gck<«zcn. waarnier allen dan maar moesten
instemmen. Hier geeft de ton missie gelegen
heid aan eiken belangstellende, /elf een
keuze te doen; de een zal dit, een ander
weder dat onderwerp meer aantrekkelijk vin
den en er ook meer prijs op stellen, zelf een
keuze te kunnen doen.
Dr. K. Kuiper, hoogleeraar in de Griek-
sche taal en letterkunde aan de Gemeente
lijke universiteit van Amsterdam, zal in
o voordrachten behandelenMet Grieksche
drama 'ontwikkeling van het Grieksche
dramaleven cn kunst der drie groote
irieksche dramaticiverband tusschen de
Grieksche tragedie en het moderne theater
Dr, J. Boeseken, hoogleeraar in de Schei
kunde aan de Technische hoogeschool te
Delft, in voordrachtenDe chemie van
enkele belangrijke gewassen.
Dr. J. J. Hallo, te 's-Gravenhage, in 3
voordrachten Elertrische stralen en radio
activiteitof in voordrachten Draadlooze
telegrafie en telefonie. Ook over andere
natuurkundige onderwerpen kan nader over
leg gepleegd werden.
Dr. J. II. I'. Kohlbrugge, anatoom en
anthropoloog te Utrecht, zal 3 a 4 voor
drachten houden overDe mensch der ijs-
periode en der hunnebedden of overDe
vorming der evolutie-theorie.
Dr. D. van Gulik, leeraar in Natuurkunde
en Meteorologie aan de Kijks-hoogere land
bouwschool te Wageningen, wil 6 voor
drachten houden overEen en ander uit de
weerkunde of meteorologie, waarbij bepaalde
onderwerpen meer op den voorgrond treden,
alsweerdienst en weervoorspelling, waar-
nemings- en meetmethoden, onderzoek van
hoogere luchtlagen, atmosferische storingen,
luchtclectriciteit. enz.
Dr. M. Schoengen, Rijks-archivaris in
Uverijsel, te Zwolle, ten slotte, verklaarde
zich bereid voordrachten te houden over
Het onderwijs in de Middeleeuwen; over
de ontwikkeling en den invloed der reli-
gieuse orden in de Middeleeuwen, bepaaldelijk
in Noord-Nederland.
Wie, onverhoopt, geen circulaire mocht
hebben ontvangen en wenscht deel tp nemen
aan een of meer van deze voordracht-series,
melde zich aan bij den Secretaris van het
comité, den heer F. J. van Grasstek, Zuid
singel 40.
Mr. A. I. M. J. baron Van Wijnbergen,
lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal, uit Arnhem, trad gisteravond als
spreker op in de propaganda-vergadering.
uitgeschreven door de jeugdige vereeniging
Koomsch-Katholieke openbare leeszaal en
bibliotheek*, gehouden in de wederom flink
gevulde bovenzaal van het patronaatsgebouw
aan het Zand en onder meer bijgewoond
door den icmeentc-secretaris. den plaats
vervangend Secretaris cn de R. K. Raads
leden.
De heer B. H. Kuiper, Voorzitter der
vereeniging, sprak een kort woord van wel
kom, waarin hij o. a. meedeelde, dat de
jonge vereeniging veel sympathie en steun
mocht ondervinden zoowel van personen als
van vercenigingen en zij belangrijke bijdra
gen mocht ontvangen voor haar oprichtings
fonds.
Mr. baron Van Wijnbergen, hierna het
woord verkrijgend, zeide ongeveer
Wie eenigszins aandachtig de bladen leest
en kennis neemt van hetgeen er in de ver
schillende Gemeenten plaats heeft, wordt
dikwijls aangenaam verrast door het opgc
wekt leven te Amersfoort. Daarom heb ik
dan ook geen oogenblik geaarzeld om de
uitnoodiging, hier te komen spreken, te aan
vaarden, te meer daar het door mij gespro
ken woord zoo alle kans heeft, te leiden tot
een daad. De Amersfoorters zijn reeds ge
komen tot een daadzij hebben reeds
de vereeniging opgericht en met vreugde
hebben we gehoord, dat deze vereeniging
allerwege met sympathie wordt begroet en
van zeer vele zijden krachtigen steun ontvangt.
Mijn taak is dan ook niet, een enthusiaste
rede te houden, doch ik kan er mij toe be
palen, uiteen te zetten welke houding wij,
Roomsch-Katholickcn, hebben aan te nemen
ten opzichte van de strooming, welke steeds
toeneemt en te overwegen of ook hier moet
gesticht een R. K. openbare leeszaal met
bibliotheek.
Een woord vooraf over de algemeene ont
wikkeling, waarvan zoo hoog wordt opgege
ven een van die woorden, welke slechts
worden gebezigd om de schare te begeeste
ren.
Er wordt gezegd, dat bij de groote massa
een geweldige dorst naar kennis zou zijn.
Wij K. K. moeten vooral niet achteraan
komen, doch wij hebben tevens nooit te
vergeten, dat wij reeds staan op een zóo
hoogc trap van ontwikkeling door ons hei
lig R. K. geloof en dat wij dankbaar heb
ben te erkennen, dat wij bezitten hetgeen de
R. K. kerk ons te gcloovcn geeft; dat wij
dus bezitten een groote mate van ontwikke
ling waarvoor we Gode niet dankbaar ge
noeg kunnen zijn.
Velen echter, die den mond vol hebben
van volksontwikkeling, zouden beschaamd
kunnen worden gemaakt door een R. K.
kind met zijn Kleinen cathechismus. En in
de Navolging Christi, van thoinas a Kempis
wordt zoo heel juist gewezen op de v a 1-
sche ontwikkeling, o.a. in de woorden «elk
mensch is van nature begeerig om te weten,
doch waartoe dient wetenschap zonder de
VTeeze Gods*, of in die andere woorden: »de
ootmoedige, die zich zeiven kent. heeft zeker
der kennis dan de wetenschap van den
grootsten wijsgeer*.
We hebber, ons dit goed te herinneren,
opdat wc niet worden meegevoerd door den
hoogmoed der moderne zoogenaamde ont
wikkeling. Wij minachten ze niet, die anders
denken maar wij erkennen, dat de eenvou
dige landman meer weet dan menig weten
schappelijk ontwikkelde.
God wil verschillende graden van ontwik
keling en daarom is 't plicht, voor ieder
onzer, om te zorgen, dat wij komen, ieder
voor zich, op die trap van ontwikkeling,
welke God wil.
Om aan allen daartoe gelegenheid te ge
geven, is een der middelen van den tegen-
woordigen tijd de openbare leeszaal.
Hoe moet de openbare leeszaal voor ons,
Roomsch-Katholieken, wezen - Zij moet en
kan alléén Roomsch-Katholiek zijn.
Zulk ceti openbare leeszaal richten we
niet op voor de aardigheid of omdat het
mode is. doch uitsluitend omdat wij daarin
zien een voor dezen tijd geëigend middel
om te bereiken het aloude doel. waarvoor
wij zijn geschapen.
Hetgeen er gevonden moet worden!- Het
antwoord is zoo dood-eenvoudig. omdat wij
Roomsch-Katholieken zijn en omdat onze
Cathechismus in de eerste vraag der eerste
les het antwoord geeft. Die vraag luidt
Waarom zijn we op aarde E11 het ant
woord Om God te dienen en daardoor in
den Hemel te komen.
Ziedaar tevens aangewezen hoe de R. K.
leeszaal dient ingericht te zijn.
Zij zal dus moeten bevatten zooveel mo
gelijk al hetgeen wordt gevraagd en gezocht
door ieder onzer om zijn plicht beter te
doen in de maatschappij en ieder vooruit te
brengen in den godsdienst.
Daarom is 't dar. ook juist zoo broodnoo-
dig, dat daar zit als leidsman de priester,
omdat deze bij uitstek is bevoegd om de
leiding te geven.
Wij willen de leeszaal om ons die ont
wikkeling te geven, welke wij R. K. wen-
schen.
Ook in de Tweede Kamer is dit zoo
kloek en onomwonden gezegd door den heer
Van Vuuren, die daar uiteenzette hetgeen
wij verstaan onder ontwikkeling.
Anderen denken er anders over en mee-
nen, dat er alles moet liggen, dat ieder er
moet kunnen vinden naar zijn gading, dat
de leeszaal voor allen toegankelijk moet
wezen.
Wij R. K. matigen ons niet het recht aan,
uit te maken wat voor anderen bruikbaar is;
doch wij dulden evenmin, dat anderen be
schikken voor ons.
Men zeide, toen onzerzijds zoo "t een en
ander werd aangevoerd tegen de neutrale
openbare leeszaal, dat in een leeszaal, anders
dan in de school, wel godsdienst, ongodsdienst
en anti-godsdienst kon samengaan. Doch
wij R. K. verwerpen zulke neutraliteit op
volkomen de zelfde gronden als wij haar
verwerpen bij het onderwijs.
Wij willen niet aan onze menschen ken
baar maken alle systemen die maar ter we
reld zijn of nog zullen worden uitgedacht,
omdat dit slechts geeft een Babelsche ver
warring als die, welke we op hot jongste
congres voor zedelijke opvoeding weer heb
ben gezien. Wij wenschen positieve ontwik
keling.
Is uw Roomsch geloof dan zóo zwak, dat
het daar niet tegen kan zijn uw Roomsche
jongens en meisjes dan zulke stumpers, dat
zij niet kunnen tegen zulk een bpzoek zoo
wordt gevraagd.
Op dergelijke vragen dwazonpraat voor
't overige past slechts écn antwoordwij
ebruiken alleen die middelen, we'.ke leiden
toi het doel en we laten de andere middelen
OügeVruikt.
wordt er zóo geredeneerd op het gc-
biV d«r volksgezondheid - Mag daar dan
wel .eder uit eigen oogen zienmag daar
dan wel ieder de leiding nemen Roepen
we dan den geneesheer om verschillende
middelen op ons toe te passen om daarna
zelf te kiezen het geneesmiddel, dat ons naar
onze meening beter maakt Of vragen we
zijn voorlichting, omdat hij is de deskundige.
Een reiziger, die zich op reis begeeft, gaat
niet zelf zoeken in een vreemd land, doch
kiest den allerbesten reisgids cn volgt dien
zoo nauwkeurig mogelijk na. En is het dan
niet lachwekkend, neen hoogst treurig, dat
een hoogst wetenschappelijk mensch op de
zoo moeilijke reis door het leven zich niet
wil laten leiden door een priester, terwijl hij
bij een 14-daagsch uitstapje onder de meest
stipte leiding zich stelt van een l.issnnne of
een Cook.
De man, die voor Baedeker reist, bezoekt
alle hotels; doch wij zien slechts naar die,
welke zijn aangctcekend met een sterretje.
Wij passen er voor, zóo onverantwoordelijk
te handelen. Wij wenschen den Hemel deel
achtig te worden en wij weten, dat slechts
•'•en weg daar heenleidt en wanneer nu de
algoede 1 iod ons dien weg wijst, grijpen we
j de hulp van een leidsman als die ons wordt
geboden.
Dagelijks bidden we »leidt ons niet in
j bekoring- en zouden we ons dan begeven
1 in bekoring
Wij steunen op ervaring. Er zijn er. die
vrijheid van gedachte en onderzoek predik-
I ten, welke leidde tot eitidelooze splitsingen
en bracht tot onwetendheid. Wij voelen ons
veiliger door met onze kerk te blijven mee
gaan.
En wij staan in deze opvatting niet meer
alleen. Ook de geloovige Protestanten in
Duitschland zetten paal en perk aan de
vrijheid van onderzoekgetuige Jatho en
anderen.
Ook onze Minister van Binnenlandsche
Zaken heeft gezegd, dat in de openbare
leeszaal niet alles kan liggen, dat er een
index zal moeten zijn de index, die ons
wordt voorgehouden als bewijs van onze
achterlijkheid.
Doch waar is de grens als alles er niet
mag liggen Welnu, wij hebben een grens:
wie die niet heeft, is overgelatcr. aan wille
keur, aan opvatting, aan quaestiën van fat
soen. Wij echter leggen ons systeem ronduit
bloot, óok voor onze tegenstanders.
Wij zijn niet tegen volksontwikkeling,
evenmin als we zijn tegen volksgezondheid;
doch wij wenschen ontwikkeling in den warc-n
zin des woords, maar geen aanbrengen van
schijn-wetenschap. oppervlakkigheid, volks-
verdommingwij wenschen niet. dat men
ons volk het gansche volk overlevert
aan allerlei zaken waardoor het hoe langer
zoo meer zich afwendt van de kerk en hoe
langer zoo meer atheist wordtwant daarin
zien wij geen vooruitgang, doch een achter
uitgang van de meest erge soort.
De R. K. kerk houdt de ontwikkeling niet
tegen. Is er ooit dommer gezegde geuit dan
toen dat werd beweerd In Europa zou er
geen sprake zijn van ontwikkeling en weten
schap als «Ie R. K. kerk er niet ware geweest.
Wie ook maar iets weet van de Geschie
denis kan dat niet ontkennen. De R. K. kerk
heeft de wetenschap bewaard.
En waar vindt ge nog heden ten dage
de ware wetenschap In de seminaria en de
kloostersdaar vindt ge hooger onderwijs,
dat ge tevergeefs zult zoeken aan de univer
siteiten, waar slechts hooger vakonderwijs
wordt gegeven.
Wie doet meer voor de volksontwikkeling
op elk gebied, voor alle rangen en alle
standen, dan de R. K. priester? Wie het
tegendeel beweert, toont, dat het met zijn
eigen ontwikkeling al zeer treurig is gesteld.
Daarom willen we de R. K. openbare
leeszaal, omdat het onmogelijk is, zelf alles
aan te schaffen,
De R. K. openbare leeszaal wordt in
't leven geroepen op de allereerste plaats
ter wille van de liefde iods en tot meerdere
eere Gods, omdat men door pers en lectuur
maar al te zeer tracht het volk te misleiden
op de tweede plaats in ons eigen belang,
omdat we daardoor beter op de hoogte kun
nen blijven van onze R. K., en vooral de
apologetische en lithurgische. lectuur, waar
van we het spoor vrijwel bijster zijn ge
raakt op de derde plaats in het algemeen
belang, óok van onze met-Katholieke land-
genooten, die, wanneer zij dat werkelijk
willen, dan ook kennis ktinnei nemen van
onze R. K. lectuur.
Wij denken er niet aan. af te geven op
hen, die een ander geloof hebben, gelijk zij
wel doen over onswij stellen er zelfs prijs
op, aan allen gelegenheid te geven, kennis
te nemen van de wijze waarop wij God
dienen.
En eindelijk, de eenigszins nuchtere vraag
of ook aan een R. K. openbare leeszaal
subsidie behoort te worden gegeven - dus
de stoffelijke zijde van het vraagstuk.
Niets in de wereld is in goeden stand te
Kbuden zonder geld. Intusschen moeten wij
niet tc ver meeholleti op den weg, die maar
al te zeer wordt betreden, dien van het
vragen van subsidie aan Rijk, Provincie en
Gemeente. Dit mogen we alleen doen als
particuliere kracht te kort schiet, werkelijk
te kort.
Zal de Gemeente moeten subsideeren
Deze vraag raakt het Gemeentebestuur en
dus blijf ik daar buiten.
Een andere vraag is dezeindien in een
Gemeente een neutrale en een R. K. open
bare leeszaal wordt opgericht, moet dan de
Gemeente aan éen of aan beide geldelijken
steun verleenen. Doch die vraag is geen
vraag, is althans een vraag die een kind
kan beantwoorden dit is slechts een quaestie
van billijkheid.
Als men meent, dat de bevolking haar
verdere ontwikkeling moet vinden in een
openbare leeszaal, dan geve men subsidie.
Wie anders doet, misbruikt zijn macht door
het geld van allen te gebruiken voor een
deelwie anders doet, handelt als de restau
rant-houder. die alleen vleeschspijzen voor
zet, waarvan de vegetariër zegtdaar heb
ben we niets aan.
Wij R. K. wilden heel gaarne, dat er
slechts een openbare leeszaal ware doch dat
is nu eenmaal niet meer mogelijk en omdat
het nu eenmaal zoo is, valt het niet meer te
veranderen.
Dit is ook gebleken bij de nogal wijdloo-
pige behandeling in de Tweede Kamer, toen
allen waren vóór subsidieering der neutrale
openbare leeszalen, behalve de Katholieken,
hetgeen ten slotte tot gevolg had, dat de
Minister zeide alleen de Katholieken waren
tegen subsidie der neutrale leeszaal en dezen
krijgen dus ook subsidie voor hun R. K,
leeszaal.
Met het toekennen van subsidie zal het
ook hier wel gaan als in elk college waarin
verstandige menschen zitten, die rechtvaar
digheidszin hebben.
Ik eindig met de beste wenschen voor
deze vereeniging en wek allen op tot een
drachtig samenwerken opdat de R. K open
bare leeszaal en bibliotheek te Amersfoort
een voorbeeld zij, waaraan anderen zich kun
nen spiegelen.
De heer Kuiper dankte den spreker en
deelde mede, dat men reeds begin Januari
de nieuwe leeszaal hoopt te openen.
l egen half tien werd de bijeenkomst op
de gebruikelijke wijze gesloten.
In de 78ste ledenvergadering der plaatse
lijke afdeeling van de Maatschappij tot be
vordering der Toonkunst, welke morgenavond
wordt gehouden, komt o.a. aan de orde het
verkiezen van nieuwe Bestuursleden.
De heer A. M. J. Goote zal morgen de
plaatselijke anti-revolutionnaire propaganda-
club »Groen van Prinsterer* vertegenwoor
digen in de Bondsvergadering, welke te
Amsterdam wordt gehouden.
Als sprekers voor de dezen winter te hou
den vijf cursus-vergaderingen zijn uitgenoo-
digd de heeren dr. E. J. Beumer, J. Donner,
P. H. Dijksterhuis, A. M. J. Goote en mr.
L. Stadig.
Eenige bewoners van de Muurhuizen, tus
schen Kamperbinnenpoort en Scherbierstraat,
en van de tusschen gelegen straatjes, wer
den hedenmiddag hoogst aangenaam verrast
toen ze in of bij de deur van hun woninkje
twee of drie gekookte kip-eieren vonden.
Inderdaad een zeer aardige wijze om in
stilte wel te doen.
Voor de meesten hunner is een ei. vooral
nu ze zoo duur worden, een lang niet alle-
daagsche tractatie.
De Statuten der Roomsch-Kathnlieke
vereeniging van den handeldrijvenden en
den industrieelen middenstand voor Amers
foort en omstreken zijn gevoegd bij «Staats
courant* no. is 1.
De vriendschappelijke voetbalwedstrijd
tusschen het eerste elftal van Quick en dat
van Allen Weerbaar, uit Bussum. Zondag op
»Birkhoven« gehouden, eindigde met een
36 nederlaag voor de thuis-chib. De rust
ging in met 1 - 4.
Zondag was er alweer een wieier-wegwed
strijd, nu uit Amsterdam.
In de I.angestraat kreeg een der deel
nemers, die, alle waarschuwingen ten spijt,
de kleine steentjes als wielerpad gebruikte,
het te kwaad met kerkgangt s. Bij «Birk-
hoven* reed een andere een boerenvrouw
om. zoodat aan deze heelkundige hulp moest
worden verleend. Hijzelf kwam er af met
een paar ontvellingen en wat oponthoud.
De directie van de bioscoop »De Arend*
moge dan al veel tegenslag hebben gehad
wat het op tijd leveren der spiegels betreft
die, in plaats van aan weerszijden van den
keurigen ingang te zitten, nog hier of daar
rustig hun beurt afwachten tot ze worden
ingeklaard, hetgeen nu weer heden heet te
zullen geschieden zij moge niet geheel ge
reed zijn gekomen met de verlichting, die
Zaterdagavond slechts in een deel van het
voorportaal schitterde, en het overige deel
daardoor juist te donkerder maakte, in de zaal
zelf heeft ze menige verbetering doen aan
brengen.
De films waren met groote zorg gekozen
en gaven weer veel afwisseling.
Als nu de projecties wat langzamer ge
schiedden dan zou er weinig ineer te wen
schen over zijn en is er alle reden om te
voorspellen, dat deze bioscoop voortdurend
even druk zal worden bezocht als Zaterdag-
Zondag- en gisteravond het geval was, het
geen zij dan ook ten volle verdient.
De politie, het eindeloos waarschuwen
moede, heeft thans proces-verbaal opgemaakt
tegen twee jongens, die uit een afgesloten
tuin peren stalen.
Dat kunnen heel dure peertjes worden in
dit zoo rijke perenjaar.
De Rechtbank te Utrecht veroordeelde een
42-jarig «koopman* van hier, wegens weer
spannigheid tegen een agent van politie, tot
twee maanden.
Het geheim om «rond te komen* is: ver-
'teer van eiken gulden ten hoogste iy stui
vers.
T7lt den Omtrek.
Het Koninklijk gezin zal nog tot 30 Sep
tember op «Soestdijk* blijven.
