Mei 1908.
No. 7506.
57e Jaargang.
Feuilleton.
Stadsnieuws.
FIRMA A. H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Oinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden /i.
franco per post 1.15. Advertentiën 16 repels 60 cent elke regel meer 10 cent. By regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kos'eloos. Legale, officieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels f 1.25 elke regel mee. 0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten
evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU
KGRTEGRACHT 9
Postbus 9.
Telephoon 19
Drank en tering.
Iu »Sobriëtas", het orgaan der federatie
van R. K. bonden tot bevordering der matig
heid en bestrijding van het alcoholisme,
schrijft dr. R. N. M. Eijkel, uit Didum, het
volgende, dat ook door anderen dan de lezers
vun dat maandblad wel eens mag worden
overwogen en besproken
Ontzettend gioot is de verwoesting, die
door de tuberculose onder byna alle volke
ren wordt aangericht.
Volgens prof'. Brouardel sterven in Frank
rijk gemiddeld 150000 menscheu per jaar
aan tuberculose. In 1905 maakte deze ziekte
in Duitschland 122 000 slachtoffers. In 1896
stierven er in Nederland in 't geheel 84 302
menschen, van wie ongeveer 18000 aan tu
berculose
De tuberculose heeft dus meer dan een
vijfde deel van alle sterfgevallen op haar
rekening.
Verschrikkelijk woedt dus deze plaag onder
het menschdom!
üp allerlei wijzen wordt getracht die ziekte,
die het geluk en de toekomst der volkeren
wezenlijk bedreigt, zooveel mogelyk tegeD te
gaan.
Maar het krachtigste middel inde bestrij
ding der tuberculose, het anti-alcoholisme,
wordt vaak geheel over het hoofd gezieD.
En toch
De alcohol en de tuberculose zijn als 't
ware twee satanische macbteD, die een ver
bond hebben aangegaan om bet menschelijk
geslacht lichamelijk ten gronde te richten.
De alcohol effent het pad voor de tuber
culose.
De alcohol vermindert dusdanig het weer
standsvermogen van het lichaam, dat dit
gemakkelijk aan de tuberculose kan ten offer
vallen.
Overal waar het alcoholisme inheemsch
is, heerscht de tuberculose oppermachtig.
Voor eenigen tijd is een werkje versche
nen, getiteld „Proptiylaxe de la tuberculose,"
door dr. P. Jousset.
Id dat werkje doet dr. Jousset zich ken
nen als een voorstander van de opvatting,
dat de erfelijkheid de eenige oorzaak is van
de tuberculose.
Of hij en zijn medestanders onze Gro
ninger boogleeraar prof. Fokk' is o.a. ook
deze meening toegedaan 't in deze zaak
bij het rechte eind te hebben, of dat de voor
standers van de besmettelykheidstheorie in
't gelijk moeten woiden gesteld, willen we
geheel in 't midden 'aten.
Volgens de opvatting van dr. Jousset gaan
de tuberkelbacillen van de ouders direct
over op het kind (over de mogelijkheid van
bet ontslaan van tubercelbacillen uit andere
Wanneer Hang werkelijk Dagmar lot een andere
rneenig omtrent den baron gebracht had, dan liet
sjj in den loop van (ten avond daarvan nieta bemer
ken. Zjj leek nog stiller, nog leruggetrokkener dan
andere.
Wilde zjj door haar gedrag haar broeder bewijzen,
dal bjj zicb absoluut vergiste wanneer hjj meende,
dat de baron haar niet onversohillig was, of wrs die
korte, grootere belangstelling, die zij laatst voor aem
gevoeld bad, weer verdwenen door de woorden van
baar broer?
De baron wiet het niet. In ieder geval waren zjjn
kausen er niet gunstiger op geworden en hoezeer
hy ook van Hans was gaan houden, waa hjj toch bly,
dat deze morgen weer wegging. Hy moobt een flink
soldaat zjjn, dat hjj Claire gewinnen bad, bewees
dat wel, ook, dat hy bij de dames succes bad, maar
ala huwelijksmakelaar voor derden scheen hy niet
de geschikte persoon te zjjn.
Ook Hans was bly, dat syn verlof om was en bjj
morgen zyn Claire weer zou zien. Gelukkig, dat hy
den baron voor zich gewonuen hadnu waieu die
dagen althans niet beelemaal verloren. Hjj wist nu,
lagere organismen, zooals die door som
mige onderzoekers waarschijnlijk wordt ge
acht, spreken we nu niet). Hy is de meeniug
toegedauD, dat bij 96 pCt. van het mensch
dom de tubercelbacil aanwezig is. Het hangt
nu van de omstandigheden «f waarin het
kind door erfelijken aanleg of invloeden van
buiten verkeert of later zal komen te verkee-
ren, of het tuberculeus zal worden.
„Onder de bijkomeude omstandigheden"
zegt dr. Joussei, „die de oorzaak kunnen
zijn, dat de tubercelbacil uit den rusttoe
stand, waarin bij niet schaadt, overgaat in
een toestand, waarin bij bet lichaam kau
ziek maken, onder die bykomende omstan
digheden ziju er twee, waarvan de invloed
zoo groot is, dat we ze met recbt kunnen
beschouwen als de indirecte oor/aken der
tuberculose, zoodat de strijd voornamelijk
daar .egen gericht n.oet zijn, namelijkbet
gemis aan licht in de woningen, en het al
coholisme.
De eerste oorzaak, het gemis aan licht in
de woningen, willen we buiten bespreking
latendit valt buiten bet kader van onze
beschouwingen. Des te me> r aandacht wil
len we evenwel wijden aan de tweede daar
even genoemde indirecte oorzaakbet alco
holisme.
„Niet alleen vormt het alcoholisme", zegt
dr. Jousset »een der machtigste factoren
voor de ontwikkeling der tuberculose, maar
het oefent ook nog ontegenzeglijk invloed
uit door erfelijkheid, zelfs zoo, dat het uit bet
oogpunt van de tuberculose bijna even nood
lottig is, de zoon van een dronkaard te zyn
als de zoon van een teringlijder".
Dit bly kt ook uit de onderzoekingen van
dr. Arrivé, die een onderzoek instelde naar
di n gezondheidstoestand van 1506 kiuderen.
Hij vond, dat op 10) tuberculose kinderen
(die aan tuberculose hersenvliesontsteking
lijdende waren, inbegrepen) 36.49 afstam
melingen waren van alcoholisten, 41.24 van
tuberculoselijders, terwyi bjj 22 27 pCt. de
oorzaak vau de tuberculose niet direct was
aan te toonen.
De invloed van het alcoholisme en van de
direct aantoonbare erfelijkheid als oorzaak
der tuberculose verschilt dus weinig.
„Sedert de 18e eeuw", zoo gaat dr. Jousset
voort, sis het alcoholisme als oorzaak der
tuberculose ons reeds bekend. Maar vooral
is 't Lancereaux, die daar toe heeft bijgedra
gen, toen hjj in 186S in de Académie de
Médecine zijn waarnemingen mededeelde om
trent eeu groot aantal teringlijders van wie
het meerendeel alcoholisten waren.'
»Tnl van onderzoekingen zijn na dien tjjd
nog omtrent dit punt verricht, en alle leiden
tot de zelfde conclusiede invloed van
den alcohol op de ontwikkeling
der tuberculose is ontzaglyk
groot.
dat zyn zaak in goede handen was. Morgen zag hy
Glaire weer en die gedachte maakte hem zóo vroo-
lyk.dat zijnuitgelatunheid geen grenzen kende. De
gravin bemerkte het eu waa er bedroefd over. Zou
baar man dan toch gi-lyk bebben en bezat baar kind
niet dat teergevoelige bart, dat zjj hem toeschreef?
Verlangde hy nu alweer naar zijn garnizoen, het spel
en bet biertafel? Het acbeen wel zoo.
Ook de graaf was somber. Hans had nog heele-
maal niet gebiecht, noch schulden, noch dwaasheden
en hjj concludeerde daaruit, dat zyn Hans niet meer
zooveel van hem hield en hein niet meer zoo ver
trouwde al* vroeger. Hij verweet zich, hem onlangs
een klein standje gemaakt te bebben. Dat wss niet
alleeo zyn recbt maar ook zyn pliobt geweestmaar
toch, wanneer hy geweten had, dat er een kleine
vervreemding door zou zyn ontstaan, dan zou hy
dat gesprek tot het laatste oogenblik verschoven
hebben, of er later in een brief op teruggekomen
zyn. Nut bad bet naar zyn vaste overtuiging toch
geen nut gehad.
Op de gedschte, dat HaDS niets te biechten uad
in den zin, wsariu zyn vader dat bedoelde, kwam
hy hee'emaal niet. Na bet diner nam hy den barou
«Heen
„Wat moest Hans zoolang by u Ik ben niet
wautrouwend, maar dat de jongen u zoo'n lang
afscheidsbezoek bracht en dat gijlieden alleen over
onverschillige dingen gesproken bebt, wil er by my
niet in. Hans verzwijgt my wat; u weet het, zeg
bet my.
De baron was even verlegen met deze vraag, maar
spoedig had hjj een excuus en zeide hjj
»Het bewijs hiervoor wordt ons ten dui
delijkste getoond door de statistiek, die aan
toont, dat er zekere overeenkomst bestaat
tusschen de hoeveelheid verbruikten alcohol
per hoofd m een bepaalde streek en het
aantal teringlijders".
De statistiek van Boudran toont dit ten
duidelijkste aan. Hij heelt zijn eigen gege
vens omtrent het alcoholgebruik in de ver-
schillende Departementen vergeleken met de
i cijfers van prof. Brouardel omtrent de sterfte
I aan tuberculose.
Ziehier het resultaat
De eerste kolom geeft aan het aantal
sterfgevallen op 10000 inwoners de tweede
kolom het alcoholgebruik in Liters per hoofd
30 40 12.47
40 50 13.21
50 i 60 14.72
60 h 70 16.86
70 5 80 17.16
80 A 90 17.80
90 en hooger 30.70
De sterfte aan tuberculose loopt dus ge
heel parallel aan het gebruik van alcohol,
zoodat bij een gebruik van 12.47 L. per
hoofd de sterfte aau tuberculose van 30 tot
40 personen per 10 000 inwoners bedraagt
en bij een alcoholgebruik van t7.60 L. per
hoofd de sterfte aan tuberculose het ontzag
lijke cijfer van 90 en meer per 10000 inwo-
uers aanwijst.
Zoo zien we, dat in Bretagne, Normand ië.
lie de France en Ljonuais de mortaliteit
aan tering het grootst is, terwijl juist iu die
streken de grootste hoeveelheid alcohol van
geheel Frankrijk verbruikt wordt.
Ziet naar Bretagne, waar de bevolking, ge
wend aan allerlei ontberingen, uitmuntte door
kracht en sterkte. Sinds het alcoholmisbruik
daar algemeen geworden is (d. i. gedurende
de laatste 60 jaren) is hel aatal teringlijders
verviervoudigd.
Alle schrijvers, die dit ooderwerp behan
deld hebben, zijn 't er over eens, dat er een
zeker verband is tusschen het alcoholisme en
het veelvuldig voorkomen van tuberculose.
Zoo zegtTribouletiu ziju »Traité de L'al-
coolisme". Tegenwoordig bestaat er geen
twijfel meer aau den directen invloed van
alcoholisme op de ontwikkeling der tu
berculose; de alcohol breDgt het terrein
voor de tuberkelbacil in gereedheid".
Prof. Brouardel deed dit nog duidelijker
uitkomeu op het concres te Londen in 1902,
toen hy zeide: Het alcoholisme is de mach
tigste faktor iu de verspreiding der tuber
culose. De krachtigste mensch, eens een
dronkaard geworden, is zonder weerstands
vermogen tegenover de tering. Over de ge-
heele wereld gaat eeu wanhoopskreet op by
het zien van de ellende veroorzaakt door
den alcohol."
Hooren we ten laatste wat Lebelle beweert
"ratrent de verspreiding der tuberculose on
der de Parijsche arbeiders
„De Parijsche arbeider alcoholiseert zich
eiken dag, zonder bet zelf te weten en be
reidt op die wijze zijn organisme voor om
eeu prooi te worden van de tuberculose.
Eeus tuberculeus geworden, verergeren de
meeste zieken hun lijden door te blijven
drinken. Uit een onderzoek, loopende over
717 mannen, is mij gebleken, dat 80% van
de tuberculeuse arbeiders alcoholisten wa
ren en dat over 30 jaren het alcoholisme
I voor uegen tiende de oorzaak zal zyn van
longtuberculose onder de Parijsche arbeiders."
Wanneer nu manneu van gezag /oo spre
ken wanneer de cijfers zoo duidelyk het
verband aantooneD, dan is het onbegrijpe
lijk, dat de vereenigingen tot bestrijding
der tuberculose, een zoo krachtig middel
t»m tot haar doel te geraken als de drank
bestrijding, bijna geheel ongebruikt laten.
De stryd tegen tuberculose behoeft en
mag zelfs niet geheel opgaan in een be
strijding vau het alcoholismemaar aan
den anderen kant mag die allerbelangrijk
ste factor in den kamp tegen de verschrik
kelijke volksziekte niet verwaarloosd wor
den.
Met onverbiddelijke logica dringt het zich
aan ons opde strijd tegen de tuberculose
is voor gedeelte 'n strijd tegen den alcohol.
KENNISGEVING.
Verlaging cokesprijzen.
burgemeester" en wethouders van
amersfoort,
brengen ter algemeene kennis dat de pryzen dar
cokes met ingang van 19 Mei 1908 nader zyn vast
gesteld.
„Zoudt u mij werkelijk nog als gast in uw huis
duldsn wannneer ik u een varhaal van uw zoon,
in vertrouwen gedaan, zou oververtellen zonder
daarvoor toestemming te hebben Zoudt u dan
nog ooit met my san de zelfde tafel willen zitten
of écarté spelen V'
.Neen, nooit, dat zweer .ik u." De graaf maakte
van den nood een deugd eu schikte zich in het
onvermijdelijke.
„Maar éen ding kunt u my toch wel zeggen,
baron; beeft Hans de eene of andere domheid be-
gaau, die onaangename gevolgen kan hebben?"
„Neen, en ik geef u my u woord, dat u alle reden
bebt, op uw zoon trotecb te wezen."
„Dan ben ik gerustgesteld en dan zal ik me ook
verder niet kwellen met onnoodige zorgen. Komaan,
nu we zullen nog wat skaten."
Maar daartegen verzetten de dames nob in de
eerste plaats Marianne.
„Gelooft u nu heusch", vroeg zy aan den graaf,
„dat ik langer dan een uur gereden beb om san
te hooren hoe de heeren elkuar uitschelden wanneer
ze niet goed spelen Ik wil met Hans praten, wat
voorloopig niet meer gebeuren zal. En hjj is toch
myn stille liefde, alleen al omdat hjj luitenant is."
„Begin ie nu al weer?" vroeg Hans lachend.
„Je baat je vader moeten meebrengen, dan zou
ik Hans hebben afgestaan eu dan hadden we tooh
kunnen spelen."
„Mjjn vader is vandaag uaar de stad voor zaken.
Dat beb ik u nu al driemaal verteld".
De graaf bromde wat, sloeg het speeltafeltje dicht
en ging in een stoel zitten. De geweldige rookwol
geklopte cokes
grof gemeten cokes
parelcokes
gruis
10.
„0.55
„0.56
„0.85
per Hectolitsr
bij afhaling van de fabriek.
Voor de bezorging aan huis wordt 5 cents per
Hectoliter meer gerekend.
Amersfoort, 18 Mei 1908.
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort,
De Burgemeester,
H. M. de Koningin-Moeder vertrekt heden
avond half acht naarZweden.
Voor schadeloosstelling wegens derviDg van
inkomsten door opheffing der schutteryen
wordt voorgesteld de Begrootingspost voor
toelagen, enz. met f40000 te verhoogen.
ken die bjj de lucht inblies, bewezen, dat hjj in
geen al te goede bui *a«.
„Voor bet afscheid kon u eigenlijk wel een paar
fleaschen champagne geven", zeide Hanz en de Jon
gedames ondersteunden dit verzoek.
„Wanneer het je plezier doet, waarom dan niet?'
Hjj btlde, gaf den bediende zjj a order* en met
de champagne kwam al spoedig de vrooljikheid
zelfs de graaf was met het leven zonder Kaarten
tevreden toen hjj een paar gissen op bad.
Zooala altyd waa ook nu de baron de matigste
van allen.
En dat was opzet.
Hy was gast en wilde daarvan geen misbruik
maken.
De gravin zat ala altijd op haar plaats naast den
schoorsteen. Daar zat zjj winter en zomer, of zjj
alleen was dan wel bezoek bad. De anderen hadden
huD stoelen in een kring gezet en Marianne voerde
het hoogste woord. Ofschoon haar leven nitu bui
tengewoons 1 ood en haar dagen tot vervelens toe
kalm cn gelijkmatig voorbijgingen, wist zjj altyd
wel wat te vertelleu en in haar levendigheid sprong
tjj altyd van het eene onderwerp op het andere;
nu eens vertelde zy van haar kippen, dan Weer
van een brief, dieD zy gekregen bsd, dan weer vato
baar bloemen. Tusschendoor plaagde zjj Hanz, die
er in civiel, vooral in smokiDg, naar haar oordeel,
veel beter uitzag dan in uniform, eu zelfs de een
voudigste en onverschilligste dingen kregen door
haar voorstellingen en het levendig, van haar verhaal
iets beslist komisch.
(Wordt vervolgd.)