Zaterdag 29 Maart 1913. No. 8242. 62e Jaargang. TWEE BLADEN. Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van CleefT" HOOFD REDACTEUR F. J. FRZDSRIKS. A M E R S FOOR T. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f i.- franco per post ƒ1.15. Advertentien 1 6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel - abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieöle- en onteigening*- advertentiön per regel 15 cent Reclames 1—5 regels f 1.25. Bewijsnummers naar huiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiön van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. BUREAU: KORTEGRACHT 9 Postbus 9. Telefoon 1 l>it nummer bestaat uit h' KNNISOEViN O. Kostelooze-inenting. Burgemeester en Wethouders van Amersfoort, Gelet op artikel 18 der Wet van -I December. 1872 (Staatsblad No. 134), brengen ter kennis van belanghebbenden, dat voor een ieder de gelegenheid tot kostelooze inenting wordt gegeven op den eersten en den tweeden Maandag van do maand April, telkens des namiddags te drie nre, in de daartoe be stemde lokaliteit van het voormalig schoolge bouw, wijk A. Koestraat no. Oeduan te Amersfoort, den 26 Maart 1Ü13. Burgemeester en Wethouders voornoemd, Do Burgemeester. S* an RANDWL1CK. Do Secretaris, J. D. WERKMAN. worden toegebracht. En dan zelfs nog ver krijgt men een kanaal, dat blijkens de door Rosemeyer tegen het plan Ilerzberg-Taaks ingebrachte bezwaren nog verre van volmaakt is te achten, en zullen de schepen, die op den vrijen Rijn beneden Wesel genoegzame diepte vindon, aan dezen de voorkeur blijven geven. De slotsom is, dat men zich in Nederland over al deze plannen voorloopig niet zeer bezorgd behoeft te maken, Een andere conclusie is, dat de kansen voor het kanaal door de Geldersche vallei er óok niet door verminderd worden. Vervalsching van levens- middelen. Het Rijn-zeekanaal. De heer A. Deking Dura, civiel ingenieur, schrijft in «De Ingenieur» over de plannen der Duitschers om aan den Rijn een Duitsche monding te geven. Na de plannen der Duitsche ingenieurs in bijzonderheden te hebben nagegaan, conclu deert de schrijver 1. Wil een Rijn-zeekanaal met den Rijn zelf kunnen concurrceren, dan moet dit door grootere diepte dan die. welke wordt aan getroffen op den Rijn beneden het punt waar deze door het kanaal wordt verlaten, en door een zeer volkomen inrichting de voordeelen voor de vaart, welke de vrije rivier boven een sluizenkanaal aanbiedt, ruimschoots kunnen goedmaken. 2. Daarom is ni"t te verwachten, dat het kanaal van den Rijn over Heme en Munster naar Embden, dat spoedig gereed zal zijn, 2.50 M, diep is en waarop tusschen Ruhrort en Embden 27 sluizen voorkomen, de Rijn vaart in beteekenende mate iu ir Embden zal afleiden. Dat men ook in Duitschland van die meening is, blijkt ten duidelijkste uit het feit, dat men plannen voor kanalen van veel grooter afmeting heeft voorgesteld. Het is trouwens ook niet met dit doel gebouwd. 3. Het denkbeeld van Rosemeyer om direct van Keulen uit te gaan met een ka naal van groote afmeting en weinig sluizen, is ongetwijfeld logisch. Zijn plan is echter onuitvoerbaar, zelfs afgezien van de overige door den heer De Thierry aangevoerde zeer gegronde bezwaren, wegens de enorme be nadeeling, welke het spoorwegverkeer en het gewone verkeer zouden ondervinden door de lange, nauwe en veel te weinig talrijke tunnels, waarmede wordt voorgesteld om dit verkeer onder het nieuwe kanaal door tc leiden, terwijl, wanneer men van dit denkbeeld afziet, de talrijke spoorweg- en andere bruggen het kanaal onbruikbaar zou den maken, daar in dit terrein vaste bruggen, welke do voor een zeekanaal noodige hoogte vrijlaten, slechts bij hooge uitzondering mo gelijk zijn. 4e. Zooals Dc T hierry terecht opmerkt, heeft hot geen zin, aan het kanaal Wcsel- Emden een diepte van 4.50 M. te geven, wanneer niet de Rijn van Keulen lot Wesel op de zelfde diepte (onder laagwater) wordt gebracht. Het is mijns inziens niet mogelijk, deze diepte te verkrijgen door normaliseering. Men zou daartoe tot kanaliseering zijn toe vlucht moeten nemen en daartoe zal men niet gemakkelijk besluiten, zoowel wegens den hinder, welken het bestaande zoo drukke scheepvaartverkeer zou ondervinden van de te bouwen stuwen en sluizen, als wegens het nadeel, hetwelk door de opstuwing aan de langs de rivieren gelegen gronden zou Het is voor het welzijn der ingezetenen maar te hopen, dat niet het geweten, dat soms op zoo zeer ongelegen oogenblikken spreekt, de oorzaak is geweest, dat, ofschoon zoowel bijzondere als algemcene uitnoodi- gingen werden gedaan, er betrekkelijk zoo weinigen waren, die Donderdagavond van de zoo belangrijke causerie hebben genoten, welke dr. J. D. F i 1 i p p o, Directeur van den keuringsdienst op eet- en drinkwaren te 's-Ciravenhage, in de groote zaal van dc sociëteit »Vereeniging» hield. Onder de aanwezigen merkten we o.a. op den Burgemeester, Wethouder Van Duinen, den Gemeente-secretaris en den hoofdcommies ter Secretarie, Raadsleden, leden van de Gezondheids-commissie en van de Kamer van Koophandel en Fabrieken, en Bestuurs leden van «Handel en Nijverheid» en van >De Hanze». Klokke acht opende de Burgemeester do vergadering en herinnerde, dat dr. Filippo, sedert 1908 Directeur van de keuringsdienst te 's-Gravenhagc, d.iarvoor het zelfde ge wichtige ambt bekleedde te Leiden en ook door de inrichting van die diensten in beide plaatsen een schat van ervaring heeft opge daan. Dr. Filippo, hierna het woord verkrij gend. zoide, dat iu onze geschiedenis geen tijdvak :s bekend waarin zóo veel wordt gevoeld en gedaan voor de volksgezondheid als het huidige, waarin men beter begrijpt, dat zoowel de hoeveelheid als de hoedanig heid der voedingsmiddelen van groot belang is en dat voor zeker bedrag de bereikbare maximum-voedingswaarde dient geleverd omdat betere voeding als noodzakelijk gevolg heeft verbetering van dcti algemcenen ge zondheidstoestand. Controle op voedingsmiddelen beteekent zorg dragen, dat de bevolking, en vooral de minder bevoorrechte, zoo goed mogelijk wordt gevoed. Denk, dat iemand voor zijn gezin per weck noodig heeft 4 pond margarine en dat hij margarine ontvangt met 40 pCt. water dan krijgt hij per week 1 pond water, dat hij betaalt met den prijs der margarine ontvangt hij melk met 20 pCt. water dan verliest het gezin per weck 2 L. melk, hetgoen gelijk staat met 10 eieren of een half ons boter; ontvangt hij cacao, die vervalscht is met 20 pCt. zwaarspaath, dan krijgt hij 2 ons waar- deloo/.c zwaarspaathontvangt hij reuzel, vervalscht met parafme, dan ontvangt hij 4 ons schadelijke paraline. En toch betaalt hij met den vollen prijs. Alleen uit dien hoofde reeds is toezicht volkomen gewettigd. Lccken en ook Gezondheids-commissiöu mecnen, dat schadelijke bijmengselen zelden voorkomen ei. gelooven ook, dat vervalschte waren lager in prijs zijn. Nu is liet begrip «schadelijk» zeer vaag; zelfs bij den hygiënist staat dit niet vast. De een noemt toelaatbaar hetgeen niet be slist bewezen is een ander echter slechts hetgeen absoluut onschadelijk is, Kr zijn echter oneindig meer schadelijke bestuud- deelen in voedingsmiddelen dan leeken wel mecnen en ook veel wordt verkocht, dat bepaald bedorven is. Hier te lande is algeheelc vrijheid op dit stuk en vrijwel straffeloos kan men allerlei conserveermiddelen toepassen. Zoo werd in éen ilesch bessensap een op den bodem ge- crystalliseerde laag van 5 Gram sallicylzuur aangetroffen. Als argument tegen het oprichten van een keuringsdienst wordt veelal aangevoerd, dat zulk een dienst geen nut sticht en dc prij zen doetstijgen. Juist het omgekeerde is geble ken, namelijk, dat de vervalschte waren het duurst zijn. Een knoeier knoeit om meer te verdienen en laat zijn arbeid behoorlijk be talen. In Den Haag is margarine onderzocht van f0,40 met 15 tot 27 pCt. watergehalte, van fo.90 met 14 tot 32 pCt. watergehalte, en van f 1 met 12 (een behoorlijk gehalte) tot 41 pCt. watergehalte. De toevoeging van zóo veel water is nog wel geen direct be drog, doch men bedenke óok, dat dan tevens waterbindende stoffen en conserveeringsmid- delen in groote hoeveelheden moeten wor den verwerkt iu de margarine. Er is reuzel van f 0.90 onderzocht, die geheel zuiver en zonder watertoevoeging was, maar óok waarin was 21 pCt. water, 20 pCt. katoenpitten-olie, 2 deelen talg cu 2 deelen parafine. In een Liter zoogenaamd zuivere raapolie van 40 cent werd gevonden 20 pCt. katoen pitten-olie en 20 pCt. lijnolie. In cacao van f 1.60 werd gevonden 30 pCt. aardappel- of maismeelin cacao van f 1.50 zwaarspaath en maismeelin cacao van f 1.40 waardelooze cacao-schillen tot 30 pCt. Te Leiden was het geen haar beter. Jam van 50 cent bestond uit oen mengsel van uitgeperste aardbeien, citroenzuur, aar dappelstroop, een kleurseltjc en agar agar. Dergelijke knoeierijen zijn oorzaak, dat de eerlijke handel te gronde gaat omdat hij onmogelijk kan eoncurreeren. Er wordt zuivere bessensap aangeboden waarvan de helft water is. of waarin geen spoor van bessen is aan te wijzen, of di<- bestaat uit een stijfseloplossing met een rood kleurseltjc. Niet minder dan 6 fabrikanten hier te lande zijn ten deze specialiteiten. De hygiënische en de commcrcieele zijde van het vraagstuk zijn niet te scheiden. Een te hoog watergehalte geeft wel niet direct nadeel, doch men betaalt veel tc veel. Gansch anders wordt het als een herstellende zieke dergelijke bessensap gebruikt of als een maaglijder zulke cacao met zwaarspaath drinkt. Bestreed de dienst uitsluitend minderwaar dige artikelen dan zou hij den strijd niet kunnen volhouden. Er is weinig belangstelling voor dezen dienst. Het Rijk laat er zich zoo goed als niet mee in en slechts enkele Gemeenten namen tot dusver de zaak ter handsedert jaren Amsterdam en Rotterdam, sinds 1903 Leiden Den Haag. Groningen en Dordrecht sedert 1908, Arnhem sedert 19io, Haarlem sedert 1911, Utrecht, Deventer, Zeist en Hil versum sedert begin 1913. In verschillende Gemeenten geschiedt het onderzoek der levensmiddelen ter plaatse, hetgeen overbodig is en ook geen juist denk beeld geeft. Te Leiden was bijvoorbeeld de monsternemer al heel spoedig bekend en men weigerde eenvoudig, aan hem tc ver knopen Bepaald bedorven waar komt slecius zel den voor zoodra een keuringsdienst is inge richt. Te Leiden werden in het eerste jaar toch nog 200 partijen als bedorven afgekeurd; iu Den Ilaag het eerste jaar bijna 600 partijen. Toch wordt af en toe nog bedorven waar aan den man gebrachteen bewijs tc meer voor het groote hygiënisch belang van dezen dienst. In het buitenland is de keuringsdienst overal ingesteld -M verscherpt, in Duitschland sedert 1879, Frankrijk iqo.s, Amerika 1900 en Zwitserland 1909. en hierdoor is Neder land als 't ware de slokop van hetgeen buitenslands niet kan worden verkocht en wel tcekenend is het. dat grossiers verzoeken vervalschte waren in hun opslagplaats tc mogen hebben ter wille van de concurrentie in Gemeenten waar geen keuringsdienst is, M e 1 k, een van onze meest Waardevolle voedingsmiddelen staat, veel bloot aan ver- valsching, welke zeer gemakkelijk kan ge schieden en uiterst loonend is. Door ontroo- men, bijvoegen van water of ondermelk kan de knoeier heel wat verdienen. Vóór de instelling der keuringsdiensten werd te Lei den ruim 40 pCt der melk vervalscht, te 's Gravenhagc 62 pCt, te Rotterdam 50, te Dordrecht 43 en te Groningen zelfs 70 pCt. Nadat de keuring is ingesteld, is dit zeer veel verbeterd. In Den Haag bijvoorbeeld werd 62.7 pCt der volle melk vervalscht, iu 1908, toen keuring plaats had, daalde dit tot 2'.2, in 1909 tot 8.3, in 1910 tot 10.4, in 1911 tot 8,0 en in 1912 tot 7,8 pCt; onder melk van 28.8 vóór den dienst tot 1.3 in 19:2; kannemelk van 57.2 in 1908 tot 5.8 in 1912. Door de keuring steeg dc voodings waarde der volle melk van 2 8 tot 3.2 of, in cijfers uitgedrukt, tot ruim i 30 000in Den Haag tot ruim -• ton, tc Rotterdam tot bijna 3 ton. Onlang is een vervolging ingesteld tegen een melkslijter, die 20 pCt ondermelk aan zijn volle melk toevoegde en 1200 Liter per dag verkocht en daardoor een winst maakte van f 4000 per jaar, welk bedrag hij stal uit de magen zijner klanten. Ook gaat de dienst 11a of de melk afkom stig is van vee. dat lijdt aan uierziekte. Leert het onderzoek, dat de melk ondeugdelijk is dan gaat een keurmeester naar den koestal en op die wijze werden in 1910 in Den Haag v7 koeien drooggezet, 44 in 1911 en 58 in 1912. Denk nu óok eens aan het vuil, dat in zulke melk zithet onoplosbare scheidt zich wel af, doch het oplosbare krijgt men toch maar in de tnaag. Ook houdt de dienst toezicht op gepas teuriseerde melk en zoo werd in 1408 niet minder dan 35 pCt. onvoldoende gepasteu riseerd gevonden, waarin nog virulente pathogene bacteriën waren, terwijl zelfsbleek. dat rauwe melk iu dc tlcsschen werd gedaan en in 't geheel niet gepasteuriseerd. Gezwegen nog van de conserveeringsmid- delen, die vooral 's Zondags worden tooge- voegd en waarvoor zelfs fo/maline -.yordt gebruikt. j Meel en grutten behooren niet tot de meest vervalschte voedingsartikelen, doch wel wordt veel bedorven waar verkocht, die zuur of mijterig is, schimmcldraden vertoont, aluinhoudend is en zelfs met kopersulphaat 1 is bewerkt. I11 1912 had te 's-Gravenhage, door het toezicht, bij gelijken prijs, het brood een derde hoogcre voedingswaarde, j Suiker wordt veel vervalscht met gips, tarwebloem en zelfs soda. Limonade behoort tc bestaan uit sui- kor en vruchtensappen, doch is veelal een mengsel van aardappelstroop en sacharine, j een geurtje, een kleurtje en een conservee- I ringsmiddel. In éen flesch werd zelfs 5000 I milligram of 5 Gram sallicylzuur gevonden de flesch was meer waard dan den inhoud en toch stond er deftig op het etiket «ge was 1906». Vruchte n sa ppc n, die 9 a 10 pCt. extract-gehalte moeten hebben, bevatten ge woonlijk slechts 1 pCt. en bestaan uit een stijfseloplossing met oen lang niet altijd 011 schadelijk eonserveoringsmiddel. Specerijen zijn van oudsher eeu zeer gelietkoosd object geweest van vcrvalschiug Men was toen «chter minder mild tegenover de knoeiers dan thans; immers in 145b werd en man, die safraan had vervalscht, des ge levend verbrand. Het aantal vervalsehin- gen liep sedert 1908 in Den llaag terug van 40 tot 2.4 pCt. I' e p e r" is thans dikwijls gemengd met rijstmeol. aardappelmeel, tapiocca, onz. In witte peper werd gevonden 20 pCt. rijst, u»

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1913 | | pagina 1