Zaterdag 24 Februari 1906. No. 7163. 55e Jaargang r, pij1 firma a. h. van cleeff te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f 1. iranco per post f 1.45. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Legale-, ollicieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25else regel meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. kortegracht 9. Postbus 9. Telephoon 19. It ij dit nummer behoort een BIJVOEGSEL. Heden verzenden wij aan de daarop ge- abonneerden aile vering 11 van den Vierden jaargang van onze premie »De Muzikale B1 o e m I e zi n g". Deze aflevering bevat, behalve de gewone «Wenken van een ouden muziekmeester" kunsteuaars-biographieën en berichten, bene vens zeer lezenswaardige mededeelingen op muzikaal gebied, de volgende muziekstukken 1. Zwei Aeuglein blau, voor piano, door H. Wenzel; 2. Sorgenbrecher, wals, voor piano, door Job. Strauss 3. Vögleins Abend- lied, voor piano, door B. Richards4. In der Sterne sanftem Scheine, voor zang en piano, door Fr. Abt. De «Muzikale Bloemlezing" kost voor de abonné's op ons blad slechts 60 cent per ksvartaal, voor welk luttel bedrag men in de drie maanden 6 afleveringen met 20 a 25 muziekstukken ontvangt. KENNISGEVING. De KAMER van KOOPHANDEL en FABRIEKEN te AMERSFOORT werd door Z. Ex, den Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel uitgenoodigd, ter algemeene keuuiese «e breDgen, dat inet het oog op de op 1 Maart e.k. in werking treding van het nieuwe Duitsche douane-tarief, in lichtingen omtrent den inhoud vaa bedoeld tarief kunnen worden aangevraagd bij het Departement van Buitenlandsehe Zakeu en wat den Landbouw betreft by den Direc'eur-Gereraal van den Landbouw en overigens by de afdeeling Nijverheid en llaudel (Nieuwe Uitleg 13) Deu Haag. Dat over (juaestjeuse punten belanghebbenden zich rechtstreeks kunnen wenden tot de betrokken I-Iaupt Steiler Directioneu in Duitachland voor invoer uit Nederland, met name die te Keulen en te Hannover. Eeue inlichting door eeno dezer Directioneu ver strekt, verbindt de onder haar ressorteereude tol kantoren tot dat aanvrager der inlichting bericht ontvangt dat de rubriek-iiideeliug gewijzigd wordt. Amersfoort, 24 Februari 1906. Namens de Kamer van Koophandel en Fabrieken. HERMs. P. van HASELEN, Secretaris. Uit oi in het moeras? De heer N. Oostcrbaan, arrondisseraents school opziener te Doesburg, die Donderdagavond bovengenoemde vraag behandelde in een openbare vergadering van de anti-revolutionaire propa- ganda-club „Groen van I'rinsterer", achttte die gewettigd en wilde beantwoorden de vraag of we zijn in het politiek moeras, dan wel óf we door de verkiezingen van 1905 uit het moeras zijn gekomen. Allereerst wilde spr. oen blik werpen op den verkiezingsstrijd van 1905. Niemand zal ont kennen, dat die gestreden is met een felheid, tot dusver in on9 land n et gezien door alle partijen is gestreden met tot dusver nooit ver toonden hartstocht, en dit vooral door het op den voorgrond treden van twee nieuwe elementen, de Vrijzinnige propaganda-elubs en de vrouwen. Van liberale zijde is thans in 't vuur gebracht hetgeen reeds lang bij de a. r. in toepassing was. De a. r. hadden reeds lang hun jongelings- vereenigingen, hun Zondagsscholen, hun propa- gauda-clubs; de modernen hebben die nu over genomen. Meer dan eens is gezegd, dat de Vrijz. pr. cl. hot best te karakteriseeren zijn als jonge vrij zinnige jaehthondenelubs en dit omdat zij niet propageeren hun eigen beginselen, daar ze die niet hebben, niet zichztilven opbouwen, doch optreden op publiek terrein tegen al wat ker kelijk is. Hun doel is niet het bespreken van beginselen omdut de drie hoofddoelen der vrij zinnigen, de volgelingen van Trenb, Borgesius en Bos, slechts 6en punt van overeenkomst hebben, namelijk dat zij anti-clericaal zijn. Onder de sociaal-democraten is dat anders; die hebben een vast omlijnd programonder hen hebben de prop. clubs reden van bestaan. De vrijz. pr. cl. echter zijn niet anders dan jonge jachthonden, die het clericale wild tpjagen. Het andere element werd gevormd door vrij zinnige dames, andere de beirinlijkheid zelve. Ook zij canvasten en waagden zich iu de kamp plaats, doch gan9ch anders dan hun zustereu uit de Middeleeuwen, die aan het strijdperk hooger wijding gaven, maar om den politieken tegenstander een beenlje te lichten. By die twee dienen gevoegd de verkiezings leuzen, die onwaar waren. Als we vergelijken de houding vóór en na de opening der stembus, dan zien we een zeer groot onderscheid. Bij monde van Troelstra is verklaard, dat indien de sociaal democratie zich bij de vrijzin nigen liet inlijven voor den stormloop tegen Kuyper, de Twentsche wevers met JaDnink en Van Heek en de Rotterdamsche bootwerkers met Plate en Ruyscb, dus de s. d. met de groot kapitalisten, naast elkaar, erg leelijk in 't gedrang zouden komen. Daarom eischten de s, d. een verklaring van de candidaten hoe dezen stonden tegenover algemeen stemrecht. En dat was niets dan comedie. Zoowel de goede als de slechte antwoorden werden gesliktOudegeest, de spoor- koning van 1903, voerde de roodbevlagde loco motief die het salon-spoorrijtuig waarin jhr. Roëll zat naar het Binnenhof bracht. En we zagen óok het portret van Van Kol in het veel gesmade apenpakjeVan Kol in Lieftincks ge waad den Sint Nicolaas spelend; den s. d. in den mantel van het liberalisme. Fier werd ook gesproken op 21 Januari door de Liberale unie toen BorgeBius ztide De L. U. zou ontrouw worden aan haar verleden als ze niet kwam met een opbouwend program (enz.) indien er een allegaartje wordt geboren, zal 't onmogelijk zijn, een krachtig, hervormingsgezind, parlementair Ministerie te verkrij'gen. De L. U. was niet van plan, zich te bekeeren van de oude kwaal van het anti-clericaliame. Enkele maanden later waren al die schoone woorden totaal vergeten en werd slechts ge vraagd dat men anti-clericaal was. Op grond van jarenlange practijk hebben a.r. trouwens niets anders verwacht. Fier waren ook de Vrijzinnig democraten, althans voor de stembus. Treub schreeef, dat de linkerzijde een accoord aanging met de V. D. waarvan de hoeksteen was het blanco-artikel, benevens de verheffing van het peil van het volksonderwijs, de herziening der Armenwet, de instelling van een volksleger, bezuiniging op Oorlog, betere regeling van Rijks-en Gemeente- financiën. Doch Treub en de zijnen hebben een week of wat later de conservatieven even gaarne gesteund als de anderen. Fier waren ook de manifest-liberalen, vroeger oud-liberalen geheeten, die óok deden voorkomen alsof zij nimmer de s.d. zou den stuenen. Vijf maanden vóór de stem bus schreef Van Houten in een zijner Staatkun dige brieven, dat hij waarschuwde tegen de her ziening der Kieswet, onze hoogste Staatswet en ten ernstigste waarschuwde tegen de s.d. die nóg erger waren dan de clericalen, die in zijn oog al zeer gevaarlijke lieden zijn. Ieder dacht dan ook, dat de oud-liberalen de s.d. niet zouden steunenmaar toch, toen de stembus was geopend wapperde de driekleur van het bureau van het „Handelsblad" en 't is bekend hoe er gejuicht werd toen de uitslag bekend werd. Anti-clericalisme was 't, dat allen verbond in den strijd tegen het Chr. kabinet, dat wilde voortbouwen op den grondslag van ons Chr. volksleven. In 1901 werd gezegd: indien gij u houdt in de neutrale zone, kuut ge rekenen op onzen steun. En er werd gevraagd: wat zijn dan toch uw Chr. beginselen- En men vond uit do antithese. En niets is minder waar dan dat dr.Kuyper die heeft bedacht. In „Het economisch standpunt der V. Z." is de zelfde tegenstelling gemaakt, doch ook niet de heer Treub was de uitvinder, ook de heer Groen van Prinsterer heeft die reeds aangetoond. Wij a. r. zijn geen Synode en vormen geen Kerkoraad en hebbeu dus niet te oordeelendoch wij willen den Bijbel overal en in alles en zeggen dat andereu, die daarover anders deuken, daar toe ten volle het recht hebben. Wij willen ge- looven, dat er vele liberalen zijn, die gelooven in het Woords Gods; welnu, zij zijn liberalen bij vergissing. Met die antihese is gegoocheld voor de eenvou- digen, die niet wilden gebrandmerkt zijn als ongeloovigen. Zoo is óok gegoocheld met de Speetwet, waarvar. mr. Veegens thans zegt, dat zij met kan afgeschaft en wel degelijk op sommige terreinen van arbeid oumiBbuar is. Hoort ge nu nóg wel iets over de Speetwet? wordt er nu nóg zoo hevig tegen gelawaaid? Toen het Chr. Kabinet aan 't bewind was, vormde de Speetwet avond aan avond schoring en inslag. Toen werd het snelvuurgeschut iederen avond tientallen keeren in batterij gebracht. Thans zwijgt men er over. Trouwens alle die stokpaardjes waren slechts middelen om den eenvoudigen onder de kiezers het spoor bijster te maken en hen niet te doen zien wat er word afgespeeld achter het gordijn. Op die wijze is 't gelukt, het Kabinet-Kuyper te doen buitelen. Men kent hetgeen de „Zutph. Crt." schreef over het in 't gedrang raken der Hervormde kerk een nieuw vischnet om de eenvoudige kiezers- vischjes te verschalken. Men vroeg ookmoet Nederland worden geregeerd door den Paus en de Jezuïeten. In tienduizenden exemplaren is dat pamflet verspreid over heel Nederland om de eenvoudigen van harte er toe te bewegen, dat zij zouden kiezen Nederlandsche mannen met Nederlandsche harten". Men kan zich nauwlijks voorstellen, datmen- schen die nooit belang stelden in de kerk, deze strijdmiddelen hebben te baat genomen. Maar immers: Kuyper, die moest zakjesplakkeu, hi, ha, ho. In den naam van het openbaar onderwijs zijn de openbare onderwijzers gemobiliseerd. En toch wist men, dat geen liberaal Kabinet de School wet zou wijzigen. Uit de Troonrede ia dit dan ook ton volle gebleken, waar zij slechts zegt: „Wat het onderwijs betreft, zal ae bevordering van zijn bloei en vooral het vakonderwijs op den voorgrond staan", esu zin waarover men in de Alg. verg. van den „Bond van Ned. ond." al zeer teleurgesteld was. En we weten hoe juist door het a. r. Kabinet- Mackay het vakonderwijs op den voorgrond is gesteld en juist door Let Kabinet-Kuyper ter dege is aangepakt. Minister Rink voert ten volle de nieuwe Schoolwet uit, geheel in den geest van den ontwerper. Onlangs nog heeft Z. Exc. aan de Besturen van bijzondere scholen gebeele pakken drukwerks gezonden, opdat zij zich toch niet zouden vergissen. En men moet ons a. r. dankbaar zijn, waar de voorstanders der bijzondere scholen aan het Rijk per jaar uitsparen 6 inillioen, wasrvan we volgend jaar 2'/, millio-n terugkrijgen. Men had niet het recht, de openbare onder wijzers te mobiliseeren in naam van het onderwijs. Ook haalde men de Verzekeringswetten in het geding. Kuyper gaf een ontwerp, dat natuurlijk werd afgekamd en aan den neer Roodhuizen aanleiding gaf, te vragen wat nu toch een doode heeft aan een rijksdaalder. Men vergat, dat voor de pensioenen 6 millioenen per jaar noodig was en wij vroegen eerst waar dat geld te vinden zou zijn en antwoordden: uit de onverzadigbare muil van het militairisme. En in deze Troonrede wordt niet gesproken van pensionneering, doch wel van het gereedmaken der stelling van Am sterdam. Wel werd daartegen gesputterd, als zijnde tegen het accoord, doch de Minister van Oorlog antwoordde gelaten„of ik goedkoop zal zijn, weet ik niet; ik zal er naar streven" en uit was 't. Verleden jaar zei spr. te Lochem tot een beiders vergadering „u zullen de kiezen niet meer zeer doen als ge pensioen krijgt" en een vrijzinnig debater bracht daar tegen in „Het staat toch in ons program". Maar dat is nog niet: het is werkelijkheid. Onlangs besprak spr. de militaire uitgaven met kapitein Fabius, een voorman der V. D., die het stelsel van een volksleger uiteenzette en vroeg toen of dit goedkooper zou zijn. De heer Fabius durfde niet verzekeren, dat het goedkooper zou wezen; wel beweerde hij, dat het beter zou zijn. Spr. wilde hieruitconcludeeren, dat eender vaders van het volksleger niet voldoende heeft durven beantwoorden, dat het goedkooper zou wezende quaestie van grootere volksweerbaar heid laten we daar. Men zei dat de rijksdaalder van dr. Kuyper niemendal beteekende, en dat de vrijzinnigheid veel royaler zou zijn't stond immers iu haar program. En nu zegt de Troonrede van het vrijzinnig Kabinet zoo schuchter mogelijk „inva- liditeits- en ouderdomspensioen krijgt ge zoodra er middelen zijn". De arbeider kreeg dus een brosje papier in plaats van pensioen. Troelstra heeft daarover terecht getoornd en dit genoemd een schrijnend bedrog en gezegd, dat dit geheel in strijd is met de zoo stellig beloften, afgelegd vóór de verkiezingen. Trouwens dit Ministerie is niet karig met beloftenMinister Kraus heeft er reeds 33 gedaan ol' liever pas 34, met name dat hij op zijn zee reisje hot Zuiderzee-plan zal bestudeeren. Doch vraagt men aan Financiën hoe dit het geld za! vinden, dan is het antwoord steedswe zijn aan 't studeeren. Terecht heeft dan ook de heer Heemskerck er de aandacht op gevestigd, dat het niet aangaat, wetten iu uitzicht te stellen zonder te gelijk de middelen daarvoor aan te wijzen. Doch de Unie- en de manifest-liberalen zullen wel veilig oppassen, dat de brandkast te zeer in 't gedrang komt. Ton Blotte het befaamde blanco-artikel, waarmee de Kieswet zou losgemaakt van de Grondwet, waaraan het Kabinet zich gehouden heeft in de Troonrede; een van de weinige punten van bet program waaraan men zich loyaal hield. Doch toen de Grondwets-commissie werd benoemd, vroegen de s. d. of men niet kwam van den drup in den regen, van den wal in den sloot, En voor a. r. was daarin heelemaal geen plaats. Spr. voor zich gelooft, dat bet niet zoo'n vaart zal loopen, dat er niet veel kans van slagen is met dit voorstel Concludterend, zegt spr. datde Vrijzinnigen vóór de stembus gansch andere beloften hebben afgelegd dan ze nadien nakwamenallerlei onjuiste leuzen bezigdenen bet Kabinet zich èn in zijn Troonrede èn in zijn daden weinig bekommert om zijn program en daarvan telkens meer afwijkt. We zijn niet alleen meer geraakt in het politiek moeras, maar zelfs in het politiek drijfzand on spr. hoopt, dat de mannen van Chr. beginselen aan de Nederlandsche natie de hand zullen reiken om uit dat drijfzand te geraken. Alsnu werd een .kwartiertje „gepausd". De eenige debater, de heer Moerman, zeide, dat na een zeer makke en tamme rede een zelfde soort debat diende te volgen en wilde slechts enkele opmerkingen maken en sommige zaken, die verkeer I waren voorgesteld, in een meer rechte positie brengen. De inleider, ditmaal niet de hartstochtelijke en vurige spreker van vóór den stembusstrijd, heeft getoond niet het minste besef te hebben van den „Bond van Vrijz. pr. clubs", welke in de eerste plaats is opgericht om de vrijzinnige beginselen te propageeren. Als aan de vrijz. wordt verweten, dat zij niet kunnen propageeren voor eigen beginselen, dan moet spr. wijzen op de a. r. prop. cl. die waarlijk niet werken voor eigen beginselen, doch voor R. K. candidaten. Als aan de vrijz. wordt verweten, dat zij werken voor rood, rose en zwart, dan slingert spr. dat verwijt terug en zegtsteek uw hand in eigen boezem. (Interruptie Word maar niet te rood, anders vermoorden ze je; zie maar naar Putten.) De heer Moerman vervolgtJuistcr waren dames. Doch noem liever namen, want wellicht waren 't enkele ijveraarsters voor Vrouwenkies recht, die gij gezien hebt. Wij echter hebben ervaren, dat de vrouw ging gevoelen hoezeer ze achterstond juist door het Ministerie-Kuyper en dit is onze roem. Inleider heeft gezegd, dat alle vrijz. te hoop zijn geloopen om het bekende torentje aan t Binnenhof te bestormen. Dat is onwaar. Eerst bij de herstemming hebben de s. d. gesteund en dat zonder paroolde heer Troehtra zelf heelt geconstateerd, dat er gr.en parool is uitgegeven, doch dat het geheel spontaan is geschied. Doch al ware dat niet zoo, dan nog hebben de a. r. geen recht zulks te verwijtende a. i. die zijn opgetrokken met de R. K. Steek nogmaals de hand in eigen boezem, want daar is 't lang niet zuiver. Inleider beriep op zich den heer Van Houten interruptiede heer Moerman verzoekt, niet weer geïnterrumpeerd te worden als vrijz. woord voerder. Is 't nu werkelijk waar, dat de groote Haagsche brombeer, zooals de V. D. den heer Van Houten noemen, de woordvoeder is der liberalen? Inleider zeide, dat de leus wasanti-clericaal. Zijn dan niet allen gekomen met positieve pro grams? Neen. de vrijz. zagen in dr. Kuyper een anti-democraat, een aarts-conservatief, een reac- tionnair. Een bewijs? De vroegere volksleger man Kuyper wil thans het Rumeensche stelsel met zijn 3-jarigen dienst. Daartegen liep de strijd. Kuyper zeide: „Nu zal men zien wat het Chr. Kabinet zal doennu zal er komen een andere strooming". En er kwam niets. En er kón ook niets komen, ook niet van de Loterijware hier een collecteur, hij zou klinnen zeggen hoeveel Katholieken trouw hun lootje halen. Inleider weet even goed als spr. hoe 19 jaar geleden de zelfde Loterij-quaestie is besproken en hoe hemels breed ook toen prof. Donner en de heer Schaep- man van elkaar stonden. En hoe heel andere oordeelen de R. K. over de Vaccine-wet dan de a. r. Inleider had het weer over de antithese. Er i9 geen vrijzinnige, die ooit heeft ontkend, dat de antithese bestonddoch de antithese-beweging is van dr. Kuyper en daar togen giug de strijd nadat op 27 "Juni 1901 Kuyper profaneerde Nu zal de naam des Ileeren, enz. Spr. ontzegt den inleider het recht, te zeggeu, dat de vrijz. Kuyper den uitvinder der antithese noemen; zij noemen hem wel den treurigen fabrikant der antitheso-beweging,die zich vermat zich te plaatsen tussohen spr. en diens geweten.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1906 | | pagina 1