Zaterdag m m December 1912.
No. 8198.
62e Jaargang.
BIJB L AD.
kosteloos.
Stadsnieuws.
Bitgave van do Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorhoen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR
J. rBisxaisa.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per postƒ1.15. Advertentien 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieêle- en onteigening!-
advertentien per regel 15 cent Reclames 1—5 regels ft,93. Bewijsnummers naar bulten
worden In rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. p
Bij advertentien van buiten de stad worden de incasseerkosten In rekening gebracht. rostbus 9.
BUREAU:
SOZlTSQlUStOHT 9.
Telefoon 19.
B'j dit nummer behoort een
Wie zich met ingang van
1 Januari doet in
schrijven als abonné,
ontvangt de tot dien
datum verschijnende
nummers
KENNISGEVING.
Bij de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken zijn ontvangen
ie. een model-formulier der identiteits
kaarten, welke sedert 1 October 1.1. aan de
kantoren der Posterijen verkrijgbaar zijn.
Die kaarten, zijn behalve in Nederland,
geldig in België, Duitschland, Zwitserland,
Oostenrijk-Hongarije, Servië, Denemarken,
Noorwegen en Zweden.
De prijs dier kaarten is slechts fo.50.
De missive en het daarop betrekking heb
bend Kon. besluit liggen bij den Secretaris,
Muurhuizen 13, ter inzage.
2e. een schrijven van de Kamer van
Koophandel te Rio de Janeiro waarin de
aandacht van kooplieden en fabrikanten
wordt gevestigd op het afzetgebied voor
Nederlandsche goederen in Brazilië.
Ook dit schrijven ligt voor belangstellen
den ter inzage, Muurhuizen 13.
De Kamer van Koophandel
en Fabrieken,
J. Gf.R. KLEBER,
Voorzitter.
Herms. P. van HASELEN,
Secretaris.
Amersfoort, 13 December 1912.
Electrische drijfkracht.
De vergadering, door de commissie uit de
Kamer van Koophandel en Fabrieken belegd
en Donderdagavond in de bioscoop »De
Arend* gehouden, werd flink bezocht.
Behalve de Burgemeester, twee Wethou
ders de heer Van Duinen was ambtshalve
verhinderd, doch zond een betuiging van
instemming vele Raadsleden, de Gemeente
secretaris, de Directeur der gasfabriek, de
Gemeente-architect, de leden en de Secretaris
van de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken, de leden der Gezondheids-commissie,
de Besturen der beide Middenstands-vereeni-
gingen, enz. waren er tal van klei n-n ij veren.
Namens de commissie, bestaande uit de
heeren H. van Haselen, A. F.ysink en P. J.
Hamers, sprak eerstgenoemde een woord van
welkomst en concludeerde uit de groote
opkomst, dat het onderwerp er een is van
groot actueel belang.
De vonk van het verlangen naar electrische
drijfkracht, door de circulaire van Burge
meester en Wethouders van December 1910
gedoofd, is weer en zelfs sterk opgelaaid.
Het is niet altoos goed, te wekken hetgeen
sluimertmaar toch, waar electrische drijf
kracht voor het klein-bedrijf in tal van
kleinere plaatsen, zelfs op de grens der Ge-
meente, wordt geleverd, ia er wel reden om
zich te verheugen over de herleefde belang-
-Koop is ijdel gebleken, dat, te gelijk
met het daarstelien der gemeentelijke water-
leiding de machines daarvan ook zouden
worden benut] om electrische energie op te
weik"e"tel er prijs op, den hooggeachte»
Voorzitter onrer Kamer er voor te danken,
dat hij het nutHg en zeker ook noodigheeft
geacht deze zaak, nadat ik haar in de Ka
mer weder aanhangig maakte, weder ter
hand te doen nemen en dat hij daarvoor
een commissie uit de Kamer benoemde.
Deze aanvaardde gaarne haar taak en
meende haar doel het best en het snelst te
bereiken door zich te wenden tot de klein-
nijveren met een circulaire waarbij een
vragenlijst. Van de 480 circulaires zijn er
vóór 1 November, den daarin vastgelegden
uitersten datum, een 100 terug ontvangen.
Slechts waar niet wordt gearbeid, worden
geen fouten gemaakt en zoo zou het ook
best kunnen wezen, dat enkelen geen circu
laire 'ontvingen. Mocht dit inderdaad het
geval zijn dan spreek ik daarvoor uit het
leedwezen van onze commissie en bied ik
voor dit geheel onwillekeurig verzuim haar
verontschuldiging aan. Mocht nog iemand
nadere inlichtingen wenschen dan zullen
die hem gaarne en zoo mogelijk na afloop
der vergadering word!.-, gegevenmocht
men in beginsel bereid zijn, electrische drijf
kracht toe te passen in zijn bedrijf dan wordt
men beleefd verzocht hetzij te teekenen op
een hier aanwezige lijst, hetzij zijn naam
kaartje te zenden aan het Secretariaat der
Kamer, Muurhuizen 13.
Spr. las nu de circulaire in haar geheel en
deelde hierna mede, dat voor de sub 4 toe
gezegde inlichtingen een autoriteit op dit
gebied, de heer C. D. Nagtglas Versteeg,
adviseerend electrotechnisch ingenieur te
Bussum, zich bereid had verklaard die te
geven.
De heer Nagtglas Versteeg om
8.35 het woord verkrijgend, zeide te willen
spreken over den electro-motor in het klein
bedrijf, dat telkens meer gevoelt de zwaar
dere bestaansvoorwaarden. De grondstoffen
worden steeds duurder, de loonen 41 hooger
en dus moet omgezien naar een middel om
goedkooper te kunnen produceeren.
Allen weten we, dat]de stoom-machine en de
gaskracht-machine, welke van zooveel lateren
tijd dateert, de productie-kosten verminde
ren doch niet allen kennen den electro
motor ofschoon deze toch ook om en bij de
40 jaar oud is.
Bij toepassing der electriciteit denkt men
steeds op de eerste plaats aan verlichting;
intusschen geheel te onrechte, want vooral
niet minder vindt zij haar toepassing in tal
van bedrijven als drijfkracht van werktuigen
van allerlei slag.
Spr. herinnerde nu, dat de eerste electrische in-
stallatiën werden gebouwd in groote fabrie
ken en geheel voor eigen gebruik en dat
eerst later electrische centrales verrezen, die
de energie over verschillende fabrieken di
stribueerden. Vervolgens schetste hij in vluch
tige trekken het verschil tusschen gelijkstroom,
wisselstroom en draaistroom en het gebruik
van accumulatoren, die eenigszins zijn te
vergelijken bij de gashouders eencr gasfa
briek, waarin evenzeer het product wordt
bewaard tot het in een zeker deel van een
etmaal meer noodig is dan in een ander ge
deelte.
Na nog in het kort de beteekenis te heb
ben duidelijk gemaakt van de gebruikelijke
eenheden: volt, ampère, ohm en watt (Kilo
watt), zette spr, uiteen het systeem waarop
de samenstelling van een electro-motor en
van een dynamo berust en gaf hij aan wat
een transformator is.
Een groot beletsel voor meer algemeene
toepassing der electriciteit was vooral het
hooge tarief, tot zelfs 30 en 40 cent. De ge
weldige vorderingen op het gebied der toe
gepaste electriciteit hebben gemaakt, dat de
kosten aanzienlijk zijn verminderd, vooral
wanneer een centrale een zeer groot afzet
gebied heeft, hetzij in de eigen stad, als
Amsterdam, Rotterdam of Den Haag, hetzij
in de omgeving, als Nijmegen. Indien een
centrale zich zóo kan uitbreiden, dat zij een
zelfs groot gebied, zoowel bij dag als des
nachts kan voorzien van energie, dan komt
dit ten goede aan de geheele gemeenschap
en vandaar dan ook, dat hoe langer zoo
meer districts-centrales verrijzen en dat het
Rijk er over denkt, slechts enkele plaatsen
aan te wi m waar centrales kunnen opge
richt, die uen omtrek zullen voorzien van
electrische energie.
Van veel belang is ook het zoogenaamd
d uhbel-tarief, dat hoe langer zoo meer in
zwang komt en dit gevolg heeft, dat de prijs
overdag en 's nachts lager is dan in de
avonduren, waardoor de middelprijs zeer veel
is verlaagd bij vroeger en electrische ener
gie is het bereik is gebracht ook van klein-
nijveren en dus over 't algemeen kleine
beurzen.
Spr. verbat ook niet uiteen te zetten hoe
het belang der gemeenschap wordt gediend
door het oprichten van electrische centrales,
daar zij er zeer toe medewerken, de rook-
en roetplaag te bestrijden, Immers als nu,
veelal aan den Oostkant eener Gemeente,
100 fabrieksschoorsteenen de dampkring
bezwangeren met roet en rook dan is éen
centrale voor vele Gemeenten gemakkelijk
in staat licht en beweegkracht over tal van
fabrieken te distribueeren.
Vervolgens schetste spr. de eigenschappen
van den electro-motor, die onder meer dit
voordeel heeft, dat hij zelf aanloopt het
geen het sprekendst blijkt bij een electrische
tram en niet behoeft te worden aangezet.
Verder kan hij overal opgesteld en behoeft
hij niet den kostbaren onderbouw van stoom
machine of gas-motor. Ook kan hij worden
overbelast, hetgeen met een explosie-motor
niet kan geschieden, terwijl hij zeer gemak
kelijk kan worden in- en uitgeschakeld,
waardoor weinig energie wordt verbruikt en
nooit meer dan noodig is.
Hierna vergeleek spr. de kosten voor een
5 P. K. electro-motor met die voor een 6
P. K. gas-motor, welke laatste, als gezegd,
niet kan worden overbelast, en kwam tot
deze becijfering per jaar
electro gasmotor
Aankoop f300.f1600.—
indirecte ex
ploitatie-kosten
rente en af
schrijving
ad 10 pCt. - 30.adizpCt. - 192.—
directe exploi
tatie-kosten
stroom (8 cent) -2:6.gas(ócent)- 151.20
smeer- en poets
middelen - 2.— - 50.—
afkoelwater 10.--
f 248.f 403.20
Spr. deelde nu eenige bedrijfs-reiultaten
mede uit 125 takken van klein-bedrijf, her
innerde er aan, dat, door toepassing van
electrische drijfkracht veelal dure mensche-
lijke werkkracht wordt uitgespaard en somde
na de pauze, welke van 9.20 tot 9.35 duurde,
op wolken arbeid men alzoo kan laten ver
richten per Kilowatt-uur van gemiddeld 8
cent.
Ten slotte werden middels het zeer fraaie
projectie-apparaat der bioscoop >De Arend*
een 24-tal lichtbeelden vertoond, alle betrek
king hebbend op de toepassing van den
electro-motor in het klein-bedrijf.
Te 9.45 sloot de heer Van Haselen
de bijeenkomst met een woord van dank
aan den heer Nagtglas Versteeg voor diens
belangrijke uiteenzettingen en een van aan
sporing tot de belanghebbenden om. indien
zij dit wenschelijk achtten, alsnog Inlichtin
gen te vragen, waarvan echter niemand
gebruik maakte.
In de pauze, welke zij meende dat langer
zou duren, had de directie der bioscoop
maatschappij do welwillendheid, te doen
projecteeren de buitengewoon fraaie film
»Door Arabieren ontvoerd*. Wel heel jammer
was 't. dat, wijl de heer Versteeg per trein
terug moest, de pauze niet een paar minuten
verlengd en 't tweede en tevens meest inte
ressante gedeelte der film daardoor niet
geprojecteerd kon worden.
In de Kamerzitting van gister ontwikkelde
de Minister van Binnenlandsche Zaken uit
voerig het Regeeringsprogram.
Binnen enkele weken zal een voorstel tot
Grondwetsherziening worden ingediend. De
Regeering wil een oplossing van het kies
recht, in overeenstemming met de wenschen
van rechts, waardoor alle geledingen van
het volk geleidelijk tot de stembus worden
toegelaten zij wil evenredige vertegenwoor
diging en geen wijziging in de verhouding
tusschen het openbaar en het bijzonder
onderwijs.
Nog vóór Nieuwjaar wordt verzonden de
Memorie van antwoord nopens de Rijks
inkomstenbelasting. Tariefwct en opcenten-
heffing blijven gehandhaafd.
Tot Ontvanger der registratie en domei-
men, zegel- en successie-rechten en Vermo
gensbelasting hier, is benoemd de heer A.
van der Schee
Werkendam.
leer, thans in gelijk ambt te
Burgemeester en Wethouders hebben af
gekondigd de kennisgeving waarbij wordt
herinnerd aan de verplichting tot inschrijving
voor de Nationale militie van jongelieden,
geboren in 1894.
Wij hopen haar bij het volgende nummer
te voegen.
De inschrijving heeft plaats ter Gemeente
secretarie op 3 en 4 Januari aanstaande.
Het »Ned. landbouw-weekblad*, officieel
orgaan van het Ned. landbouw-comlté en
de tot dat comité toegetreden vereenigingen,
maakt gewag van de poging om hier ter
stede een kaasmarkt op te richten.
Ter benoeming tot onderwijzeres aan de
openbare Lagere school A zijn door Burge
meester en Wethouders aan den Raad voor
gedragen de dames M. N. Roodhuizen, te
AmsterdamJ. C. R. Klaassen, te Eerbeek,
en E. C. Timminck, te Kcsteren.
Verschillende portretten van de heeren
Van Geilicum, Coblijn, Mathon en jhr. La-
bouchèrc zijn opgenomen in Wereldkroniek,
Week, De Prins en De Nederlandsche illu
stratie.
De heer J. Beus is benoemd tot inwonend
opzichter der R. K. openbare leeszaal en
bibliotheek, die uit Rome ontving een groot
portret met eigenhandig opschrift van den
Paus.
Het eerste elftal van Quick gaat morgen
naar Robur et Velocitas te Apeldoornhet
eerste van de H. V. C., naar N. E. C. te Nij
megen; het eerste van Het Vijfde dit
maal zonder zijn kranigen doelman Geis
naar Rhenen, in de gelijknamige plaats.
