Stadsnieuws.
Wegens den Nieuwjaarsdag
zal het volgende nummer dezer
Courant niet Donderdag-, doch Vrij
dagavond vurden uitgegeven.
14.06
1.75
f 22.41
bank, waar de persoon van den borg veelal maar
een formaliteit ia, zoodat de berg wel armer nog
kan zijn dan de leener zelf; maar wie op deze
manier geld gaat leenen, moet meermalen een
rente betalen, die ik met een zacht woord maar
onmatig noemen zal.
Een voorbeeld van zoodanige leening ligt
voor mij.
Een werkman met een flink, vast weekloon
leent honderd gulden. Hij moet daarvoor een
levensverzekering sluiten, waaruit de maatschap
pij, indien hij vóór de terugbetaling mocht komen
te overlijden, zichzelf schadeloos stellen kan.
Aangezien bij iemand die f 100 leent de betaling
van de premie der levensverzekering ietwat
onveilig lijkt, houdt men hem die voor een half
jaar van de honderd gulden af. Maar er wordt
bovendien een en ander afgetrokken.
ik schrijf de becijfering maar nuchterweg over
van het stuk, dat voor mij ligt
Bedrag van het voorschot f100.
Af:
Rente 3 m. '25 dg. 5 B/i f 1-60
Administratiekosten 1.
Contract- en 2egelkosten
y» jaar premie
Polis
Totaal
Zoodat de man in plaats van honderd gulden
slechts f77.59 in handen krijgt.
De rente van vijf procent schijnt niet hoog,
maar de manier, waarop de terugbetaling wordt
geregeld, is toch laat ik het maar weer heel
zacht zeggen verre van voordeelig.
De geldschietende Bank namelijk laat hem
wissels teekenen, die van maand tot maand ver
vallen, te zamen vijftien in getal, tot een bedrag
van f 130.09.
Alzoo moet de man voor een aoin van ruim
zeven en zeventig gulden een bedrag van ruim
honderd en dertig gulden terugbetalen.
Het klinkt wel ongelooflijk. Ik kan me voor
stellen, dat Bommige menschen die dit lezen, de
schouders zullen ophalen en zeggen: „maar dat
moet een vergissing wezen, dat kan toch zoo
niet zijn" 1
Precies dat zelfde zei ik ook, vóór ik de stuk
ken had gezien. Maar die liggen voor me en de
cijfers, die ik u noem, staan er zóo en ni et an
dera.
Iedereen begrijpt, dat deze werkman véél
duurder geld leent, dan de rijke man, die een
paar van zijn effecten beleende. En nu weet ik
wel, dat het risico van den geldschieter ook niet
gelijk staat. De commissionair in effecten heeft
van den heer een onderpand gekregen, dat de
waarde der ieening ten volle dekt, gewoonlijk
meer den dekt; de voorschotbank moet maar j
hopeR, dat de man zijn betrekking houdt en dus
voor de terugbetaling kan zorgen. Kaakt hij
buiten werk, dan kan de Bank zijn veelal arm
zalig boeltje verkoopen.
Om die reden zal dan ook het verschil lus-
schen wat hij ontvangt en wat hij terugbetalen
moet, zoo groot moeten zijn. De goeden betalen
voor de kwaden.
Maar het blijft dan toch maar waar, dat een
man van dit slag, die om honderd gulden verle
gen zit, het geld wel peperauur beluien moe t
Ik zeg niet, dat alle voorschotbanken er zulke
tarieven op nahouden, maar 'l blijkt, dat er zoo
zijn. Nog wel erger dingen bestaan er op dit
gebied. De nood van arme menschen heeft slimme
lui op het denkbeeld gebracht, zich voor geld
schieters uit te geven, zonder ooit een cent voor
te schieteD. Ze maken reclame, adverteeren,
eischen van de liefhebbers die er op afkomen,
vóóraf ettelijke guldens voor kosten van onder
zoek en doen dau aan de reflectanten weien, dat
hun aanvraag is afgewezen. De voorloopige kos- I
ten zijn verdiendwant informeeren doen ze I
natuurlijk niet 1
Op deze munier staan de armen, die minder j
dan ieder ander schade kunnen lijden, het meest
aan schade bloot. 1
En toch is deze werkman, aan wien men geld I
leent op zijn vaste betrekking, nog niet het
slechtst af. Hij heeft althanB nog iets, waarop
hij zij het dan ook in ongunBtigen vorm
crediet kan krijgen. Dat voorrecht moeten tal
vau anderen missen, omdat zij geen vaste be
trekking bezitten en in langdurige perioden van
werkloosheid, zelfs wanneer zij zich daartegen
verzekerd hebben, behoefte krijgen aan een
beetje geld.
Het eenige bezit, waarop ze geld kunnen lee
nen, ia hun inboedel. Enkele kostbaarheden,
zoo ze er zijn, een naaimachine, een rijwiel
misschien, komen het eerst voor verpanding in
aanmerkingdaurna een meubeltje, dat niet
strikt noodig is, lijfgoed, als 't heel erg nijpt
het beddegoed.
Bij ieder stuk, dat de deur uitgaat, moeten
de man en de vrouw wel denken „zullen we
het ooit weer kunnen inlossen?" of, wanneer
ze het verkoopen„zal 't ooit gelukken, om er
een ander voor terug te krijgen
Deze menschen staan dus, wanneer ze geld
moeten leenen, het zwakst van allen, omdat
zij daartoe onmiddellijk afstand moeten doen
vun da voorwerpen uit hun onmiddellijke omge
ving, die zij feitelijk niet kunnen missen.
De dieast ia de Remonstrantsohe kerk zal
Oudejaarsavoad aaav&ugea om 7 uur.
Ia de Gereformeerde kerk aau de Lange-
gracht zijn herkozen tot ouderlingen de hee-
ren B. vau der Burgt en E. J. vau Ommen,
terwijl in de vacature-H. Koning is gekozen
de heer J. van der Werfftot diakenen
zijn herkozen de hoeren J. vat» den Hoorn
en A. Vonk, terwyl in de vacature-C. H.
Valkenbit'g is gekozen de beer G. Koning.
F. M. de Koningin en het Prinsesje pas
seerden hedenochtend Amersloort.
Ondanks het gure weder waren velen naar
het station gegaan om de Vorstelijke perso
nen te zien.
De train die hier goed vijf minuten opont
houd had, kwam voor het 1ste perron, waar
de Burgemeester, politie-autoriteiten en de
stations-chef zich bevonden. Op het '2de
perron werd ieder toegelaten.
H. M. vertoonde zich eenige malen aan
de vensters met de kleine Prinses, die met
een handje wuifde, hetgeen telkenmale uit
bundig gejuich deed opgaan.
Men wil weten, dit de zeer onverwacht
iDgevoerde verhooging van den drank-accijns
alleen voor Amersfoort een voordeeltje van
rond 1 400Ü heeft bezorgd aan de schatkist.
De jacht op kleiu wild in de deze Trovin-
cie, met uitzondering van die op houtsnippen,
wordt 31 December met zonsondergang,
dus om kwart voor vieren, gesloten.
Gedeputeerde Staten van Utrecht hebben
wederom doen aanplakken den uitslag der
keuring van voor dekking bestemde heng
sten.
Er werden er 20 goedgekeurd en 4 afge
keurd.
Op de zeer groote biljetten worden de
strafbepalingen herinnerd, gesteld op het
bezigen van een afgekrurden hengst.
In ons nummer vóór Kerstmis herinnerden
we er aan, dat mr. S. A. Vening Meinesz
morgen, 20 December, onafgebroken 25 jaar
lid vau de Eerste Kamer der Staten-Generaal
zou wezen; we wisten, dat zijn vele vrienden
dat feit zouden aangrijpen om bem ander
maal te toooeu van hun aanhankelijkheid.
Het heeft niet mogen wezen. Zeer onver
wacht nog, al liet ook in den laatsten tijd
zyu gezondheid te wenschen over, is hij in
den vroegen raildag van Tweeden Kerstdag
op «Heiligenberg" ontshpen.
Sjoerd Anne Vening Meinesz werd in 1833
te Harlingen geboren, studeerde aan bet
Athenmum te Amsterdam en promoveerde
in 1856 aan de Universiteit te Leiden tot
doctor in de Rechtswetenschap, was van
I860 tot 1866 hootd-redacteur van het «Han
delsblad", werd lid van den Gemeenteraad
Amersfoort werd geroepen tot d3 functie,
welke hij met evenveel waardiglioid als takt
bekleedde.
Een hoogst verantwoordelijke pust, daar
het geldt do opvoeding en vorming der aan
staande geestelijkente zwaarder, waar hij
een eminent man als den tegonwoordigen
bisschop mgr. dr. J. IJ. van Thiol had op e
volgen.
Slechts kort heeft de even 58-jarige dit
ambt mogen vervullen, doch professoren en
seminaristen hebben hem leeren schatten
naar waarde, hem leeren liefhebben om zijn
groote gaven van geest en hart beide, en
verliezen in hom een vaderlijken raadsman,
die in woord èn daad voorging ten goede.
Hij was nog President van het college
van Curatoren van het stedelijk Gymnasium
en Kanunnik van het ^artsbisschoppelijk
kapittel.
Zijn krachtige persoonlijkheid met de
scherpe en toch zoo goedige trekken, zijn
vriendelijke stem met den immer nog iet
wat uitheemschen tongval zullen lang in
eerbiedige heiinne ing blijven.
Zijn moor dan 23-jarige arbeid als redac
teur van het maandblad «De Ond-Katholiek"
is een blijvend gedenkteeken.
De woorden, waarmede hij een viertal
weken geledeu afscheid van ons nam, ma
ken we thans tut de onzedie woorden,
half ernstig, half schertsend, tot ons gezegd
«rusten kau iederrusten mag slechts hij,
die iets verricht heeft".
Welnu, dan zult gij, Timotheus van San
ten, in vollen vrede rusten, want hij hebt zeer
veel verricht.
De uitvaart heeft Donderdag plaats om
tien uur in de kapel vau het seminarium,
vanwaar de stoet om 12 uur vertrekt naar
de Oude ulgemeene bepraafplaats.
Het zoogenaamde Kin lurhuis aaudeBree-
destraat is thaus onbewoond.
De heer W. Frans, die het bijna veertig
jaar bewoonde, is verhuisd.
De heer P. R. Kok is met ingang van 1
der Hoofdstad en Wethouder van Financiën,
doch moest om zijn huwelijk met een doch
ter van den toenmaligea Burgemeester van
Amsterdam het lidmaatschap van den Raad
neerleggen.
In 1873 werd hij lid van de Tweede Ka
mer, in welke hij de verheffing van het
Amsterdarasche Aihen®um tot Universiteit
bevorderde, in 1884 lid van de Eerste Kamer,
in 1881 Burgemeester van Rotterdam en in
1891 van Amsterdam, uit welke functie hij
in 1901 ontslag nam een magistraat, een
regent als uit de beste dagen van Holland's
grooisten bloeityd.
Het stoffelijk hulsel wordt aanstaanden
Donderdagochtend omstreeks half elf van
het station hier naar Amsterdam overge
bracht.
Nauw eeD maand, nadat hij aan de groeve
vau mr. J. Hoyligers diens groote verdien
sten als curator van het Gymnasium op zoo
treffende wyze schetste, is professor T. van
Santen zijn vriend in don dood gevolgd en
weder heeft de Oud-Katholieke kerk een
zeer onverwacht verlies geleden.
Nog niet ten volle drie jaar, slechts vau
30 Januari 1907, vertoefde prolessor Vao
Santen weder hier ter stede, nu als hoog
leeraar in de Godgeleerdheid aan en Presi
dent van het seminarie der üud-bisschop-
pelijke klereziedoch in dien korten tijd
heelt de ontslapene ook onder niet-geloofs-
genooten tal van vrienden zich verworven.
Wie met hem in aanraking mocht komen,
achtte hem wegens zijn algemeenc kennis,
den hoofschen voirn in welke hy zijn aut-
woord oi een vriendelijke» wenk wist te
gieten, wegens zyn groote belezenheid en te
gelijk den eenvoud waarmede by anderen
daarvan deelachtig maakte, dn nimmer sioo-
tende wijze waarop hij in een ernstig aebat,
door een geestig woord dikwijls, den tegen
stander wist te overtuigen van diens ver
keerd inzicht.
Begin October 1851 te Hilversum geboren,
bezocht Timotheus van Santen de eenmaal
zoo bekende Oude Latijnsche school te
Amersfoort, ontving zijn theologische oplei
ding aanvankelijk te Utrecht en voltooide
die aau het seminarie der O. B. K. hier ter
stede.
Den 23 Mei 1875 tot priester gewijd, was
bij vyf jaar werkzaam als pastoor op het
eiland Nordstrund (Sleeswijk), werd in No
vember 1880 iu dat ambt overgeplaatst naar
Dordrecht, vanwaar hy begin 1907 naar
Januari bevorder I lot opzictiter le klasse van
's Rijks Waterstaat.
De heer F. A. des Tombe is ook voor 1910
herbenoemd tot assistent aan 's Rijks herba
rium te Leiden.
Mr. J. G. van Heuven, griffier bij bet kan
tongerecht te Amersfoort, staat op de aan
beveling ter benoeming tot kantonrechter te
Alfen.
Aan kolonel C. F. H. Putman Cramer, thans
militie-commissaris in het 3e district iu Noord-
Brabant (Eindhoven), is verleend de rang
van generaal-majoor.
Luitennnt H. L. E. G. J. Werner, van het
4e regiment huzaren, is benoemd tot adju
dant van den commandant der 4e divisie.
De nieuwbenoemde reserve-officieren wor
den 8 Januari beëedigd.
Inderdaad, het is een stout bestaan geweest
van Willem Roy aards, nu een goed jaar ge
leden de oer-opvueritig aan te durven van
Vondel's „Adam in ballingschap", geschreven
in lüü4 doch door allerlei oorzaken nimmer
nog ten tooneele gebracht.
Gisteravond ging de 112e voorstelling, in
„Amicitia" hier.
Daar zijn er velen geweest, die, zich den
Adam uit hun schooltijd heiinnerend, wel
wat opzagen tegen de vijf lange bedrijven
en de goede 17UÜ verzen van dit lyrisch
dramavelen hadden „aller treurspelen
treurspel" nog eens door gelezen en kwamen
zóo, goed voorbereid, om te genieten van
dit kostelijk werk, door De Moor en Cuypurs
gtstok' n in een passend kleed en door
Royaards' gezelschap op inderdaad meester
lijke wijze vertolkt.
Eerst nu, door deze gelukkige saraenwer-
kiug, is de schoonheid van dit drama voor
ieder die het zag opvoeren in het volle lich.fe
getreden. De wonderschoone décors van De
Moor, de stemmingsvolle, steeds slechts even
aangegeven muziek van Cuypor de zoo vol
komen passende costumes en liet zeggen en
vooral de bevallige standen dor in het stuk
optrederulen en de fraaie belichting hebben
de toeschouwers onder zulk een diepe beko
ring gebracht, dat het na elk bedryr gebrui
kelijke en veelal zoo hinderlijke handgeklap
wegbleef en eerst nadat het doek was ge
vallen na het 5e bedrijf het zeer gemengd
auditorium, een gansch ander dan
lyk hier pleegt te komen, enthusiast werd en
door harti'lijkou bijval zijn waardet ring toonde.
In treffend eerbiedige stilte heeft het van
juist half acht tot even na tienen genoten
van deze weelde voor oor en oog. Daar geen
tooneelverschikking noodig was, konden de
pauzen zeer kort wezen, juist lang genoeg
voor de toeschouwers om niet al te vermoeid
te worden.
Het wil ons voorkomen, dat we hier zeer
gelukkig zijn geweest nu de heer Anton
Verheyen den «Lucifer" speeldede heer
Royaards, die elders dezen zwaren rol ver
tolkte, vertoeu sedert eenige dagen te Mont-
reux. Onvergetelijk zijn Lucifer's standen
duivelsch was de uitdrukking in gelaat en stem.
De „Adam" werd vertolkt door den heer
G. Cauwenberg, een Antwerpenaar, wiens
Vlnamsoh accent af en toe nog te hooren
viel. Bijzonder in het meer dramatische vijfde
bedrijf, na den zondenval, was hij uitmuntend.
Mevrouw Jacq. Rooyaards gaf de „Eva"
en was vooral even vóór en bij het plukken
van den appel en in de verleid ng scène
uitstekend. Haar zingen van den tegenzang
aan het einde van het derde bedrijf kon ons
minder bekoren.
Voortreflyk was de heer Van Kerckhoven
als Belial", vooral toen hij met wonderzoet
gevlei Eva aanspoorde te plukken van den
boom der kennisse.
De heer Van Dalsum speelde «UriëP'.den
rechtsengel, juist van ernst, in zeggen eD
in gebaren.
Buitengewoon trof ods ook bet zeggen
der zes wachtengelen, vooral bij het geza
menlijk uitgesproken slot der tegenzangen.
Royaards heeft met de iustudeering van
«Adam iu Ballingschap" een reuzenwerk ge
daan schreef bij een der eerste opvoe
ring J. H. Róssing. Hij was de ziel van alles
en heeft alles geleid. Tooneelisten, die weinig
of niet verzen konden zeggen, heeft hij het
zeggen en spelen geleerd, den toon aange
geven en het hun wel twintig maal voor
gedaan cn wel twintig maal laten overdoen,
onvermoeid als hij was. Hij ken le het ge-
heele treurspel uit het hoofdhet leefde in
hem.
Ook door de afwezigheid van velen, die
de Kerstvucantie elders doorbrengen, maar
meer nog door de Toonkunst-repetitie waar
hel audere paradijs vlijtig wordt bestudeerd,
was de zaal slechts goed ualf bezet; doch
die deze zoo meesterlijk voorbereide opvoe
ring van dit imposante werk bijwoonden,
hebben er een indruk van ontvangen, die bun
lang zal bijblijven.
Op vele plaatsen in de stad is weer op de
gebruikelijke wijze het Kersifeest gevierd
met de kinderen.
Tweeden Kerstdag in den 1». K. Volks
bond, waar de kleinen van half vijf tot hi lf
acht aangenaam werden bezig gehouden
met voordrachten, waar de Harmonie van
den Volkshond zich deed hooren er» waar
de kinderen ruim werden onthaald, terwijl
zij elk nog een nuttig geschenk mochten
mee naar huis nemen.
Ook in «Kinderzorg", in het wijkhuis aan
het Monnikenpad en bij het Heilsleger was
een Kerstboom.
De bijna 7U0 leerlingen der Ned. Her
vormde Zondugsschool hebben hedenavond
in >Amicitia" een bioscoop-voorstellingdie
der Zondagsschool van den hoer VV. Kleber,
een 450-til, zullen morgenavond iu «De
Arend" hun Kerstfeest hebben, ditmaal ook
met de bioscoop.
Het A. D. C. zal, oischium zijn subsidie
niet werd verhoogd, dit jaar weder een
Nieuwjaars-couraiit verspreiden
Het eerste elftal der H. V. C. sloeg Eersten
Kerstdag het eerste van Quick met 42,
Tweeden Kerstdag van D. O. ij., uit Utrecht,
met 2—1.
Haar tweede werd door de Quiek-combi-
natie geslagen met 4—1.
Hedenavond houden do Besturen der aan
het Christelijk bureau vau arbeidsrecht aan
gesloten vereenigingen hun jaarvergadering
in bet gebouw van den Chr. Naiionalen
Werkmans Bond. Tot bijwoning daarvan zijn
uitgenoodigd de heerea mr. H. J. M. van
den Bergh, rechtskundig adviseur, en ds.
Vunderik, dr. Jorissen en F. Wesseling, leden
van den Raad van toezicht.
Voor het Kolouiehuis van het Centraal-
genootschap voor kinder- herstellings- en
vacantie-kolonies is door liet dames-comité
te Soest bijeengebracht f 251.50.
Aan het Commissariaat van politie is voor
den rechthebbende terug te bekomen een
dessert-mesje met zilveren handvat.
De politie geleidde een minderjarigen jongen,
uit Amsterdam hier aangebracht, naar zijn
ouders te Blokzijl en een auderen, die te
Hilversum rondzwierf, naar zijn verzorgers
te Apeldoorn.
Zij maakte proces-verbaal op tegen een
man wegens diefstal vanpaardenmest
ten nadeele van den Staat der Nederlanden.
Het politic-rapport vermeldt niets bijzon
ders omtrent do Kerstdagen.
De Nijkorker, die hier P. S. mishandelde,
werd deswege door de Rechtbank to Utrecht
veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf.
