Donderdag 9 Februari 1905. No. 5616. 54e Jaargang. Feuilleton. Reservist Tiesmeijer. Binnenland. AMEBSFOORTSGEE COURANT. FIRMA A H VAN CLEEFF te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-. Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maandeD franco per post f4.15. Advertentiën 4—6 regels 60 centelke regel meer 40 cent. Legale-^ oflicieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 45 cent. Reclair es 4—5 regels f 4.25; elke regel meer f 0.25. Oroote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 40 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incass^erkosten in rekening gebracht. KORTEGRACBT 9 Telephoon 19. Onder dezen titel schrijft J. L. het volgende in de Amsterdammer, Wee'.blad voor Nederland Op de in de maand October j.l. te Darmstadt gehouden algemeene vergadering van de „Ver- eeniging tot Hervorming van het Grondbezit", is door een van de meest bekende hygiënisten, prof. Max Gruber, over het verband tusschen de bovengenoemde verschijnselen een zeer be langwekkende rede gehouden. Deze rede is hierom belangrijk, omdat zij hoofdzakelijk gericht is tegen hen die van oordeel zijn, dat de be- str'jding van de tuberculose volstrekt niet in de eerste plaats een sociale zaak en een taak van «le gemeenschap zou wezen. Zij is van het grootste belang oo.i voor ons land, waar de regeering krachtens de begrooting van het vorig jaar slechts met f 10,OUD harerzijds een bestrijding van de verschrikkelijke ziekte van geineenscliaps- wege steunten waar natuurlijk het even noocïig is als waar ook er de volle aandacht op te vestigen dat een rationeele Wijze van bestrijding hoofd zakelijk op het terrein van de algemeene ver betering der sociale hygiëne gevonden kan worden. Weshalve wij er het een en ander hieruit willen mededeelen. Vast staat, zoo betoogde prof. Gruber, dat wij de kiem van tuberculose niet mede ter wereld brengen, maar dat zij er na de geboorte pas in komt bij den mensch. De uitzonderingen op dezen regel zijn werkelijk uitzonderingen. Verder dient er aan te worden vastgehouden, dat de tubercel-bacil een strenge parasiet is, d. w. z dat hij zich slechts in het lichaam van den mensch, of in dat van voor hem ontvankelijke dieren ontwikkelen en vermeerderen kan. De moderne bestrijding van de uitbreiding der ziekte legt er zich dus hoofdzakelijk op toe, om een verbreiding van de zeer virulente en weerstands krachtige bacillen, die zich voornamelijk in de sputa van aan tuberculose lijdenden bevinden, zoo krachtig mogelijk tegen te gaan. Daarom is een zoo streng mogelijk en zoo consekwent mogelijk doorgevoerd isolement van een tuber culose lijder een allereerste vereischte. Het zijn alle voorzorgsmaatregelen, die voor eeniga- zins beschaafden gemakkelijk genoeg te leeren zijn, en in wei-gesitueerde kringen niet moeielijk door te voeren, die evenwel bij minder bedeelden nagenoeg niet opgevolgd worden. Bij de tuberculose verhoudt zich het weer standsvermogen van het organisme tegen de ziektekiem heel eigenaardig. Het getal menschen dat werkelijk ontvankelijk is voor de tuberkel bacil, in welker lichaam hij dus vermag een 17). „De vrouwen teven op en buiten bet tooneel den toon san vel je in haar geeai, den ie je kostje gekocht. Je moet trekken trekken trekken. „Juist", stemde sergeent Kohlscbön, die naderby tredend, juitt de leetste woorden hoorde. „Meer els u dat eoo goed weet, den eou ik mjjn geweer wet vester eentrokken enders heb je veel kens, det bet near beneden glijdt". De tooneelspeler deed, wet hem bevolen werd, terwijl bij zijn buurmen met een eigeneerdigen blik aankeek, alsof by zeggen wilde: „wet heeft 'n man als ik, eigenlijk met dergelijke prozaïsche dingen te maken. „Weet je, wet ik wou?" vervolgde hij hardop, „Wel, det een van cie chef» me eetis in de rol van „Keif-Reiflingon" kou zion. Ik stel in die rol een luitenant voor, wiens gelijke je zoo gemakkelijk niet vindt. Het korps officieren heeft me als blijk ven weerdeering een mooi uniform en een preebtigen ■abel cadeau gegeven. Er is geen plaats in de zeel tte krijgen, als ik als luitenent optreed, terwijl ik els korporaal slechts stendjei en aanmerkingen oploop". „Als men de korporaals al begon te prijzen, wat wat bleef er dan voor de onderofficieren over", meende sergeant Kohlscbön, die was blijven luis teren. „Bovendien laat menige courant zich omkoopen en innuenceeren, hetgeen natuurlijk niet het geval ia met de militaire autoriteiten. Eeu dagbladschrijver geneert zich heelemaal niet om te vragen: „heb je niet een goede sigaar voor me", maar een sergeant zal zoo iets nooit doen, al is hy een hartstochtelijk liefhebber van rooken en al heeft hij geen enkel onderdak te vinden is ongekend groot. De onderzoekingen van de laatste jaren hebben dit eerst goed te onzer kennisse gebracht. Bij hunne sekiies vonden Burhardt in Dresden 38 pCt.Niigeli in Ziirich, 50 pCt. van alle lijken van 14 tot 18 jaren door een progressieve tuberculose aangetastvan de lijken boven «1e 18 jaren, vond Burkhait53.5 pCt.Niigeli zelfs 73 pCt. Meer als een derde (37 pCt. j van de door Burkhardt ontleedden ,vaa feitelijk aan tuberculose te gronde gegaan H>.5 pCt. was door daartusschen loopeicle acute ziekten gedood geworden, alvorens de tuberculose ze had kunnen vernietingen. Bij 37 5 pCt. van de lijken van Burckhardten bij 23 pCt. van de lijken van Nageli, waren overblijfselen van naar ver houding weinig uitgebreide vroegere ziekteaan- vallen aanwezig die door genez'ng mintens tot stilstand zouden kunnen zijn gebracht. Het is de groote roem van Bremer uit Gór- bersdorf, te 'kunnen aantoonen dat een zorg vuldig afgeileelde, geduldige hygiënisch-dii tische behandeling: zuivere lucht, krachtige voeding, sparing van krachten, verluuding door het oponthoud in de vrije natuur en door water, zelfs zeer vergevorderde gevallen van tubercu lose nog wist te redden en duurzaam wist te genezen. Met de koenste verwachtingen heeft men den dubbelen veldtocht tegen de tuberculose aan gevat zoowel de sanatoria- als de huisver pleging, zijn begin van den goeden weg in uezen en als de stemmen die hieromtrent vau verschillende kanten koiuen, eeuig ver trouwen verdienen, dan kan men zeggen dat althans de eerste schreden zijn gedaan om den verschrikkelijke» vijand het hoofd te bieden. Immers in de laatste vijf jaar stierven er 13'.*C> op iedere millioen menschen minder aan tuber culose als vóór twintig jaren Wat evenwel niet wegneemt dat bijv. in bet Duitaclie rijk, jaarlijks 1D0 0Ü0 menschen telkenmale opnieuw door de tuberculose aangetast worden. Het is een tell.ens ilritgender wordende noodzakelijkheid dat de bestrijding van de tuberculose overheidszorg worde. Iprichting van volkssanatoria en verspreiding van meer dere kennis onder het volk zijn noodig, maar zijn geenszins afdoende. Men moet zich verder geen bedriegelijke voorstellingen maken over het succes dal men bij het volk heeft, door middel van vlugschriften en voorschriften en voordrachten. Als dit goed gaat, dan bereikt men daarmede nog maar de beschaafden en welvarenden. Overigens! hoe gering zijn niet de begrippen over huise lijke orde, over reiuheid, bereiding van het sigaartje of {een cent om er een te koopen". „Mogen w\j u dau misschien een sigaar oll'reeran V' vroegen de beide reservisten bijna tegelijk en Kobl- schün, ofschoon onomkoopbaar, dacht er niet aan om te weigeren en stak walgemoad den brand in de tabak. Hel eane kwartier verstreek na bet audere en men marcheerde dapper voort, acboon het einde van den tocht nog niet nabij scheen. De ion deed nog meer haar bsst dan gewoonlijk, zoodat het sleede warmer werd. „Sergeant", xoo wendde Tiesmeijer ticb eensklaps tot Kohlscbön, „mag ik evan uit bet gelid? Miju kous ait dubbel en dal hindert mjj zoo". „Dat komt er van als er kousen gedragen wordan. Als u sokken droeg, dan sou u daar geen last van hebben Maar die mooi wil sijn, moet pijn lijden, dat is een oud gezegde. Wat draag ja, wollan kousen „Meen, half sjjden," aergeant. „Nu, dan bad ik maar heel zijden genomen", meende Kohlscbön ironisch. „Masr ga voor myn psrt in het gras zitten en trek je schoeu uil eu probeer de rouw wag te krijgen. Ala je dat kunt, dau ziju de wouderon de wereld nog niet uit. Maar baast je wat, boor!" Tiesmeyer. deed, wat hem geraden werd. Zoolang hy den schoen uit hid, zat de kous glad, masrnist zoodra had hy dien weer aaugetrokkeu of de vouw maakte hem 't leven zuur. „Dat it me wat mooia," pruttelde Tieameijer wre velig. „Ik loop myn voet op die manier kapot en ik kan op ayn laatst niet meekomen i" Eu weer werd de schoen uit- en aangetrokken, sondcr eenig resultaat. Drie, vier malen herhatld hy zuohtend eu vloekend die manoeuvre zonder gunstiger uitslag. Dat wat me een mooie geschiedenis, half wanhopig keak Tiesmeijer om aicb heen hy was heal alleen op de beide vbd zijn regiment waa niet éen mannetje meer te zien. Het was doodstil eo on willekeurig begon by te pbilosofeeren over bet nood lot, dat hein zulke parten speelde. meer bi-woners door zes. 8Ü door zi negen, P >:oor tien eten, de verpleging en de bewaking van een zieke in den regel onder dè arbeidersfatuilies, daar, waai' de vrouw van de schoolbanken in de fabriek en van de fabriek tot het gezin is gekomen en nooit van huisliouiiing, kostberei- ding, kinderverzorging etc. iets gehoord of ge zien heeft! En daar waar het verstand enden goeden wil nog aanwezig zijn, hoe ontbreekt bet daar niet aan de noodige hulpmiddelen Aan de huisvtfpleging worden enge, onover komelijke grenzen gesteld, door de wonings- verhoudingen waaronder breede lagen van het volk leven. In de verbetering dier toestanden ligt name lijk geenszins het kleins:e deel van den grootcn zegen, die bij voorkeur dc huisverpleginry uren- gen kan. Nu heeft een omvangrijk onderzoek, dat over een 11-tal groote Duilsehe stedenover Berlijn, Breslau, Dresden, Hamburg. Alt- en Neu-Leipzig, Königsberg, Maagdenburg, Lü- beek, 11a)le a d. S., Görlitz liep, aangetoond, dat daar op iedere woning met een stookge- legenheid in Im gemiddeld in Berlijn, Hreslau. Hamburg. Leipz g eu Miincheri ongev. 35 per sonen kwamen Hierbij moet men in aanmerking nemen, «lat bij de woning-enquête, in 1903 te Miinchen gehouden gebleken is dat de opper vlakte dezer een-vertrekswomngen gemiddeld niet meer dan ld vierk. meter bedraagt. En waar dat elders wel met veel beter zal zijn blijft er dientengevolge voor iedere bewoner geuiidddeld slechts weinig meer dan 4 vierk. meters over. Int'" van deze woningen te Mün- ben herbergden evenwel in deze ruimte vier lUc> werden door vijl. 194 .en, 31 dour acht. 6 door i 2 zelis door elf personen hen woonden dus op deze wijze: en 14,7«>«'> woonden in woningen van twee vertrekken, niet zeven en meer bewoners per ruimte, in Berlijn hadden ïu 19o0 12 pCt. van de een-veilreks-woningen elk zes en meer bewoner*oudLeipzig 13.6, Biaslau telde er 14.8 pCt. en Dresden tot 15 pCt. toe. Dr. Marcuse onderzocht in Mannheitu waar hij dokter dev Artskrankeuka*se is, de wonings- v>. Houdingen van 329 tot werkeu ondergeschikte, arme lij.iera aan tuberculose. Hierbij bleek dat in 21 gevallen de gausehe famine maar óen vertrek bewoonden in 121 and< re gevallen een vertrek met nog een klein vertrek er bij. Ü7 lijders sltejier niet nog 2 audere personen in éen bed; 49 met 3, 28 luet 4. 14 met 5, 1 met 8 en 2 zelfs met zeven personen in een bed; 307 pCt. van de aan tuberculose lijdenden, had niet eeas een bed voor zich alleen. Dergo- Hy, d* verwende jonge man, werd bepaald mis- misuioedig door dal kleine ongeval, bet scheen hem een beproeving om met dien pynlyken roet te aioeten marchsersn, een groot ongeluk En locb, hij moest voort, want op die manier kon by toch niet blyvan zitten Hy probeerde een eindje te loopen, voetje voor- vootie, meer 't ging niet. „Wet moet ik beginnen?" kermde hy. ,'t I» nu pes zeven uur ik ken oniuogelyk zes of teven uur voort els de hemel zich niet over my ont fermt eu me bulpt zendt, den weet ik waarachtig niet, wet ik doen moet." Meer de hemelsobefte reed. Weinige oogeublikkeu leter kwem er een boerenwegen eengebobbeld en ne wet over en weer preten, verkleerde de boer zich bereid den jongeling weer by deu troep le zullen brengen. En zóo gebeurde het, dat na niet te langen tijd, Tiesmeijer zich weer by den sergeant meldde. „Wel, hoe gaat bet?" vroeg deze. „Het gaat beelem.val niet," steunde Tiesmeyer. „Het moet gaau beval de sergeaut. Maar het ging werkelijk niet. De vouw plaagde Tiesmeijer hoe langer xoo meer, de pyn nam in de zelfde male toe als het tempo van den looppas ver sneld werd. „Sergeant, ik kan niet meer," hygde Tivsmeyer eiudelyk, „nog tien passen en ik val neer." „Een soldaat valt maar niet zoo gauw," meende Koblechön, „koin't tal zoo erg niet woxenGeef my maar even het geweer, steun met de liukerhand van op myn schouder, ruet de rechter op die van Fischer steek deu linkervoet vooruit en elrompel zoo maar voort." Tiesmeyer werd door die ongewone hartelijkheid bepaald getroffen eu by, deed, wat hem aangeraden werd. 't Ging een paar passen goed, maar dooreen onverwachte beweging van Tiesmeyer, werd hst «veu- wiobt verbroken en had het weinig gescheeld of bet drietal lag op deu grond te spartelen. „Ziet u wel, sergeant, bet gaat niet," zuchtte Ties meyer. „Ik keu me waaraohiig niet op éen been lijkc resultaten leverden ook onderzoekit gen te Berlijn, Pforzheitn e. a. plaatsen op. Men inoet in 't oog vatten dat een behoo lijk groot bed voor een volwassen mensch een rn rute van ongeveer 1.7 vierk. M. grondoppervl tkte noodig heelt; zouden er dus in deze woni ïgen der arra8tcn zoovele bedden gezet moeten wor den als er volwassen personen woonden, dan zou er geen ruimte om te loopen en om een ander meubelstuk te zetten, overblijven. Door de onderzoekingen van Bigga in ^ew- York, Wernicke in Posen, Romberg en Halicke in Marburg en uit de ervaringen door prof. Giuber als arts zei ven opgedaan, is het zelfs gebleken, dat de tuberculose in bepaalde straten een vaste schuilplaats zioh had gekozen s1 raten waarin dan ook bepaalde woninger. wart aan te wijzen, die als de kazernes van tuberc ïl-ba- cillen schenen dienst te doen. Prof. Gruber constateerde te Graz n 26 huurhuizen binnen den tijd van vijf jartn 136 sterfgevallen aan tuberculose. In een v in die huizen, die niet zoo groot waren, vielen er 6, j in een 7. in een 10 en in eeu zelfs 13 sterf- gevallen aan tuberculose achter elkander voor. Nooit, zeide prof. Gruber. zal het ons ge- 1 lukken alle tubercelbaceillen, verstrooid als zij I overal heen raken op te vangen, maa: is de woning ruim genoeg, dan zullen de ge tonden I ten minste, de nabijheid van de zieken vol- 1 doende kunnen mijden. Is de woning zóo ingericht dat zij ruin kan worden gehouden, dan zullen de on:snapte ziektekiemen zich daarin niet zoo gema kkelijk kunnen opeenhoopen. Is zij genoeg door het daglicht beschenen, dan zullen zij aa waar i dit kan binnendringen, wel te grond} gaan, terwijl zij in een donkere ruimte lang cunnen I blijven leven. Onder het onmiddellijk zonlicht, steiven zij 1 binnen weinige uren in het helle, ongetem- perde daglicht gaan de ingedroogde Hemen, volgens de waarneming van Kirsteiu binnen I vier dagen te gronde in het halfduister van een kelder leefden zij daarentegen nog 22 dagen Dit alles gaf prof. Gruber de gelegenl eia om j te wijzen op de nationale weldaad lie een I grondige hervorming van het woningwet en met zich mede zou brengen. De heer G. R. Deelman te Utrecht,schrijft in «le »N'. R. Courant" onder het opschrift: »<ie Eind-examens der Gymnasia" het vol- j gende ingezonden stuk j staande houden, Laat me lierer maar aohterb) jven." j Ontzield staarde Koblschöu deu spreker aan. I „Ik tal niear nat doen, alsof ik die woordi u niet gehoord heb.'' fide by streng. „Eeu goed «oldaat sterft liever dau dat by het opgeeft, wat hem door j den dienst ie opgelegd. Denk toch aan je tot kornet ale eoldaat, deuk toch aan de plaats, die u in de burgermaatschappij inneemt, deuk t<"cb at n uw gryxen vader eu aan uw bejaarde moeder. I mag i die gsen sensnde azndoen door io zoo'u gen akke- I lyke manoeuvre ie blijven steken. Denk toch er eens om boe uw keuuieaeu apotteu zulleu, ale ze b ioren, dal u wegens een vouw in uw koue, hebt noeten achterblijven! Het goede, dat 'n mensch doet, blijft gewoonlijk verborgen, of wordt, ale iete, dal v» n zelf spreekt. Diet opgemerkt, maar de geringste kleinig heid. die id ons nadeel is, wordt betprokeu en overal verbreid. Morgen weet iedereen uw ma beur, en heel uw leven zullen uw vrienden je er mee voor den gek houden. Dat verzeker ik u, sergeaut Kohl scbön. die bet leven, de menschen ouden miliitiren dienst kent." Tiesmeyer beet zich op de lippen en strom «elde voort. „Hond|moed," vervolgde Kohlecbuu, „nog masr een half uurtje en dan is er rust." Tiesmeijer kromp ineen nog maar een hal.' uur, waar elke minuut hem een eeuwigheid echton 1 Ik zal bel tot den volgenden kilometerpaal pro- beeren uit te boude», sergeant, maar dau kan il ook niet meer," steuude Tiesmeyer. Nauwelijks na I by uitgesproken of hy gleed uit en viel lauguit oj deu grond. „Daar lig je waarachtig wat goed," meende 1 oh 1- schön vroolyk. „Weet je wat, laat my dien voet eens zien, opdat ik deu kapitein melding van bet oor gevallene kan maken en u, ale bet noodig is, den dokter kan sturen, Tiesmeijer hief het linkerbeen op. De sergeant trok den schoen en de koue uit.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1905 | | pagina 1