verzekerd dat, na .«metering van de marktplaataen en het marktwezen, het markt-
verkeer hier belangrijk zal toenemen.
Wij nemen deze gelegenheid te baat om Amersfoort in het algemeen er op te
wijzen, dat het totnog toe te weinig is doordrongen van de waar
heid, dat het moet groeien en bloeien door handel en indue
Veel te lang reeds heeft deze waarheid geen herberg gevonden in onze voor allen
handel en elke industrie zoo uitermate gunstig gelegen stad. Aan ons zij het, den lande
te wijzen op de gunstige gelegenheden te dezer stede.
Leden van de vereeniging „Handel en Nijverheid", burgers van Amersfoort, slaat
de handen aan den ploeg en bereidt den voren voor het zaad, dat welig zal gedijen.
Niet afwachten, maar aangrijpen.
Statistieke opgaven bevestigen onze meening. Daartoe hierbij eenige cijfers.
Vooraf echter de bemerking, dat de te geven cijfers niet kunnen bogen op v o 1-
kom01. juistheid - een gevolg van het slechte of niet volkomen juist geregelde
marktwezen - maar dat zij toch niet te hoog genomen zijn.
De opgaven hebben wij geput uit hot Verslag van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken over het jaar 1905.
Aanvoer
aardappelen
peren
appelen
boter
eieren
biggen
schrammen
zeugen
groenten
visch
kippen en konijnen
rundvee
paarden
veulens
hitten
7760 H.L.
310
1265
59 600 K.G.
2 600 000 stuks
12 500
585
Waarde naar
onxe schatting
f 19 200
930
6 325
715 200
91000
>158 000
14 CJ0
18 420
totaal f 1015 700
onbekend
1150 stuks
300
f 287 500
1610
3 000
f 292110
Veel van het aan de markt verkochte, wordt dien zelfden dag omgezet in behoeften
voor huishouden en bedrijfgaat alzoo over in de beurzen van Amersfoortsche nering
doenden en handelaars, 't Is dus niet meer dan billijk, dat Amersfoort de ter markt
brengenden een marktplaats bereidt, welke geheel voldoet aan de eischen der producten.
De volgende cijfers wijzen op het toenemende verkeer in het handelsbedrijf in
't algemeen
Ontvangen drukwerken en brieven
het Postkantoor
1890 798 040 stuks
1895 1 121 457
1900 1 813 040
1905 2 334 325
Verwisseling papier en specie
Correspondentschap Nedcrl. Bank
f 2 068 875
3 274 075
3 550 825
4 864 905
In gebruik zijnde stoommachines en motoren:
1890 19 stuks226 paardekracht.
1900 36 391
1905 50 570
Een zeer verblijdend cijfer geeft de accijns op het gedistilleerd aan
1890 werd aan accijns betaald f 125 333.
1895 127 860.
1900 129 889.
1905 88943.
Een deel van deze gelukkige vermindering schrijven wij toe aan de populaire
fietsmaar de cijfers zijn toch hoogst verblijdend voor de vrouwen en mannen, die
bestrijding van drinken en drinkgewoonten tot levenstaak kozen.
Aan de hand dezer cijfers bi ij kt toch, ondanks de bewering
van Nurks en zijn pessimiste broederen, dat Amersfoort een
krachtig vooruitgaande stad is, en dat handel en bedrijf er
zich gestaag ontwikkelen.
Amersfoort met zijn snelle bevolkingstoename en daarmede gepaard gaande uit
breiding, is verplicht, verbeteringen aan te brengen waar zulks noodig is om zij het
ook indirect nieuwe bronnen van inkomsten te verschaffen, dan wel bestaande te
vermeerderen.
Te lang reeds is hier een toestand bestendigd, die de wel
vaart niet bevordert en het aanzien der stad evenmin verhoogt.
Aan het Bestuur der stad is het nu, dien vooruitgang te helpen, te steunen, te
schragen, een hand te reiken en wel in de eerste plaats door verbetering der markt
plaatsen en bevordering van het marktverkeer.
Uw commissie is dan ook van maening, dat marktplaatsen en marktwezen een
radicale verandering moeten ondergaan, dat gebroken moet worden met toestanden, die
mogelijk jarenlang voldoende werden geoordeeld, doch nu beslist onvoldoende zijn.
Dat men thans echter voor lapwerk zich hoede
Alvorens wij antwoord gaven op de vraag hoe moet verbetering aangebracht
worden, meenden wij ons te moeten wenden tot andere Gemeenten om te weten te
komen hoe de toestanden en meeningen elders zijn.
Daartoe zonden wij aan 70 Gemeente-besturen de volgende Vragenlijst:
Is er in uwe Gemeente in de laatste tien jaren ook iets gedaan tot verbetering
der openbare markt en marktplaatsen en welke sommen zijn daaraan door u be-
steed
2. Welke producten en welk vee worden op uw markten aangevoerd en welke
andere artikelen worden er ten verkoop aangeboden
3. Worden aan uw markt rechten geheven Zoo ja, van welke producten en waren.
Hoeveel per staanplaats Naar oppervlakte
Per jaar, per maand, per week, per marktdag?
4. Heeft men in uw Gemeente open- dan wel overdekte marktplaatsen?
Waarvoor open Waarvoor overdekte
5. Indien er geen overdekte marktplaatsen zijn, worden die in het algemeen ook
wenschelijk geacht?
6. Indien in de laatste jaren verbeteringen zijn aangebracht, hebben die dan ook
invloed gehad op het marktverkeer?
T>.^e'^e mar^ten w°rden bij u wekelijks, halfwekelijks, dagelijks gehouden? i
Bijna alle Gemeenten beantwoordden onze Vragenlijst zeer welwillend waarvoor
dij deze onze bijzondere dank.
(Jit don geest der antwoorden moenen wij te kunnen opmaken, dat verbete
ring van marktverkeer een actueele vraag ia, die oploaaing eiaoht. 1
De slotsom der antwoorden ia: i„„tstn tien jaron uit-
in 15 der aangeschreven Gemeenten werd gedurende do 1jte000 uit;
gegeven f 285 000 tot verbetering der marktenLeiden al een gaf daa ,0
in 4 Gemeenten werd jaarlijka f625 aan premiën uitgeloofd om denveo
vermeordoren, eehterzonder succes „„„-.„„nolen:inde
in 30 Gemeenten werd alleen aangevoerd vee, boter, granen en aai pp
overige vee, boter, granen, eieren, groenten,, ooft, gevogelte en allerlei
Met uitzondering van in een paar dier Gemeenten werden in al
gehevenvoorveeenproducten. „li-rlei
Eveneens waren bijna overal de rechten, geheven op de markt
eenigszins hooger dan hier.
Voor boter, eieren en granen zijn overal overdekte marktplaatsen.
Voor groenten, fruit en ooft enkele.
Voor rundvee nergens.
Voor varkens, enkele, doch, waar doenbaar, op een schaduwrijke plaats.
Van 60 Gemeenten, waar dc aanvoeren ongeveer eenvormig zijn met die te Amers
foort, verklaarden 24 zich beslist vóór overdekte markten, dat is dus bijna 50 Geen
enkele Gemeente verklaarde er zich tegen.
Waar verbetering der marktplaats had plaats gevonden, was vermeerdormg van
het verkeer het gevolg.
Op de meeste plaatsen wordt de markt wekelijks gehouden, met uitzondering vo
artikelen als groenten, fruit, ooft, bloemen en visch, welke dagelijks gehouden wordt.
De antwoorden wijzen er op, dat men hier zoekende is, daar reeds heeft go\ on en.
Ook wij meenen voor Amersfoort een goede oplossing te hebben gevonden.
Wij hopen, dat gij uw adhmsie kunt geven aan de volgende voorstellen.
Het Zuidoostelijk deel van den Hof wordt overkapt op een wijze als teokoning A
aangeeft, ter gezamelijke oppervlakte van plm. 1500 M2.
Wij stellen voor, vier lange hallen te maken, waarvan, in den winter —bij koude
en weinig aanvoer er éen een geheel besloten ruimte wordt.
Wij wenschen aan deze hallen den naam te geven >Amersfoortsche markthalion
Hier onder te breDgeneieren, boter, groenten, fruit, ooft, aardappelen, kippon,
konijnen en wild.
Voor boter, eieren en groenten wenschen wij uitstaltafels met zitbanken.
Ook wenschen wij naadlooze vloeren om na iederen marktdag schoonschip te
kunnen maken.
Het achterste gedeelte van den Hof wenschen we alleen te benutton voor eetwaron
en dus voor tentjes met vleesch, vet, visch, koek, enz.
Do Botermarkt afbreken en daarvoor een stylisch afdak aan de kerk aanbron-
gen van minder afmetingen (zie toekening B) waaronder wij de bloemen-, planton- en zaad-
markt wenschen onder te brengen.
De bloemenmarkt zouden wij zoo gaarne in bloei zien toenemen. >'.Vaar bloemen
zijn, is 't leven minder dor", zegt een onzer denkers, en aan plaatsen waai' dorre levens
toeven, ontbreekt het helaasin onze stad geenszins. Een poging om Flora's kinderen
meer overal een gemakkelijken weg te bereiden, is óok een plicht van een Bestuur, dat
iets voor het volk wil doen.
Op de door ons aangegeven wijze zou aan de Noordoost-, Zuidoost- en Zuidwest
zijde een weg vrijblijven van 10 M. breedte en op het achter gelegen gedeelte (Noord-
westzijde) luistert wel gij, die de Gemeente-financiën beheert zou ruimte blijven
voor de veel gevende, maar toch nog meer nemende stoom-caroussel.
Uit dezen laatsten zin zal het U duidelijk zijn, dat wij de kermis of, juister
gezegd, de opbrengst der staanplaatsen van tenten en kramen gedurende de jaarmarkt
niet uit het oog hebben verloren.
Een staanplaats voor de stoom-caroussel wezen wij reeds aanop Appelmarkt en
Groenmarkt kunnen andere inrichtingen, die wat meer ruimte behoeven, worden ge
plaatst; langs de markthallen, op het Havik en de Varkensmarkt, kramen en tentjes,
enz. enz.
Omdat een paar jaar geleden door den Gemeenteraad is besloten tot dislocatie
der kermis, werken wij dit besluit door de voorgestelde regeling in do hand.
De markt voor allerlei" zou gehouden kunnen worden op hot achterste gedeelte
van den Hof en op Appelmarkt en Groenmarkt. Gaarne zouden we dan zien, dat in de
plaatsing ook meer orde kwam; meer soort bij soort, tont bij tent, gelijke uitstalling bij
gelijke uitstalling.
Daar Groenmarkt en Appelmarkt alsdan zullen opgehouden hebben groenmarkt
en appelmarkt te zijn, stellen wij voor üe volgende naamsveranderingenGroenmarkt
worde Sint Joris-plein en Appelmarkt worde Kerkplein,.
Onder deze benamingen zullen zij ook verder in dit rapport voorkomen,
De markt voor varkens wenschen wij te verplaatsen naar het Havik, een markt
plaats, die voor dat doel door sommige steden met goud zou worden betaald, brood,
koel, schaduwrijk, in het centrum van het marktverkeer. Aan het water gelegen, is
daar gelegenheid om, na afloop der markt, met een slang op do waterleiding, waaraan
een carbol-druppelaar, niet alleen de inarkt schoon te spoelen, maar ook te desinfectoeren.
Op deze nieuwe markt voor varkens wenschon wij óok te doen houden do markt
voor geiten, schapen, honden ennuchtere kalveren vooral dezo laatste, ten einde de
behandeling en het vervoer dezer ongelukkige dieren onder beter politie-toezicht te
brengen.
Wie in 't voorjaar de behandeling dezer tot zóo kort leven aangewezen dieren op
de Kampstraat ziet, walgt van die plaats en van die menschen, die in de behandeling
van de hun toevertrouwde dieren geen greintje menschelijk gevoel toonen.
Opnieuw roepen wij in deze den steun in van de „Vereeniging tot bescherming
van dieren".
De dan vrij komende Varkensmarkt zou volgons ons oordeel verfraaid moeten
worden.
De Wilhelmina-boom, die thans met verkrachting van allo regelen om een plein
te sieren en een monument te wezen uitmiddelpuntig is geplaatst, zou naar het
midden verplaatst moeten worden en daaromheen zoude een bloemperk van eenige
Meters doorsnede met passend hek en rustbanken dienen aangebracht.
Met het verdwijnen der varkens zouden wij ook den naam van het plein willen
omdoopen en het wenschen te noemen naar den man van onzen Kei, en welEverard
Meyster-plein.
Voor de vischmarkt kunnen wij een passende plaats aanwijzen in het Plantsoen
bij de Koppelpoort, zijde Kleine Spui (zie uittreksel Kadaster).
Aan het plantsoen zelf behoeft daar niets beschadigd te worden, want door zijn
rijke schaduw bewijst het daar uitmuntende diensten.
Vloer en banken behooren te zijn met goede helling naar de Beekde waterstraal
te bezigen als op de nieuwe Varkensmarkt en vijf minuten na dan afslag zijn vuil en
stank op radicale wijze verwijderd. De Eem zal wol voor verdere vernietiging zore
dragen (zie teekening C). b
Omtrent de wijze van en de bepalingen op den vischafslag trachtte een onzer
leden information in te winnen bij de Gemeen» ..-secretarie, waar geen andere inlichtingen
onden worden verschaft dan te lezen zijn in do Marktverordening van 1 Mei 1888.
