Stadsnieuws.
vestiging veel te gemakkelijk. Nieuwe maat
schappijen worden opgericht en verkregen
daartoe de Koninklijke goedkeuring, zonder
de persoonlijke en financieels waarborgen,
die onmisbaar zijn voor een goed beheer.
Een waarborg-kapitaal moet bij de vesti
ging zijn gestort, en uiet slechts voltee-
kend. In de Statuten moet streng worden
nagegaan, of zij voldoenden waarborg geven
voor een zuiver beheer.
De j rarverslagen moeten naar voorge
schreven model worden samengesteld, zoodat
ze gemakkelijk te controleeren zyu.
Het Rijksbureau moet jaarlijks verslag
uitbrengen van zjjn bevindingen en dit ver
slag moet algemeen verkrijgbaar worden
gesteld. Meent een aaudeelbouier of ver
zekerde tegen een maatschappij beklag te
hebben, dan moet hij zich met een gemoti
veerd verzoek tot het bureau kunnen wen
den, en dit in staat worden gesteld, de zaak
grondig te onderzoeken. Daartoe moet het
de macht hebben de boeken der betrokken
miatschappij nauwkeu'-ig na te gaan, ten
einde omtrent hei rechtmatige of ongegronde
der klacht uitspraak te doen. Bij weigering
der maatschappij om aao de uitspraak vau
het bureau gevolg te gaven moet desrat
zijn: intrekking der concessie.
Wordt aldus van Staatswege controle
ingevoerd, zegt de professor, dan leidt hel
geen twijfel, of, hoe licht bet juk ook zij,
dat wordt opgelegd, verscheidene maat
schappijen moeten grondige herziening onder-
Êaan en anders het bedrijf staken. Een
elangrijk tekort in de reserve kan door
wijziging der statuten en reglementen niet
worden aangevuld. Langs dien weg kan
slechts de schijn worden gered, maar daar
toe zal de Staatscontrole zich niet leeneD.
Velen zullen dan gevoelig getroffen worden
voor misplaatst vertrouwen maar de bodera
zal worden gezuiverd. Dan eerst zal de
heilzame werking der levensverzekering zich
kunnen ontwikkelen en doordringen in
alle kringen der maatschappij. Waar de
toekomst van honderden gezinnen met deze
zaak samenhangt, mag de Staat zich niet
langer onttrekken aan den plicht, een wet
telijke regeling tot stand te brengen en aoet
dan onverwijld de maatregelen nemen, die
daarbij worden voorgeschreven.
KENNISGEVING.
Weekmarkt
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van AMERSFOORT
brengen ter algemeene kennis, dat de
Weekmarkten van 25 December 1908 en
1 Januari 1909 wegens het Kerstfeest en
den Nieuwjaarsdag zullen worden ge
houden op Woensdagen 23 en
3O December
Amersfoort, 10 December 1908.
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort,
De Burgemeester,
WÏJ1JT1ERS.
De Secretaris,
J. G. STENFERT KROESE.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
Genen artikel 41 der Gemeentewet,
brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de Raad
deier Gemeente *ai vergaderen op DINSDAG den
15 December aanstaande, des naintddxgs tol1/, ure.
Amerafoori, 10 December 1908.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIER8.
Het Provinciaal Kerkbestuur van Utrecht
der Ned. Hervormde kerk zal voor het jaar
1909 bestaan uit de heereods. Tb. H.
Nabuijs te Zeist, Presidentsecundus, ds, W.
H. btegenga.ie Oud-Loos-Irechtteriius.ds.
G. li. Fijovaudraat, te Tieuhoven;
ils. K. A. de Groot, te Houten, Vica-pre-
sidenlsec. ds. W. de Lange, te Koenen
tei l. dr. H. E. G. vau de Meene, te Over-
Uughruek
ds. M. A. Adriani, emer-pred te Utrecht,
Secretaris; sec. ds. J. Quust iizn., te Utrecht;
ds. P. Boügers, te Kamerik; sec. dr. A.
W. Bronsveld te Utrecht ;t ert. ds. J. Quast,
te Utrecht.
en de heer G. L. Mense, ouderling te
Zeistsec. de heer F. Labouchère, oud-ou
derling te Duorn.
Het Bestuur der classis Amersfoort zal
voor 19u9 bestaau uit de beuren
dr. U. H. Meuluubelt, te Baaru, Praeses
sec. ds. D. P. Biao8, te Soest;
ds. G. van Kempen te Westbroek,Scriba;
sec, <b. A. Drost te Loeoen aan de Vecht;
ds. A. Gelderman, te Bunschoten, Assessor;
sec. E. Postuia, te Blauwkapel
da. W. H. Stegenga, te Oud-Loosdrecbt
sec. dr. G. Velluuga, t« Nieuw-Loosdrecht
ds. H. Th. Barbas, te Vreelandsec. ds. G.
B. Fynvandraat, te Tienhuveu
ds. W, J. Meiners, te Amersfoortsec.
s. E. U. Schellenberg,to Leusden;
de heer H. Schoenmaker, ouderling te
Achttienhoven6ec.de heer H. A. van Baak,
ouderling te Zeist
de heer J. B. de Beaufort oud-ouderling
te Woudenberg; sec. baron Van Boetzelaer
van Oosterhout te Soesterberg
de heer W. Kleber, ouderling te Amers
foort; sec. jhr. J. W. Barchman Wuytiers,
oud-ouderling te Amersfoort
ds. G. van Kempen, te Westbroek, Quaes
tor; sec. ds. W. J. Meiners, te Amersfoort.
Met ingang van morgen is, ter vervanging
van den tot pastoor te Dinksperloo bevor
derden kapelaan J. J. Paardekooper, benoemd
tot kapelaan by de parochie van den H. Fran-
ciscus Xaverius alhier de heer C. van Dijk,
thans te Kabauw.
Kapelaan A. J. J. M. Otten is in verband
daarmee overgeplaatst van Hoogland naar Ka-
bauw, terwijl tot kapelaan te Hoogland is
beuoerad de heer G. A. E. Gowthorpe.
Op verscheidene plaatsen sclignt meu met
den vrijwilligen tiendafloop vóór 1 Januari
a. s. niet gereed te kunnen komen.
Naar het „Centrum" meldt, zou het denk
beeld bij de Regesring ia overweging zijn,
door een wijziging der Tiendwet het aan
belanghebbenden mogelijk te maken, ook na
de in werking treding der wet de zaak onder
ling te regelen met behoud geheel of ten
deele van de voordeden, thans aan den
vrijwilligen tiendafkoop verbonden, indien
verwacht mocbt worden, dat zoodanige wij
ziging zou kunnen leiden tot vrijwillige re
geling door velen.
Dat zij, die zoodanige wijziging op prijs
zouden stellen, daarvan ten spoedigste den
Minister van Landbouw doen blijken, lijkt
het blad derhalve zeer gewenscht.
Bij nota van wijziging is op de Bsgrooting
van Financiën een nieuw artikel 93 bis voor
gesteld ad f 53 000, als voorschot aan het
Fonds voor de uitvoering van de Tiendwet
1907.
Blijkens de toelichting van den Minister
van Financiën Z il volgens de onlwerp-begroo-
ting van het Tiendfonds voor 1909, waar
van de indiening binnen eenige dagen kan
worden verwacht, dat fonds als voorschot
uit 's Rijks schatkist behoeven een som van
f47 642, zjjode het geraamde nadeelig saldo
van de ontvangsten en uitgaven uan dat
fonds.
Ten einde voldoend geld beschikbaar te
hebben voor een hooger voorschot, is boven
staande begrootiogspost voorgesteld.
Mejuffrouw Jacomina Kruitbos, kort na
de herdenking van haar veertigjarigen trou
wen dienst bij de familie Kleber hier over
leden, heeft aan de Ned. Zendingsvereeniging
vermaakt eeo bedrag van f403.
Op de Algemeene begraafplaats werd heden
ter aarde besteld het stoffelijk hulsel van
den heer M. van Drie, die Zaterdag te Utrecht
onder eeo electrische tram raakte bij het
uitstappen tusscben de sporen en daarbij
zoo hevig werd verwond, dat de dood spoe
dig intrad.
Bij het hartelijk afscheid, dat de vereeni-
ging »Geloof en Wetenschap" Dinsdagavond
nam van haar moderator, pastoor J. J. Paar
dekooper, werd hem als erkenning voor zijn
vele verdiensten en als aandenken een zeer
fraaie photogravure aangeboden, voorstellen
de Beethoven.
Adelborst le klasse E. B. Willemstyn, thans
met verlof hier, zal 15 December met H. M.
»De Rugter" naar West lndië" vertrekken>
De heer G. van Willigenburg, thans parti
culier klerk, is benoemd tot Rykskleik 3e
klasse ten kantore der Directe belastingen,
in voerrechten en accijnzen te Amersfoort.
Aan den heer J. C. J. Pels Rijcken is, op
zgn verzoek, met ingang van 2U December
eervol outslag verleend als plaatsvervangend
lid der Kamer van toezicht over notarissen
en candidaat-notarisseo, gevestigd te Utrecht
terwijl met ingang van dien datum is be
noemd de heer H. de Jong, Inspecteur der
registratie en domeinen te Amersfoort.
Het verluidt, dut luiteuant generaal J. M.
Campbell, Inspecteur der infanterie, tegen
het voorjaar pensioen heeft aangevraagd.
De groote velddienstoefening van Volks
weerbaarheid e» vrijwilligerskorpsen zal
Tweeden Kerstdag worden gehouden in de
Biltsche duinen.
Kapitein jhr. K. A. A. von Steiger, van
het 9e regiment infanterie te Utrecht, zal
daarbij optreden als leider; kapitein J. F.
Schoenmaker, uil Nijmegen, luilenaut J. H,
Fruijt van Hertog, uil Amsterdam, zijn
partij-commandanten.
Een vriendelijke hand zendt ons het vol
gende verslag.
Daartoe uitgenoodigd door de plaatselijke
•Vereeuiging tot het houden van kunstbe-
schouwia.en" hield dr. W. Vogelsang, hoog
leeraar in de aosthetiek en kunstgeschiedenis
aan de Ryks-universiteit te Utrecht, Dinsdag
avond in jAmicitia" ecu voordracht over
•Het portret".
De jonge geleerde, die zgn boeiende en
zeer bevattelijke rede nog verduidelijkte door 1
een reeks even goed gekozen als uitmuntend
geprojecteerde lichtbeelden, begon mot te
zeggen, dat een wetenschap omtrent de por
tretkunst nog niet bestaat, tot dusver nog
niet geschreven is en dat dus hetgeen hij
ging vertellen niet is wetenschappelijke vast
heid, doch weinig moer dan een voorloopig
program.
Welke problemen doen zicb nu voor by
een overigens zóo helder begrip als een por
tret, dat toch zoo veel meer zakelijk is dan
een allegorie, een stilleven, een laudschap.
Allereerst onderscheiden we het werkelijk
portret, de in alle opzichten volkomen ge
lijkenis, en het scUgnportret, een facie zonder
gelijkenis en inderdaad hebben we te schei
den de erwten van de capucijners.
Stellen we scherp de vraagwat is een
portret, dan denken we al aanstonds aan het
Frausche »pourtrait", het ltaliaansche »ri-
tratto", onsaftrek, conterf6itsel, tegenover
maaksel, dus de weergeving, de afspiegeling
dar werkelijkheid, Aan een portret zijn dus
heel andere eischen te stellen dan aan ieder
ander onderwerp waarmede de Beeldende
kuust zieh ophoudt; te meer daar hot
spraakgebruik wil, dat het portret is de af
beelding van een bepaald mensch, op een
bepaald oogenblik.
Voor ieder ander onderwerp der Beeldende
kuust is het niet noodig, dat het in werke
lijkheid bestaal; doch dit is wel noodig voor
het portret, de gelijkenis op zeker oogen
blik. Daarom ook moeten de onderdeelen
zoo nauwkeurig mogelijk gekopieerd, doch
het geheel te gelijk opgevoerd tot hooger
gelijkenis, opdat het krgge zekere uitdruk
king en wekke zekere aandoening. Patrom
moe' betreden het terrein der mimiek,
waarbij men dan steeds moet denken aan
zekere buweeplykheid, zij het dan momen
teel tot rust gekomen of, zooals spr. bet ka
rakteristiek noemde «gestolde mimiek».
De componenten der verschillende gelaten
oogen, neus, mond, eDZ. zijn geljjk,
maar toch zeer verschillend, doch zóo, dat
zij in gelijke verhoudingen zgn aan te ge
ven en dat men, door een kop saam te stel
len naar zulk een diagram of cadod, een ge
laat kan maken dat als het ware is het ge
middelde van een reeks koppen, doch niet
is een portret.
De portretten laten zich onderscheiden
in drie hoofdgroepen:
het zuiver typische, als standvastig
type geconstrueerd uit de zelfde, telkens
terugkeerende componenten de oorsprong
der naar zuiver schema opgebouwde werken
van Egyptenaren en Grieken;
het zuiver expressieve portret,
waarbij nagenoeg uitsluitend is beoogd het
weergeven van uitdrukking, stemming en
gemoedsbeweging, welke aan de oppervlakte
koenen. Spr. herinnerde hierbij aan de toe-
keningen van Oberlander in het »Tagebuch
des kleinen Moritz», o, a. verschenen in de
•Fliegende Blaiter»;
het ideaal portret, ook wel als «ge
wezen portret" aangeduid, zooals die van
Dante, Goethe, Bismarck, den ouden Keizer
Wilhelm, welke werkeJgk portretten zijn
geweest, en slechts hei iuneringen zijn aan
ten oorspronkelijke afbeelding, die in ge
stage opeenvolging weliswaar zekere ideale
afspiegeling geven, doch van de werkelyk-
heid steeds meer afwijken en dan ook zeer
dankbaar zgn voor zoogenaamde snelteeke-
naars.
Na deze korte inleiding ging spr. over
tot do demonstratie van het portret in de
verschillende kunstperioden, beginnend met
het prachtig houten beeld van den zooge-
naamden dorpsschout van Boelak (3000 voor
Cbr.)
De zoo uitcenloopende uitdrukking in de
Egyptische kunstwerken moet verklaard wor
den door hun dikwijls sterk verschillende
bestemming; wy zien, hoe zij bedoelen te
zijn een grafportret, een mummie, hoe dus
hun afbeelding individueel is; wij zien hen
de rol vervullen van praalportret met meer
schematisch voorkomen, om ten slotte te
worden in zekeren zin een kaligraphie, eeu
als 't ware geschreven portret, een hiero-
giypt>-
Spr. deed uitkomen, dat terwijl in Egypte
slechts uitdrukking werd gelegd in het hoofd
der portretten (vooral dat van Ramses) en
het overige des licbaams meer schematisch
werd behandeld, in de Grieksche kunst
sterke vooruitgang valt waar te nemen in
het uitbeeldenook het lichaam, de romp,
de tors, is daar expressief behandeld, wordt
meer gespecialiseerd (Patroclos naar de be
kende driukschaal vau Socias, Eschylos
als 't ware het eerste portret en het
karaktervolle beeld van Demosthenes).
Prof. Vogelsang wydde nog een enkel
woord aau de kunst in Etrurië (het confec-
tie-werk met lossen kop en het ruiterbeeld
van Marcus Aurelius), aan de Egyptische
mummie-portretten in brandverf op hout
uit de GrafTscbe verzameling, en de mozaiek-
portretten (Theodora als Byzantijnse!) speci
men) om vervolgens via den uit kunstoog-
punt minder belangrijken Carolingischon tyd
en de Raveunatischo kunst en de calligra-
fische portretten te komen tot don ra eer
inferesaanten tyd, waarin kunstenaars als
Van Eyck, Ponutello, Boticelli, Diirer en Hob-
bein al beoogen zy nog dikwijls
met hun portretten zeker effect van kleur,
lijn en omgeving toch een sterk natura
listische neiging toonen. Bijzonder goed
werd het gesprokene geïllustreerd door hot
zelfportret van Albrecht Dürer in diens
jongensjaren on diens zoogenaamd Christus-
portret, Holbein's portret van Erasmus an
diens portret vau oen. Koopman, geheel ge
arrangeerd als door 63n slecht photograaf
van vroeger tyd, die hel effect zocht in ba
lustrades, schrijftafi Itjes met prachtbai djes
en stoenen hondjes, die zoo doddig deden
Toen kwam zeer onverwacht en voor
velen oneindig te vlug het slot eu ein
digde Z.H.Gel. voor dezen avond zyn onder
werp, dat, hopen wy, spoedig moge worden
vervolgd.
Eeu enkel woord over de voordracht zelf
zy geoorloofd.
Voor een publiek, dat toch voor 't mee-
reudeel leek is op kunstgebied, is het van
buitengewoon gewicht, indien een voordracht
over kunst zich niet beperkt tot een nuch
tere bespreking van kunstperioden en wer
ken hier juist is artistieke leidiug van groote
waarde.
Daaraan nu heeft het Dinsdagavond niet
ontbroken. Prof. Vogelsang heeft evenals
op zijn colleges met het hem eigen materiaal,
het zoo welsprekend woord, <le kunstwerken
□iet slechts als voor hen staande zijn hoor
deressen en hoorders laten zien, maar als
't ware opnieuw uitgebeeld, opnieuw ge
schilderd, en in het aldus wordend" beeld
op den voorgrond gebracht, wat het onop
lettend leekenoog ontglipt.
Daaraan vooral ontleende deze interessaute
voordracht zoo groote waarde.
Ten slotte aan de „Vereeuiging tot hethou-
den van kunstbeschouwingen" een woord
vau dank, niet alleen daarvoor, dat zy ook
langs dezen weg, door het geveu van voor
drachten, haar doel, den kunstzin te ontwik
kelen, tracht te bereiken, maar ook omdat
zjj den moeilijken tocht heeft aanvaard onder
de leiding van zulk een uitstekenden en be
trouwbaren gids.
P. 8.
De YVognuramers, die de groote zaal van
de Sociëteit »Verecniging" hadden aange
vraagd voor Zondag 13 dezer, hebben thans
bericht, Zondag verhinderd te zijn, doch de
zaal gevraagd voor Donderdag 17 dezer.
Fr is dus groote kans, dat zij heden over
acht dagen hier komen zingeu.
Gisteravond gaf de afdeeliog Amersfoort
van den Kon. Ned. Bond vau oud-onderof
ficieren in »De Arend" weer een welge
slaagd Sint Nicolaas-fëest voor de kinderen
der loden en donateurs.
Een rijk programma hield de kleinen aan
genaam en nuttig bezig van zes uur tot half
tien, terwijl een »heusehe" St. Nicolaas te
paard, gevolgd door Zwarten Piet óoa de bij
eenkomst bezocht. Na ailoop ontvingen de
kleinen een aardige surprise en een specu
laaspop.
De Voorzitter, de heer H. S. Valkenburg,
da. kte namens de kleioen allen die hebben
meegewerkt tot het doen slagen van het
feest en sprak het vertrouwen uit, dat de
grooteren in de blyde gezichtjes der kinderen
een aansporing mochten vinden om ook in
het vervolg de commissie in staat te stellen
het feest te kunuer. organiseeren.
Het eerste elftal der H. V. C. zal Zondag
op zijn terrein achter „Rustoord" spelen
tegen de U. V. V. uit Utrecht, de prima in
deze competitie die van de zeven door haar
gespeelde voetbalwedstrijden er zes mocht
winnen.
Een zeer spannende wedstrijd dus.
Aan de Centrale boieriniju werd Dinsdag
aangevoerd 2870 Kilo ongezouten en 1590
Kilo gezouten boter.
De prijs der ongezouten boter liep van
fl.20 tot 11.27; die vau de gezouten vau
f 1.1(3 tot f 1.26.
Een in het Politieblad gesignaleerd man
en een vrouw werden gister door de re
cherche bier aangehouden en na hevig verzet
naar het Commissariaat eu vervolgens naar
Utrecht geleid.
De .drie dagen, die zy oog te boeten
hadden, zullen nu wel mot eenige worden
vermeerderd wegens het verzot.
Door de politie te Arasterdam werd al
daar de 42-jarige H. van 1)., uit Amers
foort, aangehoudon onder verdenking van
diefstal met opensluitiug. By zyn overbren
ging wist hij echter te ontsuapppon.
Hij wordt nu gezocht.
Een klein grys jachthondje en een bruin
hondje zijn aan het politiebureau voor de
eigenaars terug te bekomen.
Moed geeft oogenblikkelyke kracht; ge
duld, standvastige sterkte.
Vit don omtrok.
Na efloop van een jacht party zou Dinsdag
eeu dor heereu in een koffiehuis te Ter-
schuur, by Barueveld, zyu geweer, dat, naar
hij meende, ongeladen was, wat schooiuna-
