Dinsdag 24
October 1911.
Mo. 8021.
61e Jaargang.
Stadsnieuws.
Uitgave van de Naamloozc Vennootscliap „Do Amersfoortsche Courant, voorheen firma A. H, van Cleeff'
HOOFDREDACTEUR
P. J. FREDEHIZS
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement por 3 maanden fi.
franco per post f 1.15. Advertontièn 1—6 rebels 60 cent; elke regel meer 10cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief' op aauvrtug kosteloos. Legale, oflicieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening ebrncht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën var buiten ile stad worden de in-'asseeikosten in rekenimr gebracht.
ZOHTZGH^CST 9.
K E N NI 8 G E F 1 W GEN.
Gedeputeerde Staten der Provincie Utrecht,
Brengen ter kennis van belanguebbi-nden, dat
de Rekening der provinciale inkomsten en uit
gaven over het dienstjaar 1909, bekrachtigd bij
Koninklijk Besluit van 30 Aug. 1911, No. 29,
en de Begrooting der provinciale inkomsten en
uitgaven voor het dienstjaar 1912, goedgekeurd
bij Koninklijk besluit van 6 October 1911, no.
41, ingevolge art. 100 der Provinciale Wet alge
meen verkrijgbaar zijn gesteld ter Provinciale
griffie van Utrecht, elk tegen betaling van f 0.40
per exemplaar.
Utrecht, 16 October 1911.
Gedeputperde Staten voornoemd,
F. D. SCHIMMELPENNINCK, Voorzitter.
A. J. KRIJT, lo.-Uriffier.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter ke mis van belanghebbenden, dat
op 25 en zoo noodig ook op 26 October eene
■chietoefening zal worden gehouden van het fort
Tampus.
Er zal gevuurd worden met kanonnen van
licht kaliber (6 c.M.j, waarbij onveilig wordt
gemaakt een sector, begrensd door de ware
richtingen O.N.O. door Ooit tot Z.O.t.Z. (79")
tot op 4500 M. van het fort.
Op de dagen, dat gevuurd wordt, sal van
het fort Pampus eene roode vlag waaien, die
drie uur vóór het begin der oefening halfstok
en éen uur vóór de oefening geheel voorgeheschen
wordt.
Bovendien zullen te gelijker tijd en op de
zelfde wijze roode vlaggen waaien van de batte
rijen Diemerdam en Durgerdara, de Westbatterij,
nabij Muiden en den kerktoren te Muiderberg.
Amersfoort, 23 October 1911.
De Burgemeester van Amersfoort,
WUIJT1ERS.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort,
Gelezen het verzoek, met bijlagen, ingediend
door VV. J. O. Bruning eu T. A. Steensma, tot
het oprichten van
le eene inrichting ter bereiding van physio-
logisch-chemische prreparaten met verticalen
stoomketel van 15 MJ verwarmend oppervlak
met voedingepomp zoomede met een door stoom
gedreven waterpomp en compressor, comprimee-
rende tot 3 atmosfeeren, welke 30 M' lucht per
uur aanzuigt, bovendien met 3 kookpannen van
100 L. inhoud, 1 van 50 L., 4 van 25 L. inhoud
benevens 2 destillatie-toestellen en 1 extractie
apparaat en
2 eeno inrichting tot berging van ten hoog
ste 300 L. spiritus en van aceton en tetber, ge
zamenlijk niet meer dan 50 Liter, in liet perceel,
gelegen Achter Luiaard, kadastraal bekend Ge
meente Amersfoort sectie B. no. 2257
overwegende, dut de zitting, bedoeld bij art. 7
der Hinderwet den 23 September 1911 heeft
plaats gehad;
dat bet bericht van den Inspecteur van den
Arbeid, bedoeld in art. 12 bis, 2e lid, der Hin
derwet, tot heden niet ingekomen is en
dat in verband hiermede de vergunning, be
doeld in art. 8 van voornoemde wet, niet vóór
28 October 1911 gegeven kan worden;
Gelet op art. 8, 2e lid der Hinderwet,
Besluiten
de beilissing op bovenvermeld verzoek te ver
dagen.
Amersfoort, 19 October 1911.
Burgemeester t-n Wethouders voornoemd,
de Burgemeester,
WUIJTIERS.
de Secretaris,
J. G. STENFERT KROESE.
Waar het nieuwe goud blijft.
Het goud is een byzoudere koopwaar,
welke wy door een lange gewoonte als nog
meer byzondere beschouwen dan ze in werke
lijkheid is. Het is evenwel toch een koopwaar
en ieder, die 0"k maar eenigsziDB over
deze kwestie heeft nagedacht, heeft er zich
rekenschap van gegeven, dat, wanneer men
goud ruilt tegen graan, katoen of eenig an
der voortbrengsel van industrie of den bodem,
men in werkelijkheid ze met elkaar verge
lijkt. ZuOils Montaigne placht te zeggen
»Wanlo er ik met mijn kat .-peel, wie weet
of mijn kat niet m-1 mij speelt<. Wij beta
len het koren m t goud; maar omgekeerd
wordt het goud met koren bet tald. AU koop
waar is hot goud dus onderworpeu aan de
wetten van vraag en aanbod en zyn prijs ia
verander'ijk. Wij bemerken er weinig van,
daar de gouden stindaard tegenwoordig bijna
over de geheele wereld is aangenomen, zoo
dat een gemakkelijke overeenkomst ons er
toe leidt, aan het goud een vasten prijs 'ne
te kennen (de kleine schommelingen in de
prysnoteoringen der affineerders kunnen hier
buiten beschouwing blijven); alle andere pro
ducten schynen te veranderen in prijs met
betrekking tot doze eenige vaste waarde. Het
is zuiver een kwestie aan betrekkelijke be
weging; maar h< t ongeluk, dat van het zilver
is overkomen, datvro ger het zelfde privilege
genoot hU het goud, zou ook ht t goud kun
nen treffen, zooals ook het platina later een
dergelijk voorrecht zou kunnen verov. ren.
In theorie is het gemakkelijk te be'rijpen,
dat een prijsverbooging van het goud zich
moet ope maren in een gelijktijdige en even
redige verlaging in piys van al hetgeen met
goud betaald wordt. In de practijk spelen
zoo veel andere factoren een rol bij deze
prijsveraudeiingen, dat de staathuishoud
kundigen dikwijls moeite hebben, de nauw
keurige beteekents er van op te sporen, de
oorzaak cd de gevolgen aan te geven.
Niet minder waar blijft echter het, feit,
dat elk jiar de mijnen voor een w.ii'de van
1-50 mtllioen gulden nieuw goud op de markt
brengen, dat ook afzet vindt.
Hoe vindt het dien Langs welke kanalen
Waar blijft bet Dit zyn vragen welke velen,
onzer lezers stellig wel eens hebben opge
worpen, en dte wij zullen trachten in liet
kort te beantwoorden, waarbij wij voor eenige
punten gebruik maken van oen onlangs ver
schenen studie van den beer Andié Touzet,
getiteld „Emplois industriels des métuux
piéi ieus. Étude économiqueet jurid que.
Men weel, dat van 1214 nnilioen gulden
aan goud in 1910, Transvaal 403.5, d° Ver-
eenide Suiten 248.5, Auslrulië 175 Rhodesia
33, Canada 29.5, Engelsch-lndië 27.5 West-
Alnka 9.5, EngeLch Guyana 3.5, unaul 925
hebben opgebracht. D ze Eugelache spreken
de landen nemen dus voor drie vierden deel
aan de productie. Deze oprneiking is vol
doende ter verklaring van het fe;t, dat de
markt voor ruw goud bijna ui'sluitend Lon
den is, ondanks eenige, nu don Transvaabctien
oorlog, in het werk gestel le pogingen otnde
markt voor een gedeelte naar F ankrijk of
naar Duitschland over te brengen. De groei
tere snelheid der Engelsche scheepvaartlijnen
en een zeer oude commercieele organisatie
t - Londen zijn hier z-er belangrijke factoren.
Deze organisatie streeft er mar, langzimer-
Innd liet aunt tl afliueuiders to beperken eu
zoodoende den hand-Mn goud in zeer wei
nig banden t- monopólisneren.
Bijna al het ruwe goud gaat lus te Londen
door de handen Van de vier ol vijf affineer-
.Iers (refiners), die de slave i goud of liet
goudpoeder van. verschillend gehalte in een
homogeen inetial omz. tien, en voor het
smelten, louteren, de essai en het munten,
vrij hooge ko ten berekenen, die bijna 6
gulden per K.G. bedragen. Vandaar wordt
h't goud betrokken voor zyn twee voor
naamste toepassingen, til. in de industrieën
voor het aanmunten van geldstukken.
Wjj zullen nagaan in welke verhouding.
Het industrieel gebruik van hot goud
wisselt telken jare en vertoont in de eerst*
plaats een toeneming, evenals iedere wille
keurige s'of, met de vermeerdering van het
aantal personen, welke ze kunnen gebruiken
en is aan den anderen karit a»n ze u' inerk-
bire periodieke schommelingen onderhevig,
welke samenvallen met de perioden van
welvaart ot van malaise.
De industrie vraagt wel groote hoeveel
heden goud, maar deze hoeveelheden zijn
moeilijk te schatten; in de eerste plaats,
omdat we hier te doen hebben met privaat-
bedrijven, welke aan elke controle ontsnappen
en deze zelfs trachten te vermijden wanneer
ze belastbaar zijn, en in de tweede plaats,
omdat hel urne lyk te bepalen i«, hoeveel
van het goud, dat zij gebruiken, nieuw is,
of verkregetj wordt door het omsmelten van
oude voorwerpen of gemunt geld.
In Frankrijk is de voornaamste firma, die
edele metalen verwerkt, bet Comptoir Lyon—
Allemand, dat in 1908 bruto 20 434 K.G.
goud verkocht. Men kan de helft van dit
cijfer aftrekken om den nettoverkoop te
krijgen; maar aan den anderen kant moet
men er bijna evenveel bij lellen voor de
n lere firma's. Zoodopnde komt men tot de
uitkomst, dat het verbruik in Frankryk van
nnyeveer 10 000 K.G. in 1885 is gestegen tjt
20000 in 1908.
In Duitschl md bestian vier affineerderijen,
te Frankfort, te Hamburg, te Freiburg en
te Pforzheim. In 1S98 wis bet netto ver
bruik ongeveer 10 000 K.G.; het is gestegen
tot 17000 K.G. In Duitschland wordt veel
mimier oud materiaal omgesmolten dan in
Frankrijk, daar Duitschland eerst veel later
tot rijkdom kwam.
lil de Vereenigde Stalen is het totaal
verbruik misschien 50 000 K.G. Het verbruik,
per persoon gerekend, is er gruoter dan in
welk land ook, zelfs gruoter dan in Frankryk.
Wij vinden nog 11000 K.G. in Zwitser
land, 50000 K.G. in Oust-m ijk-Hougaiije,
8600 in Rusland, enz. Wij komen dan voor
alle landen samen ia 1907 tot een minimum
van 200 000 K.G., ter waarde van 846 mtl
lioen gulden, en ongeveer 30 pCt. der pro
ductie.
Dit cijfer is st-llig te hag. De Onstersche
landen absorbeeren om het zoo te zeggen
een verbazende massa edele metalen, waar
mede by bovengenoemde cijfeis alleen voor
Indië rekening is gehouden, en welke de
statistici tot wanhoop brengen. Iedere Hindoe
bewaait zijn spaarpenningen in klinkeude
munt, daar hij geen voldoende vei trouwen
stelt in de vormen, waarin het Westen zijn
rijkdom bewaart. VolReus sommige schal
lingen zyn in bet Oosten mis-chien 25 000
millioen gulden aan goud in den grond ver
borgen, en dez i hoeveelheid gro it nog
steeds am In China schijnt volgens Roswag
een andere gewoonte te bestaan, waardoor
groote hoeveelgedeu goud kunnen verdwijnen.
De Chineezen, zegt deze schryver, verbran
den bij zekere belangrijke gebeurtenissen in
bun leven een goudblaadje van ongeveer 2
c.M.2, opgeplakt op een blaadje pupier in
den vorm van een gewelf op twee andere.
Dat wordt per jaar en per Chinees een vry
groote hoeveelheid goud.
Wij komen nu tot het verb uik van goud
voor gemunt geld. De hiervoor gebruikte
hoeveelheid kan direct vergeleken worden
met de totale productie der oijnen.
Als men de cijfers, gepublice»ri door de
v r-chillende Munten over de jaren 1887 tot
19U7, optelt, komt men tot de conclusie, dat
in die die twintig jaren meer goud gemunt
is dan de productie der mijnen bedroeg. Indien
men daaraan nog toevoegt de hoeveelheid
goud, door de indu>t ie verbruik', dan zi«t
men, dat tot 1907 met een produclie, die is
tieg'Mioraen tot bijna 1UÜ0 millioen gulden
per jaar, de steeds wasseude dorst naar geud
van de beschaafde wereld niet gelicht kon
worden men heeft dus zijn toe\ lucht moeten
nemen tot den reserve-voorraad. Ecist sedert
19>)7 begint een kleine overproductie dezen
voorraad weer aan te vullen. Het goud vindt
dus gemakkelyk aftrek en wij zijn verre van
den tijd, toen Michel Chevalier een waar
schijnlijke p ijsvermindering van het goud
kon vooi spellen, op grond van het geleidelijk
afnemende gebruik in de industrie.
Aan do croote productie van het goud is,
ofschoon het op het eerste gezicht anders
lijkt, tmt steeds duurder worden van het leven
niet, of althans slechts in z-er geringe mate
te wijten; dit feil, dat zich iu den laat-teu
tijd wee 3terk doet gevoelen, mort bijna over
al aan verandering van de economische om
standigheden worden toegeschreven.
Recuraeerende, kunnen wij constateeren,
d. t van 1880 tot 1900 het verbruik in de
industrie met een derde toeoam, terwijl de
productie en het gebruik van goud voor het
slaan van munt dnemaal zoo groot werd.
Maar terwijl het industrieele verbruik in
j 1880 ongeveer 66 pCt. van het nieuwe
meiaal scheen te bedragen, daalde dit gelei-
I delijk tot 20 pCt. in 1900. Wel uatn het
gebruik van goud in de industrie van jaar
1 tot jaar toe, maar toch niet zóo snel al de
productie of als bet gebruik voor bet si <an
van munt, zooder hiervan echter eenigen
nadeeligen in vroed te ondergaan of zelf
daarop uit te oefenen.
Terugkomende op de gestalde vraag
Waar blijft het nieuwe goud blykt. dat
een deel, varieereude tu-schen de helft en
een derde deel, afwisselend met de alge
meens welvaart, in de industrie wordt ge
bruikt. Vau de rest, die wordt gebruikt voor
het slaan van munt, belandt een zeer groot
deel in de brandkasten der groote Staats
banken. Zoo bijvoorbeeld vermeerderde in
de tipn jarpn van 1900 tot 1910, bij een
totale productie ter waarde van 9500 millioen
gulden, deze reserve-voorraad niet meer dan
4500 millioen gulden (van 6200 tot bjjDa
11 000 millioen gulden). Frankrijk vermeer-
deree dezen voorraad van 117<» tot 1612
millio-n guld'-n, de Vereenigde Stalen vtn
1544 tot 3290.5, Rusland 944 tot 1630.5.
En als men hier nog bij rekent de voorra
den van de groote crediet-iostellingen der
geheele wereld, begrijpt men, dat maar een
zeer klein deel van het gedolven goud in
de beurzen van particulieren terecht komt,
hetgeen overigens geheel strookt met het
natuurlijke economische begrip, dat bet goud
beschouwt als een ouderpaud van een by-
zonder gemakkelijken vorm, dat in een
kleine hoeveelheid een groote waarde ver
tegenwoordigt, terwijl alle eenigszins be
langrijke financieele operaties door middel
van het credietwezen worden afgedaan.
Mejuffrouw L. M. van der Heijden is be
noemd tot onderwijzeres aan de openbare
Lagere school 2e sooit, aan deHellingstraat.
De heer M. Uyldert is benoemd tot lid
der Redactie van de «Zwolsche Courant®.
Op slechts 26-jarigen leeftijd overleed te
Harderwijk de heer A. Th. Neeb, candidaat
in de Rechten en reserve-luitenant der ca
valerie.
De officier van gezondheid 2e klasse J.
van der Werff, die voor den tijd van drie
jaar is gedetacheerd bij het Oost-Indische
leger, zal 11 November per s.s. «Koningin
der Nederlaudeu* zijn nieuwe beslemming
volgen.
Behalve luitenant L. J. Baerends worden
ook kapitein K. F. Dil en luitenant G. Dames
gedurende November gedetacheerd by de mi-
trailleur-afdeeling te Ede id verban met
d>' oprichting bij het 5e regiment infanterie
van onbeieden mitraiileur-sectie.
Kapitein W. E. van Dam van Isselt, van
h' t le regiment veld-artillerie, zal taustaan-
den Vrijdag in de Vereeniging ter beoefe
ning van krijgswetenschappen, te 's-Graven-
hage, een voordracht houden over Nationale
oorlogs-voorbereidiDg.
Luitenant B. E. Stöver, thans leerling van
het oudste studiejaar van den cursus voor
algemeene kiijgskuudige studiën aan de
Hoogere Krijgsschool, zal 1 November, na
ommekomst zijner detacheering, terugkeeren
naar het 4e regiment infanterie en te Leiden
in garnizoen komen.
Op alle treinen der H. IJ. S. M. zal de
eerstvolgende Zondagen een bijzondere con
trole worden gehouden op het aantal reizi
gers, dat met de verschillende treinen wordt
vervoerd.
Deze maatregel wordt genomen om met
juistheid te kunnen nagaan of er meer treioen,
dan tot nu toe het geval was, des Zondags
kunnen opgeheven worden.
De verknop der Sonriëias-blnem beeft in
het aartsbisdom 'Jtrecht het mcestop gebracht
van de vyf bisdommen en wel f ly 298.78 en in
het geheel f 49 963. Een nagekomen gift van
f 37 maakte juist de halve ton gouds vol.