i 1905.
No. 5676.
54e Jaargang.
Feuilleton.
DICK BULTITUDE.
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
iranco per post f 1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-,
oflicieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels f 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT9
Telephoon 19.
KENNISGEVING.
Examen Hulp-keurmeester.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT;
brengt ter algemeene kennis, dat eerlang te Rot
terdam van Rijkswege gelegenheid zal gegeven wor
den tot het afleggen van een openbaar examen ter
verkrijging van eeu diploma van Hulpkeurmeoster
van vee en vleesch.
Het tjjdatip wanneer en de plaats waar voornoemd
examen zal worden gehouden, zullen nader worden
bekend gemaakt.
Zij, die tot gemeld examen wenschen te wordeu
toegelaten moeten daarvan vóór Lü Juli a.s. schrif
telijk en portvrij opgave doen aan den Voorzitter
der examencommissie, d*. H.REMMELS te 's-Gra-
venhage, onder overlegging van het bewijs
a. hetzy, dat zij den Rijkscursus in vee- en vleesch-
keuring, welke thans te Rotterdam worden gehouden
volgen
b. hetzij dat zij op 25 April 1905 sedert ten minste
1 jaar werkzaam waren bij een Rijks- ofGemeente-
lijken vee- en vleeschkeuringsdienst en den leeftijd
van 23 jaren bereikt hebben.
Amersfoort, 8 Juli 1905.
De Burgemeester van Amersfoort,
WUiJTIERS.
Eeu en ander
over het Postwezen
in vroeger dagen.
Dat een goed ingericht postwezen nauw
verband houdt met veilige en goed onder
houden wegen blijkt duidelijk uit de geschiede
nis der posterijeneerst wanneer dealgemeene
veiligheid grooter wordt, breidt zich bet
brievenvervoer uit de naderen we meer en
meer den gunstigen toestand, waarin zich de
hedendaagsche post bevindt.
Het behoeft ons dan ook niet te verwon
deren dat, toen na de roemruchte regeering
van Karei den Groote, de prachtige oude
Romeinsche hierwegen bedolven raakten onder
'tstof van de middeleeuwen en er van een
veilig verkeer geen sprake meer kon zijn,
ook het verzenden van brieven aan allerlei
bezwaren was verbonden.
Van middelen en wegen, die in dezen tijd
in ons land gebezigd werden tot het over
brengen der briefwisseling, is weinig met
zekerheid bekend. In bijzondere gevallen zal
zooals dat ook in andere landen plaats had,
gebruik zijn gemaakt van expresseboden te
paard of te voet, verder van toevallige gelegen
heden, die zich aanboden, zooals het mede
geven van brieven aan marskramers, monniken
en pelgrims. De eerste instellingen, die eenigs-
zins aanspraak kunnen maken als zich te
belasten met brievenvervoer, aangezien zij
hier en daar geregeld waren door plaatselijke
keuren, waren de zoogenaamde bodenscbappen
Waarschijnlijk ontstonden zij in de 14de of
28.)
Woensdag was een halve vrije dag in Grichton
House en al spoedig na bet middagmaal stapte Paul
met de overige jongens in optocht naar het voetbal
veld. Ze wandelden twee aan twee, Chawner en drie
der oudere leerlingen aan 't hoofd met den bal en
de goal-palen. De heeren Blinkhorn en Tinkler vorm
den de achterhoede.
Bultitude liep met Tom Grimstone, die, na zijn buur
man een poosje van terzgde aangekeken te hebben,
zjjn nieuwsgierigheid niet langer bedwingen kon.
„Zeg Dick begon hjj, wat is er met je aan de band
tegenwoordig
„Ik heet geen Dick, zei Paul stijfjes.
„Wat doe je toch vreemd, zei Tom; maar zeg
eens wat er aan hapert?"
„Dus je ziet 't verschil, heusch waarMerk je de
verandering op?,'
„Nou! zei Tom met nadruk, je bent als iemand
terruggekomen, waarmee geen huis te houden is.
De andere jongens vinden 't niks plezierigzc zullen
je er van laten lusten als je niet oppast, Je praat
ook zoo heel anders, gtng Tom voort, je gebruikt
zulke mooie woorden en je bent altijd nijdig. Kom
we waren altijd zulke goede maatjes vertel
me eens, is 't weer een van je streken
„Strekenzei Paul, ik ben nog al in een mooie
stemming voor grappenmakergen. Nee dat is 't niet!"
„Misschien is je oude heer weer erg ploertig op-
15do eeuw het eerst in Duitsehlaml en wedden
zij in deze landen nagevolgd. Aangezien de
personen, die daaraan verbonden waren, koop
mansboden werden genoemd, blijkt uit deze
benaming reeds, dut genoemde inrichtingen
hoofdzakelijk, zoo niet alleen, ten behoeve van
den handel in het leven warea geroepen. In
verschillende koopsteden met name te Amster
dam, bestonden in 't laatst van de 16 ie eeuw
dergelijke bodenscbappen. De dienst tusschen
Amsterdam en Hamburg werd o.a. uitgevoerd
door 12 boden, waarvan 6 te Amsterdam en
6 te Hamburg waren gestationneerd. In vol-
komener en uitgebreider vorm waren zij
geruimen tijd de eenige inrichtingen, die de
schriftelijke betrekkingen met het binnen- en
buitenland onderhielden.
Naast de bodenschappen ontstonden in de
17de eeuw de postkantoren, die, beter inge
richt, er op uit waren meederen spoed en
veiligheid aan het brievenvervoer te verzekeren
al maakten zij voor bet vervoer ook gedeelte
lijk gebruik van de vervoermiddelen en het
personeel verbonden aan de bodenschappen.
Overigens stond ieder postkantoor op zich
zelf en correspondeerden zij op bepaalde
landen en plaatsen, waarnaar zij in den regel
den naam droegen, zooals: Het Harnburgsche
het Keulscbe, het binnenlandsche, enz. Boven
dien bestond nog gelegenheid tot brie ven-
verzending met markt-, veerschippers of op
zich zelf staande brievenbodeo. In den Haag
Dordi, en nog eenige andere steden werden
ook dergelijke kantoren aangetroffen. Sommige
daarvan strekten hunne rechten mede tot
andere plaatsen uit, hetgeen o.a. te Enkbuizen
het geval was, alwaar door bet postkantoor
te Hoorn een commies werd aangesteld.
De titel van postmeester dateert eveneens
uit de 17de eeuwsommige van deze titularis
sen bekleedden deze betrekking voor ver
schillende steden gelijk. Zoo was b. v. de
postmeester van Gouda tegelijkertijd beheer
der van het kantoor te Tilburg, en die van
van Gorinchem tevens van dat te Eindhoven.
In den regel waren de eigenaars van post
kantoren particulieren, slechts zelden waren
zij door de stedelijke regeering opgericht.
Waar dat, zooals te Utrecht en later te
Rotterdam, wel het geval was, kregen de
winsten, die uit de onderneming getrokken
werden eene bizondere bestemming.
Te Utrecht werden die baten aangewend
ten voordeele van de armen, terwijl daaruit
te Rotterdam aan de predikanten een extraatje
van f 100 's jaars werd toegelegd.
Langzamerhand geraakten vooral in de
Hollandsche steden de posterijen in handen
van voorname regeeringsfarailiën, hetgeen
getreden en ben je daardoor van streek.''
„Ik verzoek je niet op die wijze in mijn tegen
woordigheid van hem te spreken, zei Paul.
„Nou, bromde Tom, laatst zei je zelf óok wel zoo
iets. Ik geloof waarachtig, dat je je vader nadoet."
„O! zei Paul, hoe kom je daarbij?"
„Wel je hebt precies de manieren van hem, zooals
hg ze had, toen hjj je hierheen bracht. Zeg weetje
wat ma van hem zei, toen hg weg was?"
„Nee, zei Paul. Je moeder scheen me een aardige
zachte vrouw toe als ik dat tot den zoon zeggen mag.
„Nou, ma zei, dat je vader je hier net achterliet
zooals de menschen weieens parapluies op schil-
derijententooustellingen laten staan, en ze geloofde
dat bij een grooten geldzak in zijn lichaam had in
plaats van een hart."
„O 1" zei Paul woedend hij had mevrouw Grim
stone een beteren smaak toegekend, Zei je moeder
dat werkelijk? Bepaald heel aardig ha ha! Hij
zou 't zeker leuk vindeD, als hij wist, boe ze over
hem dacht."
„Vertel 't hem en kijk eens wat hg zegt, stelde
Tom voor; hg is erg lam tegen je, is 't niet een
eobte beul 5"
„Als men een beul is, wanneer men van deu
ochtend tot den avond zwoegt om een goede op
voeding te kunnen geven aan ondankbare kinderen
ja, dan is bg het,"
„Grut, nou trek je partij voor bem, zei Tom. Ik
dacht, dat je 't zoo kwaad bij hem hadt. Hij wou
immers nooit hebben, dat jullie thuis gekheid maakte
en hg nam je nooit mee naar pantomimes?»
„En waarom zou hij, vraag ik, waarom? Waarom
moet een mensch uit zijn raakkelgkeu stoel na eeu
welverdiend maal opgejaagd worden om naar een
benauwde schouwburg te gaan en daar op den tocht
te zitten en naar zoo'n ding te kijken, wat ze tegen
woordig een panloniime durven of believen te noe
Neen, in mijn jongen tijd, toen waren er nog
soms dooi' uitkoop van vroegere bezitters
plaats had. De post was dus blijkbaar reeds
eene voordeelige affaire geworden, met de
gemakkelijke voorwaarde voor de onderne
mers, dat zij in de eerste pl ia'ts voor de
portemonnaie zorgden en zich over zorgvuldige
exploitatie en billijke vastelling van tarieven
allerminst het hoofd behoefden te breken.
Gunstige uitzonderingen op dezen regelbehoo-
ren echter te worden vermeld
Zoo komt onder de namen van regeerings-
familiën, die zich, wat betreft de goede uit
voering van den postdienst verdienstelijk
gemaakt hebben, aan de volgende eene eer
volle vermelding toe, n.l. Geelvink en Six te
Amsterdam, Clignett te Leiden, Twent te
Delft, van Assendelft, Dedel en Schuijlenburgh
te 's Hage.
De stedelijke regeeringen of particulieren
hadden voor sommige gewichtige postroutes,
bepaaldelijk die, welke op het buitenland
aansloten, uit den aard der zaak groote on
kosten te maken. Kleinere aan een bepaalde
lijn gelegen kantoren betaalden volgens ge
maakte overeenkomsten voor het recht om
gebruik te maken van de vervoermiddelen
en wegen. Dat hunne bijdragen in verhou
ding tot de kosten niet groot waren, blijkt
uit het feit, dat ze ui zeer stiefmoederlijk
werden behandeld, hetgeen door het volgende
staaltje wordt bewezen.
Het Texelsche kantoor te Amsterdam on
derhield een rit naar den Helder en van
daar per schuit naar de reede van Texel, in
dien tijd zooals bekend de aanlegplaats voor
de in- en uitgaaude schepen.
Bij zijn tocht uit Texel gaf het rit onder
weg geen brieven aan de Noordhollandsche
af om te voorkomen, dat zeetijdingen daar
eerder bekend zouden worden dan te Am
sterdam eerst bij den terugkeer uit de mach
tige A mstelstad werden de dépeches aan die
kantoren bezorgd en liet mea de geadres
seerden nota bene nog bet port betalen over
de noodelooze afstanden, die de brieven
hadden afgelegd.
Als voornaam vereeügingspunt, van waar
uit 5 verschillende postritten met vertakkin
gen ook naar bet buitenland plaats hadden,
komt bet kantoor te Alphen in Zuid-Holland
in aanmerking. Genoemde inrichting behoor
de aan eene Vereeniging van de voornaamste
steden in Hoilaud, waartoe ook Amsterdam
behoorde, ofschoon deze stad nog een afzon
derlijk kantoor te Alphen bezat. Uit 5 ver
schillende richtingen werden de brieveu in
genoemde plaats aangebracht en na gesor
teerd te zijn, verder gezonden. Aan het ver
voer werd bizondere zorg besteed, terwijl
pantomimes. Ik beb ze gezien
De eenen jongen na den ander kwam met zijn
eisch naar voren, Een had er een tienstuiverstukje
gegeven om daarvoor een muis ie krijgen met een
vlek op deu rug, en twee anderen hadden witte
muizen gekocht. Met het geld van Porter meege
rekend, was 't vijf schilling in 't geheel, Paul's heele
kapitaal op de wereld dus, zijn eenig redmiddel tot
ontkomen
De heer Blinkhorn zag geen reden waarom het
geld niet dadelijk betaald zou worden.
„Geef me al het geld, dat je bij je hebt, Bultitude
zei bg, en ik zal al je schalden voldoen, zoover dat
mogelijk is,"
Paul greep krampachtig zgn arm.
„Nee", riep hij heescb, dat niet! Doe me dat niet
aanIk ik kau ze niet- betalen, nu nietZe
kunnen dat niet begrijpen. Als ze mjj den tijd
maar laten, dan zullen ze hun geld dubbel terug
krijgen, wagens vol konijnen, de beste konijnen, die
men voor geld koopen kan. Als ze maar wachten
willen Och, lieve mijnheer, maakt me niet onge
lukkig 1 Ik kan nu niet betalen
„Ze hebben al lang genoeg gewacht, zei de heer
Blinkhorn, je moet ze niet betalen."
„Ik zeg u dat ik 't niet kan, schreide Paul; ver
staat u me niet Geen cent heb ik te gevenDie
ellendige Garuda-ateenWat zijn menschen toch
dwaas 1"
Toen, in zijn wanhoop deed hjj het domste wat
h jj doen kon. Hij wilde zich redden door te vluch
ten eu met een fermen stoot brak hjj door de jongens
heen, deu weg opbollend, die naar het station
leidde.
Dadelijk was de heele school hem op de hielen.
De arme man had in geen vijfentwintig jaar zooge-
loopen, zelfs niet toen Cogga en Croker hem achter
volgden op dien gedenkwaardigun Maandagavond,
maar ondanks alle pogingen kon hjj 't niet vol-
met het buitenland contracten waren geslo
ten, omtrent de wijze, waarop de briefwis
seling zou geschieden. De oudste betrekkin
gen met het buitenland bedoelden het aangren
zende Duitschland, waar de eertijds machtige
Hanzesteden reeds vroeg in nauwe connectie
met het kooprijk Holland stonden.
Bizondere vermelding verdient de post
dienst van het huis Turn en Taxis, dat in
Duitschland reeds in 1616 door keizer Mat
thias met het postbestuur was belast en in
1749 ook op Nederlandsch grondgebied dien
sten instelde in verbinding met een dage-
lijksch postrit van Maaseik (Limburg) op
Keulen en van daar naar Frankfort?, Neuren
berg, Regensburg en Weenen, vice versa. De
postillons waren in de Keizerlijke livrei ge-
kleetj, brachten tot aan Eindhoven en Gorcum
hunne pakketten, alwaar speciale postmees
ters te dien einde waren aangesteld. Het
kostte later veel moeite en onderhandeling
om van deze vrijwel opgedrongen diensten
af te komen, 't welk ten slotte door bemid
deling van onze gezant te Weenen gelukte.
De Staten van Holland namen daarna dan
dan ook een resolutie, waarbij vreemden
postillons het rijden op het grondgebied van
van dei» staat werd verboden.
Het bewijst wel de ernstig gevoelde be
hoefte aan samenwerking betreffende de in
richting van het brievenvervoer, dat bij het
aanvaarden van de regeering van Stadhouder
Willem deu IV in 1717, verscheidene steden
waaronder in de le plaats den Haag besloten,
de pesterij op te dragen aan dezen Vorst en
dat wei zonder eenig voorbehoud. De stad
houder stond haar echter weer aan het ge-
meene land af, zoodat van at dien tijd het
het recht tot oprichten van kantoren en het
verdere inrichten van dienst in Holland en
West Friesland aan den staat verbleef; ook
Amsterdam, dat aanvankelijk weigerachtig
bleef, s!ouf zich ten gevolge van persoonlijke
bemiddeling van den prins een jaar laler
bij de opdracht aan. Het overige land volgde
eerst een halve eeuw later bij besluit van de
Bataaf^che republiek, dat de posterijen natio
naal verklaarde.
Particulieren en steden werden behoorlijk
schadeloos gesteld; in Holland en West-
Friesland kostten deze vergoedingen den
Staat zes millioen gulden. Ook bet bestuur
van de Bataafsche republiek deed billijke
uitkeeringen bij het overnemen van den post
dienst in de overige deelen van hel land.
Dat het aldus monopoliseeren van bet brie
venvervoer aan de verwachtingen die men
daaromtrent koesterde beantwoordde, bleek
weldra door de uniforme inrichting der kan-
houden.
Chawner en Tipping hadden hem al heel gauw
bij zijn kraag eD brachten bem terug naar den heer
Blinkhorn, die voor altijd zijn goeden dunk van Paul
verloren had.
„Mijnheer, zei Chawner, ik voel iets in zjjn
zak, dat op een portomonnaie lijkt. Zal ik het er uit
halen
„Als bij weigert 't zelf te doen —ja, doe 't dan
maar," antwoordde de heer Blinkhorn.
Het was Dick's beurs natuurlijk; trots alle tegen-
sparteling werd ze Paul afgenomen en de inhoud
eerlijk ouder de scbuldeischers verdeeld. Het beurqe
kwam ledig bij hem terug.
Nu was alle geduld ten einde; bij smeet het ding
weg en liep heen in een toestand, die aan krank
zinnigheid grensde.
Weg van het veld! Wat kon het verlof daartoe
hem nu schelen. Hoe kon bij den afstand van meer
dan vijftig kilometer naar huis afleggeu, zondereen
cent op zak? Tien minuten tevoren dacht hij de vrij
heid nog zóo nabij en nu was de kans voorgoed
verkeken.
Niemand beklaagde hem; niemaud begreep hoeveel
hjj verloren had.
De heer Blinkhorn en de jongens keerden naar
hun spel terug. Sommige bleven de zaak bepraten.
De algemeene verontwaardiging over Paul's handel
wijze nam met ieder oogenblik toe.
Op eens werd er geroepen» o, daar heb je Grim!
eu werkelijk verscheen de groote gestalte van den
directeur aan 't einde van het veld.
De heer Bultitude haalde ruimer adem. Die komst
was een goed teeken. Do directeur zou vast in een
goed humeur zjjn en misschien vond hij wel den moed
hem zijn vreeseljjke ondervinding mee te deelen.
(Wordt vervolgd.)