Zaterdag 7
Juni 1913.
No. 8271.
62e Jaargang.
BIJBLAD.
kosteloos.
Uitgave van de Naamloze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff"
HOOFD-REDACTEUR
F. J. 7BIDEEZES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per post /1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en ontelgenlngs-
advertentiGn per regel 15 cent Reclames 1—5 regels f 1.25. Bewijsnummers naar bulten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. p
Bij advertentiGn van buiten de stad worden de Incasseerkosten in rekening gebracht. Bostbus 9.
BUREAU:
KORTEGRAOHT 9.
Telefoon 19.
Bij dit nummer behoort een
Wie zich met ingang van
1 Juli doet in
schrijven alsabonné,
ontvangt de tot dien
datum verschijnende
nummers
KENNISGEVINGEN.
STEMMING,
ter verkiezing van éen lid van de
TWEEDE KAMER der STATEN-GENERAAL.
De Burgemeester der Gemeente Amersfoort
brengt ter openbare kennis, dat op
Dinsdag, den 17 Juni aanstaande,
van des morgens acht tot des namiddags vijf
uren, de stemming zal geschieden ter vervulling
van éen plaats in de Tweede Kamer der Staten-
Geuer&al voor het kiesdistrict Amersfoort, waar
toe deze Gemeente behoort.
De candidaten, in alphabetische volgorde, zijn
ASCH VAN WIJCK, jhr. mr. H. W. van
BEAUFORT, mr. W. H. de
LEEUWEN, dr. J. van
Tevens wordt de aandacht gevestigd op arti
kel 12S van het Wetboek van Strafrecht, luidende:
„Hij die, opzettelijk zich voor een ander uit
gevende, aan eene krachtens wettelijk voorschrift
uitgeschreven verkiezing deelneemt, wordt ge
straft met gevangenisstraf van ten hoogste een
jaar".
Amersfoort, 6 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
STEMMING,
ter verkiezing van drie leden van de
PROVINCIALE STATEN.
De Burgemeester der Gemeente Amersfoort,
brengt ter openbare kennis, dat op
Vrydag, den 13 Juni aanstaande,
van des morgens acht tot des namiddags vijf
uren, de stemming zal geschieden ter vervulling
van drie plaatsen in de Provinciale Staten van
Utrecht voor het kiesdistrict Amersfoort, waar
toe deze Gemeente behoort.
De candidaten, in alphabetische volgorde zijn
BEECK CALKOEN, mr. W. J. van
BOLK, J.
GERRITSEN, D.
GROTHE, mr. C. J. W. Loten van Doelen
HOFLAND, J.
JORISSEN, J. W.
LEEUWEN, dr. J. van
TROMP VAN HOLST, A. M.
WEIJKAMP, B. J. J.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op arti
kel 128 van het Wetboek van Strafrecht, luidende:
„Hij die, opzettelijk zich voor een ander uit
gevende, aan eene krachtens wettelijk voorschrift
uitgeschreven verkiezing deelneemt, wordt ge
straft met gevangenisstraf van ten hoogste een
jaar".
Amersfoort, G Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
Bepaling stomtijd, artt. 57 en f
der Kieswet.
De Burgemeester der Gemeente Amersfoort
herinnert personen, bij wie en bestuurders
van bijzondere ondernemingen en instellingen,
waarby mannen, die den leeftijd van vijf en
twintig jaren hebben bereikt, in dienstbetrek
king zijn,
dat zy, volgens art. 57 der Kieswet, verplicht
zyn, voor zoover niet bij algemeenen maatregel
van bestuur vrijstelling is verleend, dat ieder
van dezen, die bevoegd is tot eene te houden
Btemming of herstemming mede te werken, ge
durende ten minste twee achtereenvolgende
uren, tusschon acht uren des voormiddags en
vijf uren des namiddags, daartoe gelegenheid
vinde
dat zij, volgens art. 58 van genoemde wet,
voor zoover arbeid wordt verricht in fabrieken
of werkplaatsen, verplicht zijn te zorgen, dat in
het arbeidslokaal, en zoo er meerdere loka'en
zijn, in het grootste of wel in meer dan éen
arbeidslokaal, gedurende twee werkdagen vóór
en op den tot stemming bepaalden tijd op eene
zichtbare wijze is opgehangen eene door nen of
van hunnentwege onderteekende lyst, de twee
achtereenvolgende uren, bovenbedoeld, vermel
dende, voor elk afzonderlijk of groepsgewijze of
voor allen gezamenlijk;
dat, volgens art. 154 der Kieswet, overtreding
van bovenstaande voorschriften wordt gestraft
met hechtenis van ten hoogste veertien dagen
of geldboete van ten hoogste vijf en zeventig
gulden.
De algeraeene maatregel van bestuur, boven
genoemd, is gegeven bij Kon. (besluit van 24
Mei 1901 (St.bl. No. 109) en luidt als volgt:
Artikel 1.
Vrijstelling wordt verleend aan de in art. 57
der Kieswet bedoelde personen en bestuurders
van bijzondere instellingen en ondernemingen
ten aanzien van bij hen in dienstbetrekking
zynde personen, welke uit hoofde van die dienst
betrekking op den dag der stemming tusschen
de in vermeld artikel genoemde tijdstippen niet
gedurende twee achtereenvolgende uren vertoe
ven in de Gemeente, op welker Kiezerslijst zij
voorkomen.
Artikel 2.
Vrijstelling als omschreven ir het voorgaand
artikel wordt voorts verleend aan geneeskun
digen en apothekers ten aanzien van bij hen
in dienstbetrekking zijnde persoren asl mede
aan personen en bestuurders van bijzondere
instellingen en ondernemingen ten aanzien van
bij hen in dienstbetrekking zijnde personen.
Amersfoort, 6 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
Openbare vergadering van de
drie rechtsche partijen.
Sommigen meenden, dat de vergadering
der drie rechtsche partijen, welke gisteravond
in »Amicitia< werd gehouden, als gewoolijk
zou aanvangen om acht uur, maar reeds om
half acht was de zaal goed gevuld en tegen
acht uur waren alle 500 stoelen bezet en de
nakomers moesten zich tevreden stellen met
een staanplaats.
Ds. Donner opende de bijeenkomst met
gebed en zette in het kort uiteen, waarom
de Besturen der drie rechtsche kiesvereni
gingen het noodig hadden geoordeeld, deze
gezamenlijke openbare vergadering te beleg
gen en daartoe drie bekende Kamerleden te
nooden.
Om 7.40 kreeg jhr. mr. H. W. van
Asch van Wijck, het zittend anti-revo-
lutionnair Kamerlid voor Amersfoort, het
woord om te spreken over De coalitie.
Bijna vijf en een half jaar, zeide spr., is
het Kabinet-Heemskerk thans aan het bewind
geweest en het is bereid om, indien de
kiezers het wederom de meerderheid in de
Kamer verzekeren, aan het bewind te blij
ven. Op zoo voortreflijke wijze heeft het de
zaken des lands geleid, dat het een zegen is
te achten indien het zijn arbeid zou kunnen
voortzetten. Zelden toch zijn in een Kabinet
zulke bekwame mannen vereend geweest als
in het huidige. Toch kwamen die mannen
uit die kringen der bevolking welke, zoolang
de vrijzinnigheid daartoe de macht had, wer
den geweerd uit de Staatsambten. Dit heeft
in onze kringen aanleiding gegeven tot
groote dankbaarheidin de kringen der vrij
zinnigheid tot nog grooter jaloerschheid.
Indien men in de vrijzinnige kringen een
Heemskerk en vooral een Kuyper had, zou
er aan het gejubel geen einde komen en zou
men de wereld te rijk zijn.
Worden bij den komenden stembusstrijd
de Chr. partijen geslagen dan zal onherroe
pelijk Minister Heemskerk aftreden en alle
Ministers zullen met hem heengaan, óok Mi
nister Colijn, die geen zitting zal nemen in
een zaken-kabinet omdat hij het >samen uit,
samen thuisc in eere houdt.
De coalitie moet winnen, wil het land
verzekerd zijn van vooruitgang, vrijheid en
vrede.
Of deze drie even verzekerd zullen zijn
als de concentratie den zege behaalt, meen
ik te moeten betwijfelen. Zij had de meer
derheid van 1901 tot 1905. Zijn toen de so
ciale wetten tot stand gebracht Wel verre
van daar. Men is niet verder gekomen dan
tot het intrekken der ontwerpen-Kuyper. Is
toen de arbeider bevoordeeld In 't geheel
niet. Men trok het ontwerp-Harte in.
Toen de zoogenaamde reactionnairen aan
het bewind kwamen, heeft men in het vrij
zinnige kamp niet verwacht, dat zij iets zou
den doen voor het volkthans kunnen die
dompers en achterlijken wijzen op een staat
van dienst op sociaal gebied, welke in éen
woord schitterend is.
De mannen van rechts hebben ingelost
hun beloften en niet de kiezers gepaaid met
beloften. Wij hebben ons woord ingelost en
naast onze beloften dade® gesteld, die de
vrijzinnigheid nooit heeft vermoogd te be
reiken.
Wij konden dit vooral doen door onzen
Talma, den man van Patrimonium, die met
even taaie als bewonderenswaardige wils
kracht zijn ontwerpen heeft verdedigd en
daardoor voor altoos zijn naam heeft ver
bonden aan de sociale wetten en voor immer
is geworden de groote Minister van Arbeid,
ondanks de grootst dankbare tegenwerking
en het schandelijkst dwarsboomen van hen,
die zich de vrienden der arbeiders noemen.
Ondanks obstructie van allerlei aard, slechts
gevoerd opdat wij niet zouden vooruitkomen,
zijn (hans zieken, gebrekkigen en ouden van
dagêh verzekerd.
Zoodra de vrijzinnigheid het heft weer in
de handen krijgt, wil zij deze zegenrijke wet
ten weer intrekken, weer ongedaan maken
hetgeen, thans eindelijk met zóo veel moeite
is verkregen. Dan zullen de ouden van da
gen niet een dag en een nacht, doch weer
dagen en maanden en jaren moeten wachten
op een Staatspensioen.
Die zoogenaamde vrienden van de arbei
ders hebben nooit die verzekering gewild.
Toen dr. Kuyper sprak van verzekering op
7 o-jarigen leeftijd riep de heer Roodhuijzen
wat heeft nu toch een dooie aan pensioen.
Daarom, laat u niet misleiden en zorgt, dat
Talma aan het bewind blijft.
Vanwaar dan toch, dat Talma's voorstel
len geen genade konden vinden in de ojgen
der vrijzinnigheid; vanwaar dan toch die
animositeit? Toch niet wegens de verplichte
verzekering; immers deze is door het Kabi-
net-Borgesius—De Beaufort reeds gelegd in
de Ongevallenwet. De reden is, dat de vrij
zinnigheid dit succes niet gunde aan een
Chr.-Staatsman, nog wel een gewezen pre
dikant. Daarom stemde de yrijzinnigheid zoo
wel in de Tweede als in de Eerste Kamer
tegen de sociale wettenbehalve de sociaal
democraten, die tegenover hun kiezers het
niet aandurfden, tegen te stemmen.
De vrucht der samenwerking van de drie
Chr. partijen op het gebied der sociale wetten
is van dien aard, dat zij moet gehandhaafd
blijven.
De linkerzijde bestaat uit de vrijzinnige
concentratie plus de sociaal-democraten. Zij
werken samen om een negatief doel te be
reiken, namelijk de rechterpartijen in de
minderheid te brengen zij breken dus af en
bouwen niet op. Zij kunnen trouwens niet
opbouwen, want de vrijzinnigheid moet er
overal komen met de hulp der sociaal-demo
craten. die natuurlijk niet zoo dom zullen
zijn, aan de vrijzinnigen de absolute meer
derheid te oezorgen. Mr. Troelstra is waar
lijk geen kleine jongen en hij zal er wel
deugdelijk voor zorgen, op de wip te blijven.
Denkt ge, dat mr. Troelstra wil, dat de
vrijzinnigen iets doen voor de arbeiders Wel
neen immers, want dit monopolie behouden
de s.d. zich voor.
En stel, dat bij ongeluk ik noem het
een ongeluk de concentratie de 5: haalt,
zou dan de vooruitgang gediend zijn? Wel
neen. Op papier zijn ze het thans eens, maar
in de practijk zal het weer net gaan als al
toos, net gaan als bij het Kabinet-De Meester,
dat ten val is gebracht door de bloedeigen
geestverwanten.
De coalitie is een waarborg voor de vrij
heid en een waarborg voor den vooruitgang.
Als men de bladen der vrijzinnigheid leest,
zou men zoo zeggen, dat de clericalen de
grootste vijanden der vrijheid zijn.
Toch is hier te lande een schoolstrijd,
welke reeds 80 jaren voortduurt en waarin
de vrijzinnigheid juist staat aan de zijde van
hen, die de vrije school niet willen. Juist de
vrijzinnigen dringen aan op steeds mindere
vrijheid an die school, zoodat haar vrijheid
geheel illusoir zou worden door toezicht en
nog eens toezicht op leerplan, lesrooster, enz.
Mooie beschermers van de vrijheid zijn
het, die zelfs aan de bijzondere onderwijzers
de vrijheid ontzeggen. Als een Ossendorpe-
ling de openbare school of de loge steunt,
dan mag hij dit doen maar als een bijzon
der onderwijzer de Gereformeerde kerk
steunt, dan doet hij een separatistische daad.
Mr. Ter Spil heeft het dezer dagen te
Utrecht nog gezegd.
De vrijzinnigheid heeft de Afgescheidenen
achtervolgd met paardenvolk en hen gehoond
en bespot en tracht thans met Chineesch
geld de zending op Java te beperken.
De practijk der vrijzinnigheid geeft dus
het omgekeerde te zien van haar theorie.
De vrijzinnigheid moest zijn vóór zeer
uitgebreid kiesrecht, al ware het slechts om
dit oude beginsel van Thorbecke in practijk
te brengen. Ja nu, thans, vlak vóór de stem
bus, beweren ze, vóór algemeen kiesrecht
te zijndoch zoo lang ze konden, hebben
ze het tegengehouden en slechts voor de
overmacht zijn ze thans gezwicht.
De vrijzinnigheid had steeds den mond
vol over vrijheid van den arbeiddoch toen
dr. Kuyper pleitte vóór zijn wetboek van
arbeid lachten de vrijzinnigen hem uit en
eerst het Kabinet-Mackay kon den arbeid
van jeugdige personen en vrouwen regelen
bij wet.
De vrijzinnigheid weerde zooveel mogelyk
andersdenkenden uit Staatsambten herinner
U nog maar de interpellatie over de be
noeming van den heer De Waal Malefijt
tot Burgemeester van Westbroek en Acht
tienhoven.
De vrijzinnigen krijten andersdenkenden
uit voor sectaries en internationale ultra-
montanen. Zij beweren te zijn vóór vrijheid,
doch willen metterdaad heel de natie wrin
gen in het keurslijf van hun ideGen.
Zij willen een nationale school en een
nationale kerk naar hun idee; niet een, die
bruikbaar is voor heel het volk, doch een
die goed is voor henzelf en hun vriendjes,
die denken en doen als zijalle andersden
kenden worden buitengesloten, behooren niet
tot de natie.
Of bevorderen de vrijzinnigen de nationale
eenheid als zij aan de Regeering geld wei
geren voor leger en vloot? Wel verre van
daar zullen zij door hun anti-militairistische
neigingen maken, dat Nederland zal verdwij
nen uit de rij der vrije natiGn.
Stel tegenover dit valsche vrijheidsbegin
sel en valsche eenheids-ideaal der vrijzinnig
heid, die der rechterzijde. Deze strijdt niet
voor de vrijheid der Chr. school alléén, doch
voor die van alle scholen aan alle wil de
rechterzijde Staats-subsldie geven de rech
terzijde wil geen financieele bevoordeeling
alleen van zichzelve. Zij wil vrijheid voor
alle groepen van het volkzij wii huismans
kiesrecht zij wil vrijheid van godsdienst
voor allen, zoodat ook allen benoembaar zijn
in Staatsbetrekkingenzij wil ook vrijheid
ten opzichte van de verdediging des vader
lands om het van de vaderen geGrfde goed
te kunnen nalaten aan de kinderenzij wil
eenheid der natie in al haar kleurschakee-
ringenzij wil, dat onze driekleur fier blijft
wapperen op alle zeeGn en dat de Neder-
landsche leeuw fier zich zal kunnen handha
ven.
De coalitie is niet alleen een waarborg
