Donderdag 22
November 1906.
No. 7278.
56e Jaargang.
Feuilleton.
De misdaad zijns broeders.
UITGAVE
FIRMA A. H. VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement por 3 maanden f 1.
franco per post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale,
officieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels 1.25; elke regel'
meer ƒ0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT 9
Postbus 9 Telephoon 19.
Nog eens de Internationale ïereeniging
De afdeeling Amersfoort verspreidde thans
de volgende circulaire
Den 5deo Februari 1906 is te Utrecht de
Internationale vereeniging «Vrede-tentoon-
stelling" opgericht.
De vereeniging heeft ten doel de vestiging
te bevorderen van een internationalen rechts
toestand, welke den bloedigen strijd zal kun
nen vervangen.
Zij tracht dit doel te bereiken o.a. door
het houden eener Wereld-vrede-tentoonstel-
ling ter gelegenheid van de voltooiing en
inwijding van het Vredespaleis (Carnegie-
stichting) te 's-Gravenhage.
Op deze tentoonstelling zullen aan de eene
zijde in een Vredestempel de verschrikkingen
van den oorlog te aanschouwen zijn men
zal kunnen zien, hoe het vernuft der menschen
steeds betere strijmiddelen, betere moord
werktuigen beeft bedacht, en hoe de kosten
daarvan steeds zijn gestegen.
Daarnaast zal door een Internationale
Kunst- en Verkeerstentoonstelling aangetoond
worden, hoe vele nuttige werken hadden
kunnen worden uitgevoerd, hoe oneindig
veel goeds kon worden volbracht, indien
de middelen daartoe niet moesten gebruikt
worden tot bestrijding der kosteu van den
«gewapende vrede."
Door vergelijking, door eigen aanschouwiug
dus, zal men tot het inzicht kunnen komen,
dat het hoog tijd wordt om geschillen tusschen
naties op andere wijze dan door oorlog te
beslechten.
Een dergelijke tentoonstelling zal reeds
lang vooruit haar heilzamen invloed doen
gevoelen.
Gedurende de jaren van voorbereiding zal
op de lippen van ieder beschaafd meusch
over de geheele wereld het woord «arbitrage"
voortdurend worden gebracht; men zal zich
meer met dit onderwerp bezighoudenmen
zal de noodzakelijkheid van den vrede inzien.
De Nederlandsche en ook de Wereld
industrie zal geprikkeld worden om op deze
tentoonstelling, die een hoog doel heeft en
geen wereldkennis zal zijn, waardig voor
den dag te komen.
Ons land zal de enorme voordeelen onder
vinden en met eere worden genoemd.
I-let bovenstaande vindt uitgewerkt in
nevensgaand boekje, waarbij gevoegd zijn do
grondregelen onzer vereeniging.
Mocht U zich met de daarin ontwikkelde
beginselen kunnen vereenigen, dan kur.t U
daarvan blijk geven door toe te treden als
lid der afdeeling, die dezer dagen door ons
gevormd is.
Het hierboven genoemde boekje heeft den
titel «Waarom een Vrede-tentoonstelling'?" en
is van dezen inhoud
Ja, waarom een Vrede-Tentoonstelling
Toen indertijd de tegenwoordige Secretaris-
Generaal der Internationale vereeniging
»Vrede-tentoonstelling" met dit denkbeeld
voor den dag kwam in de bladen, heb ik
die vraag dikwijls hooren doen.
Nu vergt een ijveruar voor een zaak ter
bereiking van zijn doel dikwyls meer van
46.)
Toen verdween Franks twijfel. Fon overweldigend
gevoel zoide hem, dat dlo man daar vóór hem inder
daad zijn vader was do vader, dien hij nooit ge
kend bad. En opstaande, vatte hij do beide handen,
dio hem toegestoken worden en drukte ze iunig en
vast tusschen de zijne.
„Als u dan mijn vader is", riep hy uit, „want ik
kan er niet laDger aan twijfelen, waarom, o waarom
is u dan niet vroeger teruggekomen 2 Waarom kwam u
uw tijd dan gij hem geven wilt of kunt.
Ik vraag u slechts vijf minutenik weet,
dat gij mij niet meer hebt te geven. Laat
ik dus kort zijn,
Wanneer twee menschen met elkaar in
geschil geraken dan wenden zij, als zij de
wet eerbiedigen, zich tot den rechter en
dwingt zoo noodig de sterke arm den ver
oordeelde het vonnis te gehoorzamen. Eer
biedigen zij de wet niet, dan haalt die zullde
sterke arm hen al aanstonds op en plaatst
hen voor den rechter. Tusschen de menschen
onderling bestaat bijna overal een rechts
toestand.
Wanneer twee Staten ptj geschil hebben
is er, in 't algemeen gesproken, geen wet,
die hen tot den rechter drijft, vrijwillig of
met den sterken arm. Zij trachten zichzelf
hun werkelijk of ingebeeld recht te ver
schaffen. Tusschen de Staten is er geen
rechtstoestand.
De pacifisten (daartoe behooren de ont
werpers onzer vereeniging) zijn niet de
droomers en dweepers, waarvoor sommigen
hen aanzien. De pacifisten streven enkel
en alleen naar de schepping van een inter
nationalen rechtstoestand, Zij zijn geenèzins
anti-rnilitairisten, waarvoor een eveneens
totaal onjuist begrip der zaak hen somtijds
uitmaakt. Zij willen slechts gedaan zien
Ie krijgen, dan twee of meer Staten, die hot,
om 't nu maar eens populair uit te drukken,
met elkaar aan den stok krijgen, verplicht
zyn zich tot den rechter te wenden. Er
bestaat dan tevens een internationale macht,
die hen zoo noodig dwingt hun zaak voor
dien rechter we hopen hem nog eenmaal
in de Caraegie-stichting te zien zitten te
brengen en die hen eventueel noodzaakt de
uitspraak van dien rechter te gehoorzamen.
M. a. w. waar het nu, alle tractaten ten
spyL een vrijwillige daad van een Mogend
heid blijft, als zij naar Den Haag gaat, daar
zal zij het dan moeten. Dat te bereiken,
lijkt ons geen utopie.
Ik zal mij nu niet verdiepen in de vraag,
hoeveel oorlogen er wel zonder eenigen
redelijken grond zijn gevoerd. Maar met
eenige cijfers, ontleend aan een voordracht
van den heer Ten Bosch, onzen Secretaris-
Generaal, wil ik even aanstippen wat ons
hot gemis van eon internationalen rechts
toestand kost.
De Europeesche Staten hebben in het jaar
1883 aan directe kosten in ror.de cijfers
voor leger en vloot uitgegeven 1807 millioen
gulden. Tien jaar later waren de directe
uitgaven 2180 millioen gulden, d.i. dus een
vermeerdering van 370 millioen per jaar.
Maar weer tien jaren later bedragen de
oorlogslasten in Europa 354') millioen gulden,
of bijna 1367 millioen gulden meer dan in
1893.
Zeer zeker is de bevolking in die tydper-
ken óok toegenomen cn dus de draagkracht
der natiën gestegen.
Het feit echter, «lat de schuldenlast dor
Europeesche Staten van 1893 tot 1903 mot
2562 millioen guldon is vermeerderd, toont
ons, dat de stijging der oorlogslasten in geen
verhouding staat mot den aanwas der be
volking.
Wat ons eigen landje betrelt wij be
taalden in 1904 de geweldige som van 46
millioen gulden voor do in stand houding
niet terug om oua te heaohermen J"
„Omdat je heBtaau mij niet bekend was, niynjou-
jongeu", antwoordde de heer Pearson. „Dit alles
hangt samen met allerlei omstandigheden, te voel
om jo nu uit te leggen. Terwijl ik buitenlands was,
heeft moa mij gruwelijk bedrogen. Dooh daarover
later. Maar wat bedoel je met „onze"? Heb je een
tweelingbroer of zustor
„Neen, vader. Met „ons" bedoel ik myn moeder
on mijzelf."
„Jo moeder, jongen? Loeft jo moeder dan nog?
„Zeker".
De heer Poarson zonk in een stoe nedor ou bo-
groef zijn gelaat in beide handen. Hij was zijn aan
doeningen niot langer meester en barstte in trauon
uit. Hij woende biltere, wobopige tranen toen hot
langzamerhand tot hem do rdrong, dat hij hot slacht
offer was goweest van een "cefsel van leugens, zóo
groot, dat hij dat onmogelytc alleen bad kunnen ont-
van leger en vloot, d.i. 26.2 pCt. van de
gzamenlijke Rijksuitgaven in dat jaar.
Mij dunkt deze cijfers zijn wel zóo pakkend,
dat ik er niets meer aan behoef toe te
voegen.
Uf de ontwerpers van de Vrede-ten
toonstelling zich nu voorstellen, dat met een
grootsche betooging ter gelegenheid van do
opening van de Curnegie-sticliting want ik
ben uitgegaan van de onderstelling, dat u
bekend was, dat wy dit beoogen met onze
beweging dat, herhaal ik, met zulk een
betooging de internationale rechtstoestand
zal worden bereikt? Neon, aan zulk een
naïbveteit doen zij niot. Maar wél golooven
zy, dat zij door oen aanschouwelijke les in
1910 of 1911 een grooten stoot kunnen geven
can het streven naar dat ideaal.
Ik heb beloofd, dat ik u slechts vijf minuten
zou ophouden. Welaan dan nog eon enkel
woord slechts. In 1897 is de grootsche ge
dachte verwezenlijkt van een Internationaal
scheidsgerecht. Ons land is de eer en het
voorrecht ten_ doel gevallen, de zetel daarvan
te worden. Sedert iieolt een breeddonkem'
Amerikaan meer dan drie millioen guldon
ten geschenke gegeven om een waardig paleis
voor dat hoogo hof te bouwen. Is dat alles,
speciaal voor ons, Nederlanders, geen reden
om bij die gelegenheid onze vreugde te toonon
door een feest, dat de boven kortelyk uit
eengezette denkbeelden kan helpen verwezen
lijken? Een feest tevens, waarop wij mot
eere het buitenland kunnen noodigen om
aan onze belooging voor den vredo door
recht mee to doen en met ons de ge
schiedkundige gebeurtenis te vieren
Wal de ontwerpers der vereeniging zich
voorstellen, ontleen ik weer aan bovenaan
gehaalde voordracht
üp de tentoonstelling zal aangetoond moeten
worden, hoe groot de zedelijke ellende, do
gruwel van den oorlog ismaar dat niet in
de eerste plaats.
Vóór alles moet den bezoeker duidelijk
worden, dat het onmogelijk is, op den
ingeslagen weg voort te gaan.
Daarnaast is het doel er op te wijzen, dat
het geestelijk en stofielyk internationaal ver
keer voor den vooruitgang van het inter
nationaal gemeenschapsgevoel de belang
rijkste factor geweest is en dat daarom ile
lentoonstelling vooral zal moeten te zien
geven, al wat betrekking heeft op het verkeer
tusschen de volken te water on to land, op
het gebied der kunst en dat der wetenschap.
Natuurlijk zal een Vredestempel, waarin
te zien zullen zyn de nadoelen van de staging
der jaisrlijksche oorlogslasten, enz., kortom
het pacifistisch streven on de vooruitgang
van het arbitrage-begiusel, h e t middelpunt
vormen waarom al het andere zich zal groe-
peeren.
Wat dat «andere" zal zijn, zal ook veel van
uw medewerking afhangen; maar hot spreekt
van zelf, dat alles moet dienstbaar gemaakt
worden aan hot bewys, dut alleen een vredes
toestand welvaart en geluk kan brengen.
Op de tentoonstelling zal het middelpunt
moeten gevormd worden door een Vredes
tempel, waarin men, binnenkomenJ, aan de
ecrie zijd zal zien hoe het vernuft der menschen
steeds betere strijdmiddelen heelt bedacht
en hoe do kosten daarvan steeds stegen.
Aan de andere zyde zal worden aangeduid,
hoeveel kwalen nog op genezing wachten
hoeveel groote worken, wier voltooiing het
geluk der menscbheidzou bevorderenhooont-
zottend veel goods zou kunnen worden vol
bracht, indien do menschheid iets verstandiger
ware.
Daar zal dar. met duidelijke letters worden
afgevraagd: «Wat kiest gy het eene of
het andere
En nu vraag ik U, of ik bet voorrecht heb
gehad U te winnen, ten minste eenige sym
pathie in te boezemen, voor ons streven Zoo
ja, plaats dan uw hanuteekening op do
die U dozer dagen wordt aangeboden on
schonk voor eenmaal oen bedrag van f 1.50.
Dan zljt gij lid der Internationale vereeniging
«Vrede-tentoonstelling", dan bewijst gij U
zelf een dienst door U de voldoening to ver
schaffen mede te werken aan oen groote
humanitaire beweging. En gij bewijst uw
vaderland een dierst door het in de gulogen-
hoid te helpen stellen, als zetel van oen nieuwe
instelling van wereldhistorische botcekeniszijü
dankbare blijdschap tegenover alle natiën uit
te spreken.
Wij hebben er naar gestreefd, onze bewoging
van elke bepaalde godsdienstige of politieke
kleur vrij te houden. Als gij ons het genoegen
wilt bereiden aan het secretariaat Zuid blaak
18 Rotterdam, een lijst van stichters aan te
vragen, dan zul U blyken, dat daarop de
namen van de besten op elk gebied van gods
dienstige en politieke overtuiging in ons land
voorkomen.
Sedert in September 1905 de propaganda
krachfig is ter band genomen, hebben wy
ongeveer 509 stichters mot een minimum-
bijdrage van f25 bijeen gekregen in alle
oorden des lai.ds, zelfs reeds in net buiten
land. Op 5 Eobruuri 1906 is de vereeniging
te Utrecht geslicht. Een 15 000 lidmaatschaps
kaarten zyn sindsdien uitgegeven.
Voeg U by dit aantal door ons uw hand-
toekening te zenden. Behalve de voldoening,
dat gij een grootsch doel helpt verwezenlijken,
zullen wy U te zijner tyd uw lidmaatschap
tot een bron ook van materieele voldaanheid
maken in een door U met ons samen te be
palen vorm.
Hiermede ben ik uitgesproken. Mogelyk
bob ik de vijt minuton eventjes overschreden.
Maar als ik u hob kunnen nopen my tot
hiertoe te volgon, dan zult gy my dat wel
willen vergeven.
Q. N.
Namens hot Bestuur der plaatselijke af
deeling hebben we nog oen beleetd verzoek
over te brengen.
Zeer vermoedelijk naar aanleiding van Ie
vcrvolg-artikelen over dit onderwerp in deze
courant hebben sommigen zicb reeds opgege
ven als lid bij het Algemeen secretariaat
voor Nederland.
Waar hol lodental zóo reusachtig toeneemt,
waar door het lezen en herlezen on vooral
het onderling besproken van do kleine ge
schriften, van do vereeniging uitgaande, net
aantal leden steeds wast, daar moest wel de
bep;. '.ng gom tukt, dat administratie en beheer
in handen moeten zyn van elke afdeeling.
De opgaven voor het lidmaatschap werden
uit dien hoofde teruggezonden uit Den Haag
naar den Secretaris der afdeeling Amersfoort,
hetgeen onnoodigon arbeid cn overbodige
Waarom had hy het land vorlaleu? Omdat zijn
broeder had gezegd, dat hy veilig ontkomen kou,
cn door dien raad had zyn broeder zyn dankbaar
heid en vertrouwen gewonnen. Eu waarom was hü
overleden.
Do geheele zaak in al haar afschuwlyko elecht-
heid werd hem plotseling duidolyker en hy sprong
van zyn stoel op, uitroepend„Herbert, Herbert, wolk
oen dag van wrako staat je te wachten I"
Toen, zich plotseling tot zijn zoon koorond, vroeg hy
„Waar is jo moedor, Frank? Waai kan ik haar
vindon
„tia zitten, vaderu is ovorspannon", antwoordde
Frank, „ga zitten on ik zal hot u zeggen.Moedoren
ik wonei in een kloiu huisje teClapham, Wy loof-
don voornamelijk van myn inkomen, maar gisteren
heb ik myn betrekking verloren, daar het kantoor,
waar ik werkzaam was, bankroet is gugaau en ik
wect waarlyk niot watop dit oogenblik ik hadden moe
ten beginnen, als u niet juist b'ytyds was verschonen.
Gisteravond ging ik dus weder naar Norwood om
aan oom Herbert to vragen, mjj aan oon nieuwe
butrekking te helpenmaar ik zag bom Diet, want
de bedienden hadden bevel gekregou, iu\j niot too
te laton. Moeder en ik wisten geen raad, want we
zijn to arm om vrionden to bobbon, die ons zouden
kunnen heinon; on toon ik dus van ochtend volgons
afspraak my hiorhoon begaf, hooft moedor ziohzolf
vernederd en is naar hem toe gegaan om hom om
hulp te smookon en hem te vragen ons tenminsto
oeutgon lij del ij ken bijstand to geven, tot ik oen nieu
we bulrekking zou bobben. Zo is nu op 't oogenblik
naar Kavouwood."
(wordt vervolgd.)