Stadsnieuws.
Gemengd nieuws.
gedeelte des Rijks. Dertig jaren van Oos-
tenrijksch bestuur waren nog niet voldoende
om daar politieke vrijheid en behoorlijke
schooltoestanden in te voeren. Het is dan
ook volstrekt niet te veel gezegd, als ik be
weer, dat de Oostenrijksche regeering in
Bosnië en Herzegowina bankroet is gegaan.
Er is nog meer. Omdat een Magyaarsch
edelman, wiens eenige verdienste bestaat in
dol chauvinisme, dat zoo wil, wordt ook
Kroatië sedert jaren behandeld als een win
gewest, We! heeft Kroatië een wet, doch
in werkelijkheid is de Ban er alleenheerscher
en hij heeft metterdaad de wet buiten wer
king gesteld. In Kroatië leven Kroaten en
Serven, die van elkaar slechts onderscheiden
zijn door godsdienst en letterschrift, doch
die elkaar overigens nader staan dan Zwa-
ben en AUemanen.
Maar Serven en Kroaten en Slovenen
die weder van de overigen te onderscheiden
zijn door hun spreektaal leven ook in
Zuid-Hongarije, Dalmatië, Istrië, de kust
streek, Görz, Gradiska, de Kraïn, Zuid-Stier
marken en in een gedeelte van Karinthië.
En alle dezen streven er naar, al zeggen
ze het niet steeds even duidelijk en voor
allen hoorbaar, zich met elkaar en met de
Serven te vereenigen.
Slagen de Slavische Balkanstaten er in,
zich als vrije nationaliteiten te ontwikkelen,
dan zullen zij op den duur de macht in
handen krijgen tegenover de Oostenrijksche
onvrijheid en reactie.
De Zuid-slaven hebben een zuid-slavische,
de Polen een poolsche, de Ruthenen een
rutheensche politiek. Maar wie maakt in
Oostenrijk een oostenrijksche politiek?
Den 17 December 1912 zeide de Sloween-
sche obstructionist Koroschai bij de behan
deling der Begrooting, toen hij er zich over
beklaagde, dat in Sloweensche landstreken
Duitsche ambtenaren werden aangesteld: »Wij
zullen het niet langer dulden, dat op SIo-
weenschen bodem, waar Sloweensch brood
wordt gegeten, vreemdelingen» worden
aangesteld tot ambtenaar*. Die woorden
stellen den toestand van Oostenrijk beter in
het licht dan lange redevoeringen. En dit is
niet alleen gesproken naar het hart der Slo-
wenen, maar alle natiën, die samen de bevol
king van Oostenrijk vormen, denken en
zeggen even zoo. En als thans de Duitsch-
burgerlijken zich aanstellen als Rijk-soosten-
rijkers dan moet men daaraan niet al te
veel waarde hechten. Pruisenvrienden zijn
waschecht zwart-geel geworden. Voor hoe
lang Als de tijd daar is, keeren ze hun
rokje om. Dat hangt maar af van de poli
tieke omstandigheden.
Er is echter yoor Oostenrijk een uitweg:
de oprichting van een Bondsstaat naar de
nationaliteitendoch dit beteekent hel uit
elkaar rukken der historische Provinciën, dat
beteekent de autonomie der nationaliteiten,
dat beteekent plaatselijke democratiseering.
Zijn er teekenen, die duiden op een ont
wikkeling der Oostenrijksche politiek in die
richting? Ik zie ze niet. Doch als deze
nieuwe weg niet buitengewoon snel wordt
ingeslagen dan zal Oostenrijk bij het volgende
geslacht als »de zieke man* bekend staan.
Er zullen er natuurlijk zijn, die zeggen,
dat ook Turkije het heel lang als zieke man
heeft uitgehoudenmaar wat was dat voor
een leven En bovendien zal de politieke
ontwikkeling, zelfs in de naaste toekomst,
zóo langzaam gaan als vroeger? Te meer,
waar de bewoners van Oostenrijk op een
veel hoogere trap van ontwikkeling staan dan
die van het Turksche Rijk.
Oostenrijk's lot zal weldra worden beslecht.
Zijn toekomst hangt af van de kracht, die
het zal weten aan te wenden om het natio-
naliteits-vraagstuk op te lossen.
Hier baat geen gekuip en gemodder, geen
struisvogel-politiek en diplomatiek gekonkel.
In de Staatscourant* no. 134 is opgeno
men een model van het tweede formulier
van het loonboek, zooals het door den Mi
nister van Landbouw is vastgesteld met
wijziging van zijn beschikking van 21 Mei,
met bepaling:
a. dat als formulier van het loonboek zal
gelden het formulier, vastgesteld overeen
komstig het model, gevoegd bij de beschik
king van 21 Mei 1909, no. 835 II, behoudens
in het geval, genoemd sub b
b. dat als formulier van het loonboek zal
gelden het formulier, vastgesteld overeen
komstig het hierboven bedoeld model, wan
neer de werkgever bij aangeteekend schrijven
aan het Bestuur der Rijks-Verzekeringbank
zal hebben verklaard dat formulier te gebrui
ken, en zulks van den detum van bedoeld
schrijven tot het einde van het kalenderhalf
jaar, waarin valt de dag, waarop de werk
gever bij aangeteekend schrijven aan voor
noemd Bestuur die verklaring zal hebben
ingetrokken.
Aan het hoofd van dit nummer kondigt
de Burgemeester aan, dat de candidaatstel-
ling voor den Gemeenteraad zal plaats heb
ben op 24 Juni, de stemming op 2 Juli en
de herstemming op 9 Juli.
Dr. H. Koppeschaar is benoemd tot officier,
dr. P. A. Voerman tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau.
Luitenant H. C. Honig, van het 5e
regiment infaterie, wordt gedetacheerd en
later overgeplaatst bij het ie mitrailleur-af-
deeling.
De detacheering van luitenant J. A. van
Helsdingen, van de infanterie O. I. leger,
leerling van het oudste studiejaar der Hoo
gere Krijgsschool, bij het leger hier te lande
is verlengd tot 16 September 1916.
Paardenarts 2e klasse dr. Th. J. van Ca-
pellen wordt 16 Juni geplaatst bij het ie
regiment huzaren te Ede.
Men schrijft ons:
Maandag 9 Juni j.l. werd te Amsterdam
gehouden de ledenvergadering van de Maat
schappij tot opvoeding van weezen en andere
minderjarigen in het huisgezin* (Zandbergen).
Uit het verslag van den Secretaris bleek
o.a., dat einde 1912 in verzorging waren 301
verpleegden en dat het Bestuur heeft besloten
tot den bouw van een Herstellingsoord te
Amersfoort, plaats biedende voor 24 patiënten.
Tot Voorzitter werd herkozen ds. J. D.
van Calcar, te Beverwijk, terwijl ook de af
tredende Bestuursleden, de heer P. H. Majoor,
mej. G. A. A. Bouricius en barones Van
BoetzelaerSuermondt, werden herbenoemd.
Verder werd nog in twee bestaande Be-
stuurs-vacatures voorzien door benoeming
van barones Von Fridagh—Van Kaathoven,
te Spaarndam, en den heer C. L. G. Schras-
sart Bert, te 's-Gravenhage.
Aan het volgende communiqué verleenen
we gaarne een plaatsje.
Volgens de mededeelingen in het Juni-
nummer van »Ons Maandblad, orgaan der
Vereeniging tot bevordering der belangen
van slechthoorenden*, voor belangstellenden
kosteloos te verkrijgen bij mr. P. L. Baudet,
te Amersfoort, Voorzitter der vereeniging,
staat de zaak van het Landhuis voor slecht
hoorenden te Lunteren er goed voor.
De bouwsom die, alles inbegrepen f is 500
zal bedragen, zal op 31 December zeker wel
bijeen zijn. Op dien datum moet het landhuis
onder de kap wezen, volgens de uiterste
wilsbeschikking van wijlen den heer J. H.
Th. W. van den Ham, oud-notaris te Lunte
ren, die den grond schonk.
In »Ons Maandblad* wordt verder ver
meld, dat de verloting der prijzen ten bate
van den bouw van het landhuis op 4
Augustus te Barneveld zal plaats hebben.
Verder bevat het een opstel van dr. Pigeaud
over de doovenschool te New-York, een be
hartigenswaardig artikeltje over kwakzalverij
en nog een aantal andere, voor slechthooren
den, onderwijzers en opvoeders interessante
mededeelingen.
De auto-tocht der plaatselijke afdeeling
van de Vereeniging voor vrouwenkiesrecht
blijkens advertentie in dit nummer ver
vroegd op aanstaanden Zaterdag.
Bij de Dinsdagavond ten overstaan van
notaris Joh. Knoppers gehouden veiling van
vaste goederen werden
zes woonhuizen met grond aan de Pieter
Pijpersstraat, nos. 31, 33, 35, 37, 39 en 41,
voor f 10 000 verkocht aan de Wijksche
hypotheekbank
een winkelhuis met woonhuis aan de
Appelmarkt, no. 13, verkocht voor f 1620
aan den heer J. Kraaijenest
een woonhuis aan den Zuidsingel, no. 37,
voor f 2000 verkocht aan den heer A. van
den Brink;
een woonhuis en erf aan de Hellestraat,
no. 89, voor f 500 aan den heer J. Kamp.
Hengelaars mogen er wel om denken.dat
met ingang van 1 Juli de maat van de
baars vergroot is tot 18 centimeter
meun tot 25 centimeter
sneep tot 25 centimeter
snoek tot 40 centimeter
snoekbaars tot 40 centimeter
winde tot 35 centimeter
zeelt tot 21 centimeter
Ieder, die niet in botsing wil komen met
de strafbepalingen der Visscherijwet, zorge
zijn duimstok bij zich te hebben en dit lijstje,
opdat hij er naar kan handelen, zegt >De
hengelsport* terecht.
Daar zijn menschen, die denken, dat ze
de lengte hunner ooren kunnen verbergen
door hun neus hoog in de lucht te steken.
Uit den Omtrek.
Als bewijs hoezeer de boerderijen in deze
omstreken nog steeds in waarde stijgen, kan
dienen, dat de landbouwer Reim, wonende
op »de Fliert*, bij Barneveld, zijn hofstede,
die hij twee jaar geleden heeft gekocht voor
f20 000, thans weer van de hand heeft
gedaan voor f33 000.
Het aantal inwoners van Hilversum be
droeg op t Juni 33 oio.
De »Gooi- en Eemlander* plukt het vol
gende bloempje uit de rede, bij de opening
van het volksbadhuis te Hilversum gehouden
door den waarnemend-Burgemeester, waarin
deze o.m. zeide: .Hoewel persoonlijk de
groote behoefte aan een dei gelijke inrichting
niet gevoelende, en waar het zeker geen
levenskwestie is als men geen baden neemt,
getuige eigen ondervinding, moet men toch
zorgen voor de reinheid van lichaam en in
zoover kan er eenig nut van uitgaan. Maar
de nieuwere ideeën zijn nu eenmaal in een
andere richting dan vroeger*.
Ook de Gemeenteraad van Putten heeft
zonder discussie of hoofdelijke stemming aan
genomen de afwijzende beschikking van
Burgemeester en Wethouders op een verzoek
van bet Genootschap ter bevordering van
melkkunde om een proef te nemen met de
oprichting van een melk-centrale.
Een kinematograaf door kinderen. Nog
geen notie hadden we van bioscooptheaters
en films, toen we de kinematograaf in be
ginsel reeds lang kenden. Als kind kochten
we voor een paar centen een klapperboeljje.
De vertooning was gauw afgeloopen. Een
duim op den rand der bladen, en hoe vlug
ger de bladzijden omvielen des te harder
maalde de molen, dronk de man zijn glas
uit, hoepelde het jongentje of speelde een
dame op een viool.
In dezen tijd, waarin knapen van 12 jaar
de locomotief met stoom als speelgoed reeds
lang te boven zijn, en tienjarige jongens al
zelf een echte film afdraaien op hun toover-
lantaarn thuis, worden kinderen van vier
jaar zoet gehouden mer een draai-kinemato-
gaafboekje. Eenige losse bladen worden
door de draaiïnrichting aan den achterkant
van de lijst, vlug achter elkaar voor het oog
gebracht.
De oudste adresboeken. Voor het
eerste adresboek van New-York, dat van
1786 dateert, werd bij de verkooping der
Hoe-verzameling f 7000 betaald. Het is ge
titeld .The New-York Directory en bevat
de namen, het beroep en de woonplaats van
alle burgers der stad.
Het boek is voor de New-Yorkers natuur
lijk zeer interressant, maar tot de oudste
adresboeken behoort het toch niet. Die zijn
te Parijs verschenen en het eerste Londen-
sche adresboek dateert van 1677.
Zeer vroeg waren er al adresboeken, die
niet alleen de namen aangaven, maar ook
allerlei verklaringen bijvoegden, die thans
voor de cultuurgeschiedenis van groot be
lang zijn. Vooral te Parijs waren deze adres
boeken zeer geliefd. Zoo publiceerde in 1691
apotheker Blegny een .Livre commode des
adresses de Paris*, waarvan reeds het vol
gend jaar een tweede druk verscheen. Het
werd echter als gevaarlijk voor den Staat
geconfisceerd en vernietigd. Blegny wilde
n.l. uit zijn eenvoudige lijst van kooplieden
een adresboek voor den eleganten Parijze-
naar maken en zoo noemde hij zeer volledig
het mondaine en demi-mondaine Parijs, en
schreef daarbij allerlei verklarende en soms
wel wat al te oprechte opmerkingen. Daar
door geeft zijn adresboek een goed beeld
van het toenmalige Parijs. Men leest, dat
Sieur Fournerat voor vier pistolen in het
jaar de kleeding van een eleganten man
levert; een voorbode dus van de heden-
daagsche kleedings-abonnementen. Men hoort
van een schilder Salé die een methode be
dacht had, waardoor men op een schilderij
geheel andere dingen zag dan er op geschil
derd waren (zeker een futurist). Monsieur
Pouilly had niet alleen een buitengewoon
vergrootend microscoop gemaakt, maar be
zat ook een middel om de deugd van een
amant te versterkenEr waren echter ook
minder onschuldige bijschriften en die gaven
de Parijsche politie aanleiding tot bovenge-
genoemde maatregel.
De gevolgen van een cartografische ver
gissing. Een interessante bijdrage tot
oplossing van een der raadselen van de oor
logsgeschiedenis levert een artikel in het
.Journal de Génève*. In den strijd tegen de
Fransche revolutionnaire troepen had in 1799
graaf Suwaroff, bevelhebber over de geal
lieerde Russische en Oostenrijksche troepen
in Italië, in drie maanden Opper-Italië van
de Franschen bevrijd. Na de overwinningen
bij Cassano, aan de Trebbia en bij Novi
ondernam hij zijn tocht over den Gotthard
met het doel, het Rijndal te bereiken en
Masséna te verslaan. Historici hebben dik
wijls de vraag geopperd hoe een zóo ervaren
veldheer het plan kon opvatten, tegen den
winter zich met zijn troepen in de passen en
kloven der Alpen te wagen en daarbij kon
aannemen, dat de bagage- en proviandkolon-
nes in staat zouden zijn, over onbegaanbare
wegen Ztlrich te bereiken.
Dezer dagen is de Zwitsersche Generale
staf in het bezit gekomen van een buiten
gewoon interessant document, dat deze vraag
beantwoordt. Het is een Fransche landkaart
van 1792, getiteld: .Kaart van het heden-
daagsche oorlogsterrein in het bijzonder met
het oog op Zwaben en Zwitserland, getee-
kene door Jaillot, koninklijk aardrijkskundige
en herzien door Chaumier*. De kaart werd
te Parijs door Basset uitgegeven. Op deze
kaart nu is zeer duidelijk een groote directe
weg geteekend, die van Bellinzona naar
Altdorf loopt en vandaar over Schwyz en
Zug naar Ziirich. Deze vergissing vindt men
op geen enkele andere kaart van dezen tijd.
Waarschijnlijk is Suwaroff deze kaart in han
den gekomen en gebruikte hij haar bij het
ontwerpen van zijn veldtochtsplan, te meer
omdat de Simplon-passen er zeer nauwkeurig
op aangegeven zijn.
Zooals men weet, bereikte het Russische
leger 11a groote moeilijkheden Altdorf en kon
bier niet verder: een weg ontbrak en te
gelijk drongen de zegevierende troepen van
Masséna uit Ziirich door. De Russen moes
ten naar het Linth-dal uitwijken en werden
op dezen terugtocht door koude en sneeuw
tot op een tiende van hun aantal gebruikt.
Het waren slechts de treurige overblijfselen
van een leger, die na ontzettende moeilijk
heden zich in October te Feldkirch met de
troepen van Korsakoff vereenigden.
Het is een wonderlijk idee, dat een zóo
kleine oorzaak als de teekenfout van een
cartograaf zulke verstrekkende gevolgen had.
Toen Jaillot aan zijn schrijftafel deze lijn
zette, zal hij niet vermoed hebben, dat hij
met éen trek van zijn potlood Vorst Suwaroff
zijn eeretitel van onverwinbaarheid ontnam.
Van de hooge hak zijn de Parijsche mode
dames neergedaald tot de bijna gelijkvloer-
sche sandaal. Gelijk de Grieksche vrouwen
in de oudheid de sandalen droegen, met lin
ten om de enkels vastgemaakt, hebben ook
de Parijsche modevorstinnen, aldus geschoeid,
zich in het openbaar vertoond. Dat het op
dit nieuwe schoeisel gemakkelijker loopt
dan in schoenen met piramidehakken, is zeker.
Een vliegtoestel dat niet kan omslaan.
De meteoroloog dr. Rimfuhrt heeft in een
lezing te Weenen verklaard een nieuw om-
slaanvrij toestel te hebben uitgevonden. Het
principe berust hierop, dat door een voor
elke schommeling in de luchtdruk gevoelige
noodrem automatische reflexbewegingen wor
den uitgevoerd, welke het toestel steeds in
zijn evenwichtstoestand brengen. De vleugels
kunnen alle bewegingen uitvoeren en ten
deele aan het buitengewoon snel snorren
gebracht worden zooals bij sommige insecten,
bijv. het gezoem van den meikever.
Volgens Rimfuhrt is niet de tegenstand
der lucht het dragende element van het
vliegtoestel, maar de draagvlakken worden
aangezogen door de zich boven hen bevin
dende verdunde lucht.
Hij heeft 20 jaar aan zijn ontdekking ge
werkt.
Een brandkast hoog in de lucht. Een
van de meest bekende wolkenkrabbers te
New-York is de .Bankers Trust Co Buil
ding*. Op den hoek van Wallstreet en Nas-
sa ustreet verheft hij trots en statig zijn 43
verdiepingen hemelwaarts. Het dak is pyra-
midevormig gebouwd. Op dit dak nu heeft
de directie van de grootste Bankinstelling
de Vereenigde Staten het oog laten vallen
bij de keuze van een geschikte kluis voor
haar documenten. Het dak heeft geen ven
sters, slechts eenige openingen voor de
ventilatie. Kans op inbraak loopt deze brand
kast niet, tenzij Mercurius in eigen persoon
op weg van de Goden naar de Aarde, even
bij Morgan's Bank aanwipt.
Luther's verhouding tot zijn voorgangers.
Tevergeefs zal men zoeken naar een man
van beteekenis, wiens arbeid niet nauw sa
menhangt met die der vorige geslachten.
Alleen in de schoolboeken vindt men die
plotseling verschijnende figuren, die eenklaps
alles anders maken. Men is thans bezig, de
verhouding te bepalen, waarin Luther tot
zijn Middeleeuwsche voorgangers stond. De
ex-Dominicaner A. V. Müller stelt in zijn
onlangs verschenen boek in 't licht, dat
Luther zich in zjjn hervorming nauw aan
sloot bij de theologische traditie der Augusti-
ner-orde, waartoe hij behoorde. Deze school,
waarin, o.a. Hervmus heeft geschitterd, was
toen volstrekt nog niet kerkelijk verouderd
zelfs op het Concilie van Trente heeft zij
nog woordvoerders gevonden. Het is echter
de vraag, of Luther de formules dezer school
niet eenzijdig geeft geïnterpreteerd, waardoor
ze een andere waarde kregen. Zoo hebben
bijvoorbeeld de Augustiner-theologen, on
danks hun leer van de Genade, toch weer die
van de Goede werken ingesmokkeld, terwijl
I.uther zich streng hield aan de eerste leer
stelling.
Electrisch zoeklicht voor luchtschepen.
De Duitsche militaire luchtschepen zullen
van electrisch zoeklicht worden voorzien.
Door een methode als* bij oorlogsschepen
zullen twee luchtschepen door lichtsignalen
met elkaar kunnen spreken. Op deze manier
meent men de luchtschepen te kunnen ge
bruiken voor nachtelijke aanvallen.
Een vervanging van platina. Geheim
raad Borchers, te Keulen, deelde onlangs
mede, dat er onder zijn leiding in het Insti
tuut te Aken legeeringen zijn vervaardigd,
die niet minder weerstand boden aan de
sterkste zuren dan platina biedt. Deze legee
ringen kunnen dus beschouwd worden als
