BIJVOEGSEL
Stadsnieuws.
behoorende bij de
Amerfoortsche Courant
van ZATERDAG 7 APRIL 1906,
uitgave firma A. H. van CLEEFF.
KENNISGEVINGEN.
Rij kstuinbouwleeraar.
De BURGEMEESTER vou AMERSFOORT
Geleznn eene beschikking van den Directeur
generaal van den Landbouw dd. 31 Maart 1906, no.
•2713, Afdeeling ondcrwys;
brengt ter kennis van belanghebbende, dat de
RijkBiuiDbouwleer nr N. Nobel, wien de Gemeente
Wadouoyen ale standplaats is aangewezen, met ingang
van 1 April 1906 werkzaam zal zijn binnen de
Provincie Utrecht en binnen het gedeelte van do
provincie Gelderland liggende ten Zuiden van Rijn
en Lek.
Amersfoort, 7 April 1906.
De Burgemeester van Amersfoort,
E. L. Visser.
Loco Burg.
De BURGEMEESTER dor Gemeente AMERS
FOORT
brengt, ter voldoening aan do aanschrijving, opge
nomen in het Provinciaal Blad van Utrecht no. 63
dezes jaars, ter kennis van belanghobbeiulen, dat in
de Gemeente Polsbroek een geval van miltvuur
is voorgekomen.
Amersfoort, 7 April 1906.
De Burgemeester voornoemd,
E. L. Visser.
Loco-Burg
Na ongesteldheid van slechts weinige dagen
is hier gisterochtend in den ouderdom van
69 jaren overleden de heer H. Durnoulin.
Den 5 November 1836 te Oosterwijk ge
boren, trad bij op zeer jeugdigen leeltijd in
vrywilligen dienst bij het kprps Rijdende
artillerie te Amersfoort om, na ommekomst
van zijn telkens verlengd dienstverband, hier
te blijven wonen en zich te vestigen als
gymnastiek- en schermmeester.
Tot zijn dood was hij Directeur der »Amers-
foortsche Gymiiasliok-voreeniging" en van
de Amersfourtsche Volks-gymnastiek- en
schermvereeniging »Ajax" wier openbare
uitvoeringen, van de laatste zelfs een paar
jaar geleden op Koninginnedag op Den Hof,
bij velen nog in zeer gunstige herinueriug zijn.
Groot waren zijn verdiensten als lid van
verschillende commission bekend is de keu
rige wijze waarop hij bij de Kroningsfeesten
bet Havik deed versieren.
Maar bovenal strekt hem tot eere, dat hij
voor de plaatselijke afdeeling van den .Bond
van oud-onderoflicieren", waarvan hij vele
jaren Bestuurslid en zelfs Voorzitter was,
een Begrafenisfonds wist op te richten, dat
veel leed en kommer lenigae.
In den ouderdom vau 62 jaren is te Nij
megen overleden de heer C. P. t-'rijlinck,
hypotheekbewaarder daar ter stede, die voor
heen het zelfde ambt bekleedde te Amersfoort.
De heer E. Gerst heeft ontslag gevraagd
als Voorzitter van den Raad van beroep voor
de Ougevalleowet, welke zijn zetel heeft te
Amersfoort.
De heer B. ter Haar Romeny legde aan
de Rijks-universiteit te Utruent met gur.stig
gevolg af het kerkelijk voorbereidend examen.
Belanghebbenden worden verwezen naar
de advertenliën in het hoofdbiud nopens het
eind-oxamen en de toelatings-examens voor
do lluogere Burgerschool.
Op do gebruikelijke wijze werd Dondrrdag
door den majoor, comrnandeerend officier
van het eskadron ordonnansen, uitgereikt
het ridderkruis der Oranje Nassau-orde aan
ritmeester P. E. H. V. Ij. baron Van Boecop
en de zilveren eere-medaille van die Orde
aan opperwachtmeester A. J. P. Peters.
Toen we iu ons nummer vnri Dinsdag mee
deelden welke kapitale prijzen zijn uitgeloofd
voor het op 14 Juni hier te houden concours-
hippique, deelden we daarbij mede da namen
van de leden der Regelings-commissie, zonder
meer.
Uit het Donderdagavond ontvangen Pro
gramma voor het Nationaul concours-hippique
blijkt ons thans, dat de functiën in die com
missie zijn verdeeld al volgt: A. M. Tromp
van Hols), Voorzitter; II. N. baronSchimmel-
peoninck van der Oye, 0. G. Preuyt, G. J.
A. A. baron Van Heemstra; en A. F. Singels
Wjjersstraat 11 te Amersfoort) Secretaris,
by wien do inschrijvingen sluiten op 1 Juni
aanstaande.
Het berichtje in ons vorig nummer over de
inschrijvingen voor de Buffet-commissie der Land-
bouwfeesten schijnt voor allen niet even duide
lijk geweest te zijn.
Don slotzin willen we daarom hior, thans nan-
govuld, herhalendan zal van tweeledige
uitlegging wol geen sprake moor zijn.
Kr moest dan staan
„Voor een zelfde inrichting bijvoorbeeld waar
voor elders gedurendo een tweedaagsch feeBt
f250 werd Jingeschreven, werd in dit gevil door een
niet-stadgumt, by een driedaagsch feest met
concours-hippique, slechts f 16 geboden."
Waarlijk 't is den toch golukt orn in acht
dagen tyds hier twee concerten te doen
geven; 30 Maart dat van de dames Van
Wiiisheijrn en Berkhuysen, gisteravond dat
van de dames A. Collard en Van Lennep en
de heeren Mendes en De Boer. De groote
zaal van »Amicit'u" was vrij goed oezet,
boven elke verwachting zelfsen door een
oordeelkundig plaatsen der stoelenrijen was
er niet die vreerad aandoende leegte.
Voor 't overigo kan deze kot te bespreking
slechts een echo wezen van hetgeen we op
gezag van den muzikalen recensent der
»Hilv. Crt." tor inleiding van dit concert
verleden Zaterdag overnamen. Vrijwel het
zelfde programma als daar besproken, werd
hier uitgevoerd.
Mejuffrouw Collard kan oen pianiste van
bepaald talent genoemd worden. Zy bespeelt
haar instrument met een zekerheid en vir
tuositeit, die niet alleen van grondige studie
getuigen, maar ook van veel liefde en gevoel
voor de muziek, on in het mot zorg gekozen
programma kwamen haar gaven dan ook
volkomen tot hun recht, terwyl z\j ook op
hoogst artistieke wqze de solisten begeleidde.
Mejuffrouw van Lennep tnag zich verheu
gen in het bezit van oen mooie,zuivere atem
't Eerste der Schottische Lieder vooral zong
zy heel mooi; haar voordracht had daar iets
zeer innigs, zocht streelends, dat tot het li rt
drong.
Do heeren W. de Boer en M. Penhasloton
zich met de vertolking hunner soli wuardi
bij hun kunstzusters aan, terwijl in
ensemble nummers vun het begaafde viertal
een eenheid in samonspel en opvatting te
waardeeren viel, zoouls we hier niet altijd te
te hooren krijgen.
Als totaal indruk zij hier ten slotte nog
gewalgd van het cachet van beschaafdheid
en distinctie, dat over het goheel onmisken
baar lag.
Wanneer het viertal artisten weer eens
besluite om hier op te treden en we
hopen dat van ganscher harte dan zagen
we ze gaarne in een niet zoo kaal, naakt
milieu als gisteravond.
Wanneer het eene zintuig gestreeld wordt,
dan vraagt hel andere, i.e. het gezicht, ook
wat. Een groepje palmen en planten op het
podium, het doet zoo aardig; niets, is zoo kil
en koudl Muziek, bloemen of planten, ze
behooren zoo bjj elkander I
We lozen in de „Utr. Crt." naar aanleiding
van de tentoonstelling van Palmpasohous, die in
•Voor do Kunst" te Utrecht wordt gehouden
Onze ouders kenden dit woord heel goed en
wy-zelt kennen het misschien nog bij overlevering
uit onze kinderjaren; maar tegenwoordig weet
de jeugd niet meer, wat palmstokken of „palm-
piischen" zijn.
Evenwel, hischtorische piëteit zal te onzent
dat oude gebruik weer eens in core brengen
mejuffrouw dr. O. C. van de Graf, te Utrecht, cn
de heer dr. A. Beets, te Leiden, hebben het plan
opgevat, vóór het te laat is, zooveel mogelyk
alles hijeen te brengen wat nu van dit volksge
bruik nog bestaat.
Zij zullen in het gebouw „Voor de Kunst" alhier
op 8, 9 en 11 April telkens van 10 tot 5 uur
een honderdtal palmpnachen, enz., tentoonstellen.
Men zal er heel eenvoudige dingetjes zien,
kleine stokjes, waarop een enkel vogeltje van
brooddeeg, die in arme buurten voor een paar
centen verkocht worden, en trotsche govaarton
van manshoogte, overhuifd met bogen van groen,
versierd met allerlei moois, die vole guldens
kosten.
Door de geografische bijeenvoeging der palm
paachen zal men oen voorstelling krijgen vun de
verschillende typen, tiet ligt voor do hand, dat
het gebied der typen zal overeenstemmen met
dat van andere, waarin dc eigenaardigheden van
do verschillende afkomst der bewoners van ons
land zich openbaart.
Men zal zion, dat niet altijd in dc meest af
gelegen streken, gelijk men verwachten zou, een
oud gebruik zich 't langst handhaaft. Slechts
twee hoBcheiden palmpuBchon vertegenwoordigen
de provincie Zeeland. In de afdooling Noord-
Brabant zal men alleen den Bosscher „Palm
boom" zien, oen reus die voor vele telt.
Limburg wordt vertegenwoordigd door ver
scheidene „palmebessems", maar talrijker zyn
de „krökelingon" uit den Achterhoek van Gel
derland Ook in Overijscl kont schior iedere stad
do pulmpaaHcheHtokken. Drente heeft in vele
plaatsen d« „haantjos op een stokkien". In
heel Groningen, streek van vooruitgang, is
daarentegen geen spoor van dit oude gebruik
meer te ontdekken. Friesland kent nog maar in
enkele dorpen do „eendjoH" als schamel over
schot van wat zich haudhaafdo, toon de armoe
de van twintig tot vijf en twintig jaar goledon
dwong allo overtollige v.eoldo af to schatfon. In
Noord-Holland bostnun de palmpaschen nog in
volo plaatsen Hchaaracher zijn evenwel de „pik-
hanen" in Zuid-Holland en Utrocht.
Gedurende het verblyl nier van den Kon.
Nederlandsclien Circus Uscar Carré laat de
Nod. Centraal Spoorweg Maatschappij op
Vrijdag 20 en Maandag 23 dezer extra-treinen
loopen van en naar Nnospnet on Barneveld.
Een ontzettend ongeluk heeft hedenochtend
plaats gehad by den spoorwegovergang van
aen Lousderwcg.
Toen de 5e batterij van hot 1e regiment
veld-artillorie uit hel-park terugkeerde, vond
het do boomen van don overweg gesloten
voor een naderenden sneltrein. Juist toen
deze vlak by was, sprong het paard van
milicien-korporaal J. M., uit ünstwodde,over
don boom, zyn beryder afwerpend, die door
da machine gegrepen en vermorzeld word.
Do machinist wist nog zóo krachtig to
remmen, dat de tvein, die van h it station
kwam en dus nog niet in volle vaart was,
bijna onmiddellijk stil stond.
Hel paard ontkwam door de spoorbaan op
te hollen.
Door de recherche is hier aangehouden
oen boerschap, dut nog een kleine rekening
met de Justitie te vereffenen had.
Uit do verta Ijjkt veol zoo heel gemakke
lijk, wat dikwyls onmogelijk blykt als het
vóór ons ligt.
Men verzoekt ons, de volgende aiedodcoling
omtrent don hoogston luchtkrabber van Now-
York, zooals die in de „Now-York Times" voor
kwam, over te neinon
De Singer Manufacturing Co. heoft by het
Bouwtoezicht plannen ingeleverd voor een gebonw,
dat 200 il 300 voet hooger zyn zal dan alle be
staande luchtkrabbers en ca. 40 voet hooger dan
liet Washingtor -atandbeeld. In Bamenhang mot
dc bebouwing der terreinen, welke genoemde
Maatschappij reeds naast hot tegenwoordige ge
bouw aan den Noord westhoek van Broadwuyen
Libertystreet bezit, zal zy op het middelgedeelte
van het vorgroote gobouw een toren van 40
verdiepingen bouwen, die eon hoogto van 594
voet zal bereiken. Deze toren znl 36 verdiepingen
hoog, 66 voet in 't vierkant meten on mot een
koopel ovordokt worden, die weer 4 verdere ver-
diepingon bevat; daarboven komt wéor oen koe
peldak en ten slotte nog een vluggestok. De
voorkanten van den toren worden gebouwd in
sier- en kalksteen, met vier rijen ramen op elke
zijde. Hut gebouw zul meer clan 150000 vierk.
voet oppervlakte beslaan en van 4 liften voorzien
zijn. In den grond, waarop de toren zal komen
te staan, zijn reeds proefboringen gedaan on het
is gebleken, dat hut geen moeilijk boden zal op
leveren, oen grondlaag to vindon, dio sterk genoeg
is oin het enorme gewicht te dragen. Alle kwestieH,
waarmodo de architect by de uitvoering van dit
plan rekoning had te houden, hebben reeds een
bevredigende oplossing gevonden. De totaalkos-
ten van den bouw met inbegrip van den toren
worden op anderhalf milliocn dollar geraamd.
Ann dc Noordzydc van dit blok, gaande in dc
richting van Broadway, Gordtland- on Church-
street, wordt op 1 Mei begonnen met het nieuwe
gebouw der City Invosting Company. Daar het
middelstuk van dit gebouw een hoogto vun 30
verdiepingen zou hebben, was men van meening,
dat hierdoor de wonsch naar eon hoog gobouw
in dit stadsgedeelte eindelijk vervuld was, maar
nu blykt, dat hot bctrokkulijk slechts een dwerg
zal worden in vorgolyking mot den Singor-toren.
Laat men don Eittol-toron or buiten, dan wordt
hot Singor-gebouw het hoogste bouwwerk der
wereld. Hot wordt bijna 60 voet hooger dan hot
Stadhuis van Philadelphia, meer dun 200 voel
hooger dan het Park Kow-gebouw of dal van
„The Times" en zal hooger zijn dan do meest
beroemde hoogo torens van Europa.
De Lieve Vrouwc-toron is uun den Smgolkant
95 M. of 285 voel hoog on dus nog niet de helft
van den Singcr-toron.
De Rijks-Postspaarbank.
1881-I April- 1906.
(INGEZGNI)EN.)
Toen nu vijf-en-twintig jaren geleden de Rijks
postspaarbank gesticht werd, was het wijlen
mr. Kerdijk, dio, uls oersto Directeur ön
stichter van deze. instelling, haar roet eon popu
lair goschrift inleidde bil het volk. Datgoschrift
ving uldus aan: „1 April, do dag, waaraan voor
het NederlandBohe volk een belangrijke geschied
kundige herinnering verbonden is, heeft nieuwe
betcokcnis gokrogen, nu het den Koning behaagde
dien dag aan tc wijzen voor het in werking
treden vau do Itijks-Postspaarbanken niet ge-
wuagd is do voorspelling, dat hy nog jaren zal
worden herdacht als do goboortedag van eon
instelling, zegenrijk voor velen".
Dio voorspelling is glunsryk in vorvulling
gegaan, zelfs zonaer dat er buitengewoon aan
den weg getimmerd werd. Want groote roclamu
is er niet voor do Ryks-Postspaftrbuuk gemaakt;
zy heeft vrijwel hour eigen weg gevonden maar
wol van veol nut zyn geweest eenige geschriften
on bandleidingen, die doel en strsven ou hot
nut van dozu instelling voor do broodo schaar
van het publiek duidelyker uit-onzutton.
Hoezeer do Riiks-l'ostspaarbank aan haar doel
hooft boantwoora, blijkt het best uit do cijfers.
Vooraf echter eon terugblik, om in do eerste
plaats hulde te brengen aan wijlen mr. A. Ker-
dyk, die met volhardenden ijvor in korten tijd
de uitvoering van do wet, waarbij de Rijks-
Postspaarbank werd ingesteld, voorbereidde,
daarin ter zijdo gestaan door de hooren W. van
ICsveld, H. M, Tatum Zubli, J. Kroon en K. K.
M. Cupel.
Zy hebben do grondslagen gelegd, waarop de
Rijks-Postspaarbank nog gevestigd is en die
onaangetast zijn gebleven, al ïunakto do ervaring,
in de practijk opgedaan, het nu en dan won-
schelyk, hier en daar veranderingen en aanvul
lingen aan to brengen.
Lang hoeft inr. Kerdijk niot aan hot hoofd
gostaun, slecht drie maandontoen werd hij
Seroepen tot het ambt van Algemeen .Secretaris
er Muatschappij tot Nut van het Algomoon,
waarom hij zijn ontslag nam.
Aan het hoofd der jonge instelling kwam toen
do hoor Armand Sassen, dio nu nog Directeur
is, al belet »ljn gezondheidstoestand hom, zijn
volle kruohton aan zyn functie tu wydun
Do wot, waarby in 1881 de Rijks-Postspaar
bank was, opgerioht werd in de vijf-en-twintig jaar
van haar bentaan eenmaal herzien, nl. in 1896.
Daarby werd het den inleggers mogelijk gemaakt,
een gedeelte van hun bespaard geld te conver-
teeren in Nederlundscho Staatsschuldtevens
werd het ren loge vond maximum verhoogd van
f800 tot f1200 in hut algemeen en gebracht
op f2400 voor veroonigingen, stichtingen en
fondaon van muatschapnelyk of godsdienstig
belang of onderling hulpbetoon.
De wijsigingen sn aanvullingen, in de wette
lijk*» en administratieve bepalingen aangebracht,
betreffen de beperking der macht van den vader-
voogd, met betrekking tot hot verkrijgen van
terugbetaling, op spaarbankboekjes, gesteld ten
name van minderjarigen; de intrekking der be
voegdheid van den man om verzet aan tetoekrnen
togen terugbetaling aan zijn vrouw, en mn zelf
terugbetaling te kunnen vorderen van hetgeen
op een to haren name gestold spaarbank boekje
is verschuldigddo vrijstelling van zegel- en
registratierechten, bonevens do vorplichting lot
het kosteloos verstrekken vun stukken, dienende
voor den inleg van golden in-en do terngbotaling
daarvan door de Rijks-Postspaarbank; uitbreiding
der gevullon waarin, en der voorwaarden waarop
een duplicaat-boekje kan worden verkregen, be
nevens vermindering der kosten ter bèkoming
van een zoodanig boekjede invoering vun speciale
spaarbank-zegels het voor de Regeering oponon
der mogelijkheid om een logeren rentevoet in
te voerendo verhooging van hot bedrag dat
rechtstreeks aan de kantoren dor Posterijen mag
worden uitbetaald; hot kunnen gebruik maken
ten plaltelande van de tusschonkomst dor post
boden tot hel doen van inlagen on hot erlangen
van terugbetaling en do verruiming der geldbe
legging, dooh niot voldoende wegens het enorm
gestegen kapitaal-bedrug.
Hier is hol wel do plaats, te vermelden, dat
do wetgever van 1895, bij de wUsiging van de
Ryka-Postspaarbankwet, rekening heeft gehmidon
mot verschillende opmerkingen uit geschriften
vau don hoor P. J. F. du Bois, thans udjunct-
direoteur, die den Directeur in ziin behoor nu
reeds 20 jaar tor zjjde staat en tijdens du lang
durige afwezigheid, wegens gezondheidsredenen,
van don heer Sussen zelfs het beheer waarnam.
Waur wo boven spraken van geschriften, die
doel on airoven van ds Rijks-Postspaarbank nader
uiteenzotten, hadden we wei voornamelijk op
het oog, do brochures van den heer du Bois en
in het bijzonder diens „Gids voor inleggers by
de Rijks-Postspaarbank cn voor hsn die het
wenschun te worden" waarvan in 1897 reeds een
negende druk verscheen.
Maar er is nog meer: tusschen do Neder-
Undscho on Belgische Regeeringen werd een o«er-
eonkouist gesloten, tengevolge waarvann. de
spoargoldon, die, hetzy vun do Neder landnoho
Postspaarbank, hetzij van de Belgische Algumceno
spaar- en pensioenkas zijn to vordorou, zonder
kosten wederkeerig kunnen worden overgedragen
ten verzoeke dor belanghebbenden vun do oone
inrichting op do andorob. iu hot fen# land
terugbetaling kan worden verkregen van do spaar-
bankbydragen, die in het andere land te eisohen
«Ijn.
De reeds lang aanhangige plannen tot hot
leggen van een dergolykon baud tussefcea de
instelling in het moederland on dio in Nedor-
landsoh Oost-Indiii hoeft thans oen vasten vorm
aangenomen. En tot de invoering van Stoata-
achuldhookjes is een wetsontwerp gerond gekomen
Do vraag in hoeverre op het voetspoor
dor „Caisso générale d'épargno cl tie rotraite"
in België een deel der gelaon van onze Rijks
postspaarbank zouden kunnen worden aangewend
tot het verstrokken van crediet aan landbouwers,
heeft reeds tot voel geschrijf aanleiding gegeven,
doch zondor resultaat, evenzeer als hot voorstel-
Druckor urn een gedeelte van het kapitaal dienst-
huur to raakuu aan het verschaffen van deugdo-
lijke huisvesting der lagere volkskringen.
En nu de cyfers, die duidelyk zullen aantoo-
nen, hoezeer hol bedrijf van do Rijks-Pos te paar
bank In omvang is toegenomen.
Hot aantal ambtenaren en beambten, by den
aanvang aan de directie dor Rijks-Postspaarbank
in dienst gesteld, bedroog 8bot is thans ge
klommen tot 232 cn wel 149 mannelijke en S3
vrouwelyko; doze luatsten werden m 1887 voor
het oorst werkzaam gemeld. Vun de ambtenaren
en beambten, die, hetzy bij de oprichting, hetzy
zeer kort daarna, aan do instelling wordon ge
plaatst, is nog oen drietal daarbij werkzaam,
met name de hoeren J. Engels, hoofd-qommiea;
E. K. M. Capol en J. Kroon, commiezen, allen
afdeelingsoheis.
Werden op 1 April 1881 voor don dienst der
Rijks Postspaarbank 3.'».; Kantoren der IVitterijen
opengesteld, thans is dat aantal geklommen tot
1414.
Hoezeer het auntal inleggers ie toegenomen,
blykt uit het volgende: Einde 1881 waren er
22 831 inleggers met een saldo-tegoed van
f 858 622.85'/,tien jaai later 319 106 inleggers
met een saldo-tegoed van f 24 013 724.49';,in
1901 waron ar896761 inleggers mot f94771663.84
saldo-tegoed en in Maart 1906 waren er ongeveer
1210000 inleggers met oen saldo-tegoed van
f132 800 000.
Die oyfers bewijzen ten duidelykete, hoezeer
de Rijks-Postspaarbank bet vertrouwen van d«
burgerij bezit. Toch uit die cijfers, die in alle
opzichten op een toename wijzen, eenige con
clusie trekken ten aanzien van den algemeen
economische» toestand der bevolking, zal slechts
niet do grootste voorzichtigheid mogen goschiodon
al valt er wol mot zekerheid uit te concludeeren,
dut het nationuul vermogen ook in de minst
bevoorrechte klMMn toeneemt.
Sedert Augustus 1901 is de directie en admi
nistratie der Rijks-Postspaarbank gevestigd iu
haar oigen gebouw aan de Van Bacrlestrnat te
Amsterdam. De dienst toch had allengs zulk
een omvang aangenomen, dat do spaarbank in
drie verschillende huurgebouwon was onderge
bracht. Het nioawo gebouw heeft ruime
lokalen mot licht en luent in overvloed en er
is terrein besohikbaar om later, indien noodig,
by te bouwen.
Wij komen zoo langzamerhand aan het eind
van ons artikel, dat uit don aard der zaak,
beknopt en zakelijk moest zijn, maar toch den
belangstellenden lezer oen denubeeld zal geven
van dun omvang van het bedryf der Ryke-Poet-
spaarbank.
Het zilvoron jubileum van de Kyks-Poatspaar-
bank word niot officieel herdacht; trouwens
steeds is dozo instelling zondor zloh op den
voorgrond te plaateen haar weg gegaanaat zy
