Zaterdag 28
October 1911.
No. 8023.
61e Jaargang.
Stadsnieuws
AMERSFOOHTSGHE COURANT.
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen firma A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR
F. J. raiDisisa
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden
franco per post f 1.45. Advertentiën 16 regels CO cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvrjag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening ebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de ino.asseerknst.en in rekening gebraeht.
SORTSCSRAOBT 9.
Postbus 1
Telefoon 10.
KENNISGEVINGEN.
De Burgemeester van Amersfoort,
gezien artikel 41 der Gemeentewet
brengt ter kennis van de ingezetenen, dat -Ie
Raad dezer Gemeente zal vergaderen op Dinsdag
den 31 October aanstaande, des namiddag» te
half twee uur.
Amersfoort, 26 October 1911.
De Burgemeester voornoemd,
WUYTIERS.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort
Gelezen het verzoek, met bijlagen, ingediend
door J. h. J, SIMON, te 's-Gravenhage, lot het
oprichten eener inrichting tot het opwekken van
electriache energie door een dynamo van 80
ampère, gedreven door een gasmotor van 301'.K.,
in het perceel Langestraat 129, kadastraal be
kend Gemeente Amersfoort Sectio E. no. 3384;
Overwegende, dat de zitting, bedoeld bij art.
7 der Hinderwet, den 28 September 1911 heeft
plaats gebad
dat het onderzoek, noodig voor het geven der
beschikking op het verzoek nog niet is afgeloo-
pen en de beschikking mitsdien nog niet gege
ven kan worden;
Gelet op art. 8, lid 2 der Hinderwet
Besluiten
a. de beslissing op bovenvermeld verzoek te
verdagen,
b. hiervan mededeeling te doen aan belang
hebbende.
Amersfoort, 26 October 1911.
Burgemeester en Wethouders,
voornoemd,
Do Burgemeester,
WUIJTIERS.
De Secretaris,
J. G. STEN FERT KROESE.
Een openbare Leeszaal en
Bibliotheek.
(INGEZONDEN.)
Dinsdag 17 October is, zooah de lezer
weet, een voorloopig comité samenge
steld, dat ten doel heeft, de oprichting
van een openbare Leeszaal en Biblio
theek in Amersfoort voor te bereiden.
Het moge rny vergund zyn, in de ljjn
van dat comité meewerkend, met enkele
woorden iets over de leeszalen in het
algemeen en over die te Amersfoort in
't bijzonder te berde te brengen.
Daar anderen en rajj bebleken i9, dat
velen over de 0. L. en B. geen of een
onjuiste voorstelling hebben, is een zoo
kort mogelijke omschrijving van wat
daaronder verstaan wordt misschien niet
overbodig.
Het doel is niet een volk s-leeszaal,
zooals er verschillende in ons land be
staan, d.w.z. een inrichting die lectuur
geeft voor de minder ontwikkelden
alleen neen de O. L. en B. wenscbt
tegemoet te komen aan den drang naar
ontwikkeling en ontspanning die gevon
den wordt in alle lagen der samen
leving.
Naast ontspanningslectuur zal zy dus
in overvloedige mate moeten geven wat
als hulpmiddel dienen kan by uitbrei
ding en verdegelijking der vakkennis,
van belangstelling in maatschappelijke
en toegepast-wetenschappeljjke vraag
stukken, van bygebleven resten der
schoolscbe kundigheden.
Propaganda maken voor de eene of
andere politieke, kerkelijke of anti-ker-
keljjke richting mag de O. L. en B. niet;
z ij moet in waarheid VOUU-
ALLEN zyn.
Dat dit kan, daarvan leggen de be
staande inrichtingen en de namen van
hun voorstanders uit alle partijen, ge
tuigenis af. In de Besturen dier inrich
tingen zien we zitting nemenkatho
lieken sociaal-democraten anti-revolution-
naireu, vryzinuig-democrateu, liberalen,
christelijk historischen, kortom een veel
kleurigheid zooals we ons die ook hier
zouden wenschen.
Moge het niet lang tneer duren, dat
mede van den rechterkant vele en in
vloedrijke personen zich voor onze zaak
zullen interesseeren cn zitting zullen
nemen in on9 comité!
Onder de verschilleude bezwaren die
men, sprekende over de 0. L. en II.,
opwerpt zijn er twee van practischen
aard. die we hier even zouden willen
beschouwen.
Daar zjjn er die zeggenwat wilt ge
met een O. L. en B. in Amersfoortbeht
ge u wel eens een voorstelling gemaakt
van de gelden, daartoe noodig En mee
warig hoofdschuddend wenden zij zich af.
Het bestaan eener behoefte te bewij
zen, zal steed9 een zeer moeiljjke taak
zijn; ik geloof echter, dat de persoon
lijke ondervindingen van velen er vóór
zoud-ï n pleit m. Waarschijnlijk voor
ieder is dat bestaan dier behoefte te
maken, als men wijst op het sterk toe
nemend gebruik, dat in plaatsen waar
leeszalen zyn, van deze inrichtingen
wordt gemaakt.
Gegevens, straks mee te deeleu, bezitten
m.i. een volkomen overtuigende kracht.
Voorop sta dus het hoofdbeginsel der
0. L. en B.ook de Amersfoortsche wil
een helper zyn voor allen die licht,
ontwikkeling en practische kennis zoe
ken niet de éenig-heilbrengende, maar
een van de vele onmisbare in onze sa
mengestelde 20ste eeuw.
Laten we dus ook allen samenwerken
tot het bereiken van beze mooie inrich
ting, waar e 1 k zal vinden wat hem 't
meest interesseert.
Zien wy thans de twee genoemue
bezwaren nog eeus nader onder de oogen.
Zou er gebruik var worden gemaakt 1
Wat zullen we gaan theoretiseeren I
Zullen we gaan zeggen de Atnersfoor-
ter is lakotiiekl Och kom, welke lezer
van deze regels geeft zich zelf een zoo
danig breveti
Zullen we gaan zeggenhet geest dijk
leven slaapt in onze goede stad 1 Wie
dat zegt, laat njj een wekker zyn. Lal-
we uitgaan van het goede vertrouwen,
dat ons geestelijk peil normaal is en laten
we dan eens kyken naar wat de practyk
in andere steden leert
aantal inwoners
Botterdam 400 000
Gravenhage 250000
aantal bezoekers
per dag
193
112
233
250
250
170
30
47
Utrecht 115 000
Groningen 73 000
Dordrecht 45 000
Leeuwarden 35 000
Alkmaar 21000
Zutfen 10 000
Als we de groote steden met de kleine
vergeljjken dan zien we, dat de opmer
king .openbare leeszalen zyn alleen een
behoefte voor groote steden" door de
cjjfers doodgeslagen wordt.
Leggen we du Alkmaar en Zutfen
aan den eenen kant van Amersfoort
met zijn 25 000 inwoners en Dordrecht
eu Leeuwarden aan den anderen kant
dan beginnen de gezichten te betrekken
of te- lachen, al naar de gezindheid, en
men zegtzie je nou wel
Maar die betrekkei ij k lage cyfers
van Alkmaar en Zutfen (per jaar zjjn
't altijd nog 8000 bezoekers) vindeu iu
de omstandigheden een geruststellende
verklaring. De cyfers voor Alkmaar en
dikant hij tie Ned. Hervormde gemeente hier,
zal morgenochtend worden bevestigd door
de. K. den Hollander en morgenavond zi)n
intree-rede houden.
H-t lil morgen honderd piar geiden zijn,
dut Keizer Napoleon I «mi bezoek bracht
aan Amersfoort, of liever in den namiddag
van Maandag 29 October 1811 destul door
trok van Utrecht» obepoort tot Karnppoort,
om sicli van Utrecht te begeven naar Het
Loo.
Wie belang stelt om het geheele relaas
mot al hetgeen daarover werd geschreven
en dut was uit den aard der zaak lang niet
weinig pens na te gaan, herlete het In
Van Rootsalaar's «Geschiedkundige bijzon
derheden* lo bundei hladz. 14-36.
Hier kunnen we slechts met een enkel
woord herinneren aan dat bezoek en we
brem en daarbij op den voorgrond, dat, na
dut Lndewyk Napoleon den 4 Juul 1810
sfst.md had gedaan van den troon, den 9
Juli daariianvt Igende ons land twerd ge
schrapt int den ry der Staten*.
D.it het dan ook niet alles botertje tot
den boom whs, ook wegens de pas ingevoerde
conscriptie en de zware belastingen, blijkt
wel bet best uit de wyze waai op het zooge
naamd bezoek door den waarnemonden Land.
drost reeds begin September werd in scene
gezet.
Het spreekt wel vanzelf, dat de stads
regering in plenn moest tegenwoordig zijn
by de burriere op den Utrechtschewegmaar
óok werd bevel gegeven, dal er eerepoorten
moesten opgericht en d»t overal de nationale
vlag bet staat er zóó moest worden
uitgestoken «opdat de kleuren van bet Rijk,
in deu wind wapperend, den Held de stan
daards der overwinning zullen herinneren*.
Ook werd een harti lyke vermaning gegeven
tot betoon van de grootst mogelijke ingeno
menheid en geestdrift, terwijl werd voorge
schreven groen en bloemen en festoenen
aan te brengen langs den weg, dien do Kei
zer zou volgen.
De Raad besloot 27 October f1250 uit te
trekken voor deze ontvangst, welk geld
werd besteed voor illuminatie en vuurwerk,
onthaal der Nationale gardes en «en maaltijd
voor de Regeerders. Voor het strooien van
zand op de straten werd f500 betaald, voor
het planten van boompjes langs den weg
f200 en voo- -Je illuminatie f50. Voor twee
volgens het opgeschroefd verslag, reeds den
dag te voren in de aUtrechtsche Courant»
geplaatst, «allerfraaiste» eerepoorten, aan het
begm en het eind» der stad geplaatst, werd
f410 uitgegeven; de vergulde poortsleutels
met het kussentje nog bewiard in het
Museum van »F!ehit»« koiit»n f40 en
dus werd ook hier de raming niet woinig
overschreden.
Wat er van den feest maal. jjd der Regeer
ders en het onthaal der Nationale gardes zal
zyn terecht gekomen?
Da heele plechtigheid bestond in het aan
bieden der sleutels, terwijl van paarden werd
verwisseld.
Van meer belang i9 wel het volgende.
Den 28 Juni 1810 vroeg de waarnemend
Landdrost aan den Burgemeest r een opguve
van «alles wat eenigszins ter bevordering
van het algemeen belang der Ingezetenen
zou kunnen strekken*.
Du Burgemeester haastte zich te antwoor
den, dat (Ie stad «bet me. st belang had bi)
het bevaarbaar maken der beken tot Wa-
geningeo* en op te merken, dat de cultuur der
tabak door <K verhooging der rechten tot
meer dan tweede-de was verminderd.
Nu men weet spreekt over een kanaal
door de Gelderscho 'ullei en eveneens spreekt
over debietrecht op tabak en tarlefwet mag
wel cen9 gememoreerd hoe honderd jaar
geleden daarover werd gedacht.
De Minister van Waterstaat hepft voorge
schreven, dat verbeteringen en herstellingen
Ds. J. Pannebakker, nieuwberoepen'. pro- aan Rijkswegen in bebouwde kommen of bij
Zutfen zyn n.l. opgemaakt in het eerste
jaar van de oprichting, die van Leeu
warden daarentegen in het vierde
jaar, die van Dordrecht in het tiende
jaar.
In Leeuwarden was het bezoek in het
eerste jaar ook niet meer dan 100 per
dagin Dordrecht (nu. 250slechts 18,
zegge achttien.
Alkmaar en Zutfen kunnen gerust
zjjn eu Amersfoort ook, ten minste.
Ten minste als van 't begin af voor
eenigszius voldoende financiën wordt
gezorgd. Kyken we ook in dat opzicht
een9 naar de door zyu langer bestaan
zoo leerrijke leeszaal te Dordrecht.
Daar waren in
1899 inkomsten f535, bezoek 18 per dag
1900 685 33
1901 936 97
1908 3530 250
Daarnaast| Alkmaar f269 en 36 be
zoekers, Zutfen met f429 en 47 bezoe
kers.
Alkmaar en Zutfen zullen zich wel spie
gelen aan Dordt, maar laat Amersfoort
het ook doen en niet na een paar jaar
sukkelens doch direkt.
Daarmede komen we tot het tweede
bezwaar
Hoe komen we aan 't geld 1
Natuurlijk ten eerste door flink in
onzen eigen bundel te tasten, niet af te
wachten of do meest gefortulieerden een
goed voorbeeld geven, maar zelf ons eenige
opoffering te getroosten.
Niet vragen doen er wel menschen aan
mee en wie 1 Zelf voorgaan en wel hoe
eer zoo beter.
Hebben we zóo getoond iets voor de
zaak over te hebben dan kunuen we
aankloppen om subsidie by de Gemeente,
die toch zeker niet zal achterblijven, en
vervolgens by het ltjjk, dat dan vast
volgen zal.
In de voorbereidende vergadering van
Dinsdag 17 October maakte do iu leider
de veronderstelling, dat voor een plaats
als Amersfoort door particulieren f 1000,
door de Gemeeute f 1090endoor het Uyk
f 1000 per jaa. 'OU kunnen worden ge
formeerd. Met l 9000 iukomsten zoudon
we alle kans van slagen hebben.
Zou Amersfoort daarvoor te plat'.ak
blyken 1
J. Hovens Grtf;ve.