BIJVOEGSEL
Stadsnieuws.
behoorende bij de
Amersfoortsche Courant
uitgave Firma A. H. van CLEEFF.
van ZATERDAG 27 MEI 4909.
Ons lager onderwijs.
Wie lijn gedachten wel eens heeft laten gaan
over de vragen die zich voordoen op onderwijs
gebied en niet bevangen is in traditiën en voor
oordeel, zal het getroffen hebben hoe, zonder
verzet van de overgroote meerderheid der vak-
menschen, een richting van onderwijs bestendigd
wordt welker grove gebreken toch inderdaad
niet moeilijk te ontdekken zijn.
De „Vereeniging tot vereenvoudiging en ver
betering van examens en onderwys", die naast
anderen reeds heel wat deed tot het in licht
stellen van die gebreken, is dan ook van den
beginne af uitgegaan van de juiste gedachte,
dat by onderwijsvragen niet alleen vakmenschen
maar ook geneeskundigen en niet het minst de
ouders der aan ons gebrekkig onderwijs-systeem
onderworpen kinderen een woordje mede te
Bpreken hebben. Aanvankelijk valt reeds als
winst, verkregen door het streven dezer ver
eeniging, te noteeren de afschaffing voor een
groot deel van de toelatings-examens voor het
Middelbaar onderwijs. Maar dat (het werd nog
onlangs in de Mededeelingen der veteeniging
geconstateerd) een vereenigipg met ouders en
geneeskundigen als leden, niet alleen examens
afschaften, maar ook het onderwijs verbeteren
wilde, dat had groote oppositie by „het
onderwijs" ten gevolge.
Die oppositie van vakmenschen tegen inmen
ging in wat zij gewend waren uitsluitend als
hun gebied te beschouwen, is teekenend en
menschelijk tevens, maar desniettemin wordt
het tijd, dat gewichtige vragen, betrokken bij
de inrichting van het onderwys in zijn vollen
omvang, meer dan tot nu toe de belangstelling
ook van buitenstaanders trekken, zulks ter
voorkoming van de droevige eenzijdigheid, die
het gevolg is van het overlaten van de regeling
dezer materie aan „het onderwijs" alleen.
Daarom is het in hooge mate te betreuren,
dat bovengenoemde vereeniging moet verklaren,
te zijn teleurgesteld in haar verwachting, dat
de ouders (de categorie der in de eerste plaats
belanghebbenden) zich in vreugde by haar zouden
aansluiten, zich levendig voor onderwijs- en
opvoedingszaken zouden interesseeren, lust en
tijd zouden hebben om over deze belangrijke
aangelegenheden van gedachten te wisselen en
met kracht verbetering van misstanden te
eischen.
„Het is gebleken", zoo luidt het in no. 11
der Mededeelingen, „dat de ouders, over 't
algemeen het onderwijs met meer of minder
vertrouwen overlaten aan de school, vreezende
dat oppositie het overgaan van hun kinderen
zal benadeelen, of denkendeinzicht, kennis en
tijd ontbreken ons".
Met die vrees voor het niet „overgaan" der
kinderen zijn wy midden in de quaeBtie, die
voor een deel van ons Lager onderwijs van het
hoogste belang is. In zes jaar tijd moeten, als
het kan, de jonge kinderen klaargemaakt wor
den voor Middelbare school of Gymnasium en
nu vraagt die hoogere onderwys-inrichting niet
aan de Logere school, hoever zij de kindoren
zonder overhaasting in dien tyd kan brengen
maar wordt van bovenaf gedecreteerdzóóver
zult gij de kinderen brengen op straffe van
niet-toelating.
Met de afschaffing hier en daar van de toe-
latings-examen tot deze inrichtingen is zeker
wel iets gewonnen, maar daarmede iB men toch
nog laDg niet waar men zyn moet. Met de exa
mens is n.l. geenszins de africhting verdwenen,
en ook de eischen van toelating zijn nog geens
zins lager geworden. Vandaar, dat nog steeds
de Lagere Bchool, die wil voorbereiden voor
Hoogere Burgerschool of Gymnasium, gebruik
maakt van zeer afkeurenswaardige middelen,
teneinde in 6 jaar tijds het haar van bovenaf
opgelegde programma te kunnen uitvoeren.
Waarin de middelen bestaan, is bekend. Kin
deren, die niet zoo heel vlug lyken, laat men
desnoodB reeds in de laagste klasse niet „over
gaan". Men heeft van het begin tot hel eind
dezer Lagere school haast om er te komen en
wat belemmerend zou kunnen werken op het
„tempo" wordt ter zijde gezet. Zelfs getuigde
eenige jaren geleden een onderwijzeres, mejuf
frouw Uoudsmit, in no. 1 der Mededeelingen
van V. O. K., dut „degenen, die men minder
geschikt acht om klaar te komen, als quantitó
nógligeable worden behandeld. Zij tellen absoluut
niet mee; met hen is geen eer te behalen 1"
Kan men zich verderflijker werking van de
hooge onderwijsinrichtingen op de Lagere school
denken, dan de hier beschrevene I
Ben kind, dat toevallig niet de eigenschappen
bezit, waardoor het zich gemakkelijk de vereischte
schoolkennis kan eigen maken, wordt onverbid
delijk apart gezet. Wij hebben geen tyd, ons
met zulk een kind te bemoeien; wij moeten
voort met de anderen onder den druk van het
toolatings-examen of de voor toelating gestelde
eischen; wy kunnen niet vragen of dat kind
voortreffelijke geestesgaven bezit, die by de te
maken baast in het geheel niet tot baar reoht
kunnen komenw|j moeten door, w|j moeten
hot er inpompen, wy moeten hen, by wie dit
inpompen niet gelukt of niet snel genoeg gelukt,
laten zitten, want anders komen we er niet.
Wat een systeem, is men geneigd uit te roe-
fïd. En wat een averechtsche uitgelezonheid
rijgen we op die wjjze 1 De schoolmeesterij
viert hoogtij en de uitverkorenen zijn dlo leer
lingen, die het snelst een onmogelijke hoeveel
heid schoolkennis kunnen opnemen, de zoo
genaamde „knappe" kindoren, waarmede men
voor den dag kan komen! Schoolmeesters,leer
aren en ouders, allen staan in stomme bewon
dering voor esn eenzijdige verstandelijke ont*
wikkeling, die alleen de eerzucht van averecht"
sche opvoeders kan bevredigen, maar niet den
minsten waarborg geeft, dat men in de maat
schappij menschen naar voren brengt, aan wie
men wat heeft. Want inderdaad, prof. Holworda
had wel gelijk toen hij seide, dat men nooit tot
een deugdelijke regeling vnn ons onderwijs zal
komen, tenz|j men ophoude de beteekenis van
zulk onderwijs te overschatten.
En aan die overschatting van schoolkennis
van allerlei soort lijden wij in Nederland nog
wel in zeer sterke mate.
Daar ligt de oorzaak, dat aan kinderen, wier
hersenen nu eenmaal niet naar die schoolkennis
staan, niet die zorggewijd wordt, die aan hen
uit een oogpunt van algemeen maatschappelijk
belang gewyd zou moeten worden.
De Lagere school mag naar onze meening
niet beginnm met een schifting naar den maat
staf van geschiktheid om groote hoeveelheden
leerstof, wij zeggen niet to verteren, maart|)de-
lgk op te bergen. Haar taak is het, den grond
slag te leggen voor haar ontwikkeling en voor
wie die latere ontwikkeling niet zal verkrijgen
langs den weg van Middelbaar of Gymnasiaal
onderwijs, ook voor hen moet do Lagere school
beschikbaar blijven. Maar dan zal alle africh
ting op toelatingseischen, alle haast om ten
slotte met een eenzijdig uitgezocht stelletje
leerlingen een zoo groot mogelyke hoeveelheid
leerstof door te nemen, uit de sohool moeten
verdwijnen.
Da Lagere school zou er inderdaad, ook voor
zoover z|j opleidt voor hoogere onderwijs-inrich-
tingen, niet op achteruil gaan, wanneer haar
leerplan minder overladen was. Z|j moet zeker
minimum van kennis bijbrengen, maar zy zal
schade toebrengen aan groote maatschappelijke
belangen, wanneer zy haar neiging bljjft volgen
om de schoolkennis tot maatBtaf te maken voor
een uitverkorenheid van zuiver intelleotueelen
aard, door welke vele voor de maatschappij
bruikbare krachten niet volledig tot haar reent
dreigen te komen.
Zoo blijkt dan de invloed van de toelatings
eischen tot het middelbaar en gymnasiaal on
derwijs op de Lagere school vooral hierom
noodlottig, omdat daardoor reeds op de Lagere
school de wellicht enkel naar schoolmeesters
inzicht middelmatigen niet krijgen wat huh
toekomt een overschatting van de waards
der oogenblikkelijk aanwezige kennis, die zich
noodzakelijk moet wreken en waarvan de ge
volgen, voor wie wat dieper dan de oppervlakte
ziet, in ons land duidelijk zichtbaar zyn.
Zijn dus de eischen op de voorbereidende
Lagere school tot in het belaehelyke opgedre
ven, de volksschool heeft het voorbeeld harer
meer voorname zuster, zy het iu de verte, ge
volgd. Ook daar een neiging tot overlading van
bet leerprogram. Eo de Amaterdamsche School
commissie heeft, naar ons oordeel, een uitste
kend werk verricht door met klem van redenen
aan te dringen op beperking van leerstof op
die school.
Verlenging van den leerplicht tot het 14de
of 15de jaar! Uitstekend. Maar bij den tegen
woordig op de volksschool nog algemeen
geldenden leertijd van 6 tot 12 jaar zoelte men
zijn krucht eerder in grondigheid, dun in veel
zijdigheid en zorge men vooral, dat do Nedor-
landsche taal, lezen, schrijven en rekenen niet
in de verdrukking komen door het vaak goed
bedoelde, maar ganschelyk misplaatste streven
om den kinderen van hot volk, vóór zij de
school verlaten, nog een zoo groot mogelijke
hoeveelheid „algemeene kenDis" bij te brengen.
In .beperking alleen ligt hier kracht. Wanneer
de grondslagen goed z|jn geweest en vooral ook
aan de middelmaat (of wat aanvankelijk zich
als zoodanig voordoet) de uiterste zorg is be
steed, zal het in het latere maatschuppelijk
leven van ieders aanleg en energie kunnen
afbangen, in boeverre h|j, door to werken aan
eigen ontwikkeling, in staat zal z|jn, op de
gelegde grondslagen voort te bouwen. Maar
door op niet behoorlijke voltooido grondslagen,
licht en dicht en zoe goed als het gaat, reeds
een, zij het laag by den grond blijvende,
algemeene ontwikkeling te gaan optrekken,
bereikt men natuurlijk eigenlyk nog minder
dan niets.
Vereenvoudiging cn daarmede verbetering van
ons geheele Lager onderwijs blijft dus de eerste
oisch. En om aan dien eisch kracht bij te zet
ten, zou men wcnschen, dat de plaatselijke Com
mission van Toezicht op het I.agor onderwijs
zich evenals du Amsterdamsche wat meer dodun
gelden. Die Commissiën, thans nog vaak door
de onderwijswereld voor nauwelijks half vol
aangezien, zouden zich meer dan tot nu toe
moeten gaan beschouwen als een verzameling
van vertegenwoordigers der burgerij, wior eerste
taak hel sou moeten zijn, zioh een zelfstandig
inzicht eigen te maken omtrent de groolo vra
gen, zoo noodig tegen du vakmenschen in, ten
bate van het opkomend geslacht in zyn geheel,
F uilig te kunnen nemen.
Terwijl dan de ouders zeiven, voorzoover zy
iiiet lijden aan vrees voor het voeren van op
positie tegen den kanker der NederlandBcbe
schoolmeesterij, in dezen hun natuurlyk ver-
eenigingspunt vinden in de bovengenoemde
„Vereeniging tot vereenvoudiging on verbetering
van examens cu onderwijs". Alleen van aaneen
sluiting en ernstig gemeenschappelijk streven
is verbetering in du inrichting van ons onder
wijs te verwachten.
Aldus V. D. in do „Aruh. Crt."
K13NNI8UEVING.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
brengt tor kennis van belanghibbendcn, dat
volgens schrijven van den Commissaris der
Koningin in deze Provincie op de na te noemen
dagen schietoefeningen zullen worden gehouden
met kanonnen van licht kaliber O.M.):
op den 26 Mei van het fort IJmniden, waarbn
onveilig wordt gemaakt een sector lot op -1500 M.
van het fort en begrensd aan do Noordz|jdo door
eene lijn vanaf het fort in de ware richting
N.N.W. en aan de Zuidzyde door het Noorder-
hoofd on eene l|jn in de ware richting W.Z.W.
van hot uiteinde daarvan. Do Noordelijke grens
vun dozen scotor zal op het fort aangegeven
worden door uon stol pafen met rooden driehoek
als topteekon.
Op den dag, waarop gevuurd wordt, zal van
het fort eono roode vlag waaien,diedrie uur vóór
het begin der oefening halfstok en éan uur vóór
de oefening geheel voorgeheschen wordt. Boven
dien zal op den avond vóór en op den dag, dat
gevuurd wordt, een waarschuwingsbord worden
geplaatst op het terrein van den Rijksvisch-
afelug.
Op 25 Mei n.n. van het fort Harssens, waarbij
onveilig wordt gemaakt de reede van Texel tot
op 4500 M. van het fort. Op den dag, waarop
gevuurd wordt, zal van het tott eene roode vlag
waaien, die drie uur vóór hot begin der oefening
halfstok en (en uur vóór do oefening geheel
voorgeheschen wordt, alsmede gekleurde vlaggen,
aangevende de ware richtingen, waarin gevuurd
zal worden. Bovendien zal op don avond vóór
en op den dag, dat gevuurd wordt, een waar
schuwingsbord geplaatst worden hij het gebouw
vnn den visnhafsing aan den buitenhaven, ver
meldende in welke richting dien dag gevuurd
zul worden, terwijl bij het torpedo-magazijn en
non dun ingang der haven borden zullen ge
plaatst worden, waarop is aangegeven de be
teekenis der gekleurde vlaggon, als volgt: rood
witte vlag bcteokent Noord, wit-zwarte vlag N.O.,
zwarto vlag Oost.
Op 25 Mei o.s. van hat fort Hoek van Hol
land, waarbij onvoilig wordt gomaakt een drie
hoek, gevormd door het fort, eeno roode vlag
benoorden en bezuiden het zeogat, tot op
6100 Meter van het fort.
Op den dag, waarop gevuurd wordt, tal van
het fort eene roode vlag waaien, die drie uur vóór
het begin der oefening halfstok en éen uur vóór
de oefening geheel voorgeheschen wordt.
Amersfoort, 21 Mei 1909.
De Burgemeester van Amersfoort,
WUIJTIERS.
By de door het bestuurder classis Amers
foort van de Ned. Hervormde kerk thans
geëindigde persoonlijke kerkvisitatie is o. a.
het volgende gebleken.
Het zielental bedraagt 45005. Iu 1003
werd door de 24 diaconieën ontvangen
f148 462.07; uitgegeven werd f 138 456.5*2.
Aan legaten en schenkingen werd door
deze diaconieën f37 680 ontvangeu.
In 7 gemeenten wordt des Zondags éen
maal godsdienstoefening gehouden, ia 16 ge
meenten tweemaal en in óen driemaal, lo
14 gemeenten worden des wipters weekbeur
ten gehouden.
In 1908 werden in de classis Amersfoort
1127 kinderen gedoopt. Zeven leden der
Hervormde kerk gingen over naar een ander
kerkgenootschapvan andere kerkgenoot
schappen kwamen 12 personen tot de Her
vormde kérk.
In de classis zijn 27 predikanten en 2
godsdienstonderwijzers werkzaam. Het aan
tal catechisanten bedroeg 5382, terw|jl 438
personen als lidmaat werden aangenomen.
In 13 gemeenten heeft de benoeming van
ouderlingen en diakenen en de beroeping van
predikanten plaats door oen kiescollege of
door de stemgerechtigde leden der gerauoute,
en in 11 door den kerkeraad.
Ds. H. A. Zaalberg, uit Amsterdam, hoopt
morgenochtend voor te gaan by de gods
dienstoefening in de Remoostrantscho kerk,
in welke óok wordt gehouden oun collecte
voor de „Vereeniging tot steun".
Reeds aanstaanden Dinsdag zullen ook hier
ter stede te koop zyn reproduction van ver
schillende portretten van l'rinses Juliana
naar photo's, door H. M. de Koningin zelve
opgenomen.
De Christelyk- Hiatorische Unie besloot
voor het district Amersfoort voor ditmaal
nog do candidatuur Van Asch van Wyck
voor de Tweede Kamer te steunen. Mocht
deze te eeniger tyd aftreden, dan zal onmid
dellijk een Christelijk Historisch candidaat
worden gesteld, daar Amersfoort sedert 1897
beschouwd wordt als Cbristelljk-historisch
district.
Agenda van de openbare vorgadering van den
Raad der Gemeente Amersfoort op Dinsdag 25
Mei 1909, des middags half twee.
1. Voorstel van Burgemeester on Wethouders
tot benaming van een plein.
2. Voorstel van Burgemeester en Wethouders
tot het geven van verlof aan hat Hoofd der
Jongensschool J. C. C. Rupp.
8. Voorstel van Burgemoester en Wethou
ders tot het geven van eervol ontslag aan de
onderwijzers* mej. Akkerman-Bakker.
4. Voorstel van Burgemeester en Wethouders
tot benoeming van J. Schulte Nordholt tot
vast Inspecteur van het bouw- en woningtoe
zicht,
5. Rapport en voorstel van Burgemeester en
Wethouders naar aanleiding van een adres van
8. W. Melchior en do Vereeniging van Amers-
foortsche drukkers-patroons, betreffende de le
verantie van drukwerk.
6. Voorstel van Burgemeester eu Wethouder*
betreffende het geven van eene schadevergoeding
aan een huurder van land, benoodigd voor den
aanleg van den weg door de Vlaaakkers en
Birkhoven.
7. Voorstel van Burgemeester en Wethouders
tot het niot-houdon van overganga-examens aan
het Gymnasium.
8. Voorstel van Burgemeester en Wethouder»
betreffende de uitbetaling van subsidie over 1908
aan de Amerafoortsohe Tramweg Maatschappij-
i). Nader voorstel van Burgemeester en Wet
houders betreffend* bet aangaan «ener geld
looning.
10. Nader voorstel van Burgemeester en
Wethouders betreffende reclames togen dec aan
slag in het vergunningsrecht.
11. Voorstel van Burgemeester en Wethouders
tot wyiiging dor Begrooting. dienst 1908 (beta
ling uit het artikel voor Onvoorziene uitgaveu).
12. Voorstel van Burgemeestor en Wethouders
tot wijziging der Begrooting, dienst 1908.
!3. Voorstel van Burgemeester en Wethouder-
tot verleening van afsuhrijving van Inkomsten*
belasting wegens vertrok en overlijden, dienst
1908.
Burgemeester na Wethouders stellen onder
dsgtcekening van 17 Mei aan d«n Raad voor
te beschikken op een adres van den heer
I'. van Achterbergh van 24 November 1908
waarin deze meedeelt, dat by is een der
hoogstaangeslagenen in do Straatbelavtiug
en van hem feiiel|jk wordt geheven een
tweede gemeentelijke belasting van 3 per
cent en h|j daarom vermindering verzoekt
van zyn Inkomstenbelasting.
Het voorstel van B. en W. luidt:
Volgens art. 5 sub. 6" van de Verorde
ning op de heffing van eeue plaatselijke
directe belasting naar het inkomen" mag
van het belastbaar inkomen wi rden afge
trokken het bedrag van grond-, dyk-,
polder en andere zakelijke lasten. Deze bc-
Stling is indertijd vastgesteld, toen in deze
mneense nog geen Slraaibelasiiug geheven
werd. Naar onze meeniug brengt de billijk
heid wel mede het bedrag, dat betaald wordt
voor Straatbelaatiag af to trekken van het
belastbare inkomeu eo de. halve over dat
bedrag geen Inkomstenbelasting te holTea.
De woorden van het aangehaalde artikel 6
laten naar ouze mooning een dergelijke
interpretatie toe.
Bij het ontwerpen der kohieren Inkom
stenbelasting, dienst 1909 bobben wy de
bovenstaande opvatting reeds toegepast,
welke kohieren door de Gedeputeerde Staten
zij» goedgekeurd.
Wy hebben derhalve de eer U te advi-
seeren, aan adressant to berichten, dat by
het vaststellen der kohieren van de Inkom
stenbelasting, dienst 1909, rekeuing m*tz|)n
verzoek is gehouden.
Burgemeester en Wethouders hebben on
der dagteekening van 18 Mei een vuorslel
aan den Raad ingediend nopens het gemeen
telijk subsidie aan de Amersioortscbe Tram
weg Maalscbappy.
By Raadsbesluit van 29 September 1908
werd aan die Maatschappij verleend een
subsidie van ten hoogste 11800 onder bediog,
dat de Garauten-vereeuiging f 1000 beschik
baar zou stellen.
Het tekort op de exploitatie over 1908 is
f 1530.03, of ruim f 1230 minder dan over
1907.
Naar do letter van bet besluit vao '29
September zou de Gemeeute kunnen vol
staan met uitbetaling van het tekort na af
trek der bydrage, ad f 1000, vau de garan
ten. H et gemeentelijk subsidie zou dan over
1908 bedragen f 1530.03 - f 1000 f530.03.
Een dergelijke regeling der subsidie lijkt
B. en W. evenwel noch in bet bel mg der
Gemeente, noch in dat der Maalscnappy.
Gedurende cenigu jaren heeft de Gemeeute
jaarlyks 1800 subsidie gegeventoen bleek,
dat do exploitatie niet was vo! te houden,
verineorderde de Gemeente baar subsidie
met f 1000, daarb|j als voorwaarde stellende,
dat ook belangstellenden (waaruil deGarao-
ten-vereeniging is ontstaan) eveneens f 1000
ter beschikking zouden stellen. De hoogere
exploitatie-kosten werden dest|jds geschat op
f 2000, die dus door Gemeeute en garanten
geljjk zouden wordeD betaald.
Het bl|jkt, dat deze hoogere kosten over
1908 bedragen hebben f730.63. B. en W.
stellen nu voor, thans deze kosten eveneens
gelijkelijk door de Gemeente en de garan
ten lo doen beulen. Van de f 1000, door de
garanten beschikbaar gesteld, kan dan het
overblijvende gebruikt worden om even-
tueele nadoelige saldo's van volgende jaren
geheel of gedeeltelijk te bestrijden. Op die
wyze l|jkt hun bet voortbestaan der tram
het beat verzekerd. Voor 1908 zal door de
Gemeeute, die f 1800 beschikbaar stelde, b|j
de voorgestelde haudelwyzeuitbeUaid worden
f 1165.01* en dus een besparing gemaakt
worden van f684.98®. Indien het volle be
drag, door garanien beschikbaar gesteld, ver
antwoord werd over 1908, zou deze bespa
ring natuurlyk grooter zynde Gemeente
zou dan slechu f 530.03 betalen en derhalve
f 1269.97 besparen. Hel is dan evenwel niet
te verwachten, dat, b|j een dergelijk subsi
die der Gemeeute, de garanten voor 1909 of
volgende jaren wederom gelden beschikbaar
zullen stellen, waarvan hel gevolg zal zyn,
dat bet gemeentelijk subsidie weer verhoogd
