Ingezonden.
daartoe niet kunnen medewerken, oinilat lij
zich niet kannen vereenigen met al dat gedoe
en gedraaf van al die jougomeisjes van 20 en
21 jaar.
De. heer Borgosius heeft dezer dagen to \V og-
num wel gesproken over tu a n s kiesrecht, maar
zijn vrienden willen ook aan do vrouw het
kiesrecht geven, dus dok de vrouw verkiesbaar
stellen voor Kamer, .Staten eu Raad.
Wij willen alle mans' kiesrecht, zoo ver
mogelijk uitgebreid, tol de uiterste grens, en
dit zul als eerste artikel op het program aioeten
blijven. In October 190< is op dedepulaten-
eorgaderiug te Amsterdam, waar 750 kiesvere
nigingen vertegenwoordigd waren, niet op een
na algeroeetio «temmen besloten, te ijveren voor
bet gezinshoofdeiikiesreeht, het huismnnskies-
reeht. Dat is niet reactionnair, niet conservatie);
dc A.R. kennen den roest van hot conservatisme
niet.
Na een kwartier rust besprak de hoer O o s-
turbaan zijn tweede punt: de verplichte
w,z' k. ring. het tweede punt van het program
Vooraf ging deze algemeens opmerking, dat
wij in Nederland in velerlei opzicht zeer achter
lijk zlju op hi t terrein der sociale wetgeving. Dat
bemerkt hot best de arbeider', die in Duitsch-
land heeft geweikt cn daar kennis maakte met
Unfallvcreieheruug, Krankeiikasse en Altertums
versicherung.
Dc heer Borgesius en zijn paitijgenooten,
die zoolang hot rad van Staat hebben gedraaid,
zijn oorzaak, dat hetgeen op dit terrein bij al
onze buren roed» lang bestaat, hier nog niet is
ingevoerd. Zy, de mannen van de revolutie,
vonden het in strijd niet dc hooggeroemde
vrijheid, in tc grijpen door Staatstusschenkonist.
Niet ondanks, doch door hun beginsel is
Nederland zoo schandelijk achterlijk op sociaal
gebied.
Toen in 1874 en 1875 een jonge man van
echitterendo bekwaanihiid on ongeëvenaarde
talenten iu dc Kamer sprak over sociale wetten,
kebtte dc Kamer dr. Kuvper, toen do afge
vaardigde voor Gouda, uit en wilde niet begrij
pen dat die vrijheid tvas de wandeling van het
aarden vat mei den ijzeren pot.
Nooit heeft de arbeider erger geleden dan
toen het liberalisme hier de macht had in
Sloeiende verven werd gemauld het harde lot
«r slaven in Amerika, maar dezen waren er
beter aan toe dan dc vrije Nederlandsche arbei
ders. Men leze wat prof. tjuack daarover schreef
op honderdtallen bladzijden.
De eerste arbeidswet van ectiigo beteekenis is
men weer verschuldigd aan een Chr. ministe
rie. liet Kabinet-Mackay, dat reeds in de Troon
rede 1891 uitte den wensch tot verzekering vim
oude en invalide arbeiders. Thans schrijven we
1909 en nu heeft de liberale partij een nog grootcr
blanco artikel en wil ze slechts zich ontfer
men over de ouden van dagen. In die 18 jaar zijn
we dus, dunk zij de liberalen, achteruit gegaan.
Wel waren er Staais-conmiBslcn en rapporten,
doch daardoor krijgt de afgewerkte arbeider nog
geen pensioen.
In 1901 kwam het ontwerp-Lely waarbij 2
millioen zou gegeven voor pensioen van ouden
en invaliden. I »r, Kuvper noemde dut een pa-
rade-paurd. Du! was échter geen parade-paard,
doch een leehjko oude knol, waarmee heek-maai
geen parade was te maken.
Toe het Chr. Kabinet optrad, trachtte liet aan
stonds in te lossen de belofte en diende het in
de ontwei pen tot ziekteverzekering, uitbreiding
Ongevallenwet ook voor landbouw en visschery,
invuhdile ib-pon-ioen en ouderdomspensioen. Ze
ker, er zijn fouten en gebrektn in. maar óok
is er in de groote Chr. grondgedachte zorgt
voor de kleinen, de zwakk n. dc geringen.
En in 190.5, toen dat Chr. Kabinet moest af
treden, vrerd aan de arbeiders de grootste slag
toegebracht, lien :.i-n hun kon toebrengen, den
grootslcn g iii een lange reeks van jaren.
Want wat is v,.r.r den arbeider hoofdzaak?
Dat hy weet, dat voor zijn levens-positie wordt
gezorgd wanneer hij zelf daartoe onmachtig is
geraakt, hetzij dan vroeg dan wel laat. Denk
aan dm glasblazer en den arbeider ir. dejulte-
fubriekvn, d o niet kunnen doorwerken tot hun
70ele juardenk om den visschereman, afge
beeld op het prentje van den Bond voor Staais-
pcDsioiineoring, die levenslang dobberde om een
schamel stukske brood en reeds op zijn 50ste juar
stijf is van rheumatiek. Zouden deze menschen
moeten wachten tot zij 70 juar zijn, zooals de
heer Borgesius dat wilde?
Wat was nu de grootc beteekenis van het
ontwerp-Koyper Dat de arbeider, dio niet meer
kon werken, zou worden geholpen, ongeacht zijn
leeftyd, op eiken dag van zijn leven. Dut is de
waarhuid en de meest brutale leugen op dit
punt is betgeen dc geachte afgevaardigde van
Den Brie!, <lc heer Koodhuyzen, daarvan zeide
en wel, dat Kuvper een deel van een rijksdaal
der zou geven als de werkman 7ü juar was.
Woensdagavond debattcordc met my te Utrecht
de nogal de waarheid minnende lieer Duvs, die
weer het oude liedje zong van 24 cent, 20 cent,
enzoovoort. Ik antwoordde hem, dat hij zich
vergiste en naar s. d. wijze weer aan 't ver
dubbelende was. Eerst na afloop der vergadering
erkende hij, dat hij zich lmd vergist in de cij
fers der premie betaling en dut ik gelijk hud;
wel jammer, dat de lieer Duyg, de man van
het verzekering wezen, niet staande de vergad -
ring ongelyk erkende maar als nu zoo iemand
zich vergist, dan is 't zeker niet overbodig, nog
een enkel woord te zeggen over het ontwerp-
Kuyper.
Dit omvatte h klassen. De laagste waren zij
die minder dan f 240 per jaar Toon beurden,
10 cent per week moesten storten en f2. 54
zouden krygen op eiken leeftijd de 2e klasse,
met f 240 tot 1' 400 loon per juar, moesten stor
ten 12 cent per week en zouden krijgen f 3.05;
dc 3e klasso mot f 400 tot f 600 jaarloon zou
storten ltï cent or week en ontvangen f 4. 08;
do 4e klasse met f 000 tol f 800 jaarloon 20
cent per week en f 5.09; en de 5e klaaso met
een jaarloon boven f 800 zouden 24 cent per
week storten eu f 6.12 per week krijgeD, op
eiken leeftyd. Wie niet om loon arbeidde, kou
zelfstandig bij deze pensioen bank zich verzeke-
ren.
Kn wanneer nu in 1905 het Kabinet niet wa
re omgeworpen dan zou, ul maalt de Stnalfl-
molen niet hard, thans naar alle waarschijnlijk
heid het ontwerp reeds tot wet zijn verheven
en men geen toekomstbeeld meer behoeven te
tel kenen als van den visecher van den Bond voor
S'natspensioen.
Ken jong urbeider in Twenthe,die lachte toon
ik hem voorspelde, dut met den val van hol Ka-
biuet-Kuiper zijn grootvader en zyn vader onver
zorgd zoutleu blyveu. heeft de juistheid mijner
profetie moeten erkenen.
Kr was meer. Minister Kuvper had ook gezorgd
voor do weduwen. Stel, dut een 40-jarige man
een vrouw met 6 kinderen nalaat; zij wordt be
klaagd, doch aanstonds na de begrafenis gaat ie
der zijne weegs en de arme vrouw blijft wat
men noemt „zitten". Ook die weduwe zou thans
reeds lang kunnen hebben f2 per week zonder
dat zij daarvoor had behoeven te storten, want
de Chr. meening is, dateer, oppassende gehuwde
vrouw niet armlastig mag worden als haar man
haar ontvalt. De s. d. riepenwat is f 2 per week
Maar dat is toch altijd f2 meer dan mets er
bovendien zouden de kinderen beneden 16 jaar
50 cent per week krygen; samen dus f 5 per week
en dat is toch een enorme steun in een arbeiders
gezin. Zulk een arme weduwe zou zijn geweest
d>- beste propagandiste voor het Chr. beginsel
zorg voor de zwakken, de kleinen de geringen.
Wat deed nu Minister Veegens Hij kon n et
meer komen met den leeftijd van 70 jaar, die
uiterste grens van het ontwerp-Kuvper, die zelf,
hoewel ruim 70, allerminst invallide is, en stel
de 6.5 jnar, doch dit zou millioenen meer kosten
en daarom lichtte hij uit de invaliditeit en trok
do weduwrente in; of liever de weduwen moes-
ton, evenals de glasblazers'de jutte-arbeiders, de
visschers, wachten tot zij 65 jaar waren. Zij kre
gen dan ook geen kinderrente, omdat zij op dien
leeftyd geen kinderen van 16 jaar en jonger .neer
hebben,
Hij bcbuld echter de 5 klassen uit het voor
stel-Kuyper en gaf ongeveer de zelfde pensioenen
Thans is Minister Tal ma bezig aan een ont.
werp, dat, naar verluidt, beter is.
Tusschenin is gekomen het streven van den
Bond voor Staatspensioen voor iedereen. Deze
Bond neemt ecliter naar spr. meening een zeer
betwistbare stelling in. Met het zelfde recht kan
men den Slaat opleggen, dat hij den arbeider
iets toelegt op zijn loon, ook al is hij in de
kracht van zijn loven. Het is de sociaal-demo
cratische idee, dal de Staat is aller vader en
aller moeder en we van de kraamkamer tot den
doodenakkor allen en in alles worden „gemafl-
rcgelt" door den Staat.
In dat stelsel past de Staatspensioneering,
doch niet in het stelsel der andere partijen. De
heer Trcub heeft aangetoond het verderflyke
van Staatspensioen de liberale unie schreef in
haar program: zorg voorouden van dagen, bij
voorkeur door Staatspensioen.
In 1905 werd geroepen; „als een arbeider70
jaar is, krijgt hij f2.50; wat heeft nu een doode
aan pensioen De zelfde mannen de heer
Bbrgesius is Voorzitter, de heer Roodhuijzen is
Secret:'rs - ï'ggen nut als ge 50 cent van
uzi-iven bi-M. -ir jgt ge f 2 als ge f 1 hebt, f 1.50
als ge f2.50 hebt krijgt ge niets. I)at is het
zoo vnnk uitgekreten „deel van een rijksdaalder"
de heeren zijn gevallen in hun eigen zwaard.
Men beroept zich op Engeland, doch vergeet
dan mee te deelen, dat daar nog geen anderhalf
percent der bevolking ouderdomspensioen geniet;
dat zou dus voor Amersfoort met zijn *5000
inwoner? wezen ten hoogste 375 menschen. Het
i« niet anders dan een lokvogei uit de nrke
Borgesius, doch lang geen gebraden duif en 'tiB
dan ook niet aan te nemen, dat éen arbeider,
die alle zinnen nog goed bij elkaar beeft, er
op in zal gaan.
Men praat over een ontwerp, dat 20 of mis
schien ook wel 24 millioen zal kosten, doch
weet geen middel om aan dut geld te komen,
want nu durft men niet bezuinigen op uitgaven
voor leger en vloot. Alleen de s. d. weten het,
doch alleen in theorie en volgens hun theorie
nog wel die kunnen we dus laten rusten, wat
maar goed ia óok, want deze stumpers hebben
thans wel rust noodig. Met dat al heeft de
partij, die j a n r 1 ij k s 20 millioen noodig heeft
voor deze pensioenen, niet het recht, dit den
eenvoudige» arbeider voor te houden. Daarom
zijn de A. R. principieel tegen Staatspensioen
en daarom zeggen zij den arbeider stevig in 't
oor, zóo dat hij het goed hoort en goed ver
slaatStaatspensioen leidt tot niets 'tis slechts
de lijmstok waarop men u tracht te vangen
door de komende verkiezing.
De eenige weg is: verplichte verzekering.
Diep zit de wagen van Slaat in 't moeras,
mede door de schuld der linkerzijde. Alleen de
reuzenkracht der kiezers zal in staat zyn, die
wagen te brengen op de ellen en veilige rails
van de Chr. levens-en wereldbeschouwing, welke
zal leiden tot een beter en veiliger toekomst.
Dat ook de kiezers le Amersfoort in de komen
de dager, hun kracht ten goede moge aanwen
den (applaus).
Nu, om half elf, werd even gepauzeerd en ver
volgens gelegenheid gegeven voor debat, waarvan
wo de hoofdzaken hopen op te nemen in het
volgende nummer.
Hot opnemen van Ingezonden stukken bewyst
niet, dat du Ruiluotlft atoed»onvoorwaardelijk instemt
met den inhoud.
Kopyvnu Ingezonden stukken, al dan nietgeplautst,
wordt niet terugegeven.
Araerafoortsche belangen
Wanneer gy Amersfoorter zijt en ge hebt,
na uw schooljaren, langer dan een kwsrt
eeuw in verschillende plaatsen van ons land
eu van het buitenland eens een kijkje mogen
nemen en door vrij lang verblijf aldaar de
levenswijze en de gewoonten, het aangename
en het minder aangenamo zoo hier en daar
eens kunnen afneuzen, watgovoeltge U toch
eigenlijk op uw gen.*-., weer Amersfoorter
te zijn en hebt uw oogen dan, bij terugkeer,
dubbel open voor het werkelyk interessaute,
dat Amersfoort biedt.
Prettige herinneringen komen u weer voor
den geest als ge de plekjes terugziet waar ge
als kind hebt gespeeld, elkaar zat te ver
tellen of plannetjes beraamde voor het uit
halen van den eenen of anderen jongensstreek.
Maar vooral, welk een genoegen onder
vindt ge, als ge kuut vergelijken hoe Amers
foort vroeger was en boe het thans op weg
is te worden een plaats van beteekenis in
ons land, door zijn gezonde ligging, zijn
wonderschoone omgeving, zijn uitstekend
onderwijs van allerlei soort, zijn prachtige
spoorwegverbindingen, enzoovoort.
Wat kunt ge vol vuur geraken bij het
aanraden aan kennissen van elders om
Amersfoort als woonplaats te kiezen, omdat
het zoo heel veel aanbiedt voor iedereen,
voor den welgestelde zoowel als voor den man
met miuder middelen bedeeld.
Een goed vriend van mij, een man met
meer dan gewone kennis, en die als weini
gen weet wat zaken doen is en die heel
wat van de wereld heeft gezien, is telkens
meer opgetogen als hij ons komt bezoeken.
't Is ons steeds een eer, hem tot gids
te strekken de or de mooie plantsoenen om
de stad en op de genotvolle, rustige wau-
delingen, waarvan men reeds even buiten
de stad zoo volop kan genieten, te meer
omdat wij altijd wat van hem leeren.
Verleden week kwam „Oom" oos weer
bezoeken. Hij had ons te voren zijn komst
aaogekoudigd en o.a. geschreven»Ik kom
met den trein van 10.46 te Amersfoort
zeker vind ik ulieden dan ook aan hel
station. Ik heb in de laatste tijden zóo veel
gelezen over de nieuwe stedelijke bezitting
>Birkhoven", dat wij daar saampjes eens
been moesten wandelen. Je hebt me dat
nooit laten zien. Ik weet wel, dat je altijd
beweerde, dat daar geen behoorlijke toe
gangsweg heen wasmaai' ik heb nu gele
zen, dat ook daarin verandering komt en
ik ben bepaald verlangend, een en ander
eens te leeren kennen".
Het spreekt wel vanzell, dat wij al tijdig
den volgenden dag aan bet station waren
en aauslonds gingen wij op stap, den nieu
wen weg op't was een heerlijk mooie
winterdag.
Ik vertelde, dat deze weg mettertijd zal
worden de wandelweg bij uitnemendheid, dat
zich reeds een commissie heeft gevormd tot
het doen bouwen van villa's langs dien weg
en dat een andere commissie wil trachten,
gegoede lieden als bewoners naar Amers
foort te krijgen, maar óok, dat die weg
misschien zal worden verlicht, dat er
misschien waterleiding in zal worden
gelegd en dat er menschen zyn, die meenen,
dat de nieuwe weg een flinke financieele
uitkomst voor Amersfoort zal worden.
»Zoo, zoo," zei Oom, echter op een toon als
of bij wilde zeggen: „je zanikt, vriendlief. Je
praat daar van misschien komt er gas
in dien weg, misschien komt er water
leiding dat «misschien" moet je er maar
gauw aflaten, liet is immers niet denkbaar,
dat gegoede lieden gaan wonen aan een weg
zonder gaslantaarns en in villa's zonder wa
terleiding. Eo, a propos, hoe lang wordt deze
weg wel
„Nu, meende ik, tot aan de bosschen van
Birkboven een goede '25 minuten."
«Zoo, zei Oom, laten we dan verstandig
wezen en maar gauw langs een anderen weg
gaande Oosterwind zou je hier gauw te
pakken hebben, en neem jo daarvoor toch
vooral in achtleer dat van mij, als je 't
nog niet weetpas op 't Oosten".
Er hielp niets aan en we k lerden dus te
rug om langs den Soeste .aatweg naar
Birkboven te wandelen.
Oom zag tot zijn verbazing, dat, sedert
zijn vorig bezoek, het Soesterwegkwartier
zoo is uitgebreid en een bevolkt gedeelte
van Amersfoort is geworden. Hij roemde
het monumentale kerkgebouw, doch meende,
dat een zóo druk bevolkt stadsdeel wel wat
erg stiefkinderlyk is bedeeld door den roman-
tischen toegang naar het station en ergerde
zich over de laag vuil, die den Soesterweg
bedekte, alsof hier nu nooit eens iets werd
gedaan door de stadsreiniging.
Oom had opgenierl.t, dat wij nu al een
dik kwartier hadden gewandeld en nog al
tijd by hit station waren, zy 't d^nookaan
den anderen kant.
Hij bleef even staan, keek eens en keek nóg
eens en zei toen
,,'t Zal zeker een vergissing wezen, dat
hier óok geen toegang naar het station is ge
maakt maar die zal nu toch wel spoedig
komen. M.jn zet toch geen station bij een
zóo bevolkte stadsgedeelte eu sluit dan deu
toegang naar dat station af. Zeker nog niet
gedachtmaar dat zal wel anders worden,
want dit is werkelyk een Arnarsfoortsch be
lang."
Ik zei maar niets en wij wandelden verder.
J)e Soesterweg leverde niet veel belang
rijks op tot wij een beetje verder veertien
woonwagens zagen staan. We stapte^wat ste
viger door, want dit was toch weinig ooglijk
op een zóo mooien weg en de bevolking dier
wagens keek ons aan op een wijze alsof zij
wilde vragen: „wat moeten jului op o nze n
weg?". We deden maar alsof wij niets merk
ten en stapten op Birkboven aan.
We dachten daar eens lekker koftio le
drinken; doch dat behoefde niet, want het
restaurant was gesloten, wat een armzaligen in
druk maakte.
Hoo is 't niogelyk, dacht ik, dat een res
taurant, waarover nu toch ioder spreekt,
waaraan zooveel publiciteit is gegeven, by
zulk prachtig wandelweer is gesloten, 't ls
een half uur van de stad nergens anders
in do omgeving kan je iets behoorlijks krij
gen en tbch is de deur gesloten.
Een weinig ontstemd door dezen tegen
valler stapten wij de Japansche boschjes in.
Ik vertelde, dat de bosschen verleden zomer
reeds veel drukker dan ooit to voren
waren bezocht door menschen met soms een
aantal kinderen onder hun geleide, die dan
volop genoten van het aangename, gezonde
en schoone, dat Birkboven biedt; hoe dames
met heele gezelschappen kinderen dan de
bosschen introkken met hun twaalfuurtje en
hun drinken bij zich, veelal menschen die
zich niet telkens de weelde konden veroor-
looven, koffie te gaan drinken in het restau
rant. Eens was er zoo'n gezelschap, dat ver
zuimd had drinken mee te nemenhet be
zoek aan het heerlijke bosch was daardoor
geworden een dag van kwelling in plaats
van een van genot. Ik heb hen getroost met
de voorspelling, dat het Gemeentebestuur
den volgenden zomer wel zal zorgen, dat op
een paar plaatsen in het bosch kosteloos
drinkwater zal zijn te krijgen, hetgeen bijna
overal met zeer geringe koston is aan te
brengen. Zij waren het volkomen met mij
eens, dat heel velen daarvan een zeer dank
baar gebruik zullen maken en het een zeer
goede daad zal zijn van het Gemeentebe
stuur, daarvoor te zorgen.
Oom had vol belangstelling rond gekeken.
Het groepje heuveltjes met den Johannis-
heuvel noemde hij het Zevengebergte in
miniatuur.
»'t Is hier prachtig, zeide hy ten slotte, en
je zoudt er werkelyk toe komen, te wen-
schen, Hat je hier lederen dag kon rond
dwalen 't is een lust om het te zien en
't mooiste is, dat bet nu Gemeente-eigen
dom is, want nu kan het mooi blyven".
Hij was recht in zijn nopjes en keek
ter dege rond.
Eindelijk zei hij weer:
„Wat zal Amersfoort, zelfs in een lang
niet verre toekomst, uitblinken boven an
dere steden, als hier maar met overleg en
kennis wordt geëxploiteerd. En wat een ge
luk, dat de ingang van het bosch san dszij
de van den Soesterweg niet in 't oog loopt,
want nu snorren de automobielen er netjes
vooorbij. Verbeeld je, dat die nare dingen
door het bosch joegeü; weg was de eenige
mogelijkheid om hier met kinderen te zijn
zonder dat ze ook maar eenig gevaar loopen.'
Het speet me werkelijk, dat ik Oom moest
meedeelen, dat B. en W. van Amersfoort
den 29 December i9Ü8 aan den Raad een
schrijven richtten, waarin de door het bosch
te maken weg als „by uitstek voor auto
mobielen geschikt" wordt genoemd.
Oom meende, nat ik dat niet goed begre
pen had en kon niet gelooven, dat B. en
VV. het zouden goedvinden, dat de rustige
rust van het bosch weer zou worden ver
stoord door auto's on motorfietsen, die im
mers niets en niemand ontzien eu maar
voortjagen. Het is ondenkbaar, meende hij,
dat B. en W. dat hebben bedoeld.
We gingen het bosch verder in en kwa
men zoo, al pratend, door het godeelte van
Birkboven waar de nieuwe weg reeds
gemaakt wordt en bereikten zoo de h ilte
Vlasakkers, waar we eens informeerden hoe de
nu te maken nieuwe verbiudiugsweg met
de stad zal komen.
»U loopt maar recht door" was het ant
woord «al maar recht door, steedslangs
de spoorlijn; dan volgt U juist het pad,
waar do nieuwe weg zal komen en dan
komt U uit vlak bij het station".
Oom had de kraag van zijn jas al opge
zet, want hoewel wij op onze geheele wande
ling langs Soesterstraatweg en door Birk
boven geen zuchtje hadden gevoeld, was het
hier fijntjes koud. Oom, die steeds den
Oostenwind schuwt, stelde reeds voor, dan
zelfden weg terug te gaan dien we gekomen
waren, maar zeide toch
»lk twijfel er aan of die man ons wel
goed heeft ingelicht; we moesten 'ter maar
eans op wagen en eens gaan kijken of de
nieuwe weg werkelijk langs de spoorbaan
zd komeD. Ik kan dat niet gelooven. 't Is
tich ieder bekend, dat er door weteuschap-
elijke personen, tu oordeelen volkomen
evoegd, een alleszins gewaardeerde strijd
wordt gestreden tegen het verspreiden van
rook. Zie rnaar eens naar de spoorweg
stations, hoe d .ar zelfs de steen tot in (le
nerven is aangetast dooi'den rook, die uit
de locomotieven kwalmt, hoe daar al het
veriwerk er uit ziet. Er is geen grooter
vijand voor den architect en voor de men-
