i 1905. No. 5676. 54e Jaargang. Feuilleton. DICK BULTITUDE. FIRMA A H VAN CLEEFF te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\. iranco per post f 1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-, oflicieële- en onteigeningsadvcrtentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels f 1.25; elke regel meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. KORTEGRACHT9 Telephoon 19. KENNISGEVING. Examen Hulp-keurmeester. De BURGEMEESTER van AMERSFOORT; brengt ter algemeene kennis, dat eerlang te Rot terdam van Rijkswege gelegenheid zal gegeven wor den tot het afleggen van een openbaar examen ter verkrijging van eeu diploma van Hulpkeurmeoster van vee en vleesch. Het tjjdatip wanneer en de plaats waar voornoemd examen zal worden gehouden, zullen nader worden bekend gemaakt. Zij, die tot gemeld examen wenschen te wordeu toegelaten moeten daarvan vóór Lü Juli a.s. schrif telijk en portvrij opgave doen aan den Voorzitter der examencommissie, d*. H.REMMELS te 's-Gra- venhage, onder overlegging van het bewijs a. hetzy, dat zij den Rijkscursus in vee- en vleesch- keuring, welke thans te Rotterdam worden gehouden volgen b. hetzij dat zij op 25 April 1905 sedert ten minste 1 jaar werkzaam waren bij een Rijks- ofGemeente- lijken vee- en vleeschkeuringsdienst en den leeftijd van 23 jaren bereikt hebben. Amersfoort, 8 Juli 1905. De Burgemeester van Amersfoort, WUiJTIERS. Eeu en ander over het Postwezen in vroeger dagen. Dat een goed ingericht postwezen nauw verband houdt met veilige en goed onder houden wegen blijkt duidelijk uit de geschiede nis der posterijeneerst wanneer dealgemeene veiligheid grooter wordt, breidt zich bet brievenvervoer uit de naderen we meer en meer den gunstigen toestand, waarin zich de hedendaagsche post bevindt. Het behoeft ons dan ook niet te verwon deren dat, toen na de roemruchte regeering van Karei den Groote, de prachtige oude Romeinsche hierwegen bedolven raakten onder 'tstof van de middeleeuwen en er van een veilig verkeer geen sprake meer kon zijn, ook het verzenden van brieven aan allerlei bezwaren was verbonden. Van middelen en wegen, die in dezen tijd in ons land gebezigd werden tot het over brengen der briefwisseling, is weinig met zekerheid bekend. In bijzondere gevallen zal zooals dat ook in andere landen plaats had, gebruik zijn gemaakt van expresseboden te paard of te voet, verder van toevallige gelegen heden, die zich aanboden, zooals het mede geven van brieven aan marskramers, monniken en pelgrims. De eerste instellingen, die eenigs- zins aanspraak kunnen maken als zich te belasten met brievenvervoer, aangezien zij hier en daar geregeld waren door plaatselijke keuren, waren de zoogenaamde bodenscbappen Waarschijnlijk ontstonden zij in de 14de of 28.) Woensdag was een halve vrije dag in Grichton House en al spoedig na bet middagmaal stapte Paul met de overige jongens in optocht naar het voetbal veld. Ze wandelden twee aan twee, Chawner en drie der oudere leerlingen aan 't hoofd met den bal en de goal-palen. De heeren Blinkhorn en Tinkler vorm den de achterhoede. Bultitude liep met Tom Grimstone, die, na zijn buur man een poosje van terzgde aangekeken te hebben, zjjn nieuwsgierigheid niet langer bedwingen kon. „Zeg Dick begon hjj, wat is er met je aan de band tegenwoordig „Ik heet geen Dick, zei Paul stijfjes. „Wat doe je toch vreemd, zei Tom; maar zeg eens wat er aan hapert?" „Dus je ziet 't verschil, heusch waarMerk je de verandering op?,' „Nou! zei Tom met nadruk, je bent als iemand terruggekomen, waarmee geen huis te houden is. De andere jongens vinden 't niks plezierigzc zullen je er van laten lusten als je niet oppast, Je praat ook zoo heel anders, gtng Tom voort, je gebruikt zulke mooie woorden en je bent altijd nijdig. Kom we waren altijd zulke goede maatjes vertel me eens, is 't weer een van je streken „Strekenzei Paul, ik ben nog al in een mooie stemming voor grappenmakergen. Nee dat is 't niet!" „Misschien is je oude heer weer erg ploertig op- 15do eeuw het eerst in Duitsehlaml en wedden zij in deze landen nagevolgd. Aangezien de personen, die daaraan verbonden waren, koop mansboden werden genoemd, blijkt uit deze benaming reeds, dut genoemde inrichtingen hoofdzakelijk, zoo niet alleen, ten behoeve van den handel in het leven warea geroepen. In verschillende koopsteden met name te Amster dam, bestonden in 't laatst van de 16 ie eeuw dergelijke bodenscbappen. De dienst tusschen Amsterdam en Hamburg werd o.a. uitgevoerd door 12 boden, waarvan 6 te Amsterdam en 6 te Hamburg waren gestationneerd. In vol- komener en uitgebreider vorm waren zij geruimen tijd de eenige inrichtingen, die de schriftelijke betrekkingen met het binnen- en buitenland onderhielden. Naast de bodenschappen ontstonden in de 17de eeuw de postkantoren, die, beter inge richt, er op uit waren meederen spoed en veiligheid aan het brievenvervoer te verzekeren al maakten zij voor bet vervoer ook gedeelte lijk gebruik van de vervoermiddelen en het personeel verbonden aan de bodenschappen. Overigens stond ieder postkantoor op zich zelf en correspondeerden zij op bepaalde landen en plaatsen, waarnaar zij in den regel den naam droegen, zooals: Het Harnburgsche het Keulscbe, het binnenlandsche, enz. Boven dien bestond nog gelegenheid tot brie ven- verzending met markt-, veerschippers of op zich zelf staande brievenbodeo. In den Haag Dordi, en nog eenige andere steden werden ook dergelijke kantoren aangetroffen. Sommige daarvan strekten hunne rechten mede tot andere plaatsen uit, hetgeen o.a. te Enkbuizen het geval was, alwaar door bet postkantoor te Hoorn een commies werd aangesteld. De titel van postmeester dateert eveneens uit de 17de eeuwsommige van deze titularis sen bekleedden deze betrekking voor ver schillende steden gelijk. Zoo was b. v. de postmeester van Gouda tegelijkertijd beheer der van het kantoor te Tilburg, en die van van Gorinchem tevens van dat te Eindhoven. In den regel waren de eigenaars van post kantoren particulieren, slechts zelden waren zij door de stedelijke regeering opgericht. Waar dat, zooals te Utrecht en later te Rotterdam, wel het geval was, kregen de winsten, die uit de onderneming getrokken werden eene bizondere bestemming. Te Utrecht werden die baten aangewend ten voordeele van de armen, terwijl daaruit te Rotterdam aan de predikanten een extraatje van f 100 's jaars werd toegelegd. Langzamerhand geraakten vooral in de Hollandsche steden de posterijen in handen van voorname regeeringsfarailiën, hetgeen getreden en ben je daardoor van streek.'' „Ik verzoek je niet op die wijze in mijn tegen woordigheid van hem te spreken, zei Paul. „Nou, bromde Tom, laatst zei je zelf óok wel zoo iets. Ik geloof waarachtig, dat je je vader nadoet." „O! zei Paul, hoe kom je daarbij?" „Wel je hebt precies de manieren van hem, zooals hg ze had, toen hjj je hierheen bracht. Zeg weetje wat ma van hem zei, toen hg weg was?" „Nee, zei Paul. Je moeder scheen me een aardige zachte vrouw toe als ik dat tot den zoon zeggen mag. „Nou, ma zei, dat je vader je hier net achterliet zooals de menschen weieens parapluies op schil- derijententooustellingen laten staan, en ze geloofde dat bij een grooten geldzak in zijn lichaam had in plaats van een hart." „O 1" zei Paul woedend hij had mevrouw Grim stone een beteren smaak toegekend, Zei je moeder dat werkelijk? Bepaald heel aardig ha ha! Hij zou 't zeker leuk vindeD, als hij wist, boe ze over hem dacht." „Vertel 't hem en kijk eens wat hg zegt, stelde Tom voor; hg is erg lam tegen je, is 't niet een eobte beul 5" „Als men een beul is, wanneer men van deu ochtend tot den avond zwoegt om een goede op voeding te kunnen geven aan ondankbare kinderen ja, dan is bg het," „Grut, nou trek je partij voor bem, zei Tom. Ik dacht, dat je 't zoo kwaad bij hem hadt. Hij wou immers nooit hebben, dat jullie thuis gekheid maakte en hg nam je nooit mee naar pantomimes?» „En waarom zou hij, vraag ik, waarom? Waarom moet een mensch uit zijn raakkelgkeu stoel na eeu welverdiend maal opgejaagd worden om naar een benauwde schouwburg te gaan en daar op den tocht te zitten en naar zoo'n ding te kijken, wat ze tegen woordig een panloniime durven of believen te noe Neen, in mijn jongen tijd, toen waren er nog soms dooi' uitkoop van vroegere bezitters plaats had. De post was dus blijkbaar reeds eene voordeelige affaire geworden, met de gemakkelijke voorwaarde voor de onderne mers, dat zij in de eerste pl ia'ts voor de portemonnaie zorgden en zich over zorgvuldige exploitatie en billijke vastelling van tarieven allerminst het hoofd behoefden te breken. Gunstige uitzonderingen op dezen regelbehoo- ren echter te worden vermeld Zoo komt onder de namen van regeerings- familiën, die zich, wat betreft de goede uit voering van den postdienst verdienstelijk gemaakt hebben, aan de volgende eene eer volle vermelding toe, n.l. Geelvink en Six te Amsterdam, Clignett te Leiden, Twent te Delft, van Assendelft, Dedel en Schuijlenburgh te 's Hage. De stedelijke regeeringen of particulieren hadden voor sommige gewichtige postroutes, bepaaldelijk die, welke op het buitenland aansloten, uit den aard der zaak groote on kosten te maken. Kleinere aan een bepaalde lijn gelegen kantoren betaalden volgens ge maakte overeenkomsten voor het recht om gebruik te maken van de vervoermiddelen en wegen. Dat hunne bijdragen in verhou ding tot de kosten niet groot waren, blijkt uit het feit, dat ze ui zeer stiefmoederlijk werden behandeld, hetgeen door het volgende staaltje wordt bewezen. Het Texelsche kantoor te Amsterdam on derhield een rit naar den Helder en van daar per schuit naar de reede van Texel, in dien tijd zooals bekend de aanlegplaats voor de in- en uitgaaude schepen. Bij zijn tocht uit Texel gaf het rit onder weg geen brieven aan de Noordhollandsche af om te voorkomen, dat zeetijdingen daar eerder bekend zouden worden dan te Am sterdam eerst bij den terugkeer uit de mach tige A mstelstad werden de dépeches aan die kantoren bezorgd en liet mea de geadres seerden nota bene nog bet port betalen over de noodelooze afstanden, die de brieven hadden afgelegd. Als voornaam vereeügingspunt, van waar uit 5 verschillende postritten met vertakkin gen ook naar bet buitenland plaats hadden, komt bet kantoor te Alphen in Zuid-Holland in aanmerking. Genoemde inrichting behoor de aan eene Vereeniging van de voornaamste steden in Hoilaud, waartoe ook Amsterdam behoorde, ofschoon deze stad nog een afzon derlijk kantoor te Alphen bezat. Uit 5 ver schillende richtingen werden de brieveu in genoemde plaats aangebracht en na gesor teerd te zijn, verder gezonden. Aan het ver voer werd bizondere zorg besteed, terwijl pantomimes. Ik beb ze gezien De eenen jongen na den ander kwam met zijn eisch naar voren, Een had er een tienstuiverstukje gegeven om daarvoor een muis ie krijgen met een vlek op deu rug, en twee anderen hadden witte muizen gekocht. Met het geld van Porter meege rekend, was 't vijf schilling in 't geheel, Paul's heele kapitaal op de wereld dus, zijn eenig redmiddel tot ontkomen De heer Blinkhorn zag geen reden waarom het geld niet dadelijk betaald zou worden. „Geef me al het geld, dat je bij je hebt, Bultitude zei bg, en ik zal al je schalden voldoen, zoover dat mogelijk is," Paul greep krampachtig zgn arm. „Nee", riep hij heescb, dat niet! Doe me dat niet aanIk ik kau ze niet- betalen, nu nietZe kunnen dat niet begrijpen. Als ze mjj den tijd maar laten, dan zullen ze hun geld dubbel terug krijgen, wagens vol konijnen, de beste konijnen, die men voor geld koopen kan. Als ze maar wachten willen Och, lieve mijnheer, maakt me niet onge lukkig 1 Ik kan nu niet betalen „Ze hebben al lang genoeg gewacht, zei de heer Blinkhorn, je moet ze niet betalen." „Ik zeg u dat ik 't niet kan, schreide Paul; ver staat u me niet Geen cent heb ik te gevenDie ellendige Garuda-ateenWat zijn menschen toch dwaas 1" Toen, in zijn wanhoop deed hjj het domste wat h jj doen kon. Hij wilde zich redden door te vluch ten eu met een fermen stoot brak hjj door de jongens heen, deu weg opbollend, die naar het station leidde. Dadelijk was de heele school hem op de hielen. De arme man had in geen vijfentwintig jaar zooge- loopen, zelfs niet toen Cogga en Croker hem achter volgden op dien gedenkwaardigun Maandagavond, maar ondanks alle pogingen kon hjj 't niet vol- met het buitenland contracten waren geslo ten, omtrent de wijze, waarop de briefwis seling zou geschieden. De oudste betrekkin gen met het buitenland bedoelden het aangren zende Duitschland, waar de eertijds machtige Hanzesteden reeds vroeg in nauwe connectie met het kooprijk Holland stonden. Bizondere vermelding verdient de post dienst van het huis Turn en Taxis, dat in Duitschland reeds in 1616 door keizer Mat thias met het postbestuur was belast en in 1749 ook op Nederlandsch grondgebied dien sten instelde in verbinding met een dage- lijksch postrit van Maaseik (Limburg) op Keulen en van daar naar Frankfort?, Neuren berg, Regensburg en Weenen, vice versa. De postillons waren in de Keizerlijke livrei ge- kleetj, brachten tot aan Eindhoven en Gorcum hunne pakketten, alwaar speciale postmees ters te dien einde waren aangesteld. Het kostte later veel moeite en onderhandeling om van deze vrijwel opgedrongen diensten af te komen, 't welk ten slotte door bemid deling van onze gezant te Weenen gelukte. De Staten van Holland namen daarna dan dan ook een resolutie, waarbij vreemden postillons het rijden op het grondgebied van van dei» staat werd verboden. Het bewijst wel de ernstig gevoelde be hoefte aan samenwerking betreffende de in richting van het brievenvervoer, dat bij het aanvaarden van de regeering van Stadhouder Willem deu IV in 1717, verscheidene steden waaronder in de le plaats den Haag besloten, de pesterij op te dragen aan dezen Vorst en dat wei zonder eenig voorbehoud. De stad houder stond haar echter weer aan het ge- meene land af, zoodat van at dien tijd het het recht tot oprichten van kantoren en het verdere inrichten van dienst in Holland en West Friesland aan den staat verbleef; ook Amsterdam, dat aanvankelijk weigerachtig bleef, s!ouf zich ten gevolge van persoonlijke bemiddeling van den prins een jaar laler bij de opdracht aan. Het overige land volgde eerst een halve eeuw later bij besluit van de Bataaf^che republiek, dat de posterijen natio naal verklaarde. Particulieren en steden werden behoorlijk schadeloos gesteld; in Holland en West- Friesland kostten deze vergoedingen den Staat zes millioen gulden. Ook bet bestuur van de Bataafsche republiek deed billijke uitkeeringen bij het overnemen van den post dienst in de overige deelen van hel land. Dat het aldus monopoliseeren van bet brie venvervoer aan de verwachtingen die men daaromtrent koesterde beantwoordde, bleek weldra door de uniforme inrichting der kan- houden. Chawner en Tipping hadden hem al heel gauw bij zijn kraag eD brachten bem terug naar den heer Blinkhorn, die voor altijd zijn goeden dunk van Paul verloren had. „Mijnheer, zei Chawner, ik voel iets in zjjn zak, dat op een portomonnaie lijkt. Zal ik het er uit halen „Als bij weigert 't zelf te doen —ja, doe 't dan maar," antwoordde de heer Blinkhorn. Het was Dick's beurs natuurlijk; trots alle tegen- sparteling werd ze Paul afgenomen en de inhoud eerlijk ouder de scbuldeischers verdeeld. Het beurqe kwam ledig bij hem terug. Nu was alle geduld ten einde; bij smeet het ding weg en liep heen in een toestand, die aan krank zinnigheid grensde. Weg van het veld! Wat kon het verlof daartoe hem nu schelen. Hoe kon bij den afstand van meer dan vijftig kilometer naar huis afleggeu, zondereen cent op zak? Tien minuten tevoren dacht hij de vrij heid nog zóo nabij en nu was de kans voorgoed verkeken. Niemand beklaagde hem; niemaud begreep hoeveel hjj verloren had. De heer Blinkhorn en de jongens keerden naar hun spel terug. Sommige bleven de zaak bepraten. De algemeene verontwaardiging over Paul's handel wijze nam met ieder oogenblik toe. Op eens werd er geroepen» o, daar heb je Grim! eu werkelijk verscheen de groote gestalte van den directeur aan 't einde van het veld. De heer Bultitude haalde ruimer adem. Die komst was een goed teeken. Do directeur zou vast in een goed humeur zjjn en misschien vond hij wel den moed hem zijn vreeseljjke ondervinding mee te deelen. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1905 | | pagina 1