Stadsnieuws.
ziju om der wille van het gymnasiaal eind
examen, met zijn „Seeame, ouvre-toi" der
hoogeschool-poort, nog Latijn en Griekscb gaan
Btndeeren, waarna «ij dat eind examen deden
en daardoor waardig waren om in te gaan in
de sfeer der klassiek voorbereide universiteit.
Voor hen, wier levensomstandigheden het ge-
wenscht maken, dat zy vlug en zuinig afstudee-
ren, beteekent zulk een combinatie van de twee
opleidingen natuurlijk een verlies van tijd en
van geld. Zy echter, die noch op een jaar meer
of minder, noch op de financieel® zijde van de
opvoeding al te sahrooravallig behoeven te let
ten, winnen bij zulk een voorbereiding aan prac-
tische kennis, krijgen een meerzijdigen kyk op
verschillende eischen, die de maatschappij aan
haar leden stelt, en vooral wordt bij hen het
gemis niet aangetroffen, dat wjj, oud-gymnasias
ten. zoolang we leven, zoo pijnlykgevoelen, n.l.
onze totale onwetendheid op natuurwetenschappe
lijk gebied. De wereld om ons heen is vol van
de uitingen, de toepassingen, de toekomstplan
nen der natuurwetenschapen wij die Griekscb
en Latijn hebben geleerd, die de Giieksche ac
centen moesten kennen en Cesar's legerplaats
in teekening wisten te brengen wij staan
tegenover die natuurwetenschap, waarvan we
slechts te hooi en te gras ons zei ven iets hebben
geleerd, met de onzekere voeten van den man,
die geen vasten grond voelt.
NVat wil nu professor Burger? In zijn bro
chure wil hij op de eerste plaats de keuze van
de richting, waarin voor ae leerlingen, die de
Lagere school hebben afgïloopen, het onderwijs
zal gaan, tot een later tijdstip verschuiven. Thans
wordt zij voor vele jongens, en ook wel meisjes,
gedaan tusschen het 12e en het 13e jaar. Zij
komen van de Lagere school en dan, onmiddel
lijk, geldt de vraag: Hoogere Burgerschool of
Gymnasium, d. w. z. niet-klassiekc of klassieke
opvoeding geen hoogeschool (behalve voor de
geneeskunde, docii dan zonder den doctorstitel)
of wèl hoogeschool
Hoe is dat reeds op zóo jeugdigen leeftijd te
bepalen? De leerling zelf weet van het eene
niets en van bet andere niets. Een bepaalde
voorkeur, een bepaalde gave voor het een of
het ander is nog niet te ontdekken. Laat het
kind wat ouder worden eer men beslisse over
zijn toekomst.
Maar dan wil de schrijvergelijkstelling van
Gymnasiaal onderwijs met het. onderwijs der
Hoogere Burgerschool, d. w. z. dat zoowel het
een als het ander voorbereide tr i alle vakken
van onze universiteiten en tot de vakken, die
onderwezen worden aan de Militaire Academie
en de Technische Hoogeschool.
Prof. Burger verdedigt zijn eiscb met een
reeks van feiten en cyfers. Die spreken z.i, en
ook o.i. duidelijker dun studeerkamer-beschou
wingen over het meerdere of mindere nul van
de gymnasiale opleiding, zooals die tot dusver
was. En zoo komt hij tol de volgende conclu
sies
dat in den laatsten tijd onder hen, die de
studie der geneeskunde hebben aangevangen,
meer oud-Burgerscholieren dan oud-Gymnasias
ten zijn voorgekomen
dat, bij toeneming der bevolking van ons
land, het aantal gymnasiasten dalende is, terwijl
daarentegen de Hoogere Burgerschool in bloei
toeneemt
dat van hen, die eindexamen Hoogere Bur
gerschool hebben afgelegd, ruim 22 pCt. naar
do universiteiten is gegaan (al dan niet na ver
volgens bovendien gymnasiaal eind-examen te
hebben gedaan);
dat, wat de aan de universiteiten afgelegde
examens betreft, niet blijkt, dat zy, die de
eene vóor-opleiding genoten hebben in het alge
meen onderdoen voor of uitmunten boven die
van de andere;
dat de meerderheid van de in den laatsten
tijd wegens beantwoording van universitaire
prijsvragen bekroonden uit oud-Burgerscholieren
bestaat
dat onder onze rechtsgeleerde professoren ver
scheidene oud-Burgerscholieren zijn
dut van onze hoogleeraren en lectoren in de
wis- en natuurkundige en geneeskundige facul
teiten bijna de helft uit oud-Burgerscholieren
bestaat evenals ook bijua de helft der leden van
do Koninklijke Academie van Wetenschappen
(natuurkundige afdeeling) eind-examen Hoogere
Burgerschool hebben gedaan.
Prof. Burger's requisitoir tegen de ODgelijk- j
beid, zijn pleidooi vóór de gelijkstelling van
Gymnasiaal en Hoogere Burgerschool-onderwijs
wórdt krachiig gedocumenteerd door verwijzin
gen naar hetgeen het buitenland deed. Daar
word», in bijna alle beschaafde landen, de na
tuurwetenschappelijke voorbereiding als gelijke
gesteld naast ae klassieke. Pruisen bijv. deed
dit voor alle academische studie, doch vraagt
in sommige gevallen een aanvulling der voor
bereiding. Zoo zal bijv.de toekomstige student
inde rechten van eenige kennis van het Latijn
moeten doen bljjken, indien zijn voorbereidende
studie een natuurwetenschappelijke is. Doch in
principe en in hoofdlijnen bestaat de gelijk
stelling der beide voorbereidingen ten opzichte
van het recht om de universiteitsstudie te vol
gen.
Zoo doet het buitenland. Doch Nederland wil
nog niet. Het houdt vast aan zijn bevoorrechting
der klassieke opvoeding en al hebben hibr en
daar de belanghebbenden in Nederland langs
een omweg toch weten te bereiken, hetgeen de
wet hun schijnt te willen onthouden, is het
voor zeer velen een groot bezwaar, dat in ons
land de onderwijswet geving die bevoorrechting
handhaaft on valt het te verklaren, dat pogin
gen in het werk worden gesteld om daarin te
brongen.
(Slot volgt.)
Pastoor C. Wjjker, te Dordrecht, zal prof.
F. Kenninck opvolgen als pustoor by de
Oud-katholieke gemeente hier en wylen
prof. T. van Santen als hooglemar in do
theologie aan het seminarium der Oud-
bisschoppelyke klerezie.
Professor Wyker ie slechts even 30 jaar.
Het Koninklijk bezoek aan Amsterdam zal
worden gebracht in de week van 25 Mei
tut I Juni.
Het Hof keert aanstaanden Vrijdagmiddag
terug naar Het Lort.
Drukwerken, w<*'' c tot ecu bepaald mini
mum-aantal gelijktijdig ter post moeten
wordeu bezorgd otn logen het turief van
gedrukte stukken te worden verzonden,
kunuen voortaan ook, mits bijeengebonden,
in de brievenbussen worden geworpen, in
plaats van, zooals tot nu toe, uitsluitend aan
de postkantoren te worden afgegeven.
Met ingang van 1 .Mei wordt werkzaam
gesteld in de 4e arbeids-iospectie mevrouw
E. Ttlauus, iospectrice te Amsterdam.
We herinneren er aan, dat tot 15 April
nog reclames kunnen ingebracht tegen de
Kiezerslijst.
Vergissingen kunnen altijd voorkomen en
dus is het vau belang, zich te overtuigen of
er wellicht gemaakt zyn.
Wordt dit pas opgemerkt na 15 April dan
is er niets meer aan te verhelpen en mist
men onherroepelijk zyn kiesrecht.
Uit een opgave van net Centraal-bureau
voor de statistiek blijkt, dat het aantal in
woners van Amersfoort op 31 December
15)09 bedroeg '23825, tegen 24296 eeu jaar
te voren.
De agent vm politie 2e klasse J. D. van
Veenenaaal, sedert i October 1900 hier in
functie, is beau'rad tot Rijks-veldwachter,
ter standplaats Breuk«lsn.
In de pla.°ts van den op zijn verzoek eer
vol ontslagen agent van politie 2e klasse
H. J. Kossen is met ingang van 1 Mei be
noemd J. M. Drost, uit Eist by Rhenen.
Belanghebbenden worden verwezen naar
de advertentie in dit nummer waarbij wordt
aangekondigd, dat wegens herstellingen de
waterleiding aanstaanden Donderdagavond
van 4 tot 7 uur wordt afgesliten.
De heer A. M. Kullewyu Nz. die, na sedert
23 September 1854 te Amersfoort te hebben
geleefd en gewerkt hedenochtend naar
's-Gravenhage vertrok waar hy zich metter
woon vestigt, werd aan het station uitgeleide
gedaan door een kleinen kring van vrieuden
eu bekeudeu, die den kranigen grijsaard
nigmaals een bowys wilden geven van hun
aanhankelijkheid.
Van gaoscber harte wenschen wij hem
nog menig gelukkig jaar in zyn nieuwe
omgeving.
Am it stoort zal hem niet vergeten, óok
niet door bet vele goede, dat hij er tot stand
bracht.
Io deftigen eenvoud, geheel in den geest
van den overledene, werd hedenmiddag om
een uur het stoffelyk hulsel vau jhr. mr. A.
M. C. Sindberg op de Nieuwe ulgemeene
begraafplaats aan den schoot der aarde toe
vertrouwd.
Om den algemeen geachten ontslapenede
laatste eer te bewyzen, waren op den doo-
denakker saamgekomen de leden van het
Dagelijkse1) Bestuur der Gemeente, de kan
tonrechter, regenten van het Burgerwees
huis wier Voorzitter jhr. Sandberg vroeger
was, notabelen van de Ned. Hervormde kerk.
inspecteurs en untvangers der belastingen
en van het kadaster, hoofd- en subalterne
officieren der verschillende wapens in dit
garnizoen en vele belangstellenden.
Aan de geopende groeve wees ds. Meiners
op de ontzettende tegenstelling op dezen
heerlijken lentedag tusschen het overal ont
luikende leven in de natuur en den dood
van dezen geachten en gtëerden, zoo gelief
den man, die niet alleen door geboorte edel
man was, doch meer nog door zyn daden
eeu edel man zich getoond heeft, wiens ver
scheiden door allen die hem kenden met
diep leedwezen is vernomen.
Spr, schetste den ontslapene als kundig
vlijtig, hulpvaardig en trouw Staatsambte
naar, die ook zijn kerk zoo lief heeft gehad
en jarenlang ter zijde heeft gestaan, die mei
alleen was hoorder, maar óok dader.
Het heengaan van dezen man van hoog
staand, ernstig, edel karakter is een groot
verlies voor Amersfoort, maar bovenal voui
zijn gade, met wie bij volgend jaar het gouden
huwelijksfeest hoopte te mogen herdenken,
en voor zyn kinderen voor wie het een niet
genoeg te waardeeren voorrecht i«, zulk een
vader zóo lang te hebben mogen bezitten.
Diep aangedaan dankte de oudste zoon
voor de beloonde b -langstelling.
L. F. Singewald, letterzetter by den heer
G. J. Slothouwer, hoopt 30 dezer den dag
te herdenken waarop hy 25 jaar geleden bij
dien uitgever in dienst trad.
Prof. dr. H. F. Nier.-trasz zal aanstaanden
Maandagmiddag om 2 uur zyn inaugureele
rede houden ter aai)1-aarding van het hoog
leraarsambt aan de Rijks-universiteit te
Utrecht in de zoölogie, de vergelijkende
«nalomfa, de |diy»iologie, «n d« leer der
verspreiding der dieren.
Do beer 11. de Zoete, klerk der poste-
rijen en telegrafie, wordt I Mei verplaats
van Amsterdam naar Hilversum.
Met ingang van 1 November zijn toege
laten tot de lessen in ulgemeene krijgskun
dige studiën aan de Hoogere Krijgsschool
de le luitenants G. Kuyper, van hot 5e t egt-
ment infanterie11. A. C. Fnbiue vnn h»l
Ie regiment huzaren; en jhr. J. 1.
von Geusau, van het le regiment vekl-arltl-
lerie.
Luitenant C. Gordyo, van het 5e regiment
infanterie, is benoemd tot lid der commissie
ter bestudeering van het vraagstuk der
luchtscheepvaart, voorzooveel betreft haar
toepassing bij onze landsverdediging, in zij»
geheelcn omvang, zoowel uit een militair als
uit een technisch oogpunt.
IngevoLe Kon. besluit van 15 Maait is de
fouriersrang Dij de verschillende wapens
afgeschaft, met bepaling, dut een der serge
anten (wachtmeesters) lo klasse ol een der
sergeanten, den dienst van sergeant-founer
en een der korporaals den dienst van koi po-
raal-fourier zul verrichten.
Deze organisatie-wijziging zal op een nader
door den Minister van Oorlog vast testellen
tijd in werking treden.
Het 3o bataljon Be regiment infanterie,
uit Hurderwyk, zal Vrijdag en Zaterdag zich
naar Amersfoort begeven om schietoefeningen
te houden op de Leus heide.
Het le regiment huzaren rukte heden
ochtend uit met het nieuwgevormde muziek
korps, dat inderdaad mag worden gehoord.
Waarschynlyk aan het minder guustige weer
van Zaterdag en aan het fraaie weer van Zon
dag is het te wijten geweest, dat liet bezoek
aan de tentoonstelling der portefeuille van
»Arti" in Kunstbeschouwingen zoo gering is
geweest. Jammerwant er was veel moois
te zien. Een zeer fraaie ets, door het Bestuur
aangekocht, is onder de leden verloot,
Het seizoen is hiermede afgeloopen. Mocht
het vele goede, dat den laden is aangeboden,
voor anderen een reden zyn, zich ook als lid
aan te meiden.
De Huisvlijt-tenioonstelling, uitgaande van
de plaatselijke afdeeling van den Volksbond
tegen drankmisbruik, wordt morgenochtend
om 11 uur iu »Amicitia" geopend,
Verzuimt toch niet, die te gaan b'-zoekeu.
En stelt niet uit tot den laatsten dag.
Het nieuwe R. K. vereenigings-gebouw.
aau het Zand, is Zondagavond voor 't eerst
in gebruik genomen.
Beneden zijn kleine vergaderzaleneen
zeer fraaie trap geeft toegaug tot de groote
tooneelzaal.
Wie is nu eigenlijk de vrouw in 't spel. Mar
garet Rolfè, het moedige, alle gevaren trotsee*
rende jonge vrouwtje, dat haar man Julian red1
van oneer, dan wel Cluire Forster, de doortrap1
slechte vrouw van de halve wereld, die alle8
aanwendt om Julian zoo mogeljjk in handen
van den beul te brengen
Claire heeft veel mannen op haar zeer door
nig levenspad ontmoet, doch slechts éen lief
gehad; zij zou hem getrouwd hebben als Julian
hem, zyn vriend, niet bijna op 't laatste nip
pertje had meegedeeld wie Claire was, welke
vreeselijke ondeugden dit hartelooze, aan sp6l
en drank verslaafde schepsel hiid. Hij ziet, dat
hij Claire niet trouwen k;ln en terwijl Julian
door New-York zwerft om wat te bekomen van
de hevige scene welke hij met zijn vriend en
Claire heeft gehad, wordt die vriend dood ge
vonden, met een revolverkogel in 'v hoofd.
Claire besluit zich te wreken op Julian en
met duivelschen list spant zij een net om hem,
waaruit hij zich niet kan ontwarren. Zij maakt
gebruik van een paar ongedateerde brieven, die
zij van Julian bezit en inspireert coiuantenbe-
richtjes die, nu ja Julian wel niet aanwijzen als
moordenaar, doch hem zóo zeer in verdenking
brengen, dat de justitie heui den avond na zijn
huwelijk doet arresteeren.
Wie blijft gelooven in' Julians onschuld is
Margaret, die ook zijn vriend den advocaat
mr. Thompson, die reeds aan hem begint te
twijfelen, er toe brengt hem weer al zijn ver
trouwen te geven.
Doch hoe de bewijzen te vinden voor die on
schuld Alles getuigt tegeD Julian: de verval-
schte brieven, het niet kunnen bewijzen van
een alibi, zijn weifelende houding. Doch Mar
garet, de liefhebbende vrouw, brengt uitkomst.
Als „Belle" begeeft zij zich tot Claire, neemt
met haar deel aan baar nachtleven en haar
slemppartijen, weet haat vertrouwen te winnen
en van haar drankzucht gebruik te maken om
haar aan 't praten te krijgen.
Juist als haar krachten hnar gaan begeven,
maakt ze Claire dronken en deze begint te klap-
pen; telkens meer champagne doet de gewaande
Belle hanr drinken en eindelijk vertelt Claire
heel haar pian en óok hoe de eenige man dien
zy ooit heeft liefgehad zich, toen hij baar niet
Douwen kón, zeiven beeft doodgeschoten. Mr.
Thompson en een detective, die iu een aangren
zende kamer woord voor woord ulles hebben
aangehoord, kunnen nu aan de jury meedeelen,
dal Julian onschuldig is.
Inderdaad een mooie opzet van een ran be
gin tot einde spannend stuk met heel veel
climax.
Aan het slot werd dan ook driemaal gehaald.
Docli een stuk, «lat geheel moet worden ge
dragen door de hoofdpersonen, die zich gister
avond op buitengewone wijze hebben gekweten
van hun emplooi.
Chsispijn Jr. speelde hoogst natunrlyk den
Julian Itolfe, een nooit kwadenkenk jong man,
die eerst terwijl hij in voor-arrest zit en door
zijn vrouw op do weifelende houding van zijn
ouden, vertrouwden vriend Thompson wordt
attent gemaakt, begint te begrijpen, dat de tegen
hom ingebrachte verdenking toch niet zoo'n
bagatel is als hij haar wel beschouwde.
Thompson werd uitgebeeld door Louis Gim-
berg, uitstekend als advocaat, den toegewijden
vriend, den gentleman op en d'op, bijzonder
goed in zijn scène in de spreekkamer in de
govangunis vooral met Julian maar later óok
met Claire.
Caroline van Dommelen was in kleeding en ma
nieren een Claire Forster zooals men er geen
betere kan denken en vooral in het derde be
drijf gaf zij bewijzen vnn zeldzaam kunnen en
geheel inleven in haar rol.
Sophie do Vries was uitmuntend als Margaret
Rolfe.
Maar ook de kleine rollen waren buitengewoon
goed bezet. Cateau de Veer als de mallootige
moeder van Margaret, Van Beera als de trouwe
huisknecht Walters, Arnoldi als Jimmy O'Neill
die Margaret zoo trouw bijstaat bij het leggen
van baar tegenmijn, Van Dommelen alsKlauffsky
de speler en drinker, Brandenburg als de detec
tive; 't was alles even mooi.
Chrispijn had de regio verzorgd. C'est tout
dire.
Die or niet zijn geweest en dat waren er
heel wat hebben veel gemist.
De tweede rang daarentegen was heel goed
bezet. Het schijnt wel, dut de proef met het
bepalen van den prijs voor dieu rang gelukt is.
Hoyaard's gezelschap hoeft een zeer waardig
slot van het th-ater-seizoen ons bezorgd.
Immers de dollighoid uie Nap de ia Mar
den 23 April ook hier komt geven, zal wel
door niemand worden gerekend tot het theater;
al moet daar bijgovoejd, dat zijn „Chantecler"
óok geweldig veel tooneel-routine vereischt.
In de gistermiddag onder voorzitting van
den heer A. M. Kollewijn Nz. gehouden
ledenvergadering van de Amersfoortsche
Begrafenis-vereeniging deed, na het lezen der
notulen van 5 April 1900, de Penningmets-
ter, de beer C. Prins, rekening en verant
woording waaruit bleek, dat er een goed
saldo is van 13013.13.
Nogmaals werd ter sprake gebracht het
begraaf toestel nPieteii'', dat door de Ge
meente is aangeschaft doch door de fabriek
nog niet geleverd is kunnen worden omdat
er zóo ontzaglijk veel navraag naar is.
Besloten werd, thans ook voor de dragers
uniformjassen aan te schaffen.
in de vacatures, ontstaan in de Commissie
van toezicht door het vertrek van de beeren
A. Frederikse en A. M. Kollewijn Nz. en het
bedanken door den heer H. W. de Heus
werden gekozen de heeren J. Bolk, J. van
der Horst en W. H. Kam, die de benoeming
aannamen.
In het afgeloopen boekjaar werden door
de vereeniging verricht 02 begrafenissen,
tegen 39 in 1907, het eerste jaar na do
reorganisatie; 9 elders overledenen werden
door tusschenkomst der vereeniging hier be
graven, terwijl van 4 hier overledenen de
begrafenis elders gescliii dde.
De heer Kollewijn, die in 1876 de vereeni
ging stichtte en zeer veel voor haar heeft
gedaan, is benoemd tot Eore-voorzii ter.
Nog heden-, morgen- en Donderdagavond,
telkens tusschen 7 en 9 uur, zijn in »De
Arend" kosteloos toegangskaarten te ver-
kiijgen voor de bijwoning van de bioscope-
voorstolling, op Prinsesse-dag te geven voor
de kinderen der leden van de Oranje-ver-
eeniging vau 8 tot 14 jaar.
Men verzoekt ons er op te wijzen, dat de
heer J. de Jager, uit Amsterdam, die Don
derdagavond in hel gebouw der Remonstrant-
sche Gemeente hier zal sprekeu over »Is Theo
sofie gelooven, of wet»n" op dit terrein geens
zins is Ie premier venu, hetgeen ook hieruit
mag blijken, dat hy een uitnuodiging ontving
om den volgenden avond vrijwel het zeilde
onderwerp te behandelen voor de Vereeniging
ter beoefening van wijsbegeerte te Amsterdam.
Herinneren we nog even aan de jaarver
gadering van sliandel en Nijverheid", Don
derdag to houden en belangrijk óok omdat
moet voorzien in Bestuurs-vacalures, doch
niet minder omdat daarin zal worden ter
sprake gebracht het brandend vraagstuk der
meer contante betaling.
De A'gemeene vergadering van het Cen-
traal-geriootschup voor kinder-herstellings-
en vacantie-kolonies zal hier 24 April niet
worden gehouden iu »De Vereeniging", ge
lijk aanvankelijk het voornemen was, doch
in »Ue Arend".
Zij zal aan v.-ogen om half twee.
Ook het tweede elftal der C. R. W. heeft
thans een overwinning te boeken.
Het klopte Zondag te Zeist het eerste van
Olympia aldaar met 2—1.
Eerst wanneer men iets mis», leert men
de waarde er van kennen.
^Ttt den omtrek.
II. M. de Koningin-Moeder wordt in de
tweede helft van Mei op nboestdijk" ver
wacht. y
