Zaterdag 10 Juni 1905. No. 5666. 54e Jaargang. Eerste Blad. Feuilleton. DICK BULTITUDE. FIRMA A- H VAN CLEEFF te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 rpaanden f\. iranco per post /'4.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel moer 10 cent. Logale-, ofiicieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels/" 1.25; elke regel meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 40 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseorkosten in rekening gebracht. KORTEGRACHT9 Telephoon 19. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Theorie en Praktijk der Vrijzinnigen. In de vrij goed bezatte zaal van „Amicitia" werd gisteren door de afdeeling der 8. D. A. P. onder voorzitting van de heer K. van 't Veer een openbare vergadering gehouden, waarin de heer J. E. W. Duijs van Amsterdam als spreker optrad met het onderwerp: „Theorieen Praclijk der Vrijzingen". Nadut de voorzitter de vergade ring geopend had, begon de heer Duijs met de herrinnering aan de vergadering der anti-revolu tionairen van eenige weken geleden, waarin mr. Sybrandy als spreker optrad en spr. debatteerden. Scherp geestelae spr. het politieke schijn-christen- dom dat, zooals oa. door „de Standaard" ge schiede, „een Sujet" als mr. Sybrandy, hand haafde, als een der beBte propagandisten der „christelijke beginselen". Het bederf der christe lijke partijen moet wel groot zjjn; want al heeft men mr. Sybrandy in Rotterdam den bons ge geven, in Veendam en Appingedam handhaaft men hem. Even fraai maakt het de heer Goossens. die van een brochure van de hand des heeren Duijs de betrouwbaarheid in twjjfel trok, op grond dat daarin de stemming des heeren Pasatoors over legeruitgaven onjuist zou zyn voorgesteld. Hetgeen onwaar is. De heer Pasatoors stemde tet tweemalen, tegen en de derde maal nadat het beginsel aangenomen was, v66r de nitgaven Zulks staat in de brochure overeenkomstig de waarheid vermeld. Spr. acht het voor ziob en de rijnen een eer buiten de zedeljjke gemeenschap wet dergelijke men8chen te staan en aanvaarde gaarne het woord „paganist" als een «eretitel. Overgaande tot het onderwerp van den avond sprak ae heer Duijs ongeveer als volgt De verkiezingsstrijd, die dit jaar zal worden gestreden, zal er een zün die met meer felheid en hevigheid zal worden gevoerd, dan in ons land sedert jaren plaats vond. Dr. Kuyper heeft met zijn brutale machtspolitiek de partijhaat zoo fel aangewakkerd, de politieke hartstochten zoodanig ontketend, dat de Bcherpte van den aanstaandeu stembusstrijd zonder weerga zal zijn. Zoolang dr. Kuyper echter zijn macht nog Blechts enkel misbruikte tegenover de arbeiders klasse, vernam men van Vrijzinnigen kant niet veel. Alles verkeerde daar in doodslaap. Eerst sedert den laatsten tijd van dr. Kuyper's re geerperiode zijn ook deze vakken geworden, dank zij het feit dat men „de teologisehe vuile vin gers van het politieke namaak-ohristendom" ook ging gebruiken om „ook enkele heilige huis jes der Vrijzinnigen te gaan beduimelen". Spr- wees daarbij op Onderwijswet en Tarief- wet Voor do •arbeidersklasse aldus spr. dreigt er echter een groot gevaar. Namelijk van in het z. g. anti-olericale kielzog worden mede- ia „2fco Coker (Coker droeg een blauwe das) zei dr. Grimstone, je ljjkl dus nog in meer opzichten be halve je domheid op een ezel. Je schopt eeD jon gen, die niela doet, als een kangaroe. Weet je wat? Schrijf maar eens alles watje in BuflbusNatuurlijke Historie over deze twee dieren vindt, twaalfmaal uit en breng me dat morgenavond. Ais ik ongetemde ezels bh me in huls krijg, dan zal ik ze dresseeren óok 1" Zes paar nijdige oogen werden gedurende de ver- dere reis op den onschuldigen Paul gerichtuitingen van verontwaardiging werden gehoord en dreigemeu- ten van wraak, alles onder 't geratel dar tunnels door. Maar degeen, wien het betrof, boorde niets; bij verheugde zich erover, dat zjjn houding de goed keuring van dr. Grimstone wegdroeg en bgna kwam bij tot het besluit, maar te zeggen, wie hjj was. Eindelijk hield de trein stil. Paul stapte uit met de anderen en liep naar den bagagewagen, waar hjj. in de koud? luoht staan bleef bij koffers en pakjes „Ik soa hem wel graag shoe vertellen, als hj) 't maar niet zoo druk bad, daoht hijmaar 'ik zal zien met bem alleen in een rijtuig te komen en dan komt dezaak wel in orde, eer we thuis zijn." Dr. Grimttone scheen nn niet erg geneigd vertrou welijke ssngelegenheden san te hoorau. Ér waren geen rijtuigjes aan 't station, iets, dat bsm eeu per soonlijke beleediging scheenby sprak zün veront waardiging tegen den stationschef uit. gesleept. Wat toch is het geval De leuze „geloof tegen ongeloof" door de clericaleu par tijen zoo valschelijk aangeheven beleekent in de prnktyk dat, men ocder de benaming van „Geloovigen" op staatkundig gebied samen voegt zoowel do meest vooruitstrevende Demo craten, als ook de meest conservatieven. Het gevolg daarvan is, dat de vooruitaUevenda niet vooruit kan wegens zijn conservatieve metgezel, en er op sociaiil gebied voor de arbeiders niets wordt gedaan. Deze 4 jaren zijn het meest tref fende bewijs daarvon. Maai al protestoeren de Vrijzinnigen in theorie eveneens als de soc. dcm. tegen de valschheid dezer antithese, dit neemt niet weg dat zij hem volgens spr. in de practijk toch blijkbaar aanvaarden. Want ook dat ziet men thans samengaan meest den vooruit- strevenden democraat met den meeet conservatieve ongeloovigen. Die ongeloovige Democraten zullen als het hun mocht gelukkon dr. Kuyper te doen vallen .eveneens hun geslagen zjjn in hun actie ten bate der arbeider?. Prof. Treub zal dan blij Ken een pagnnistische Dr. Kuyper te worden. Al is immers wel of ficieel een huwelijk tusschen den heer Honden mej. Unie gesloten op 21 Januari j.l.. ook do Oud-Liberalen doen aan deze Vrijzinnige concen tratie mene. „De Nieuwe Couraut van 20 Pebr. jl. deelde mede dat alleen op het kiesreoht- vraagstuk, het overleg was afgestuit. Het heet dat de ond-liberalen (dut zijn in onze Tweede Kamer mannen als b. v. Prof. v. d. Vlugt, Hennequin, Tijdemun, Roëll, Mees, Karnebeek, Van Styrum en Van Foreest en ook het bekende Eerste Kamerlid Mr.Ö. van Houten) vooral van vrijzinnig-democratischen kant kan men het nog al eena vaak met ophef hooren verkondigen „Zie je wel, die doen toch maar niet met ons meewij zjjn hun toch maar te vooruitstrevend." Het is, om zulk een vryziunig dcmocratischen uitroep op zijn juiste onwaarde te kunnen schatten, wellicht niet ondienstig hier eens even weer te geven wat o. a. de Nieuwe Courant (het bekende orgaan dor oud liberalen on Twentscho grootindustrieelen) op 0 Februari j.l. van die concentratie zeide. Na er flink op gesnoefd te hebben hoe krachtig de oud-liberalen in de Kamer de regeering steun den en medehielpen bij het onrechten der arbeiders tijdens de stakingsdagen in 1903, gaat dit blad als volgt verder„Anderzijds wist de „oud-liberale Kamergroep de goede verstand houding met de vrijzinnigen in de Kamer to „bewaren en naar verluidde werd ook met baar „overleg gepleegd omtrent het gezamenlijk pro- „gram, waarmede Liberale Unie en Vrijzinnig „Democratische Bond op 21 Januari j. 1. zijn „voor den dag getreden. Op het blanco artikel „80 is dit overleg ten slotte afgestuit." Indien „ten slotte" alleen de kiesrechtkwestie nog de vrijzinnig-democraten van de oud-libe ralen scheidde en het sooiale program overigens geen beletsel voor de coalitie zou zjjn geweest, workelyk dan is het met de democratie van de vrijzinnig demooraten al ver heenl Op het gebied der Sec. wetgeving schijnen dus alle vrüzinoigeu bet eens te zijn geworden Wat te denken b.v. van een samengaan dezer, partyen als we on? nog eens herin noren, dat de leden der vryzinnig-demoncrntisohe club zich iudortyd reeds boleedigd on gecompromitteerd j uchlten, toen Prof, Treub hen eens noemdo „de linkerzijde der liberalen" Prof. Treub wns toen nota bene genoodzaakt in het Sociaal Weekblad van 21 Januarie 1899 daarvoor zijne verontschul digingen aan te bieden, doch oischte dat de vrijz.-democraten „in de verkiezingsdagen hare betrekking tot do liberale partij dan ook even buslist zouden afwijzen als ze dit thans deden". Zes jaar later, juist op den verjaardag van dit excuus, werd de „vrijzinnige concentratie geslote De ontzettende ufkeer die dc arbeiders tegen dr, Kuyper eo dient partij wegens hun wanbe heer zijn gaan voelen, zou hen echter wel eens er toe kunnen brengen uit pure Kuyper-vrees op <le Vrijzinnigen te gaan stemmen. Ons land is besmet met eene geweldige „Kuy- por-tualaria", „ooals Spr. het uitdrukte. Eenige socialistische Kininepillen zyn hoogst no odzakelijk. i overgaande tot eene bespreking van het con- contratieprogram der Vrijzinnigen, komt spreker allereerst tot de onderwijskwestie en stelt de f Soc dein. eischen daaromtrent tegenover die der andere partyen. Het ooncertratie progam bevat de niets ge zegde algemeenheid „met handhaving van de openbare school, verheffing van hot peil van het volksonderwys in rijn vorschillende vertak kingen. De sociaal-democraten eischen op het gebied van onderwijs en opvoeding niet alleen vorhoo- ging van het peil van het onderwys, maar boven den scboolvoeding en kleeding, schooltuinen schoolwandelingen en reizen, een zevende leer jaar, verplicht herhalingsonderwijs, verkorting van den arbeidsdag tot 8 of 6 uur voor jonge lieden van 14 tot 18 jaar. Dit zijn alle eischen niet alleen gesteld reeds uit een algemeen men- schelyk oogpunt, maar ook omdat de sociaal democraten in het goed onderlegd zijn der ar beiders een steun vinden in onze strijd. Iloe helderder de arbeiders denken, hoe eerder de socialistische gedachte in hunne hoofden zal postvatten. Volgens de bezittersklasse heeft het onderwijs uiteluitend ten doel het arbeiderskind juist zooveel te leeren als voor de vervulling van zyn rol in het productieproces en van zijn plichten als staatsburger (belasting betalen en soldaat worden) noodig is. En waren het andoren dan liberalen, die de standenscholen le 2e en 3e klasse hebben opge richt Reeds als kinderon dient het den arbei ders le worden ingeprent, dat ze van ander al looi zyn dan de rykeren, niet waar! En dan durven de liberalen, vooral op z. g. nationale feestdagen nog nog spreken over do volks „een heid I" Achtereenvolgens worden eenige Btomniingen de onderwijskwestie betreffende, behnndelde en besproken. Op 22 Maart 1900 stelden de soc.-dom. voor, „Het is een schandaal, zei hjj. Geen rijtuigen aan den treint Mjjn school begint vandaag weer en nu zjjn er waarachtig uiet eens rjjiuigen om de jongens af te halen. Niet eens een omuibus zelfs. Ik sal er rapport van maken. Laat er iemand onmiddellijk om oen vigilante gaan. Jongens gaan jullie naar de wachtka mer, tot ik bjj je kom. Wacht eens we zjjn met te veel voor 66i\ rjjluig. Cokes, Coggs, zegt laat eens bjjken, ja ijj Bultitude jullie weten allemaal den weg Loopen jullie vast vooruit en zegt aan injjnvrovw, dat we in aantocht sjjn. Den heer Bultitude was misschien meer verlicht dan teleurgesteld door dit voorstel, dat hem verhiu- derde, zjjn voornemen ten uitvoer te brongenmaar als lij) gezieu had, hoe triomfantelijk Coker aan Coggs een por in de sjj gaf, dan zou bjj er misschien wol wat op tegen hebben, alleen in hun gezolsohap te moeten verkeeren. Nu dacht hjj er zelfs aan, hou tot zjjn vertrouw- den wie ben. maken. Ze zullen goedo getuigen tjjn, dat ik ik dau ook «oor hen zjjn mag, Diok niet Ën hjj wandelde vroolijk over de brug tussohen een paar houten paaltjes door, waarover men ge makkelijk zjjn nek kan breken en stapte hetpleiu op wa.tr de andore jongens zich bjj hem voegden. Na wat fluisteren staken ze beiden hun arm door den rijnen. „Zoo, zei Paal, denkend eens leuk pret met hen te hebben, daar zijn jnllie weer, hè jongelui, De vacantie is nou om I Werk maar trouw, zoolaug je jong bent en dan genadige hemel, jullie loopen me do beenen uit bet ljjf. Hun toch op; ik beu niet meer zoo jong als ik vroeger was." „Grim kan ons hier niet zien, wel Coker? zei Coggs, toen ze een eind ver waren. „Wel nee!" antwoordde Cocker. om in die gevallen, waar gebrek aan voeding of Id ceding oorzaak is van ongeregeld schoolbozook of het kind verhindert in voldoendo mate hot onderwijs te volgen, alsdan voor te schrijven, dat het gemeentebestuur hierin dan zou voor zien, volgens een nader vast to stellen regeling, waarbij het Rijk do/.o kosten weder nan do ge meenten zou vergoeden (en daarvoor aan do christelijke bizondero scholen subsidie te geven. De liberale „vorhettors van het poil van hot „vofi«"onderwij3" (I) stoindon zoo goed als allen tegen. Zelfs de vrijzinnig-democraten Kcrdjjk, Held en Drucker konden niet van zich verkrij gen het onderwjjs voor het arme schoolkind op deze wijze vruchtbaarder te maken. Dat silo clericalen tegen steraden, behooft gcon betoog. Deze bevonden zich natuurljjk mot oud-libe ralen als éen grooto conscrvntiovo hoop ondor de tegenstemmers. Och, 't Is immers maar voor het arme schoolkind. Het voorstel der soc.-dem. dat het rjjk zou zorgen voor het onderwijs van kinderen, waarvan de ouders geen vaste woonplaats hebbon (schip pers enz.) en dat zjjn er moor dan 3000, word verworpen met 80 tegen 7 stemmen I Als tweede punt op het program der „vrijzin nigen" treffen we aansociale horvormingen verzekeringswetten, waaronder in het bijzonder de verplionto invaliditeits- en ouderdomsvorze- kering met geldelijke bydrago van den Staat; herziening dor armenwet, wuarbjj do oponburo armenverzorging niet blyft uitsluitend politiozorg. Alweer eerst de opmorking, dat ook hiermodo niets gezegd wordt. Men wil sociale hervormin gen en verzekeringswetten. Goed, maar wat voor soort Verzekeringswetten van bet allooi als het schandontwerp dat dr. Kuyper onlangs indiende op de ziekte Waarbij de arbeiders (God betere hetV, van de kosten mooton betalen, waarbij juist zijdie het meeat behoefte hebben aan voor ziening, de losse werklieden worden uitgesloten enz. enz. Deze paragraaf zegt daaromtrent niets^ Gaan wjj ter schole bij do praktijk: Do „vrijzinnigen" zijn vooratanders van vor- zolceringswetgeving. Maar toen o. a. desoodem. op 3 November 1899 bjj do behandeling eer On gevallenwet vooratellen om ook do landarbeiders on do arbeiders bij de veehouderij, tuinbouw en boschbouw op te nemen onder de gunstige be palingen der ongevallenwet, stemden er liefst 22 liberalen en vryzinnig-democraten tegenWe noemen van hen slechts de heeren Forf, Lely. Van Ranlto, Beaufort, Borgoslus, Smoonge. Toen or werd voorgesteld om do arbolaers als uitkeering 90 pCt inplant» van 70 pCt van hun loon te geven by een ongeval, wera dit voorstel verworpen met 59 tegen 14 stemmen. Toen men voorstelde om do werkgevers te verbieden de ongevallen premie te verhalen op op het loon der arbeiders stemden o.a. de „vrij zinnigen" Visser, Bastert, van Diense, De Beaufort, Lelv, Karnebeek, Tijdeman, Goekoop- Mees, Ver- hoh, Vcegena ou anderen daartegen. Ook de 'vrijzinnig-democraat l'ijnaoker Hordijk! Ook behandelde spr. terloops het arbeidscon tract dat ook nog nu do verbetering, omutnn.- „Dan is 't good. Luister oeus. Bultitude, vrosgor was jo eeu goeie vent, al deedt je ook wel oeos J;ekke dingen. Voor we verder gaan, wat tueende e wat dat alles, wat je straks gedaan hebt I" „Want, viel Coker in, als ze je gek gemaald heb' beu aan je hoofd in een vacantie (je ouwe heor is immers zoo'n lastige!] zeg 'i dau maar on we zullen je geen kwuud doen." „Ik hjj was altijd een beate vader, stotterde Paul. Maar wat willen jullie dan toch vau me we ten „Nou, waarom moest je dan zoo klikken van dat lekkers?" vroeg Coker. „Ja, en 't dadelijk overbrengen, toen iojoovontjca trapte? voogdo Coggs er aan toe on aan Grimstone vertellen dat die oieuwe jongen griondo. Ik vraag je, wat is daar voor mop au? Ii dat nou somsgrap- pig? „Je veronderstelde toch niet, dat ik maar kalm zou blijven zitten en dat ellendigo luohtjo, van jul lie vuile pepermunt rustig verdrageu. Daoht jo dat? zei mijnheer Bultitude. Waarom zou ik 't mot zeg gen, als een jongen me vervoolt door te snuiven of me tegen myn enkel schopt. Zeg me dal liovor eens. Stel, dat mijn buurman er een akeligon hond of een rookenden schoorsteen op na houdt, moet ik dat dau maar zoo rustig Maar zijn argumenten, hoe overtuigend zo voor Paul ook waren, werden onderbroken door oon har den pats van Coker op Paul's rug; „Jou schooiert, schreeuwde Paul. ik zou jo er voor kunnen ouuklageu. Eou oude man, als ik ben Maar daarop deed Coggs 't zelfde als Coker, alleen een beetje harder nog. „Nou laatst ben jij wel om zoo'n kle ntghetdgaan veohlén, Bultitude, riepen ze allebei, als om zich zelf vrjj to pleiten, dat ze met hun kastijding Aoort- n-:»! jo 'tmisachion in 'tvorvolg wel lachen, zei Coker. Kijk eens! We zullen Jo nog een kansje laten. Dat overbrengen van Jou ia goed voor Chaw- nor, Chawnor zou zoolets kunnen uoeu, zonder dat we or vorder op in zouden gaan, maar die is een grooto joDgon. Van Jou kunnen we 't niet verdragon. Wil je ods op je ons op je woord van nor beloven, dat je woer do zelfde vun vroeger wordeu zult?" Maar mijnheer Bultitude, hoe bjj ook naar ruit en vrede vorlangdo, vreesdo zoor iets te zoggen of te doen, waardoor mou in 'tidee kon verstorkt wor deu. dat hjj do schooljongen was, dleu hjj leek on bjj bad ook goon taot om dcu goeion toon logou, de ituderon aan le slaan, „Je begrijpt mo niot, bracht hij flauwtjoe in't mid den. Als ik je toch maar vertellen kon - „O, we hebbon goon mooie woordon noodig, mi Coggs. Ja of noe. Wil jo ons beloven, daouwoDick weor te zijn?" „Ik wou, dat ik het kou. zei do arme münhoor Bultitude muur ik kan uot!" Hoel goed dan, zoi Coggs vastberaden, dan zullen wo jo moeien pijnigen. Coker, wil jij do eono hand vastpakken, dan zal ik hem oone laton (ten, höe ze gorstosulker maken!" Eu hij gaf «on verklaring vau dezen Uk van nij verheid, door Paul's rechterarm rond en rond te draaien tot hjj er bijna van uit het lid was, tor#ijl Coker zjju linker nam en die kuoep en beuldo lot Paul om gonado schreeuwde. Ten laatste kon deze 'tniet moer uithouden en rukto zich van zjjn kwelgeesten loahjj liep op een holletje don eenzamen weg af naar hot huis van dr. Crlmstono, dat hjj nog vau vroegere fcozooken kende. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1905 | | pagina 1