BIJVOEGSEL
Stadsnieuws.
behoorende by de
Amersfoortsche Courant
van ZATERDAG 17 OCTOBER 1908.
Uitgave firma A. H. van CLFEFF.
Het Arbeids-contract.
Behalve een tiental dames en vele Raadsleden
was een groot aantal personen gisteravond in
de groote zaal van de sociëteit „Vereeniging",
waar ds. Vunderink op uitnoodiging van „Han
del en Nijverheid'' de hoofdzaken uiteenzette
van de Wet van 13 Juli 1907, meer bekend als
„Het arbeids-contract".
De heer Van Duinen opende kort na ach
ten de bijeenkomst met een woord van wel
kom, waaraan bij de meedeeling vastknoopte,
dat deze vergadering in de plaats treedt vun
een gewone maandvergadering van „H. <fc N."
en zijn blijdschap erover uitsprak, dat een Be
stuurslid dezer vereeniging goed blijkt gezien
te hebben toen hij voorsloeg eens te doen uit
eenzetten wat nuttig is te weten indien het
Arbeids-contract tot wet mocht worden verhe
ven en daarvoor zeer groote belangstelling ver
wachtte. Spr. verleende daarop het woord aan
ds. V underink, die ongeveer zeide
Onze wetgever gaut uit van de zeer vleiende
onderstelling, dat ieder Staatsburger de wetten
des lands kent en tijd en lust heeft, deze te
onderzoeken. Dit is intusschen meer vleiend
dan waar, want als we de waarheid boven al
stellen, moeten wc erkennen, dat wo van de
Staatswetten al bitter weinig weten.
Zoolang deze blijven buiten het dagelyksch
leven, kan dat nog niet zooveel kwaaddoch i
gansch anders is het als zij ingrijpen in ieder
gezin, ieder bedrijf, zoouIb met het Arbeids-con- i
tract het geval is.
De zaak is niet nieuw; reeds jaren iszy door
velen besproken, door allen althans by name
gekend. En welhaast zal zij bij Kon. besluit
worden in werking gestold.
Vraagt meD welken indruk deze wet heeft
f;omaakt bij velen dan zou spr. deze wet wil-
en vergelijken bij een familielid waarover veel in
gunstigen zin is gesproken, doch dat men nog
niet heeft gezien. Daar komt dat familielid ons
huis binnen en we zeggen: wat valt het mij
tegen welk een gansch andere voorstelling heb
ik me er van gemaakt.
Wat we van het Arbeids-contract hoorden,
was alles goed en vriendelijkhet werd zelfs
genoemd een toevluchtsoord voor duizenden.
Thans ligt het voor ons en in plaats van de
groote verwachtingen waarmee het is begroet,
is onze eerste indrukdit valt niet mee.
Zoowel uit arbeiders- als uit werkgeverskrin
gen wordt beluisterd een toon van teleurstel
ling.
Doch dit is geen wonder. Dit treft iedere
nieuwe sociale wet, juist omdat zij voorschrijft
een levensregel. Immers het Nederlandsehe volk
heeft een hartstocht voor vrijheid en als nu een
band wordt gelegd door de overheid, dan lijkt
die band een juk en is het eerste dat in ons
opkomt een dénkbeeld, dat juk af te werpen.
Het is echter verkeerd, te denken dat het
Arbeids-contract iets geheel nieuws is, alleen de
vrucht van do moderne maatschappij, het mo
derne sociale leven. Zien we de oude Gilde
keuren dan vinden we ook daarin allerlei be
palingen omtrent aanvaarding van den arbeid,
opzegging van dienst, opheffing van den arbeid,
maatregelen bij ziekte, enz.
In het laatst der 13e eeuw is hot Gildewezen
afgeschaft onder do leuze „vrijheid", welke ech
ter bracht onzekerheid van bestaan en bovenal
willekeur op arbeidsterrein, eigenlyk terugbracht
het reoht van den sterkste.
Wel werd dit gedempt door de ongeschreven
wet der publieke opinie, doch hot bleef een
kamp van den sterkere tegen den zwakke.
Het Arbeids-contract nu bedoelt den zwakke
van overheidswege een ruggesteun te gevon tegen
den sterkere, opdat recht blijve wat recht ib,
Het heeft de houge pretentie, werkgever en
werknemer tegenover elkaar te stellen, teuer
met hun eigen rechten maar ook plichten, onder
een levensregel opdat ieder wete, dat er in de
geordende maatschappij rocht is voor den zwakke
zoowel als voor den sterkere.
Het voorlezen cn hier en daar een toelichting
«oven van de nol te dor. te vervelend, te
langdurig en daarom wilde spr. vooral behande
len deze vraagwat worden de verplichtingen,
do regelen voordon werkgever tegenover de werk
nemer dit laatste te verstaan in den ruimsten
zin, dus óok als dienstbode.
Spr wilde daarby niet geven eenige waardee
ring van eenig artikel of geen persoonlijke mee
ning, doch alleen constateoren wat de wetgever
zal eischen.
Spr. verzocht zijn gehoor hem thans te volgen
op don langen weg van het zoeken vun «en ar
beider, dienstbode, bediende, enz. tot het ontslag
van dien werknemer.
Tot dusver worden by na alle overeenkomsten
mondeling gemaakt.
Voortaan is dal anders. Mondelinge overeen
komst is wel geoorloofd, doch veiliger is het, alles
op schrift te stollen, óok omdat men dan meer ze
kerheid heeft bij eenig conflict óok omdat by
eenig geschil wordt gevolgd het Arbeids-contract.
Wel zun de kosten dor akte ten laste van den
werkgever (l(i37d)*, doch dit is niet erg, want
Wie "er meer vun wil weten, koope een „Ar-
beias-contruci", dut reed. voor éen dubWije in ei
ken boekhandel verkrygbnar is. Do beste u.tguufia
wol die, bewerkt door mr. dr. J.U. Stenfort Kroase
in do zoogenaamde Sohuurmanseditie ;prys 60 cent.
Zij bevat lal vun aanteekeningen, ontleend aan de
beruudelagingon en de gewisselde stukken. Korf.
1 zij zijn vrij vun zegel en registratierecht.
Deze overeenkomst moet bevatten bepalingen
omtrent loon, dienst, opzeggingstermijn, wyzo
van uitkeering van het loon (art. 1687 o-tjscq.)
Geldt het een volwassen man of vrouw, dan
heeft men er niet veel moeite mee, te meer om
dat het Arbeids-contract de gehuwde vrouw in
deze gelijk stelt met den mannelykon werkno-
mer, wat tot dusver niet het geval was.
Doch betreft het een minderjarige dan wordj
het moeilijker. Tot dusver was die bevoogd,
zich te verhuren doch het Arbeids-contract
eischt machtiging van den wettelijken vertegen
woordiger, hetzij persoonlyk, hetzij schriftelijk;
welk laatste beter is om te voorkomen een
strijd tusschen ja en neeD. Deze schriftelijk,
machtiging moet de werkgever bewaren en oen
afschrift daarvan geven aan den werknemer
(ook do dienstbode).
Wat de loonuitkeering betreft, onthoude men,
dat de wettelijke vertegenwoordiger het recht
heeft dit te ontvangen, want men zou gevaar
kunnen loopen, twee malen te moeten betalen
(1638 f) tenzij sohriftelijk andors is overeen
gekomen.
Ook moet gelegenheid gegeven, godsdienst
plichten te vervullen, herlulings- of voortgozot
onderwijs te volgen (1638 w) en ook op andere
wijze wordt de minderjarige beschermd tegen
wat men zou kunnen samenvatten onder net
woord „exploitatie", bijvoorbeeld als hem te
zwaur of ongezond werk wordt opgedragen.
Eer de werknemer een fabriek of werkplaats
betreedt, moet hy inzien een schriftelijk regio-
ment waarin zonder zyn tocBtomming en mede
weten geen verandering mag gebracht én dat
ter inzage moet liggen voor iederen belangstel
lende in het Kantongerecht. Vooral is dit van
belang voor de grootere bedrijven waarbij een
boetestelsel is, welke boeten óok zijn geregle
menteerd in het Arbeids-contract (1637 u). Zoo
mag de boete in éen week niet meer bedragen
dan éen dag loon per week en zy mag nietten
goede komen aan den werkgever, doch moot
afgestaan voor het fabrieks-ziokenfonds en der
gelijke.
Het Arbeids-contract noemt ook do eischen
waaraan lokalen, werktuigen en gereedschappen
moeten Voldoen (1638 x) en bepaalt, dat niet
mag gearbeid op Zon- of algemeen erkende
feestdagen, met uitzondering nochtans voor en
kele bedrijven, als apotheken, enz. (1638 w).
Als nu de werknemer de arbeidsovereenkomst
heeft aangegaan dan vindt hij ook bepaald op
welke wijze zijn loon wordt uitgekeerd (16381-g)
uiterlijk binnen drie dagen na de weck,
maand, het kwartaal waarvoor hij de overeen
komst aanging. Dat loon moet uitgekeerd in
geld, dus niet in winkelgoederen, waardoor de
gedwongen winkelnering onmogelijk is gemaakt,
en in Nederlandsch geld, waardoor het uitkeeren
van vreemde munt, als op onzo grenzen, ook
uit heeft. Voor een inwonend werknemer zijn
bepalingen gemaakt in art. 1638 t en w, terwijl
ook is bepaald dat een deel van hot loon mag
belegd voor ziekenfonds of op eon spaarbank
boekje voor den minderjarigen werknemer (1637s).
Indien het personeel aandeel heeft in de winst
van het bedrijf, dan heeft het ook recht van
inzage der boeken.
Ook do plaats van uitkeering van het loon
is geregeld (1638k) en daarbij is verboden, dit
te aoen in herbergen.
Indien nu de arbeider ziek wordt en dus de
arbeidsovereenkomst moet afbreken, dat geldt
niet art. 1638b (geen loon is verschuldigd voor
den tyd, gedurende weiken de arbeider den
bedongen arbeid niet heeft verricht) docb treedt
in werking 1638c, bepalend dat hij „voor een
betrekkelijk korten tyd" d.i. 10 a 12 dagen zijn
aanspraak op het loon behoudt, tenzij de ziekte
het gevolg is van opzet, onzedelijkheid of van
een verzwegen gebrek. Een moeilijkheid geeft
echter het slot van dit artikel: „van de bepa
lingen van dit artikel mag alleen by schriftelijk
aangegnne overeenkomst of bij reglement wor
den afgeweken". Het lijkt wel alsof de wetgever
met de eeue hand weer nam wat bij met de
andere gufdoch het is weer do practijk, dlo
dit aanvullend recht noodig maakt.
Immers het is ontzaglijk moeilijk, wetten to
maken voor het maatschappelijk en sociaal
leven en ieder voelt wel, dat niets gevaarlijker
is dan wetten te geven, die als een keurslijf,
een keten do maatschappij omknellen.
De wetgever ksln met alle gevallen vooruit
zien en daarom moet hij wel nemen zyn too-
vlucht tot het instituut van het aanvullend
recht on tegenover het dwingend recht openen
de achterdeur om te ontkomen bij bijzondere
gevallen. Vandaar dit telkens herhaald: „tenzij
bij schriftelijke overeenkomst anders is bo-
dongen".
Voor den inwonenden werknemer, de dienst
bode bijvoorbeeld, zijn andere bepalingen. By
ziekto of ongeval is do werkgever verplicht
uiterlijk zes weken voor behoorlijke verpleging
tn geneeskundige behandeling zorg te dragen
(1638ij) en de eerste vier weken deze te betalen,
tenzij de ziekte ten gevolg is van onzedelijk
heid, opzet of verzwegen gebrek. Hot slot van
dit artikel luidt: „Elk beding wuurdoor deze
verplichting zou worden uitgesloten of beperkt,
is nietig". Ziehier dus dwingend recht.
Als de arbeider buiten zijn schuld geen arbeid
verricht (vriezend woor bij bouw, staking tim
merlieden, waardoor schilders niet kunnen wer
ken, kerkelijke feestdag R. K. ten opzichte van
Protestantsche werklieden, enz.) dan verliest hij
zijn loon niet, tenzij schriftelijk het tegendeel
is overeengekomen-
ThanB do ontbinding dor arbeidsovereenkomst.
Daarbij is bepaald oen opzeggingstermijn,
voor werkgever zoowel als werknemer, welke
even groot is als do periode waarvoor hot loon
wordt uitgekeerd; dus per week, maand of
kwartaal doch niet lunger dan zes weken, ten
zij schriftelijk anders is o.voroongekomon.
(1639e—k). Voortaan hooft men met Nieuw
jaar niet meer to vragen of de dienstbode met
Mei blijft. De wetgever stelt daarvoor zes
wekon. Ook is bepaald wat geschiedt bij den
dood van don werkgever, bij faillissement, ouz
Indien echter de werknemer onwillig is, dan
boetaat de mogelijkheid de band eerder te ver
breken (.1639 o, p en q). Do kantonreohter, die
by de in werking treaing der wet een bekla
genswaardig ambtenaar dreigt te worden, kan
dan het contract verbreken.
Spr. wilde nog wijzen op allerlei ueantiën om
trent dienstboden, byv. do godspenning (1637o).
Iu die gugoven on aangenomen dan
wordt de arbeidsovereenkomst niet verbro
ken door het teruggeven of laten houden daar
van. Wel kan aie handpenning in minde
ring gebracht van het loon als de dionstbetrek
king niet langer dan drie mouuden beeft bestaan.
Ter slotte besprak inleidor de getuigschriften
(1638aa) die de werkgever op verzoek verplicht
is te geven. Wie zoo'n getuigschrift in stryd met
do waarheid invult of het voorziot van eenig
geheim teeken is aansprakelijk voor alle hieruit
ontstane schade.
Spr. meende hiermee de hoofdzaken te hebben
gememoreerd en besloot:
Gy zult met mjj gevoelen, dat er nog heel
wat noodig is eer de maatschappij zich heeft
gevoegd en geschikt maar do bepalingen dezer
wet, vooral die, welke minderjarigen betreffen;
doch 't is zaak tlink aa te pakkonn en zooveel
mogelijk moe te werken om de goede bedoeling
te aoen bereiken.
Dit is een een proeve, luchtbal; eerst na6 of 10
jaar zal men de grootste fouten hebben ontdekt
on do wet herzien. Onbillijk is het, haar nu
reeds te veroordoelen omdat thans reeds blykt,
dat zij, als elke Hocinle wot, woldra zal moeten
gewijzigd. Uw kinderen kleedt ge óok niet in
kleoron waar ze uitgegroeid zijn en zoo moot ook
elke sociale wet at en toe vernieuwd.
Bij allen moet bestaan de goede wil om de
wet goed te ontvangen, overtuigd als wo kunnen
zyn, dat dit is een poging om de stukken recht te
zotten en de zwakken lo beschermen. Wij moeten
als eerlijke monschun de wet naleven en te gele-
goner tijd zoggen wat in de practijk minder goed
er in blijkt.
Moge ook deze wet zijn een stap nader tot de
vermeerdering van het recht van hot sociale leven
en een aanleiding tot toenadering van velen, die
thans schijnbaar tegenover elkaar sluun. (Ap
plaus).
Enkelen stelden thanB vragen, dio inleidor
beantwoordde.
Inleider achtte de in werking treding dor wet
zeer aanstaande in verband met hetgeon Minister
Nolissen hiervoor deed.
Bij brand in een fabriek, waardoor dus de
arbeider niet kan werken hoewel hij bereid is
don bedongen arbeid te verrichten (1638d) be-
houdt hy zijn aanspraak op hot naar tijdruimte
vastgestelde loon, tonzjj bijv. schriftelyk is be
paald „opzeggingstermijn in drie dagen". De
stukwerker staat hier buiten, 'Joch deze zal zich
moeten wenden tot den Kantonreohter, die weer
de meening kan vragen der Kamers van Arbeid.
Inleider acht»" het een lichtpunt, dat deze
lichamen door fvArbeiders-contract meer doel
zullen krijgen dn tot dusver.
Wat het zoogec nd staangeld betreft (1638s)
antwoordde inl. Jat dit ten hoogste mag be
dragen Vio van het weekloon gedurende ten
hoogste 12 werkdugon per jaar.
De vraag of oen dionstbode die zich ernstig
misdraagt (uitbly ven bij kermis, enz.) nog loon
uitkeering kan eischen, beantwoordde inl. ont
kennend aan de hand van 1639p sub 10 (woi-
geren te voldoen aan rodelijke bevelen door of
namens werkgever).
Inl. antwoordde, dat de kosten eener operatie
na ziekto behooren godragen door den werk
gever cn meende, dat ieder nu ook wel zich zal
aansluiten bij een Ziekenfonds om zoodoende
geen al te groot risico te loopen, nu verpleging
niet langer is een gunst, doch wordt oon ver
plichting.
De heer Van Duinon dankte ten slotte
den inleider voor zyn duidelijk en heldor be
toog; heeft do vergadering hem gedankt door
upplaus en haar groote belangsteling getoond
ook door nog vragen to stollen, gaarne wilde
spr. ook namens het Bestuur van „H. Sc N,"
den inleider dank zeggen en was overtuigd,
daarby «dier tolk t0 zÜn- (Applaus).
Hierop werd do druk bezochte bijeenkomst
gesloten.
Er is aan de Postkantoren oon nieuw
soort borderellen ingevoerd voor hot invor
deren van quitanties.
Voortaan moet het totaal bedrag der te
innen sommen ook worden aangegeven in
letters.
De Minister van Landbouw heoft met in
gang van 1 November 1908 ingetrokkeu de
beschikking van den Minister van Binnun-
landsche Zaken van 17 Juni 1905 nopens
de betaling dor premiën voor de Ryks Ver-
keringsbank.
Wanneer dus te avmd of morgen die
Bank de nieuwe bepalingen toezendt aan
de werkgevers in verzekei ingsplicbtige be
drijven, is het zaak, goede nota te nemen
van die negen bepalingen.
Mr. A. A. Cnopius, nieuwbenoemd substi
tuut-officier van justitie by du Arrondisse-
ments rechtbauk te Utrecht, zal 27 October
worden geïnstalleerd.
In de jongste vergadering dor plaatselijke
afdeeling van Het Kruisverbotid" werden
oonige hartelijke woorden gnwjjd aan de
nagedachtenis van den lieer M. 11. T. Ver-
molen, den eorsten Voorzitter, te Amster
dam overleden en het vele geschetst, door
hom voor do drankbestrijding in deze Ge
meente bewerkt.
In den ouderdom van 67 jaar ia hier Don
derdag overleden Nicolaas van Eykelunburg,
sedert 1 Mei 1868 en dus ruim veertig jaar
opperman bij Openbare werken.
Zyn stoffelijk hulsel werd bedenochtcud
ter aarde besteld. F,enigo ambtenaren en
beambten van Openbare werken waren op
den doodenakker aanwezig.
Omtreot den heer P. C. Blom, leeraar
aan de Ambachtsschool hier, benoemd tot
Directour der Ambachtsschool te Heoren-
veeu, on tevens leeraar aan de avond-vak-
teekeuschool te Barneveld, schrijft de «Bar-
nov. Crt."hoe gaarne w|j ook dezen ku
dlgen looraar zyn eervolle promotie gunnen,
toch achten wy zyn vertrek een groot ver
lies voor onzo school.
De 2e luitenants H. D. Scherpenbujjzen
en M. J. G. E. Lestrade, van het 5e regi
ment infauterie, zyn gedetacheerd by de
Normaal schiotschool tot het volgen van
oen cursus iu gymnastiek, schermen en
zwemmen.
Luiteuant C.S. Sixma baron Van Heemstra,
van het le regiment huzaren, is met een
detachement huzaren naar Leeuwarden ge
marcheerd om daar een r(jcursus te gevon
aan do onbereden officieren.
Luitenant B. W. baron Van Dedem is
van het 4o eskadron 1e regiment huzaren,
te Amsterdam, terug geplaatst by het le
eskadron hier.
De jaarlyksche inspectie voor do landwoer-
plichtigen uit deze Gemeente zal hier wor
den gehouden op Maandag 23 November.
Aan den tweedaagschen wedstrijd der M«'
litairo Sportvereeniging, Woonsdag en Don-
derdug iu do omstreken van Arubem gehou
den, werd deelgenomen dour 17 otficiereu.
De doelnomors moesten den eersten dag
ieder afzonderlijk 50 K. M. op de kaart rij
den, waarbij de weg liep van Arnhem over
weilanden langs den Ryn om de Duorweth
(waar over vele hekken gesprongen moest)
de Kabeljauw met eenige natte slooten, Oud
Reerast, Deelen, Heuven, Velp en Arnhem.
By Deelen, waar ook hindernisson gono-
men moesten worden, werd tevens de tem
peratuur der paarden opgenomen. Was deze
to hoog, dan was een langere rust verplichtend.
De uitslag is als volgt; ritmeester baron
Van Heemstra 2 u. 52 mm.luit. Boevet 3
u. 23luit. W. A. van den Wall Bake (3e
huzaren) 3 u. 57, luit. Van der Mandele 4
u. 5, luit. Van Ermel Scherer 4 u. 15, luit.
jhr. Gevers Deynoot 4 u. 27, luit. De Pauw
Gorlmgs 4 u. 1, luit. Knel 3 u. 44, luit Van
Santen 4 u. 8, luit. jhr. Beelaerts van Blok
land 4 u. 4, luit. K. H. A. Van den Wall
Bake (rijd. art.) 4 u. 32, luit. Diemont 3 u. 57.
Op den tweedon dag moesten de paarden
women voorgereden en aan dressuurproovon
onderworpen, eerst in de manége, daarna
buiten.
De einduitslag is als volgt
Eigen paarden le pr. luit. Knel met Red-
Cap, 2e pr. ritmeester baron Van Heemstra
met Marine, 3e pr. luit. Diemont met Made
leine Forestier.
RykspaardeL cavalerie. Ie pr. luit. Van
der Mandele met Poliche, 2e pr. luit. Van
den Wall Bake met Trauzipani.
Rykspaarden veld-artillerie 2e pr. luit. Van
Santen met Alex.
Eerv. vermeldingeu luit. Van Ermel Sche
rer met lady Maryluit. R. van den Wall
Bake met Dukeluit. jhr. Gevers Deynoot
met Fancy on luit Do Pauw Gerliogs met
Leeutje.
De jury bestond uit overste W. H. Pie
pers, ritmeester M. Groudbout en de oud-
kapitein der rydende artillerie jhr. Rutgers
van Rozenburg.
Welk een zeldzaam genot is toch een con
cert in een kerkmeer dan op eenige an
dere plaats werkt alles mee om ten volle te
kunnen genieten van de rauziok en alleen
ooren en oogen to hebben voor de muziek.
Hier geen die to laat komen of voor wie
het concert bijzaak on hut gezien worden
hoofdzaak is; hier geen hinderlijk gepraat,
goen geloop of gschuifelwie de kerk binnen
treed), gevoelt zich opeens zöo onder de in
druk dor majestueuse omgeving, datoriolfs
niet meer wordt gedacht aan wereldsch ver
toon.
Vooral de Sint Joriskerk met baar bijzon
der mooie belichting der statige gewelven
leent zich zoo by uitstek voor een uitvoe
ring van gewyde muziek in de avonduren.
Het werkelijk mooie orgel kan overal zóo
goed worden gehoord. Alles werkt zoo mee
om ton volle te genieten van do muziek.
Donderdagavond was het achterste ge
deelte «uo het schip goed bezet toen mej.
T. H. de Ligt, sopzaan-zacgsres uit Utrecht,
met haar stadgenoot, den organist W. Pe
tri, on den heer G. K. G. van Aaken geheel
belangloos hun groote talen ten gaven ten
bate van hot bouwfonds der Chr. jongelings-
vereeniging Ps 1199.
Hebben zi) daardoor deze vereeniging
aan zich verplicht, zeker niet min
der dankbaar zyn hun de goede tweehonderd
betalondou, die dit kerk-concert van groote,
echt artistieke voornaamheid mochten aan-
tiooren in by na ademluoze suite, geheel on
der den machtigen invloed van hetgeen op
