Donderdag 7 December 1911. No. 8040. 61e Jaargang. KOSTELOOS. Eitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen firma A. H. van Cleeff". HOOFDREDACTEÜRi F- J. FRBDEB.IXES. AMERSFOORT. Veischijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden ƒ1.— franco per post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Bij regel- abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, oflicieële- en onteigenings- advertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels 1.25. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseer kosten in rekening gebracht. ZOHTSGH^CHT 9. Telefoon 19 Wie zich met ingang van 1 Januari doet in schrijven als abonné, ontvangt de tot dien datum verschijnende nummers KENNISGEVINGEN. Kostelooze inenting. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, Gelet op artikel 18 der Wet van 4 December 1872 (Staatsblad No. 184; Brengen ter kennia van belanghebbenden, dat voor een ieder de gelegenheid tot kostelooze ioen- ting wordt gegeven op den eersten en den tweeden Maandag van de maand Januari, telkens des na- midddags te drie ure, iu de daartoe bestemde lokaliteit van het voormalig schoolgebouw, wijk A, Koestraat no. 9. Gedaan te Amersfoort, den 7 December 1911, Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De Burgemeester, WUIJTIERS. De Secretaris, J. G. STENFERT KROESE, Burgemeester en Wethouders van Amersfoo't, Gszien de aanschrijving van don heer Commissaris der Koningin in de provincie Utrecht dd. 5 Decem ber 1911, 4e Afdeeling ro. 7539/4785, betreffende nader onderzoek van verlofgangers der Landweer, Brengen ter kennis van den verlofganger der Landweer Johan Tcnwissc, soldaat-Genietroepen, inge'chreven in bet register voor de Landweer in deze Gemeente, dat bij is op geroepen om op Zaterdag, den 16 December 1911, des voormiddag» ten half tien uur, zich te vervoe gen bij den Districts-commandant iu het 18e Land- weerdistri t, le Kazernestraat no 1 te Amersfoort, voorzien van zijn verlofpas, zoomede van do voor werpen van kleeding en uitrusting, h m bij z(jn vertrek met verlof medegegeven, of hem later uitgereikt, om te worden onderzocht. Amersfoort, 6 December 1911. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, De Burgemeester, W. H. KAM. Weth., loco-Burg. De Secretaris, J. G. STENFERT KROESE. De Burgemeester van Amersfoort brengt ter kennis van belanghebbenden, dat zich in de Gemeente Polsbroek een geval van miltvuur heeft voorgedaan, Amersfoort, 7 December 1911 De Burgemeester voornoemd W. H. KAM. 1. Burg. De dure tijden en nog wat. De hier zeer bekende Secretaris van den Ned. bond van Gemeente-werklieden, de heer N. van Hinte, uit Rotterdam, besprak hier gisteravond in de groote zaal van de sociëteit „Vereemging boven aangeduid onderwerp, in een vergadering, belegd door de plaatselijk afdeeling der s. d. a. p. en die buitengewoon druk was bezocht. De Voorzitter der afdeeling deelde in zijn openingswoord mede, dat, waar de s.d.a.p. nog niet is vertegenwoordigd in den Raad, de afdee ling heeft gemeend, op andere wijze van repliek te moeten dienen op de critiek door enkele Raadsleden geoefend op haar adres naar aanlei ding van het rapport der duurte-commissie. De heer V anHinte zeide hierna ongeveer Wel te betreuren is het, dat in den Raad van een groote Gemeente als Amersfoort de lakens nog altijd worden uitgedeeld door eenigeheeren en de stem der arbeiders daarin nog altijd niet wordt gehoord. Ware dit wel het geval dan ware deze bijeenkomst met noodig Bewe®8* hadden de Raadsleden het adres niet zoo du- ven afkammen cn het ongelukkige rapport, waarmee ze zelf geen raad wisten, wel voor zich gebonden en zouden ze niet, toen de s.d.a.p. bun den weg wees, hebben durven antwoorden „larie,dat zijn maar propaganda-praatjes". Het is wel treurig, dat gesn arbeider zitting heeft in den Raad, die van zijn klasse-standpunt het bourgeois-standpunt eens kon recht zetten. Heel graag nam ik de uitnoodiging aan om hedenavond weer naar hier te komen. Een week of vijf geleden heb ik in deze zelfde zaal een redevoering gohouden, die tal van heeren dwars in de maag zit en die ze als „opruiend" hebben uitgekreten. Dit nu heeft me verwonderd want ik heb wel gesproken tegen de de bourgeois- kla9se, als zoodanig en dat dit noodig was, is ten volle gebleken uit het rapport maar ik heb niet opgeruid. Maar met dat al zullen nu toch de duistere S en de heer Schaardenburg wel genezen zijn van hun waan, dat de Bond van Gemeente-werk lieden is een neutrale vereeniging. Zij hadden dit trouwens reeds lang kunnen weten, want in deze zelfde zaal heb ik dit duidelijk genoeg uiteenge zet o. a. tegenover den oud-Wethouder Sanders. Vreemd, dat toen niemand schreef, dat ik de menschen opruide. Maar toen was het ook verkiezingstijd. Thans is echter de roode Van Hinte goed ge noeg om voor zondenbok te dienen en al9 blik semafleider voor het onbenullige rapport Dit durven we aan, steeds en altijd, een eer lijken strijd, liefst met open vizier, van klasse tegen klasse, 6ok tegen S, óak tegen den redac teur van „De Eemlander" (applaus). Bas is het Sinterklaas geweest. Ik beweer, dat dit fee9t voor vele arbeiders en vele arbei dersvrouwen ditmaal geen prettig feest is ge weest. Want menig klompje, menig schoentje is leeg gebleveneen warme borstrok, een p iar ilinke schoentjes, een ferme jas kon er thans niet in gelegd, mede door den schrikbarend duren tijd, mede omdat het Gemeentebestuur zonder opgaaf van redenen weigerde de arbeiders te helpen. Aan den Raad verwijt ik, dat in tegen stelling met het Rijk, de Provinciën en vele Gemeenten hij de eigen arbeiders in den strijd alleen heeft laten staan. Spr. las nu zin voor zin het indertijd in zijn geheel meegedeelde rapport. De commissie wilde niet weten wat elders is gezegd over den duren tijd, want zij heeft kun nen en moeten weten, dat Troelstra omstreeks 2 jaar geleden den Minister vat) Binnenlandsclie Zaken verweet, dat deze niets deed om in den ook toen duron tijd de arbeiders te hulp ie komen. Toeu antwoordde de heer Heemskerk zoo lang hier geen toestanden zijn als in Rusland, zoo lang hier geen hongersnood is, kunt gij geen steun verwachten. En thans kwam de zelfde Minister de Rijks-ambtenaren ter hulp (applaus). Eigenaardig is het, dat hier te Amersfoort, waar notabene de vrijzinnigen de overhand heb ben en als o zulke arbeidsvrienden poseereu, de commissie durft zeggenwel neen, er is geen nood. Zij heeft geen lust gehad, dien nood te erken nen. De leden behoeven ook niet rond te komen van f10 per week; zij voelen dus niets van de zorgen en het leed. Het rapport bevat veel woorden, maar geen enkel cijfer tot staving van die woorden, hoewel het land overstroomd is met cijfers, die het tegendeel bewijzen van hetgeen de commissie beweert. En de Raad slikte het rapport en voud het, met algemeene stemmen nog wel, maar het best, niets te doen. Spr. citeerde thans een reeks cijfers, zoo van de Centrale commissie voor de statistiek als uit het Landbouwblad, vao de duurte-commissie te Rotterdam, van mr. Harmen Smeenge, enz. Aandoenlijk is het, te lezen hoezeer de com missie den eersten stap vreesde, het geven van bijslag, terwijl het Rijk, de Provinciën en vele Gemeenten geenszins bang waren voor de ge volgen van dien eersten stap, en zy het roerend eens was met den aarts-reactionnair prof. Fabius, te Amsterdam, en het bekende Raadslid Van der Pols, te Rotterdam, die vrijwel concludeer den: de arbeiders moeten de tering dan maar naar de nering zetten en bovendien zullen ze den winter wel doorscharrelen we houden dan meteen ons geld in den zak. En dit nadat in de laatste tien jaar de prijzen van alle eerste levensbehoeften zijn gestegenen de riem al in het laatste gaatje is getrokken. Och maar die riem zit nu ook zóo stevig, dat we hem maar moeten laten zitten de arbeiders moesten eens last krijgen van hun vet. De commissie beroept er zich op, dat de loonen hier verleden jaar zijn verbeterd. Maar met dat al is 't hier nog lang geen vetpotwant die loonen zijn verhoogd met f 1, f 0.75 en f 0.50 per week, terwijl de wekelijksohe uitgaven'zijn gestegen met gemiddeld fl.45. De commissie zegt een groot woord waar ze beweert, dat al te voren is gezorgd voor de Gemeente-arbeidersin waarheid is men zeer schriel tegenover dezen geweest en ik beloof dan ook niet, dat de Bond den Raad met rust zal laten (applaus). Trouwens de heeren weten wel beter. Zij weten heel best, dat de afdeeling Zuid-Holland van den Ned. bond van Gemeente-ambtenaren vroeg om hooger loon. De heele hoogen erken- ken dus wel, dat er dure tijden zijn. Zij nemen hun klasse-genooten in den arm en krijgen hoogei loon, want anders wordt de Gemeente- begrooting doodeenvoudig niet goedgekeurd. Dat gaat onder hen heel gemakkelijk. De Bur gemeester van Amsterdam kreeg 20 in plaats van 8 duizend gulden per jaar en zijn ambtge noot van Rotterdam kreeg er f 80 per week bij. Wij krijgen evenveel centjes. En als ik dit in 't licht stel en praat van klaese-bevoorrechting dan noemen S. en „De Eemlander" mij zoo'n opruier. Ik wek hier geen kleine, miezerige ontevre denheid, maar ik wys op de ontevredenheid, die de arbeiders moet bezielen opdat zij zich kunnen ontworstelen aan die klasse-bevoorrech- ting en zij de bezittende klasse kunnen dwingen tot concessies. Een enkel woord nog over het Raads-debat. Op de eerste plaats, de heer Gerritsen. Die is mij erg tegen gevallen. Ik zag altijd hoog tegen hem op. Hij had steeds een willig oor voor ons en voelde nog wel eens voor ons. Thans had hij het óok ferm en vierkant moeten opnemen. En hij had daartoe een zeer welkome gelegen heid. Maar in plaats daarvan boomde hij over der adres der s. d. a. p. en leidde de aandacht af van zijn eigen rapport. Desgelijks de heer Van Esveld. Is 'teigenlijk geen schande, dat hier de aanslagen in de be- lasting nog zóo zijn, dat er 2500 moeten betalen van een inkomentje beneden f 1000 en dat dit nog wordt uitgespeeld tegen de arbeiders, in plaats van de laagstaangeslagenen uit te scha kelen en bijvoorbeeld terug te geven de belas ting van beu wier inkomen beneden f 700 is Het noodwendig gevolg zou alleen zijn, dat zij, die gewend zijn, altijd van de bovenste plank te eten, wat huoger belast zouden moeten worden naar dezen hebben toch weelde genoeg. De heer Gerritsen heeft nog beweerd, met groote belangstelling de lijvige memorie van toelichting der s.d.a.p. ts hebben gelezen en gezegd, dat daarin niets wordt aangetoond. Wel, heb ik nu; en overal is aangetoond, dat de eerste levensbehoeften aanzienlyk zijn geste gen. De heer Gerritsen is opeens nog conserva tiever dan „De Nieuwe Courant", het gesubsidi eerd orgaan der groot-werkgevers. De heer Gerritsen heeft zeker ook nooit ge hoord, dat goed voorgaan goed doet volgen en dat dus, als de Raad het goede voorbeeld had gegeven, du particuliere werkgevers ook wel bij slag zouden hebben gegeven. Ik breng huideen waardeering aan den heer Eysiuk, die beter zijn taak als werkgever begreep dan zijn medeleden van den Raad, die in de commissie zaten. Maar ik begrijp, dat de heer Gerritsen liever de hulp met algemeene stemmen zag afgestemd dan dat zijn familieleden wellicht in moeilijkheden wer den gebracht door een goed voorbeeld. De heer Van Esveld praatte er van, dat derge lijke steun de menschen zedelijk neerhaalt. Zedelijk neerhalen geschiedt toch niet als de Gemeente Amersfoort, evenals het Rijk, de Pro vinciën en vele Gemeenten, als werkgeefster een bijslag geeft. Juist het omgekeerde haalt zedelijk neer het eeuwig tobben, het steeds worstelen met tekorten, waardoor je op den duur naar het Burgerlijk Armbestuur gaat enje kies recht verliest. Wie zoó spreekt, neemt een harteloos stand punt in en toont gemis aan medegevoel. Arnhem en Den Haag gaven wel cokes tegen zeer verminderden prijshet groote Amersfoort kan dit niet doen. De heer Oo9terveen betoogde, dat door het gehoor geven aan het verzoek dsr s. d. a. p., zoo velen in hun brood zouden worden getrof fen, die toch al lijdon onder de duurte er is nu ineens wèl duurte. Hij heeft zeker wat veel om zichzelven en zijn collega's gedacht maar moeten dan de belangen van enkele krui deniers zwaarder wegen dan die van de geheele arbeidende klasse? Het Gemeentebestuur zou bovendien zoo heerlijk gebruik hebben kunnen maken van deze gelegenheid om de prijzen in de winkels te doen verlagen. Maar de Raad heeft het rapport aangenomen, met algemeene stemmen. De Gemeente is daar mee, niet te feliciteeren. Ik kom nu tot miju ontevredenheids-preek. Prof. Diepenhorst beeft doen uitkomen, dat deze droge zomer de druppel is geweest, die den beker deed overloopen. Als een arbeidersgezin in kommervolle om standigheden geraakt, komt het in slechtere conditie en een eerste gevolg daarvan is een grootere kindersterfte. Dr. Moquette heeft gewezen op de gevolgen van onder-voeding en aangetoond, dat kinderen van rijken op hun 7e jaar 10 c. M. langer en 4.9 K. G. zwaarder en op hun 13e jaar 13 c. M. langer en 8 K. G. zwaarder zijn dan kinderen van armen. Het Gemeentebestuur van Amersfoort heeft dit moeten weten en kunnen weten en had moeten voorzien in de ziekte en het sterven van kinderenmaar het voelt hiervoor totaal niets het weet geen raad, geen enkel middelen als de 8. d. a. p. raad geeft en een middel aanwijst, antwoordt hetpropaganda-gepraat. Dit is een aanklacht tegen het Gemeentebe stuur, maar óok een aanklacht tegen de Gemeente-arbeiders, die geen lid zijn van de moderne organisatie en van hun politieke partij. Ik zou 't er bij hen willen instampen, dat zij alleen door zich aan te sluiten bij hun klasse- genooten ziekte en sterfte kunnen voorkomen want waren allen lid dan zouden zij de bezit tende klasse kunnen dwingen dan zonden zij hun kinderen warmer kunnen kleeden en beter kunnen voeden en zouden zij zelf ruimer wonen. Blijven zij achterwege dan krijgen zij hun verdiende straf, want dan houden zij de regec- ring, die zij verdienen. Zorgt en waakt, dat ge uw klasse-genooten iu den Raad brengt en uw stem dus niet meer kan worden gesmoord. Sjouw huis in huis uit, trap op trapaf; laat u schelden voor opruier, maakt u politiek mondig en brengt uw klasse-genooten in den Raad. Anders blijft hetnul, ik houd het wit geld. Gij hebt nu gemerkt, dat dit het standpunt is van den Edele Achtbaren Raad (applaus). Eu niet alleen met do kinderen is het zoo gesteld, maar ook met uzelven. Een statistiek wijst uit, dat van 1000 rijken en 1000 armen, die in het zelfde oogenblik worden geboien nog leven Da 5 jaar 938 rijken, tegen GG5 armen 10 913 58G 20 8GG 480 70 235 Gó En als ik deze cijfers meedeel, ben ik een opruier. S heeft in „De Eemlander" een ingezonden stuk geschreven naar aanleiding van mijn feest rede bij het 5-jarig bestaan der plaatselijke af deeling van onzen Bond en gezegd, dat ik op ruiende taal sprak. Mag men dan de dingen niet by hun waren naam noemen Moet men dan maar alles bedekken met den manlel der liefde Heb ik dan onwaarheid gesproken Spraken dan I'aus Leo aIII en Groen van Prinsterer en dr. A. Kuyper onwaarheid Kras ser dan zij de maatschappelijke verhoudingen teekenden, kan een socialist het niet doen en zóo kras heb ik het nog nooit gezegd. Maar de dappere S zal ook zulke uitspraken wel voor onjuist verklaren. Er is een uitbuitende en een uitgebuite klasse en wij socialisten mogen daarop wijzen en moe ten zeggenorganiseert u. Spr. schetste nu da krankzinnige verkwisting door Amerikaansche multi-millionnairs van het geld, door do arbeidende klasse verdiend en wijdde uit over de textiel-fabrikanten in Twente, die in even 20 jaars tyds reuzenkapitalen ver garen ten koste van de wevers, terwyl niet éen weversgezin al werken ook man en vrouw en kinderen mee ooit zoo veel kunnen verzame len. dat zij een onbezorgden ouden dag hebben. Zóo gewetenloos is het kapitalisme, dat in dezen heeten zomer de ijsfabrikanten in Amerika minder produceerden om toch maar hooge prij zen te kunnen maken en dat twee katoen-spe culanten millioenen insecten loslieten om den katoeuoogst in Georgia te vernielen en dan hun voorraad op de markt te gooien. Wij willen een maatschappij waarin het voor deel is aan allen en niet aan enkelen en wij verheugen pr ons dan ook over, dat de kapita listen zeiven het socialisme voorbereiden door Rijks- en Gemeente-exploitatie van hoe langer zoo meer bedrijven. S. en „De Eemlander" hebben over mijn feest-

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1911 | | pagina 1