No. 5662
54e jaargang.
Feuilleton.
DICK BULTITUDE.
FIRMA A B VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post 1.45. Advertentiën 1—6 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
officieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 15 cent.Reclames 15 regels/" 1.25; eikeregel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlyke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebraoht.
KORTEGRACHT9
Telophoon 19.
KENNISGEVING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT.
Brengen bjj deze ter kennis van belanghebbenden,
dat het Bureau vau den Burgerlijken Slaud voor het
publiek geopend zal zijn op Hemolvaartsdag 1 Juni
a. s. van des voormiddag* 8'/» tot 9 uur, uitsluitend
tot het doen van aangiften van geboorte of over
lijden voor hen, die daartoe mondeling of schrifte
lijk aanvrage doen aan het gemeentehuis, uitcrljjk
tnsrchen dea voormiddags 8 en van dien dag.
Amersfoort 25 Mei 1005
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
De Burgemeester.
WUIJTIERS.
De Secretaris,
J. G. 8TENFERT KROESE.
Mr. W. H. de Beaufort over
den Politieken Toestand.
Slot.
Indertijd geeft deze Ministerie-president in de
Kamer deze sensationeels verklaring afgelegd,
dat men voordien God in het Staatsrecht had
geëcarteerd. Ook dat zou moeten blijken.
Zijn onze wetten dan in strijd met Gods ge
boden Men kan zóó gemakkelijk indruk maken
op de menschèn, die met de inrichting van ons
Staatsrecht niet bekend zijn.
Ik voor mij acht het voor een volk een groot
geluk wanneer de godsdiensttwisten sluimeren,
Geloofsstrijd leidt tot niets en wekt slechts
verbittering en wrok. Onze Miuister-president
schijnt er echter ande» over te denken.
Bij de laatste begrootiDgen descussiën heeft men
van hem kunnen hooren, dat vroeger heerschte
een periode van 1 aralendigheid, van dofheid.
De schoolwet Van 1857 een bewijs. Nu goddank!
is er esn periode van tegenstellingen, van strijd
en worsteling, is er een rijk opbloeiend leven,
is er differentieering. Aldus dr. Kuyper maar
al die differentieering leidt tot twee spalt tus-
schen burgers van hetzelfde vaderland tot ver-
dachtmnking van het geloof en den godsdienst
zin van denkenden, van personen, die tot een
andere staatkundige richting hooren. Als die
differentieëring moet leiden tot aanmoediging
van schijnheiligheid en godsdienstig vertoon dan
zou ik de voorkeur geven aan de periode van
dofheid en lamlendigheid (applaus.
M. H. ik wensch ten slotte, want de tijd dringt
een vraag, die natuurlijk dezen avond niet onbe
sproken mocht blij ven te behandelen de vraag
wanneer de linkerzijde de meerderheid mocht
erlangen zal zij dan in staat zijn te regeeren
Wanneer men de tegenstander hoort, dan stelt men
de verschrikkelijkste gevolgen in het uitzicht.
De socialisten zouden de leiders worden en men
zou krijgen de socialistische regeering. Nu moet
ik erkennen, dat ik dat niet begrijp dat verstan
dige menschen met zoo'n vogelverschrikker kun
nen manoeuvreeren. Op economisch en staatsrech
telijk gebied bestaat tusschen socialisten en
Liberalen een groote tegenstelling. De liberalen
wenschen zooveel mogelijk individueele vrijheid
te besnoeien, de socialisten willen den meest
absoluten staatsdwang, anders kunnen zij hun
dealen niet vergelijken.
Liberalen trachten den maatschappelijken vrede
te bewaren door de belangen der men9cnen met el
kander te verzoenen. Socialisten achten den klas
senstrijd onmisbaar, teneinde ten slotte aan één
klasse het overwicht te, verzekeren. De liberalen
eerbiedigen het privaat bezit, de socialisten willen
het collectief bezit, het bezit der gemeenschap.
Wanneer de liberalen socialistisch willen re
geeren zouden zij hunne beginselen moeten
prijsgeven en naar de socialisten overloopen doch
ik geloof niet, dat er reden is, «oo iets te ver
wachten.
Uit de uittingen van de socialisten zelf, blijkt
voldoende, dat zij zich geen verwachtingen ma
ken omtrent de ver wzelijking hunner ideën door
de liberalen. (applaus).
Er is echter een ander gevaar dat meer
schijn van waarheid heeft n.l. zullen de liberalen
wel kunnen regeeren, zijn zij niet te zeer ver
deeld 't Is waar, men heeft altijd de onder
linge verschilpunten veel meer in het licht ge-
gesteld, dan de punten van overeenkomst. Er
is vaak raeeningverschil, maar hoe kan liet anders
bij zelfstandig denkende menschen En hoeveel
verschil er is, er zijn nog genoeg zaken, die
hoog noodig zijn, en waarover men het eens
is, dat een regeering vier jaren lang met succes
kan werkzaam zijn.
Ook het ministerie, waarin ik het voorrecht
had zitting te hebben en hetwelk in 1897 op
trad, dacht niet hetzelfde over allerlei zaken, en
toch beeft het bewezen vele hervormingen to
kunnen tot stand brengen. Nooit heeft meening-
verschil tot moeilijkheden geleid, anders dan
in de verbeelding onzer staatkundige tegen
standers.
Wie niet op de liberalen zou willen stemmen
omdat hij vreest, dat zij niet zouden kunnen
regeeren, dien zou ik zeggen „let op ons ver
leden."
De Savornin Lohman heeft eens tot een
reporter gezegdde liberale partij heeft gemeend
dat zij het alleen was, die alle bekwaamheden
bezat om te regeeren. Dat ware onverstandig,
aan een dergelijke overschatting ben ik vreemd.
Wij meenen geenszins het monopolie van
Staatsmansbeleid te bezitten, maar wanneer
wij letten op datgene wat de liberale partij
sedert 1848 op het gebied van regeering en
wetgeving heeft tot stand gebracht, dan geeft
dat baar het recht om ook voor de toekomst aan
spraak te mogen maken op het vertrouwen
der natie.
Voor het debat meldde zich aan de heer F.
van der Goes, candidaat der sociaal-democraten
in dit district.
De heer Van der Goes zegt: Ons is aangekon
digd een rede over den huidigen politieken toe
stand en de voorzitter heeft er in zijn openings
woord aan toegevoegd, dat het vooral waren, de
nieuwe kiezers, die men deze avond wenschte
li).
Hij ging naar de deur, terwijl de ander uog steeds
lijn arm vasthield. Gelukkig was 't rijtuig er nog
en de persoon, die er 't laatst in geseten had, een
lange, zware man, stond er bij, met zijn rug naar
de jongens gekeerd, bezig den koetsier te betalen,
Paul wae dus nog juist bijtijds.
.Portier!" riep bij. Waar zit die kerel nou? Hg
moet mgn koffer op bet imperiaal zetten. En nou,
kwftjongen, laat je me nou los of niet. Zie je dan
niet hoe ik verlang om weg te komen?"
Jolland grinnikte idioter dan ooit tevoren.
.Nou, ik wensch je den zegen met je rijtuig
JPaul, op deze wijze verlost, rende naar de vigilante,
toen de persoon die eruit gestapt was, met beulen
gereed was en om zich heen keek.
Het licht van een lantaarn scheen hem vlak in
't gelaat en de beer Bultitude kwam tot de ontdekking
dat sjjn gedaante en trekken niet vreemd voor bem
waren.
Hij stond plotseling voor den mensch, dien bjj nu
wel 'tallermist verwacht had; zijn vlucht werd ver
hinderd door du onderwijzer van *ijn toon, dr.
Grimstone, in levende ljjve.
Het onverwachte voorval bracht hem buiten be-
zinnig. Als alles gewoon geweest was, zou deze ont
moeting hem natuurlijk niet zoo van streek gemaakt
hebben, maar nu dat niet 'tgeval was, bad bij een
mooi dubbeltje gegeven om genoeg tegenwoordigheid
van geest te hebben, hetzij om naar bet rijtuig te
vliegen en een laatste kans te wagen om zijn vrijheid
te herwinnen eer dr. Grimstone zijn bedoeling be
grepen bad, betzij om dezen minzaam en kalm te
groeten, bem even te spreken te vragen eu bem zjjn
benarde positie uit te leggen op de bem eigen deftige
wijze, die oogenblikkeljjk overtuigend werken zou.
Maar beide dingen waren bem al even onmogelijk.
Hij stond daar dr. Grimstone midden in den weg,
met verschrikte wijd open oogen en bevende over
ziju geheele lijf. Hij leek waarlijk meer op een
Guineescb biggetje, dat angstig den greep van zijn
meester verwachte, dan op een gezeten handelsman,
die tegenover den onderwijzer van zijn zoon staal.
Toch waa er niets vreemds in het feit, dat dr.
Grimstone aan het aUtion was. Als de heet Bultitude
maar had kunnen nadenken, dan zou bij 't ingezien
hebben, want 't was zoo dr. Grimstone's gewoonte
om den eersten dag van 't nieuwe semester naar stad
te gaan en daar op 't perron al die leerlingen van
bem te begroeten, welke met den trien kwamen,
een feit, dat nog eena extra onder aan de scbool-
circulaires gedurkt stond. En Paul had er altijd nog
wel zoo opgestaan, dat Dick op deze wijze reizen
zou, om hem voor moeilijkheden vrijwaren.
De beer Bultitude verwensohte siobzelfs om daar
nu maar zoo vastgenageld te blijven sUan, terwijl
hjj bet rHtuig voor zijn neus zag wegrijden.
Dr. Grimstone begroette hem en Jolland, die on
derhand naar voren waa gekomen. Het was een
lange, indrukwekkende verschijning met een zwarten
baard en een paar scherpe grijze oogen.
Hij gaf hun allebei de hand met bestudeerde vrien
delijkheid,
.Zoo Bultitude, beete jongen, ben je daar? En
voor te lichten. Nu de rede gehoord, vraagt de
heer Van der Goes zich af: Wat moeten die
nieuwe kiezers wel denken, wat moeten zij deD-
ken, die en het algemeen van de politieke ge
schiedenis in de fijne onderscheidingen tusschen
clerieaal en liberaal niets afweten. Welken in
druk moeten zij krijgen van deze uiteenzetting.
Als debater zich op onbevooroordeeld stand
punt plaatst, dan gevoelt hij, dat die menschen
wel tot de slotsom moeten komen, zelfs na de
inlichtingen van een autoriteit als zoo even hier
stond, datgene wat door de sociaal-democraten
al jaren gezegd is en nog gezegd wordt, tegen
hen die het hooren en niet hooren willen, dat
er tusschen liberalen en clericalen' geen verschil
is voor de massa, tenzij op enkele ondergeschikte
punten.
Spr. wil deze algemeene stelling, aan de hand
van wat ook de heer De Beaufort hier heden
avond is in het midden gebracht, in het kort
toelichten,
Uit het geheele betoog des heeren De Beaufort
is wederom zonneklaar gebleken, dat beiden zijn
kapitalistische partijen, die weliswaar op voor
hen afdoende wjjze elkaar bevechten, docb ieder
op hun beurt nergens anders om vechten dan
wat men noemt het langste eind, het vetste brok.
De bezwaren door de spreker tegen dr. Kuy-
fier aangevoerd waren persoonlijk tegen Kuyper's
eiding. Nu is 't zeker interessant de heer De
Beaufort op zijne wijze over een dergelijk on
derwerp te hooren spreken en dat een zoo groote
schare aan den inhoud zooveel aandacht schonk,
is zeker voor den heer De Beaufort een compli
ment.
Maar er zij a zoovele zaken niet besproken die
toch voor de massa heel wat belangrijker zijn,
Debater had liever gezien, dat hier ae groote
maatschappelijke vraagstukken van den dag
werden besproken, dan kritiek gegeven op
Kuyper's onbescheidenheid en zelfverheffing, en
andere voor burgerlijk partijpolitieke belangrijke
zaken.
Wat de party benoemingen betreft, och sinds
jaar en dag geeft de Regeering de gunsten en vette
brokjes aun de vriendjes. Deze Regeering deelt
uit, wat ze uit te deelen heeft, maar ze volgt
daarmede het voorbeeld van haar liberale voor
gangsters; had de heer De Beaufort dus willen
afkeuren dan had hij moeten aantoonen, dat de
clericalen vroeger ten onrechte klaagden.
Dewetgeving is ampel besproken, toch zal debater
daarbij even stilstaan, ook om het vele dat de
heer De Beaufort niet gezegd heeft.
Inleider sprak over de drankwet, een wet die
ongetwijfeld niet gemakkelijk is uit te voeren,
terwijl zij zelfs door tal van drankbestrijders
wordt afgekeurd. Maar wij zeggengij liberalen
hebt niet het recht een afkeurend oordeel over
anderen uit te spreken, waar gij zelf niet alleen
niets hebt gedaan om deze volkszonde te verdel
gen, doch gij hebt zelfs de drankwet gebruikt
om de Staatskas te vullen. Wel accijnsen heffen,
maar maatregelen die afdoend het kwaad be
perkten, hebben wij niet van hen gezien.
Meent ge werkelijk mee zulk lokaas het vclk
al te trekken van de plaats waar het hoort?
't Is ook waar dat de bevoorrechting der vrije
Universiteit door de Hooger onderwijswet on
billijk is, maar gij liberalen had niet éen, maar
vier of vijf hooge scholen, waarmede ge niet het
volk hebt ontwikkeld, het peil van volksont
wikkeling verhoogd hebt, maar die gij altijd voor
uw eigen zonen hebt gehouden.
Wat hebben de liberalen voor het Lager on
derwijs gedaan, dat zij nu mochten verwachten
dat het volk hun zijde kiezen zal? Gijgaaftwel
een leerplichtwet, maar schoolvoeding en klee
ding liet ge achterwege. Neen, ten opzichte vaA
het onderwijs gaaft ge niets aan het door de
kapitalisten uitgebuite volks.
De Tariefwet is een van die kwesties tusschen
de kapitalisten, waar industrieelen en handelslui
elkaar bevechten, maar waar het toch weer een
vechten is om het laagste eind. Waar is, dat het
vrijbandelsstelseL vooruit kan brengen, maar
evenzeer staat vast, dat (buiten Engeland om
zeer bijzondere redenen) geen land zich indus
trieel ontwikkeld heeft, zonder protectie.
Andere sociale queslies, die zich nog veel
meer naar den voorgrond dringen, zijn door
inleider niet aangeroerd.
In den strijd tijdens de groote staking stonden
clericalen en liberalen naast elkaar, en wij zullen,
ondanks dat ons vroeger werd gezegd, dat wij
met die staking nimmer voor den dag zouden
I komen, thans overal de houding van liberalen
I en clericalen, als een kapitalistisch blok, in het
licht stellen.
Het arbeidscontract, de postwet, de strafwets
bepalingen enz. zij alle zijn hedenavond onge-
genoemd gebleven.
En nu de vraag van mr. de Beaufortwat
zal gebeuren als de meerderheid naar links
wordt verplaatst. Zeker, de liberalen zullen niet
socialistisch regeeren, en wat van kerkelijke
zijde beweerd wordt dienaangaande is „vogelver-
schrikkerij", de klove tusschen liberalen, eu so
cialisten is daartoe te diep.
Maar ook wat de heer De Beaufort gezegd
heeft van die absolute Staatsdwang is wat vogel-
verschrikachtig. De sociaal democraten willen
juist geen klasseregeering, geen absoluten dwang.
De heer De Beaufort heeft veel van sociaal
democraten gelezen, maar helaas ook heel wat
verouderd is.
Wij willen dat ieder zal deelnemen aan den
maatschappelijken arbeid, dat de productiemid
delen komen zullen aan de gemeenschap, dat
niet meer het privaat bezit der productiemiddelen
zal leiden tot opeenstapeling der groote kapitalen.
Niet de socialisten willen den Staatsdwang,
maar het kapitalisme, dat den slecht betaalden
arbeider altijd in een vreeselijken dwang houdt.
De liberalen willen den klassenstrijd verzoenen,
maar zij hebben juist door de meerderheid van
de Regeermacht uit te sluiten, bewezen een
klasseregeering te zijn.
Dan is gesproken over de verdeeldheid der
liberalen, maar die behoort toi. het verleden. Te
Amsterdam heeft zich de comedie afgespeeld dat
de vrijzinnige-democraten, die niet ronduit durf
den zeggen we stellen een oud-liberaal toch zij
delings den raad gaven hem tc steunen.
En vooral de vrijzinnig-democraten hier in
Amersfoort, hebben niet meer het recht te zeg-
hoe gaat 't jou. Jolland Jullie lichaam en geest
weer versterkt door de vacantie en nu weer gezond
en wel terug? Zoo boort het. Hebben jullie al
kaartjes? Nee? Ga dan maar met me mee. Voor
allebei heel geld betalen, 'tniet'? Daar bebjezeal.
Stop ze maar goed weg."
En eer Paul hem kon tegenhouden, had hjj voor
alle drie kaartjes genomen, legde nu beschermend
de hand op mgnheer Bultitude's schouder en wan
delde met hem naar het perron.
„Dat is verschrikkelijk, dacht Paul, terwijl bij onwil
lekeurig in elkaarkromp; gewoonweg verschrkkelijk.
Hij heeft niet het flauwste besef wie ik werkelijk
ben. Als ik niet oppas, kom ik nog in Grichton
House te land voor ik de zaak aan hem uitgelegd
heb. Kon ik hem maar eventjes alleen te spreken
krijgen."
't Leek of dr. Grimstone zijn wensch raadde, want
hij_ liep met hem naar 't einde van het perron en
zei tegen Jolland
„Ik sou wel eens graag een ernstig woordje met
hem spreken. Als jij nu eens naar het boekenkioskje
ging om te zien of je ook een paar van je vrienden
vinden kunt. Zeg bun dan, daar op mjj te wachten".
Toen ze alleen waren, wandelde de dokter de
eerste oogenblikken zwijgeud naast Paul voort en
deze, die zich gewoonlijk nogal een gewichtig per
sonage vond, voelde zich hter op dit enorme perron
wee - opeens een nietig, onbeduidend ventje.
Toch had hij nog een beetje hoop. Was bet niet
best mogelijk, dat de dokter zgn geheim geraden
had en nu naar de meest zachte bewoordingen zocht,
om hem zijn medelijden te betuigen.
„Ik wou je zeggen, Bultitude, zei de dokter op
eens, en zgn woorden deden Paul den moed in ae
schoenen zinken, dat ik hoop, datje dezen keer met
beter voornemens teruggekomen bent. Je hebt je
besten vader den laatslen tijd al heel wat last ver
oorzaakt. Je weet niet, hoeveel verdriet een lastige
jongen zijn vader aau kan doen."
„Ik zou deuken, dat ik daar uog al over kan mee
praten", dacht Paul, maar hij hield zijn mond.
„Ik hoop. dat hij goed gezuld is? Zoo'n beste
vader, zoo'n edele man."
Op ieder ander oogenblik zou de heer Bultitude
zich gestreeld gevoeld hebben door dergelijke lof-
tuiging, maar hij begreep, dat ze hem nu niet aan
gingen. Nu was Dick het, die zoo'n edel hart had
en bg voelde zichzelf nog minder goeie-vader-aebtig
dan hg er uitzag.
„Ik kreeg in de vacantie een brief van bem, ging
dr. Grimstone voort, een bijzonder vriendeljjkeu
brief: uit ieder woord kon men lezen hoe bezorgd
hg steeds over je is, hoe goed hij 't met ze voor heeft."
Paul stond zoo ongeveer verstomd. Hij herinnerde
zich wel geschreven te hebben, maar van „een bij
zonder vriendelij ren brief was geen sprake geweest,
want hij had alrefen maar 't schoolgeld gestuurd en
een paar woorden eraan toegevoegd.
„Maar en dat is 'tnou juist, wat ik je zeggen
wilde, Bultitude, hjj heeft je niet op een blinde
manier lief. Eu ^ijj heeft me dan ook gezegd, dat
ik je moet straffen, wanneer je van het pad der
deugd afdwaalt. Eu daar zal ik me aan houden ook."
Een paar minuten geleden scheen het Paul de
makkelijkste zaok van de wereld om dr. Grimstone
mee te deelen, in welke benarde omstandigheden
bij zich bevond.
(Wordt vervolgd.)
