Donderdag 30
November 1911.
No. 8037.
61e Jaargang.
Stadsnieuws.
Uitgave van de Naamloozc Vennootschap „De Amorsfoortselie Courant, voorheen Anna A. H, van Cleeff".
HOOF DREDACTEUR
P. J. JTRZSIBIZS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag, Abr -moment per 3 maanden f\.
franco per post f\A5. Advertentiën 16 regels CO cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvriag kosteloos. Legale, ofïicieële- en onteigenings-
a<lvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening «bracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
ZORTSQB^CST 9.
Postbu9 9.
Telefoon 19
K E N N 1 S G E V 1 N GEN.
De Gedeputeerde Staten van de Provincie
Utrecht
maken bekend, dat de Provinciale Griffie
Dinsdag 5 December a. s. na twaalf uur zal zijn
gesloten.
Utrecht, 27 November 1911,
De Gedeputeerde Staten voornoemd,
F. D. SCHIMMELl'ENNINCK, Voorzitter.
A. J. KRIJT, lo.-Griffier.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis van belanghebbenden, dat in
de Gemeente Ruwiel een geval van miltvuur is
voorgekomen.
Amersfoort, 29 November 1911
De Burgemeester voornoemd
WUIJTIER8.
Voor den Doopsgezinden kring hier hoopt
aanstaanden Zondag weer voor te gaan ds.
E. M. ten Cute.
In de Remonstrantsche kerk wor It Zondag
ochtend om half tien een godsdienstoefening
gehouden voor jongelieden van 10 tot 10
jaar en om 11 uur de gewone dienstbeide
onder voorgaan van ds. Hooykaas.
Tot Griffier der Saten van Utrecht is gister
gekozen mr. dr. A. van Dooroinck, Hoofd
commies ter Gemeente-secretarie van Utrecht,
met 25 stemmen, tegen 14 op jhr. mr. B.
W. Th. Sandberg, thans GrilTier der Staten
van Dreüte.
De resultaten van het verhandelde in de
Raadsvergadering van Dinsdag vermeldden we
in het vorige nummer. De discussiën mogen
thans een plaats vinden.
Punt 4 (rapportduurte-commissie, met de adres
sen van de afdeeliug Amersfoort der S. D. A.P-
en van den Amersfooitschen Bestuurders Bond).
De Voorzitter: Het woord is aan den
heer Gerritsen, die het heeft gevraagd.
De heer Gerritsen: Ik wenscli een korte
toelichting te geven op de conclussie der com
missie in verband met het adrtB en vooral do
Memorie van toelichting der S. D. A. P.
Ongeveer twee maanden geleden verzocht ik,
in een vergadering met gesloten deuren, B. en
W. goed toe te zien in verband met de stijgende
prijzen van enkele levensmiddelen en, zoo moge-
gelijk, tijdig maatregelen te nemen.
Daarbij had ik niet een enkele categorie van
ambtenaren op het oog, maar het algemeen. Ik
voegde er dan ook aan toe, dat bij duurdere
prijzen en eventueel weinig werk, maatregelen
moesten genomen worden en ik gaf B. en W.
in overweging om deze zaak ernstig onder het
oog te zien.
Deze zaak is door B. en W. in eenige verga
deringen besproken, maar zij konden tot geen
resultaat komen. Vandaar, dat er uit den boezem
van den Raad een commissie werd benoemd.
Als lid dezer commissie meende ik, dat de
Gemeente als werkgeefster iets moest doen, maar
dan ook vooralle Gem»ente-ambtenaren, die
een salaris van f 800 it ">0 of minder ver
dienen, bovendien meende .k, (lat een commis
sie van ingezetenen moest worden benoemd, die
met subBidie van de Gemeente geld zou moeten
bijeenbrengen om degenen te helpen, die zonder
schuld werkloos waren geworden.
Van het eerste gedeelte moest ik direct terug
komen, daar de ambtenaren, die toch al in een
gunstige conditie verkeeren door hun vast werk,
en betere loonen dan bij eenig patroon, n6g eens
zouden gaan proiiteeren van de belasting, die
ook door de ingezetenon met een gelijk inkomen
wordt opgebracht, die zoodoende dubbel zouden
lüden. Alle ingezetenen met een vast inkomen
lijden nog onder de omstandigheden van de
dUWat' het tweede gedeelte aangaat, werd mij
duidelijk gemaakt, dat de Gemeentewet een der
gelijk subBidie niet toelaat.
AL wil ik gaarne toegeven, dat er eeniDe arti-
ken zijn, die zaer zeker iu prijs zijn ge3t0K®">
men niet mag vergeten, dat aardappelen en brood
en dat de prijzen niet meer als noodprijzen zijn
"oïrS'm.»»!.. Jat het vorig.
jaar de loonen van de Gemeente-arbeiders veel
beter zijn geworden. Zijn er eenige Gemeenten
overgegaan tot een bijslag, dan zal dat ook wel
in verband staan met mindere loonen, of groo-
tere welvaart.
Ik heb met groote belangstelling de uitvoerige
Memorie op het adres vin de S. D. A. P. gelezen,
maar ik moet tot mijn spijt zeggen, dat het een
aardige propaganda voor die partij is, maar
vertier niets dan algemeenheden. In de eerslo
plaats wordt in de toelichting te veel overdre
ven uitgezonderd een enkel artikel kan men
niet van noodprijzen spreken. Den weg op te
gaan van de meeste Duitsche steden, is liet kwaad
verplaatsen de kleinhandel en de middenstand
heeft het toch al niet rooskleurig en zou door de
aangegeven maatregel geheel ten onder gaan.
Met een gemak wordt door de S. l5. A. P.
de post Gasfabriek voorgesteld om te gebruiken
voor de „duurte''dergelijke nonsens-redeneering
geeft zoo'n totale onkunde van onze Gemeente
administratie te kenucn, dat ik mij afvraag of
onze Gemeente-arbeiders, die daarvan geen notie
hebben, door deze tirade eenvoudig om den tuin
moeten worden geleid.
Het statisfisch-bureau geeft eeuige cijfers van
1903 tot 1910 van verhoogde levensbehoeften
maar zijn de verhoogde loonen niet daarmede
in overeenstemming gebracht?
Waarom neemt de S. D. A. P. niet de talrijke,
zoowel groote als kleine, Gemeenten waar men
zich op het zelfde standpunt stolt als hier Of
komt dit niet in haar kraam te pas?
Het geheele betoog van de S. D. A. I'. is op
geschroefd en de verwijzing naar Duitschland
gaat niet op, daar de duurte daar tengevolge van
protectie en misgewas dit jaar zich buitengewoon
heeft doen gevoelen. De S. D. A. P.-lui willen
hier getuigen en zij poseeren alsof zij deeenigon
zijn, die voor de belangen van do minder-be-
voorrechten opkomen. Al is alles hier nog niet
zóo als het motst zijn, toch geloof ik, dat de
Gemeenteraad steeds getoond heeft een open oog
voor haar ambtenaren lo hebben en meen ik,
dat dergelijke opgeschroefde adressen niet in
hun belang zijn.
Ik wil hier niet poseeren als arbeidersvriend,
maar ik meen tocli te mogen zpggen,-veel meer
voor hen te hebben gedaan gekregen dan tot nu
toe de S. D. A. I'. voor hen deod.
Ken paar maanden geleden is in de Gas-com-
mig'jie de vraag ter sprake gekomen om de cokes
voor min- en on vermogenden lager te stellen,
maar wij kondon door de talrijke bezwaren niet
tot een besluit komen. Ik geef B. en W. in
overweging, deze zaak nogmaals onder de oogen
te zien met een beetje goeden wil was het goed,
hiermede nogmaals een proef te nemen.
Rust mij nog éen verzoek.
liet politiekorps behoeft verbetering van loo
nen, daar die nog niet zijn naar de eischen des
tijda en ik hoop, dut B. en W. daarnaar opnieuw
een ernstig onderzoek zullen instellen en de
salarissen der agenten binnen kort in overeen
stemming zal brengen met hetgeen zij presteeren.
Wethouder Van E s v e 1 d De commis
sie, waarvan ik - de eer had Voorzitter te zijn,
heeft op de eerste plaats de vraag gesteld is er
werkelijk nood, zijn er werkelijk noodprijzen.
De heer Gerritsen heeft terecht opgemerkt, dat
dit niet het geval is, dat de prijzen dalen en
dat de levensmiddelen niet duurder zijn dan
anders om dezen tijd. In een vereeniging in
welke ik uit anderen hoofde zitting heb, betaalt
men de groene erwten een kwart gulden en
het spek acht cent goedkooper. Het is niets
meer dan een telken jare terugkeerend verschijn
sel ieder jaar is een artikel wat duurder dar.
een ander.
In het adres der S. D. A. P. wordt voorge
steld, dat de Gemeente levensmiddelen zal in-
koopen en die zal verknopen benedeo' koslprys.
Dit middel zot ik erger achten dan de kwaal,
want binnen zes maanden tijds zou de Ge
meente hierdoor honderden kleine neringdoenden
brengen tot den bedelstaf.
Verder wil de S. I). A. 1'., dat de Gemeente
werklieden, die minder dan f 1000 per jaar ver
dienen, een toeslag ontvangen. Op de kohieren
der plaatselijke Inkomstenbelasting komen 2500
menschen voor wier inkomen beneden f 1000 is
en even 300 wier inkomen boven f 1000 is. Als
er nu toch zóo veel zijn in onze Gemeente die
evenzeer lijden als de Gemeente-werklieden en
de klein-ambtcnaren, waarom dezen dan nog te
bovendien een bevoorrechte positiehun loonen
zijn pas verhoogd en zij genieten dat loon elke
week, zomer en winter. Waarom zouden dan
juist'zij weer bevoordeeld moeten worden?
B. en W. zijn er dan ook van overtuigd, dat
de personen in Gemeente-dienst een zeer goede
positie innemen
Mijn persoonlijke meening is, dat dergelijke
bijslag de zorgloosheid zeer in de hand zou wer
ken en een deprimeerenden maatregel zou blijken
to wezen. Waar zij elders wordt ingevoerd, bij
voorbeeld tc Amsterdam, waar het weekloon
f 21 en te Utrecht waar het ruim f 18 bedraagt,
houdt een ambtenaar zijn hand op voor 60 of
70 cent per week. Dat is om do menschen naar
beneden te halen en kan ze niet moreel ver
hellen. Te 's-Gravenhage, Zutfen, Hilversum en
in vele andere Gemeenten doet men het dan ook
niet.
Ik vereenig me volkomen met de conclusie
van het rapport,
Do lieer Gerritsen sprak er r.og van, aan
sommigen cokes le geven tegen lageron prijs.
Dat is te Bussura gebeurd. Alle vergelijkingen
gaan wel mank, maar Bussum heeft weinig armen.
Bussum slaat toe, dat menschen beneden
zeker inkomen cokes van de Gemeente-gasfabriek
betrekken voor 40 cent per mud, terwijl do gang
bare prijs is 60 centde prijs hier is 50 cent
voor geklopte, 45 voor ongeklopte en 25 voor
iis-cokes. flier is dus reeds rekening gohouden
met den duren tijd in den winter.
Inlusschen is het nog mogelijk, dnt II.
W.
nog overwegen of, in overleg met het Burgerlijk
Armbestuur, er nog iels kan worden gedaan in
die richting
De heer Oost er veen: Als lid der com
missie wensch ik nog een enkel woord te zeggen-
De S. D. A. P. gaf een zeer uitvoerige toe
lichting, doch daarop is heel wat af le dingen.
Als we den weg zouden volgen, dien het adres
aangeeft dan zou de Gemeente moeten bijsprin
gen bij elke prijsstijging niet alleen, maar ook
bij ziekte en ongevalimmers ook dan komt
men niet uil mot zijn gewone loon. Ik acht dit
noch noodig. noch gewenscht.
Ik begrijp, dat men ijvert voor verhooging
van loondit is redelijk en ook gewensent met
het oog op den steeds stijgenden levensstandaard;
doch de Gemeente-werklieden mog n niet ver
geten, dat hun salaris vast is en zij dus zeer
veel voor hebben bij tal van arbeiders in parti
culiere bedrijven.
Ik meen, dat men eerst behoort uit te zien
naar eenige hezuiniging en pus als dit niet kan
naar vermeerdering van inkomsten.
De Voorzitter: Ik stel voor, de adressen
te wijzen van de hand.
Aldus besloten z. h. 8t.
De Voorzitter: Ik dank de commissie
voor haar uitvoerig en helder rapport en ik
verheug me er over, dat zij na rijp beraad tol
deze conclusie wordt kunnen komen.
De conciusie wordt aangenomen z. h. st.
Punt 9 (bouw water-reservoir bij de Zeven
boompjes).
De heer Kroos: Naur aanleiding i m het
meeningsverschil daarover in het collego van
B. en W. heb ik de drie ontwerpen nog eens
aandachtig beschouwd en ik acht plan 15 verre
weg het meest aan te bevelen. Ik juich het toe,
dat de Gemeente-architect een gebouw heeft
ontworpen, dat duidelijk de bestemming aangeeft,
aangenainen bouwvorm heeft en hoogst pntctisch
is ingericht.
De Commissie voor do fubricage geeft even
eens aan dat plan do voorkeur en het verwon
dert me, dat dc beide nbt-deskundigo Wethou
ders cr zich niet mee vereenigen en een vierde
plan wer.se.hen van een buitenstaander. In onze
vaktaal heet dit, oen bekwaam ambtenaar afma
ken.
Wethouder R ij k o n sHet spij l me, niet
te kunnen meegaan met mijn geachten collega
van Openbare werken.
Ik vind het nu ontworpeno een afschuwelijk
gebouw en nog erger acht ik het, dat het aspect
van den Berg aan den Oost- en den Zuidkant
evenzeer zal worden bedorven als nu aan de
Noordzijde door het Rijks-opvoedingsgesticht,
liet gebouw zal komen op een soort stellage van
S M. en zal dus van alle kanten zichtbaar zijn.
Ik begrijp heel goed, dat We niet alleen moe
ten afkeuren, maar óók iets in de plaats moeten
stellen en daarom wenschen wij een vierde plan.
Dit is geenszins een beleediging voor den amb
tenaar. Kr is trouwens geen aanmerking gemaakt
op degelijkheid, doch op den welstand. Indien
de stelling van den heer Kroes opging, zouden
we, om zoo te zeggen, voorgoed getrouwd zijn
aan alle ontwerper, van den Gemeente-architect.
Ik meen, dat het in het belang der schoon
heid is, mee te gaan met het voorstel van den
heer Van Esvold en mij. Ik zou niet gaarne
voor een zeventiende part de verantwoordelijk
heid op me nemen, door een foei-leelijk gebouw
het natuurschoon te berderven.
Wethouder Van Esveld: Waar de
Berg is bestemd voor villa-bouw en er zelfs een
servituut op is, hier alleen villa's te bouwen,
komt het mij voor, dat ook de Gemeente er niet
iets moet doen bouwen, dat de schoonheid be
nadeelt.
Collega Kam wil, dat ieder uit het gebouw
ziet: daar is het water-reservoir, en de heer Kam
zou de heer Kam niet zijn als hij dit losliet;
van zijn jeugd is bij opgegroeid in dezen eisch
der Bouwkunst.
Wij meenen, dat dit gebouw hier eigenlijk
niet mag staan.
Ook ik vatte het niet op, dat den Gemeente-
architect een slag in 't gezicht is gegeven door
OU9 voorstel. Ook ik acht hem hoog en zeer
bekwaam voor zijn werk docli ook bij mij staat
het vast, dat hij als ambtenaar van Publieke
werken niet anders kon en daarom stelden wij
voor een vierde plan te doen ontwerpen door
een buitenstaander.
De heer Kam, Wethouder van Open
bare werken: Een bouwmeester moet, als
hij een ontwerp maakt, zich afvragen welk doe),
welke kosten, welk materiaal. Dit gebouw nu is
eer. bergplaats voor een zeer groot volumon
water. Op aanwijzing van den ingenieur, raads
man der Gemeente, wordt het gebouw uitge
voerd in gewapend beton. De schoonlieidseischen
zijn wel degelijk in het oog gehouden. Vooral
in het plan 15, dal tevens het meest economisch
is, heeft de architect getracht, te voldoen aan
alle eischen. Zoowel de Commissie voor de fabri
cage als de Commissie voor de gas- en water-
lerleiding achten dan ook plan B, het beste.
Voor plan C' zal een kunstmatige heuvel
noodig zijn, welke alleen een f 10000 kost, zul
niet anders dan schade brengen voor de Ge
meente, ia zonder karakter en zal het oog nim
mer kunnen bevredigen.
De Voorzitter: Ik breng in stemming hot
voorstel van de heeren Van Ksvelden Rijkens;
dus een nieuw plan te doen ontwerpen.
Het tvordt verworpen met 15 stemmen tegen
2 die vuil de voorstellers.
De V o o rz i 11 e r Ik breng in stemming
plan B, als zijnde van de verste strekking.
Het wordt aangenomen met 15 tegen 2 stem
men die van de Wethouders Van Ksveld en
I ltijkens.
I Punt 10 (adres verharding Oude Soesterweg).
I De heer Jorisson: Toeu indertijd do Wuy-
I tiers-laan zou worden aangelegd, heb ik reeds
i voorgesteld den Ouden Soesterweg te lieefrutcn
I en ik ben nu toch wel iets teleurgesteld nu B.
en W. in hun voorstel schijven, dat zij liet ver
harden van dezen weg niet achten een belang
voor de Gemeente.
Ik meen, dat bet zoowel is een direct als een
indirect belang. Direct omdat dagelijks t.il van
ingezetenen gebruik maken van dien weg, zoowel
om de kerk als om de scholen. Wel niet alle
ingezetenen maken gebruik vaijd-ien weg, doch
dit geschiedt evenmin met de Wuytiers-lann en
evenmin komt een subsidie aan een vereeniging
of aan de tram ten goede aan a 11 e ingezetenen.
Maar zeer veel ingezetenen moeten dagelijks
dezen weg gebruiken, zoo om naar de kerk als
naar de drie Bcholen te gaan.
Ken indirect belang is er mede gemoeid als
we den weg tbuns doen verharden, al zij 't slechts
een 40 of 50 M. Iu den komenden tijd van werk
loosheid is het beter, dat de menschen er wat
mee verdienen dan dat zij een aalmoes krijgen
van het Armbestuur.
Ik wil nochtans niet een direct voorstel doen.
De heer Van Kalken; Als we een veertig
jaar terugdenken dan herinneren we ons, dat de
Oude Soesterweg toen was een zeer drukke ver
keersweg. Later is hij verwaarloosd. Nu is hij
weer een druk begane weg, welke leidt naar een
kerk, een openbare school en twee bijzondere
scholen en het is wel zeer stellig in het belang
der Gemeente als we hem weer begaanbaar maken.
Ik kom wekelijks op dien weg, voor armen
bezoek, en weet bij ervaring, dat die weg den
naam weg eigeulijk niet verdient; bij nattigheid
is hij een rivier.
Het stnat vast, dat er een zeer druk verkeer
is; 's ochtends en 's avonds wegens do kerk, vier
maal daags wegens de schooljeugd en voor 't
overige dvtor de zeer volkrijke buurt.
De heer Gerrituen: Ik ben het eens met
den heer Jorissen, dat de verbetering vnn dezen
weg vooral indirect belang heeft en meen even
zeer, dut het geld niet beter kan besteed dan
door het te laten verdienen door verbetering van
verschillende wegen.
Ik wil evenmin thans een voorstel doen, doch
