk, dan blijkt, dal het geringste
ongeoorloofde verzuim aan de Katholieke
scholen wor.lt gevonden, n.l. ruim 4 percent,
het meeste aan de Piotestantsche, n.l. bijna
0 percent.
Voorts wordt nagegaan, aan welke oorzaken
het verzuim was te wijten en welke oorzaak
Jen meesten invloed had op het totale ver
zuim het ongeoorloofde verzuim was vooral I
aan landbouw- en huiselijken arbeid te wijten, i
het geoorloofde aan ziekte der leerlingen.
Kinderarbeid op het veld in Zeeland (31 pet.
van het totaal) den geringsten in Noord-Hol
land (4.62 pet.). De in ongunstige economische
toestanden gelegen oorzaken deden zich aan
de bijzondere scholen in mindere mate gelden
dan aan de openbare. Van de Arrondissemen
ten wijst Tholen het hoogste verzuimcijfer
aan, n.l.. 12.79 pet., Tilburg het geringste, n.l.
2.1 pet.; van de Districten doen uit Goes (12.46
pet.) en Ro rmond (4.65 pet.)
Uit de tabel waarin het verzuim is ge
splitst naar de maanden van het jaar, blijkt
dat het meeste ongeoorloofde verzuim voor
kwam in de maanil October (13.46 pet.) bet
geringste in December (2.80 pet.); voor het
geoorloofde verzuim wijzen «ie maanden Fe
bruari (met 11 30 pet.), en A ugustus (met 4.23
pet.) op het hoogste, resp. laagste cijfer.
Gelijk in het voorbericht door den Directeur
van bet Centraal-bureau nader wordt uiteen
gezet, kou geen overzicht worden gegeven
vau de oorzaken van het volstrekte verzuim,
wegens de onvolledigheid der door het school
toezicht verstrekte gegevens. Volstaan moest
worden met een opgave van het a&utal kinde
ren, <iie volgens mededeeling van het school
toezicht zonder wettig geoorloofde redenen
op 15 Januari de Lagere school niet bezoch
ten. Voor r:et geheele Rijk bedraagt dit aantal
I960. I11 verhou 'ing tot het aantal kinderen
van 7— 13 jaar is het verzuim in het Rijk
Ü.24 pet., in Zeeland het hoogst, n.l. 0.50 pet.
Vergelijkt men den toestand van het verzuim
met dien voor het in werking treden der
Leerplichtwet dan blijkt, dat het absolute
verzuim, in 1900 nog 18 194, kinderen om
vattende, is verminderd tot op 1966 iu
1903, dut is dus gedaahl van 2.71 pet. tot
op 0.24 pet., en het mag worden aangenomen,
dat ook het ongeoorloofde relatieve verzuim
aanzienlijk is afgenomen, daar het thans slechts
1.33 pet. van «Ie schooltijden bedraagt.
De Ministers van Koloniën, Oorlog, Marine,
Financiën en Justitie znllen deze week geen
audiëntie verleenen.
Aan het Departement van Waterstaat,
Handel en Nijverheid ligt zoo goed als ge
reed een wetsontwerp tot afschaffing van de
landbouw-tienden.
Aan den Raad dezer Gemeente is verzon
den het volgende adres, voorzien van een
honderdtal handteekeningen
31.
Het twijgen van mevrouw Von Kettler liaii echter
een gansch andere oorzaak dan Hilda vermoedde; zg
maakte een plan, koesterde een groolsche gedachte,
xóo sterk telfs, dat zij eensplaps een oogeublik bleef
■taan om kalmer te kunnen nadenken.
„Hebt u weer zoo'n pijn aan uw eksteroog?" in-
f'Tmeerde Hilda belangstollend. „We ziju vlak bij
den pédicurezal ik hem gaan zeggen, dat bij ,'an-
avond bij u komt?'
„Er tijn niet alleen lichamelijke pijnen, maar ook
zieltsmarlen" antwoordde baar moeder „en deze
laatste folteren me; mijn hart bloedt."
„Maar mama" vroeg Hilda ten uiterste verbaasd.
„Hoe komt u ineens daartoe? Dat heb ik nog nooit
van u gehoord. Wat is er dan?"
Haar moeder zette zich weer in beweging. „Zoo,
dan zal ik je 't wel vortelleu. Als we thuis zijn, zal
ik mijn gedachten wel verzameld hebben. Praat nu
maar niet meer en laat me nadenken."
Een uurtje later zat do familie aau tafel en de
overste on Hilda smulden van de articbokken
tot hun groote verbazing liet mevrouw xu onaan
geroerd.
Ten uiterste verwonderd keek de overste zgn
vrouw aan. „Wat is er? Voel je je niet goed? Dat
is toch je lievelingseteu?"
Mevrouw deed haar best een quasi-devoot gezient
te zetten en xeide op aardig mcewarigen toon:
„Anders wel; vroeger was ik er dol op en nog houd
ik er ontzaglijk veel vau, maar nu zou ik zo toch
niet over raijn lippen kunnen krijgen. Zooals ze daar
slaan, kosten xe over de vier Mark; hoeveel tranen
zou men kuunen droogen met dat geld,"
De overste keek haar aau en wist niet recht of hg
waakte dan wel droomde; hij bleef onbowceglgk
xitten met een artiohokkenblad in de linker en xijn
mes met een kluitje boter iu de rechterhand
niet» bewoog aan hem; de in een zoutpilaar ver
anderde weduwe van Loth zaliger was, bij hem ver
geleken, je reinBte kwikzilverwat hij daar gehoord
had; had hem xóo aangepakt, wa» zóo uieuw, zóo
vreemd, dat bjj er met den besten wil niet bgkon.
Eindelijk kwam hg weer xoowat tot bezinning en
herkreeg hg de spraak en uit den gronden zgn»
harten zei hij: „Je bent dol".
Toen at hij verder.
Onder andere omstandigheden had zijn vrouw zich
dit niet laten aanleunen, vooral niet iu de tegen
woordigheid barer dochter, die in een onbedaarlijke
lachbui was uitgebarsten, maar uu deed ze maar of
ze die vriendelijke qualilicalie niet had gehoord; ze
bad nog meer tc zeggen en wilde voor geeu geld
ter wereld nu een storm verwekken.
„Zooals je weel, waren we vanochteud bij de
Weijer»" aldus begon ze baar vorklariug „en daar
hoorito ik vreeselijke dingeu omtrent eon arm gezin.
Ik wil me niet beter makeu dau ik beu in 't eerste
oogeublik reageerde ik niet op hetgeen mevrouw
Weijer me vertelde. Ik kon '1 immers uiet helpen,
dat de man reeds een halve maand verlamd is en
er zes kiuderen zgn, maar bij 'tnaar huis gaan, heb
ik er toch ernstig over nagedacht eu ben ik tot de
overtuiging gekomen, dat het onzo heilige plicht is,
te helpen eu niet alleou hier, in dit bijzonder geval,
maar overal waar armoude ou ellende üeerschen
„Beu je heuBoli van do kook Enfin, als je 't
met allo geweld wilt, doe me dau eerst 't genoegen,
driemaal achter elkaar de honderdduizend te trek
ken" viel de overste haar in do rede „dan kan je
voor mgu part zoo weldadig zijn als je wilt, maar
vóór je zoover bent, moot ik je dringend verzoeken,
een beetje rekening te houden met de voorhanden
geldmiddelen. Als je plotselinge weldadigheidszin
misschien een middeltje is otn moer huishoudgeld
te krijgen, dan schrijf ik nu vast iu murgane vau
je verzoekschrift: „niet toogestaau". Meer dan ik
je tot dusver gaf, kan ik je niet geven en hoe je
van je eigen geld hier den nood wilt lenigeu, ver
klaar ik eerlijk, niet te begrijpen".
„Ik wil dau ook leeren, voor meze'.veu minder
noodig te hebben", antwoordde mevrouw plechtig
„en ook op mgn toilet zal ik wol weten te bezui
nigen".
„Maar mama dat kuut u toch uiet" meende Hilda
„u, die altijd zegt, dat goedkoop duurkoop is".
„Voortaan zal ik dal niet meer zoggen" klonk het
scherp en beslist terug. „Voortaan zal ik niet meer
vragen hoeveel heb ik noodig, inaarmet hoe wei
nig kr.n ik toe. Eu ook jij zult zuiniger moeten
wezen, Hilda; 'tis nergens goed yoor, datje hier
te Beberswalde even duur gekleod gaat als vroeger
te Berlgu".
Hilda keek heel sip; zij was volstrekt uiet meer
ijdeltuit dan de meeste andere jongemeisjes, msar
op 't punt van toilet wel een beetje heel erg ver
wend zg was dolgaarue goed gekleed en 't stond
haar lang niet aan, 1111 opeens vreeselgk eenvoudig
zich te moeten kleedeu ten einde een paar armen
te kunnen bijspringeu.
Ook baar vader stond het volstrekt niet aan hij
zag altijd graag, dat Hilda goed gekleed was en dus
zeide bij vrij duidelijk „Hoe jij je wilt kleoden,
moet je zelf weten, maar Hilda blijft gekleed zooals
z«j is. Wat heb je toeh voor kunsteu? Ik begrijp
niets van je plotselingen weldadigheidszin eu nog
minder hoe je ook maar een oogenblik kuut ge-
looveti, dat je allen zult kuunen nelpen".
Zij deed weer net alsof zij alleen de laatste woor
den had geboord on zeide „Dat ik daartoe geheel
alleeu niet iu staat bon, weet ik en daarom heb ik
de zaak eens rijpelijk overdacht en ben ik vast be
sloten, eeu welibuïigheidsvereouigiug te stiehteu.
Om echter veel leden 10 krijgeu, moet ik bet goede
voorbeeld geven en zelf zooveel goed doen alsmaar
mogelijk is. Ik zal beginnen mot in de „Bebers-
wa'.der" morgen reeds eeu oproeping te schrijven eu
allodan.es, die zich voor de zaak in'.eresieeren, uitnoo-
digan tol een vergadering in het „Deutsche Haus".
„Heusch, mama, ik ken u heelemaal niet meur"
riep Hilda vorbaasd uil. „Vroeger beweerde u altijd,
«lat dergelijke voreeuigingeu niets baatten, eigenlijk
een soort vivisectie waren, een middeltje 0111 voor
't minst mogelijke geld den naatu te krijgen dat men
ozoo weldadig is, een methode om een soort vuor-
zienigbeidje te wezen en de baas te spelen over een
paar arme slokkers. U hebt ook meer dau eeos
gezegd, datzulk weldoen de armen nóg meer achterop
brengt omdat men xe verwent en bun leert, dat
anderen voor hen willen zorgen. Als ik me goed
herinner, hebt u eens gezegd„Slecht» hij bewijst
ziju eveumenscb een waro weldaad, dio hem jtrbeid
verschaft en hem daardoor iu de gelegenheid stelt,
zgn dagelij kuch brood te verdieuen". Wat u nu
zegt, is toch iets heel auders eu
Mevrouw Von Kettler kon 't uiet ontkennen en
evenmin erkennen, dat zij nu opeens zoo gansch
andere theorieën was toegoiiaan 011 zeid» dus, zoo
waardig mogelijk: „Heel juist, kind: wat ik toen
zeide, is ook uu nog mgu meaning. Ik hoop ook
een Vereeniging voor workverschalling te stichten
en zal daarover met den Burgemeester spreken, 't Is
mijn doel, mgu plan zoo openbaar mogelijk teoot-
uit te werken".
„Aha!" zeide de overste, die gedurende de toe
spraak zijner vrouw alle artichokkenbladen nog eens
had nagekeken „aha! nu beken jo dan toch einde
lijk kleur; nu weet ik watje met je vereeniging
wilt. Je wilt «ie Bodeustocks spinnijdig maken en
als 't mogelijk is óok de Dornbichs. Je wil uög
tneer dan tot dusver de eerste fiool spelen".
Zijn vrouw kleurde als een jongmeisje dat op een
leugeu wordt oetrapt; haar man had haar geheimste
gedachte geraden,
„En Als dat werkelijk eens 'tgeval was?" vroeg xe
„wat dan nog? Je hebt xelf nog onlangs gezegd,
dat we evenals eeu veldheer den lijd, die ons nog
rest vóór den Hanval, moeten benutten om onze po
sitie te vtrsterken en te bevestigen eu uu ik 't doe,
vindt jo het maar half goed."
„Heb je mij hooren zeggen, dat ik 't niet goed
vond?" vroeg do overste. „Maar eerlijIc gezegd, zou 't
me liever ziju geweest als je goed wilde doen om 't
goede, maar voor die arme zielen is 't toch óok
hoofdzaak, dat zij geholpen worden, het „waarom"
kan hun tocb niet schelen. Mjj is het ten minste altijd
zoo gegaan, zoowel iu 70 als bij de manouvres; ofik
een snee brood kreeg of er om moest dreigen, kon
me weinig schelen; hoofdzaak was, dat ik wat te
eten kroeg." Hij zweeg eeu poosje en vervolgde toen
„Hoe meer ik er ovor nadenk, «ie» te beter komt
Icomt ma je plan voor. Natuurlijk wordt jg Presi
dente; enfin, dat zal jo «vel weten klaar te spelen.
Als mevrouw Dornbacb dau hier komt, mag ze lid
wonlou en dan staat ze eonigermate ouder jou com
mando. En je zorgt er maar voor, dat de Bestuurs-
baantjes bezet zijn; voor driejaar, dan kan zij er
uiet in komen. Wat kijk je me ongeloovig aan?
Voor drie jaar, boor je; dan zit je vast. Laat mij
dat maar eens opknappen: ik ben een baai in bet
ontwerpen vau Statuten, dat heb ik nog dat bewezen
in de Wandelclub. Geen enkele tegenwerping maakten
ze cn een vau de heeren xeide, dat de Statuten 1Ó0
mooi waren, dat Lenbach ze niet zóo bad kunnen
schilderen. Afgesproken dus, ik maak de Statuten
en eer ik vauavond mgn biertje ga innemen, zijn
ze kant en klaar."
Zóo vervuld wa» hg vau den arbeid dat hg vroeger
dan gewoonlijk vau tafel opstond en in plaaU van xgu
middagdutje te doen, eeuige kwasten door te zagen,
en weer wild te droomen, zette bij zich aan xgo
schrijftafel. Warai iiörvotgd,)
