Tentoonstelling-
Correspondentie.
Advertentien.
E. J. RUITENBERG,
R. J. van EIMEREN,
fc
Boekbinderij ?an G. NIJHOFF.
378e Staatsloterij.
„Nieuw Amersfoort".
M5CH0ENEN
Nieuw Parijs,
Brillen en Pince-Nez
I F. 4.
len zonder dogmatische onbegrijpelijkheden,
zonder het te moeien in onverstaanbare twist
vragen waarmee aan het kind steeneii voor
brood wordt gegeven.
Het gezag mag niet misbruik worden om
het kind te verkneeden en verknoeien naar
een dogmatischer! vorin. De opleiding zij neu-
bul, f. w. zij geve tot kind wat des kinds
is dus geen dogmatisch onderwijs, dat het niet
bevatten kan.
De opleiding tot christelijke en maatschap-
pelijke deugden kan het beste geschieden zonder
leerstellig onderricht. Liefde en verdraagzaam
heid waardeering van elkander kunnen niet
gekweekt worden door het leerstellig onderwijs
waardoor liet kind mystiek-instinctief iets vij
andigs gaat zien in elke andere overtuiging.
Neen slechts door waardeering van elkander,
door het aankweeken van een diepgevoelde»
eerbied voor elke eerlijke overtuiging, daardoor
worden de christelijke deugden beoefend.
Spr. wenscht nog op te merken dat te spreken
van christelijke en maatschappelijke deugden
een overtolligheid is Christelijke deugden,
dat geen maatschappelijke deugden zijn en
omgekeerd bestaan niet.
Spr. conclusie is dus geen dogmatische on
derwijs aan de deugd, maar ter wille der ver
draagzaamheid, ter wille der wederzijdsche waar
deering éen neutraal onderwijs.
De kerkelijke die zoo prat gaan op hun
christelijkheid wenschen de verdraagzaamheid
met de mond, de neutrale school alleen bereikt
ze inderdaad. (Langdurige applaus).
Juist klokke elf meldden zich de heeren J.
Th. van Lent, hoofd der parochiale school te
Zeist en J. R. van :tHofl', bouwondernemer
alhier voor het debat aan,
De heer van Lent viug aan met den heer
Gerhard hulde ie brengen voor de wijze waarop
hij hedenavond het onderwerp heeft behandeld,
waaruit telkens en telkens den onderwijzer
sprak vol liefde voor onderwijs en jeugd, en
ook voor de manier van spreken, waardoor het
den inleider gelukt is op onderhoudende wijze,
met groote kennis van zaken, hier en daar zeis
op humoristische wijze.
Het doet debater genoegen van den heer
Gerhard de verklaring te hebben gehoord
en van die verklaring noemt debater gretig
acte dat de verschillende gezindten recht
hebben op een onderwijs, dat naar hun geest
wordt gegeven.
Alles wat gedurende de drie uren is gezegd
in de wij kunnen wel zeggen beide
redevoeringen, is gezegd aan grondige eriiiek
te onderwerpen is ondoenlijk, daarom wil de
bater nadrukkelijk verklaren, dat het niet aan
roeren van een of ander punt, nog niet een
volkomen instemming inhoudt.
Hoewel inleider er niet lang bij heeft stil
gestaan, is toch ook hij overtuigd van het
in grondwettige der novelle. Debater meent
daartegenover te moeten stellen, dau zeer kundige
rechts geleerden o.a. prof. Buys zulks hebben
ontkend en weldegelijk van oordeel zijn, dat
art. 194 geen beletsel is voor het verleenen
aan steun aan het bijzonder onderwijs. Ook de
eerste Kamer sprak zich in die geest reeds
vroeger uit.
Inleider heeft zich afgevraagd: wordt het
tota .1 v. i onderwijs vermeerderd of verminderd
en komt dan tot de voor debater onbegrijpelijke
conclusie, dat hel onderwijs zal verslechteren.
Dit is debater met inleider vlakweg oneens.
Do bijzondere scholen zullen ondanks de felste
oppositie blijven bestaan. Thans houden zij zich
staande mei moeite van wat hen wordt ge
schonken, Gebrek aan middelen doet een toe
stand geboren worden, die inderdaad niet goed
te noemen is. Doch indien de bijzondere school
ook de staatsbescherming zal krijgen en tinan-
tieel zich zal kunnen weren, zal ook haar on
derwijs verbeterd kunnen worden. Nu moet van
het gegever.e geleefd worden en dan kan men
de zaken niet perfect inrichten.
Debater wil niets liever dan het onderwijs
zóo schoon maken als inleider het heeft ge
schilderd.
Als de lieer Gerhard het ontwerp practisoh
gaat beschouwen vindt hij enkele dingen die
goed, meer die verwerpelijk zijn, en dan spreekt
hij over de wachtgelders. Debater zou niets
liever zien, dat, bij al dien door do novelle
onderwijzers schade ondervonden, die billijk
werd vergoed. „Wij worden er maar ieelijk
op aangezien" aldus debater, „en wij toch wen
schen nirts liever, dan dat niemand schade zou
ondervinden."
Maar van den anderen kant moet aan debater
c.s. niet het subsidie misguud worden.
Wat bet jus promovendi aangaat merkte de
bater op, uat de beer Gerhard terecht heeft
opgemerkt, dat de aanwezigheid van het woord
reeds een verblijdend feit is. De actie kan dan
het woord inhoud geven. Zeker de opleiding
moet goed zijn, maar niet in eens is alles te
verbeteren.
Dat de minimum-eischen regel zullen worden
heeft spr. wel gezegd maar niet bewezen even
min de bewering dat met amendementen niet
verbeterd kan worden. Laat men desnoods aan
de opleidingsimichtingen 10 leeraren als mini
mum stellen.
Dat de kleine scholen verlbeielijk zijn, wie
die het durft ontkennen. Doch er is een ander
bezwaar dat eerder komt, nl. dat nu niet ieder
ouder zijn kinderen dat onderwijs kan geven
wat hij wenscht. Als de voorgestelde wijzigingen
te dien opzichte tot stand komen heeft iedere
partij wat zij wil, dan kan zij gaan trachten
de scholen te vergrooten. Van de 253 scholen
met 1 leerkracht üijn or maar 19 het gevoln
van afscheiding om de kerkelijke kleur. Laat
men het minimum beter echter aan iedere school
op drie of vijf stellen.
Wat de leerlingen naar de christelijke
scholen van Dr. Knyner betreft, iemand mens
styl zoo sterk gesierd is, moet men een dorge-
Into uitspraak als een hyperbool aanrekenen,
die getuigt van zijn hinkenden ijver.
Is de geest de schoolbesturen inderdaad zóo
dat verslechtering van het onderwijs kan ver
wacht worden 'i Debater meent zulks niet. In
het globaal heeft het bestuur veel invloed, maar
oefent die niet uit. Er wordt zoo gesproken
over de macht van de geestelijkheid, maar de
geestelijkheid heeft niet meer die macht als
sommigen denken. De bijzondere onderwijzer
heeft werkelijk veel meer vrijheid dan zijn
openbare collega (uitbundig gelach).
Er is herhaaldelijk gespreken van dogmatisch
onderwijs. Den katholieke onderwijzers ia het
verboden dogmatisch onderwijs te gevon.
Wat de tweede redevoering betreft, consta
teert spr. dat de inleider zelf met zijn rede
schitterend heeft bewezen dat neutraliteit een
onding is en de neutrale school dan ook duch
tig heeft afgebroken.
De neutraliteit laat debater echter koud, waar
hij geen neutraal onderwijs doch onderwijs op
godsdienstigen grondslag verlangt.
Debater zal op de neutraliteit niet verder
ingaan, doch vraagt, geeft des kinds wat des
kinds is, maar ook geef den godsdienstigen,
geef den kerkelijken wat zij meenen dat hun
toekomt.
De heer J, R. van 't floff verklaarde zich te
kunnen aansluiten bij wat door den heer Van
Lent 1
Hij heeft niet veel onderwijs genoten is geen
geleerd man, en daarom zal hij op de rede van
den heer Gerhard niet diep ingaan. Doch hij
kan niet nalaten het af te keuren dat nu nog
van paganisten wordt gesproken nu Kuijper
zelf het woord heeft ingetrokken.
Dan heeft inleider den bijzonderen onder
wijzer verdacht zonder daarvoor bewijzen hij
te brengen.
Te ruim half twaalf ving de repliek aan
waarbij de heer Gerhard het volgende in he1
midden bracht.
Spr. wil beginnen me. den tweeden debater
in figuurlijken zin af te maken.
Dat debater geen geleerde is, beaamt de
heer Gerhard volkomen, en neemt hij hem
geenszins kwalijk, wel dat hij niet geluisterd
heeft.
Inleider heeft niet de neutraliteit zoo als zij
in werkelijkheid is afgebroken, maar zooals zij
door de tegenpartij wordt voorgesteld.
Juist heeft inleider willen aantoonen, dut
onder het gekibbel der kerkelijke partjjen de
neutrale school, ondanks de valschc voorstellin
gen van het begrip neutraliteit, hij haar de
waarachtige neutraliteit zien geboren worden.
Als de heeren meenen dat spr. de neutraliteit
heelt aan de haak gesteld, dan verblijden zij
zich met een doode musch.
Spr. is belenmaal niet boos over het woord
pagnnist. Hij vindt het wat een mooi woord,
dat de menschen heel helder zegt dat hij niet
van het slag U van Dr. Kuyper.
De heer van Lent heeft allerlei verontschul
digingen bijgebracht 0111 ons te doen gelooven,
dat het niet die vaart zal nemen met de ge
volgen, als spr. vreest.
Toch heeft spr. hem gaarne gehoord, want
hij vindt in den lieer van Leut een collega,
al komt bij hein vank den partijman boven,
neem eerst gevraagd en dan kan overwogen
worden of ook voor het partij belang iels kan
worden gedaan. Als de heer van Lent beweren
wil dat de onderwijzer de school maakt moet
spr. er toch op wijzen dat het schoolbestuur
de steenen houdt.
Toen de heer Van Lent zeide dat de bijzon
dere onderwijzer nog vrijer was dan de openbare
was hij nie^ alleen humoristisch, maar zelfs
paradoxaal.
Ten opzichte van het jus promovendi heeft
spr. niet gezegd dat hij reeds blij is met het
woord, doch dit doelde op de rechtspositie.
Nader licht de inleider toe hoe de schoolbestu
ren zich blind staren op „het is te duur".
Toen de heer Van Lont sprak over dogma
tisch onderwijs, dacht inleidermijn waarde
collega Van Lent, gij kunt mijn kinderen met
vreugde tot opleiding krijgen.
U is het te doen om goed onderwijs en als
dat steeds voorzit kunt ge den kinderen met
geen dogmatische kwestie lastig vallen.
Doch juist het betoog van den heer van Lent
heeft de overbodigheid der bijzondere school
bewezen, immers welke christelijke deugden
zijn geen maatschappelijke.
Waar spr. eischt in de school een opvoedend
element dat opleidt tot zelfstandig denken, daar
is ten opzicht dezer onderwijs novelle slechts
een standpunt mogelijk, absolute verwerping.
Niet wat de partij vraagt, doch wat het on
derwijs eischt is de aan te leggen maatstaf.
De heer Van Lent vraagt nog hoe de heer
Gerhard dan het bijzonder onderwijs buiten
deze wijzigingen om, wenschte te verbeteren.
De heer Gerhard antwoordde hierop, dat lt'j
daarover wenschte te spreken wanneer de no
velle van de baan zal zijn.
Te half een ging de vergadering na dank
aan inleider uiteen.
met onverdeeld genoegen bij gewoond, terwijl
de aanwezigheid van eenigc officieren door de
exucuinnten zeer gewaariWrd werd.
De toneelstukjes werden vlot gespeeld,
de zangnummers mei entrain gezongen, ter
wijl de schennnummers getuigden van veel
studie en behendigheid. Kortom, dc golieele
uitvoering droeg den stempel van goede
voorbereiding; bet daverend applaus, dat
uit en dan opging, was dan ook welveidien.l
door allen, die hebben medegewerkt tot een
zoo Hink geheel.
Den fi-len Maart wordt er van wogo de
Toynbee- vereeniging «Ons Huis" een tooneel-
voorstelling in «Amicitia" gegeven. Opge
voerd wordt het alleraardigste blyspel «Jonge
Harten" van Murcellus Einants.
De uitvoering, Zaterdagavond in «de Arend"
door do ordonnansen vereeniging, «Wilbel-
inina" gegeven, werd door een talrijk publiek
Zaterdag cn Zondag zal de Vereeniging
tot bet houden van Kunstbeschouwingen de
portefeuille van Bulla en Zonon, bevattende
aquarellen en schetsen, exposeeren.
De tooneelverseniging «Vondel" geeft 27
Februari een uitvoering in de Keizerskroon.
Aan de Militaire Guls ontleenen wij het
volgende.
«Toen een milicien, die gehuwd was en
die voor hoi halingsoofeningen, onder de
wapeuen moest komen in bet garnizoen waar
bij woonde, bet verzoek deed om thuis te
mogen slapen, had dit bet volgende verloop.
De kapitein liet een schriftelijk verzoek
opmaken door den sergeant-majoor der com
pagnie, liet dit door den milicien teekenen
en zette op het stuk zyu beschouwingen en
het advies om as gevraagde gunst te ver
leenen.
Den volgende dag werd het stuk terug
ontvaugeo, omdat de zaak niet behandeld
was op een «rapport op verzoek" (gedrukt
model, waarop alle tnogelyke gegevens, den
verzoeker betreffend, voorkomen, zooalseinde
van den diensttijd, lengte van den verzoeker,
klasse van schijfschieten, uiterlijk voorkomen,
enz.)
Het verlangde «rapport op verzoek" werd
nu opgemaakt en ingediend.
Den volgenden dag verlangde men daaren
boven een schriftelijk verzoek van den milicien.
Dit werd ingediend, geschreven op vei
papier.
Den volgenden dag werd medegedeeld,
dat dit verzoek op '/2 vol papier geschreven
moest zijn.
Het alsnu aan de (te voren niet bekende)
eischen voldoende verzoek bereikte eindelijk
don commandeerenden ol'Il.der,'die de beslis
sing te nemen had, enwerd afgewezen".
Die Eifersueht ist eino Leldenschaft, die
mit Eifer sucht was Leiden schalTt.
Wegens plaatsgebrek moeten wij bot uit
gebreide verslag van de lezing des heeren
Fiedeldy Dop, gisteren avond in «de Arend",
gehouden, ui'.stullen tot ons volgend nummer.
Verz«k«r U d«t men Uj de echte Forater's zalf
gerft, deielfde die de heer Verwjjnen gehad heef».
Ze ie Ie Amersfoort verkrijgbaar bjj dan heer A.
VAl» DK WEG.
Toezending geschied franco na ontvangst van
postwissel li F. 1.75 voor den- of F. 10.- voor see
(loosen.
Men vraagt ous, of wjj ook weten, waar
men kaarten kan bekomen voor dc uitvoe
ring van Marijke van Schevetiiugen op 22
Februari.
Daar we geen inlichtingen konden geven,
wil de commissie van uitvoering zeker ons
wel op de boogie brengen.
Red. Amersf. Crt.
RECLAMES.
1--5 regels f4.25, iedere regel meer f0.25.
Ziekten to Harderwijk.
Er is mats wat iemand mesr uit zjjn humeur
brengt, niets wat Uw geduld meer op da proef steil
dau jeukiug der huid. Aambeien maken U bijna
kraukxiuuig ze houden U den gehoelen nacht
wakker. Prikkeleude huiduitslag is even slecht, en
even moeilijk te genezen.
Dergelijke kwalen worden met den dag erger. Dank
zjj verklaringen gelijk de volgoude, leginnan de
menschej in te zien dat zi een geneesmiddel onder
hun bereik hebben tegen (leze ziekte.
De heer G. Verwynon, wonende Smeepoorterbrink
te Harderwijk, schrijft ons: Het is thans reeds ruim
tien jaren dal ik voortdurend geledon heb aan bloe
dende, uitwendige uanbeien. Dit is iets waarmede
veel menschen, die in Indiö vertoefd hebben, aan
gedaan ijju en ofschoon ik reeds verschillende ge
neesmiddelen biervoor gebruikt had, mocht het me
toch niets baten. Direct toen mijn aandacht ge
trokken werd, door do goede quuliteiton Uwer zalf,
liet ik me een doosje komen. Ik gebruikte bet
zear zorgvuldig en reeds na ren tiental dagen be
kwam ik verlichting. Toon ik Uw zalf twee maanden
toegepast bad, was ik geheel van mija vervelende
kwaal geneven.
Makelaar, WEVERSSINGEL No. 11
buren en verburen van buizen.
Amersfoort, Aknhkmschk weo 8.
Aparte salons voor DAMES- en HEEREN
Billijk Tarief.
OIFFEUR-POSTICHEUR.
Bloklandstraat 6, b/tl Christelijke school.
Inrichting .voor alle soorten WNDWF.RK
BROCHEER, en CARTONNAGE-WERK.
ENCADREMENTS.
Het onderhouden van BIBLIOTHEKEN
en LEESGEZELSCHAPPEN.
Verder all s wat tot het vak behoort.
AanbevelendG. NIJHOFF.
In verband met bovengenoemde loterü,
wordt een ieder, die in het bezit oener polis
van de My. LOTISICO wenscht te komen,
beleeld verzocht hiervau spoedig mededeeline
te doen.
Polissen ad f4.— per maand.
Op aanvrage gratis toezending van prospec
tussen.
WALTMANN Co.,
ARNilEMSOHESTRAAT 7.
Bouwmaatschappij
ALGEMF.ENE VERGADERING van AAN-
DEELHÜUDERS op Dinsdag 28 Februari
1905, 's voormiddags elf uur, in het hotel
«De Vergui.df. Zwaan" te Amersfoort.
Aandeelhouders worden attent gemaakt
op Art. 20 der Statuten vervat in de Staats
courant van l i Januari 1899, No. 12.
P. H. van HASELEN.
Directeur.
Amersfoort, II Februari 1905.
alle prijzen en kwaliteiten
WEER voorradig
in
Langestraat 37,
AMERSFOORT.
in Goud, Zilver, Nikkel en Staal.
Eigon reparatie-inrichting.
Horloge- en Instrumentmaker,
Lakokstraat 42, Amersfoort.
Vereeniging tot het houden van Kunstbeschouwingen.
OP - - -
ZATERDAG en ZONDAG 18 en 19 FEBRUARI 1905
telkens van 10 tot 4 nar, in AMIC1TIA,
der PORT E F EIIIL E met AQUARELLEN eu ETSEN van
BVFFA ZONEN-
Toegang voor NJET-leden f0.25.
