Zaterdag 28
Februari 1914.
No. 8383.
63e Jaargang.
BIJ B L A D.
AMERSFOORTSCHE
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff"
HOOFDREDACTEUR
f. j. raiDiazss.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden fi.
franco per post /1.15. Advertentien 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenlngs-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. Postbus 9.
BUREAU:
zortsgraoht 9.
Telefoon 19.
Bij dit nummer behoort een
Is 'tniet zoo?
Wat 'n gulden vaak is Och, 'n handvol
[sigaren,
Wat extra's bij 't brood of 'n rondje in 't café,
'n Fleschje odeur, 'n paar strikjes en lintjes,
Soms niets dan 'n dikte in je portemonnaie.
Wat een gulden kan zijn 'n Blij
[pooplend verlangen.
Dat dagen, dat weken te voren begint,
'n Sprookjesgel uk, dat komt schittren en
[stralen
Vol lichtende vreugde in 't hart van 'n kind.
En eindelijkDe dagEn met jubelend
[juichen
Trekt de optocht der blijden langs straat
[en langs plein
En oogengeschitter en stemmengeklater
En lachen en zingen vult boot en vult trein.
'11 Schaterend joelen in bosschen en duinen,
'n Spelen en stoeien in velden, in zee,
En 'tkost'lijke maal om't festijn te besluiten,
De thuisreis, vermoeid maar voldaan en
[tevrêe.
En lang nog nadat al de pret is genoten.
De blijde herinn'ring aan 't heerlijke feest
In 't dankbare harte van ouders en kind'ren
Neen méér is 'n gulden voorwaar nooit
[geweest.
Dat eenvoudige versje, zoo vol waarheid,
komt me in de gedachte, nu men mij mee
deelt, dat de heer Hoog, leeraar in 't Fransch
aan de Hoogere Burgerschool en het Gym
nasium, op 12 Maart in de zaal van »Bellevue«
een lezing in de Fransche taal zal houden
over Alph, Daudet en waarvan hij de op
brengst bestemt voor de plaatselijke afdeeling
van de Vereeniging voor kinder-herstellings-
en vacantie-kolonies
Toe, lees dat versje nog eens over en
moge menigeen onder den indruk er van
het voornemen opvatten om, door op 12
Maart de lezing bij te wonen, een hal ven gulden
te willen bijdragen, opdat voor veel Amers
foortsche kinderen »d e dag* dezen zomer
kan aanbreken.
S. FR.
Meeting voor
Grondwettelijke gelijkstel
ling van man en vrouw.
In »Amicitia«, waar gisteravond deze ver
gadering werd gehouden, als inleiding tot het
volks-petitionnement, was bijna geen plaatsje
onbezet.
Mejuffrouw C. J. E. Lei n web er, Voor
zitster van het plaatselijk comité, herinnerde
in haar openingswoord aan den vorigen
Zondag te Amsterdam gehouden landdag
voor het zelfde doel met de daarmee gepaard
gaande schitterende betooging, vooral van
vrouwen, zelfs bejaarde en oude, die in het
openbaar opkwamen voor hun wensch en
toonden, dat het hun diepe ernst is, zóo
groote ernst, dat het petitionnement onge
twijfeld zal slagen.
De heer W. van Diesen, uit Amsterdam,
verklaarde vervolgens, nooit met zóo veel
genoegen als thans gehoor te hebben gegeven
aan een uitnoodiging van de Vereeniging
voor vrouwenkiesrecht om als spreker op te
treden.
Nauwelijks een jaar geleden, beweerde
Minister Heemskerk dat de groote meerder
heid der vrouwen het kiesrecht niet begeerde.
De vrouwen gaven daarop een antwoord, dat
klonk als een klok door de meeting, in den
Dierentuin te 's-Gravenhage belegd en door
nagenoeg 4000 vrouwen bijgewoond.
Anderen beweerden, dat de vrouw niet
rijp is voor het kiesrecht, geen belang stelt
in de publieke zaak. Hoe zou ze dat kunnen?
Kan iemand zwemmen, zonder ooit in het
water te zijn geweest? Geef der vrouw het
stembiljet en ze zal toonen hoe zeer groot
haar belangstelling is. Zij heeft het trouwens
reeds getoond door het Vrouwen-comité tegen
de Tariefwet, dat 90 000 handteekeningen
verzamelde.
De heer Van der Voort van Zijp vertelde
in de Tweede Kamer, dat vrouwenkiesrecht
voortgaat als een zacht-kabbelende beek.
Was dit een provocatie Wenschte dat Ka
merlid een suffragette-beweging De Neder-
landsche vrouw is daarvoor niet te vinden
zij wenscht haar recht te verkrijgen op wet
tige wijze, namelijk door een petitionnement.
De tijd voor een beweging voor vrouwen
kiesrecht is al hoogst gunstig. Minister Cort
van der Linden heeft gezegd, dat hij den
volkswil wenscht te vernemen. Welnu, de
wil des volks kan nu getoond. Aan den heer
Reekers, die in de Eerste Kamer eenigszins
den spot dreef met het begrip volkswil
door te zeggen dat dit was de wil van en
kel*. partijleiders en volksmenners, kan en
zal nu worden getoond, dat het Neder-
landsche volk middels het petitionnement
wenscht de Grondwettige gelijkstelling van
de beide samenstellende deelen der bevol
king, de mans en de vrouwen.
Het Kabinet-Heemskerk wilde een soort
huis mans kiesrecht geven. Minister Cort
van der Linden wil algemeen mannenkies-
recht geven en wegnemen de beletselen voor
vrouwenkiesrecht.
De Vereeniging voor vrouwenkiesrecht is
daarmee niet tevreden en dat is volkomen
juist. Het kiesrecht-vraagstuk is reeds zóo
lang een brandende quaestie en zij kan pas
beslecht als algemeen kiesrecht voor mannen j
en vrouwen is vastgelegd in de Grondwet. 1
De vrouw moet kiesrecht hebben. Reeds j
7 jaren geleden heeft nu wijlen mevrouw j
Haver op het Congres van den wereldbond
voor vrouwenkiesrecht in het licht gesteld,
dat in alle constitutioneele landen der vrouw
het kiesrecht toekomt omdat dit is on recht
vaardig èn verstandig, omdat het met i met
twee maten zichzelven straft en omdat de
vertegenwoordiging in de regeerenJe licha
men alzijdig moet wezen.
Hoe komt het, dat pas in de laagste tien
jaar-in alle beschaafde landen de vrouw het
kiesrecht opeischt.
Vroeger moest de vrouw weven en breien,
stoppen en maze!», zelf brood bakken, zorgen
voor de slacht en de winter-provisie. Thans
wordt dat beter en goedkooper gedaan door
machines en in fabrieken. Het gevolg hier
van is, dat de vrouw meer vrijen tijd kreeg.
Ook de economische omstandigheden dron
gen de vrouw uit huis, dwongen haar heur
eigen brood te verdienen. Men kan hierover
niet eenstemmig denkenmen kan het af
keuren, dat de vrouw concurrente is gewor
den op de arbeidsmarktdoch men stelle
zich dan ook deze vraagwat is beter, dat
de moeder bij den haard blijft zitten en er
geen brood in de kast is, dan wel, dat de
vrouw meeverdient en er wel brood is.
Bijna overal wordt de vrouw minder be
taald dan de man, ofschoon zij zoowel wat
hoeveelheid als hoedanigheid betreft, het
zelfde werk levert als de man. Dit komt
omdat de mannen eeuwenlang gewend zijn,
de vrouw te zien werken in het gezin zon
der loon.
De arbeid der vrouw buiten het gezin moet
geregeld bij de wet en hetzij vrijgelaten,
hetzij verboden; in ieder geval geregeld.
Doch dan is het wenschelijk, dat de vrouw
zelf invloed kan oefenen op die regeling,
welke toch op de allereerste plaats haar raakt.
Nog tal van andere groote belangen heeft
de vrouw b'.j de wetgeving. Hoe is de toe
stand der gehuwde vrouw in Nederland vol
gens ons Burgerlijk Wetboek? De mannen
van alle partijen erkennen, dat de huwe
lijkswetgeving schromelijk onbillijk is en
dringend verbetering eischt.
Dat dan de vrouw meespreke.
De Staat grijpt telkens meer in het gezin.
Denk aan schoolplicht, Woningwet, enz. De
vrouw wordt echter bewet, doch heeft, al
thans rechtstreeks, niet den minsten invloed
op het maken der wetten, die het allereerst
haar treffen.
Een groot geluk is het, dat thans wordt
gevraagd om Grondwettelijke gelijkstelling
van man en vrouw.
Een van de grondregelen van het oude
Romeinsche recht luidtalle menschen wor
den vrij geboreneen tweedewij zijn
slaven der wet om vrij te kunnen zijn. Doch
dit wil zeggenwij moeten kunnen mee
spreken bij het maken der wetten.
Wijdat is allen, vrouwen zoowel als
mannen. Een vrouw is óok een mensch en
niet een soort huisdier, dat eten kookt, klee-
ren heelhoudt en andere nuttige dingen doet
en daarom is het noodzakelijk, dat zij mee
spreke bij het maken der wetten en uitdien
hoofde heeft de vrouw het kiesrecht dringend
noodig.
Denken we eens aan de gehuwde ambte
nares. Is er met éen categorie dwazer ge
handeld en gesold Het Kabinet-Kuyper
eischte hun ontslaghet Kabinet-De Meester
trok dien maatregel in het Kabinet-Heems
kerk ontsloeg hen weer het Kabinet-Cort
van der Linden handhaaft hen weer.
Thans verkeeren we in het stadium, dat
de Vereeniging voor vrouwenkiesrecht het
initiatief nam voor het volks-petitionnement
en zij wil toonen den volkswileen voor
nemen, dat hartelijk wordt toegejuicht en
flink gesteund.
Enkele jaren geleden hebben Vrijzinnig
Democratische Bond en S. d. a. p. petitionne
menten doen houden; doch thans, oneindig
meer dan toen, ligt het veel meer in de
sferen der actueele politiek, dat de volkswil
zich uite.
De S. d. a. p. kan dit petitionnement niet
teekenen doch ieder ander kan het en moet
het teekenen. Doch dat is niet voldoende
ieder behoort bovendien in eigen kring
propaganda te maken voor Grondwettelijke
gelijkstelling van man en vrouw, opdat als
een bazuingeschal weerklinkehet volk wil
die Grondwettelijke gelijkstelling.
Niemand wenschte van gedachten te
wisselen.
Om 8.45 verkreeg het woord mej. Martine
Kramers, uit Rotterdam, wie het genoe
gen deed, dat niemand tegenwerpingen maak
te een bewijs, dat ieder het eens was met
den eersten spreker.
Zijn we ailen Nederlanders Soms wel,
bijvoorbeeld voor Strafwet en belasting. De
Grondwet zegt wel, dat ieder benoembaar is
tot elk ambt, doch de Gemeentewet zegt,
dat een vrouw niet benoembaar is tot Bur
gemeester of Secretaris de Beroepswet sluit
de vrouw uit van den Beroepsraad. Man en
vrouw zijn dus geen gelijkgerechtigde bur
gers. In verkiezingsdagen worden alle vrou
wen en vele arbeiders niet als vol gerekend.
Art. 163 Burgerlijk Wetboek geeft den
man de volle beschikking over den eigendom
der vrouw, dien hij straffeloos mag verdoen,
verpanden, vervreemden, verkwistenart.
355 van dat wetboek geeft den man het
recht, te beschikken over de verblijfplaats
van zijn kind, dat toch óok het kind der
vrouw is. Zulke dingen zijn niet meer in
overeenstemming met de in onzen tijd gel
dende rechtsbegrippen.
De 100 Kamerleden hebben het echter zóo
enorm druk met geld uitgeven voor leger
eu vloot, met het maken van een Trekhon-
denwet en andere belangrijke zaken, dat hun
geen tijd rest voor de vrouw en de moeder.
Had de vrouw het stembiljet en kon zij zor
gen, dat de heeren niet weer in de Kamer
kwamen, dan zou er, evenals in Australië en
in Noord-Amerika, wel tijd wezen om te let
ten op de belangen der vrouw. Dan zou er
wel komen een betere vakopleiding voor
meisjes en jongens beiden, betere zorg voor
ouden van dagen, en zooveel meer.
Minister Heemskerk zag geen vrouwen
beweging; de üeer Van der Voort van Zijp
hoorde haar nietde Kamerleden hebben
geen tijd. Dit alles moeten we veranderen
en daarvoor is het petitionnement.
Hoe krijgen we dat gedaan Wel, precies
als de mannen het hebben tot stand gebracht.
Thans, nu algemeen kiesrecht is ingeluid, is
de kans ongewoon goed.
In Mei 1909 weigerde de vrij-liberale
partij, mee te werken tot algemeen kiesrecht;
in 1910 was zij al minder stuurs en meende
zij reeds dat het >niet geheel behoefde te
worden afgewezen* in November 1912 ging
zij, bij de tot stand koming der concentratie,
nog een stap verder en noemde zij algemeen
kiesrecht voor mannen zelfs een eisch des
tijds.
Vanwaar die plotselinge verandering? Geen
zacht-voortkabbelend beekje, doch een groote,
stijgende, steeds aangroeiende vloed deed
zich zien.
Zóo moet het gaan, wil men zijn kies-
recht erkend zien.
In 1900 werd geconstitueerd het Comité
voor algemeen kiesrecht, waarin zitting
hadden vrouwen zoowel als mannen, en dit
wenschte Grondwettelijke gelijkstelling. Eiken
derden Zondag in Augustus hield het Pro
vinciale meetings, den tweeden Dinsdag in
September een landelijke meeting. Het is
vervangen door S. d. a. p. en Vakverbond
en niet meer 's Zondags, doch op den dag
van de opening der Staten-generaal wordt
thans gemanifesteerd. En S. d. a. p. en Vrijz.
Dem. Bond hebben doen houden een echt
volks-petitionnement, los van elke partij of
vereeniging, en slechts geleid door een partij.
Op beide petitiën werden 360 000 handtee
keningen verzameld.
Ieder 'weet, dat als de Grondwet wordt
herzien, aan de orde komt het algemeen
kiesrecht. Welnu aan de huidige Regeering
moet weder gepetitionneerd opdat aan de
vrouwen iets meer worde gegeven dan een
kansje. De vrouwen zijn niet meer tevreden
met de >wegruiming der beletselen* omdat
dit geen vastigheid geeft en dus de eene
wetgever wel, een andere de vrouw niet
toelaat tot de stembus en dit niet anders is
dan een ander blanco-artikel.
Wij willen onzen eisch doorgevoerd heb
ben wij willen onze Grondwettelijke rechten;
wij willen, dat de vrouw de zelfde rechten
heeft als de man en dat ook aan de vrouw
worde gegeven algemeen kiesrecht.
Op de groote meeting te Amsterdam, op
15 Februari, zijn wel niet sprekers van alle
partijen opgetreden, doch wij weten, dat geen
enkele partij blind is voor de teekenen der
tijden.
Die meeting heeft reeds veel uitgewerkt;
doch het is niet voldoende, dat dien éenen
dag een groote massa volks bijeen was. Nu
moeten wij optreden met éclat, niet als bij
de vrouwen-petitie tegen de Tariefwet, welke
zonder eenig vertoon plaats had wij moe
ten gezien en gehoord worden.
Het is daarvoor noodig, dat de thans
16521 leden der Vereeniging voor vrouwen
kiesrecht eens wat doen, dat zij met lijsten
gaan tot nog niet overtuigden. Dat is zoo
opvoedend; ieder lid wordt daardoor propa
gandiste en laat varen dat wanhopige en
gedrukte, dat velen aankleeft.
De Vereeniging voor vrouwenkiesrecht is
een strijdende vereeniging, die wil toonen
wat ze kan en wat ze durft. Als de Grond
wet is herzien, duurt het weer een vijftig
jaar eer zij andermaal wordt herzien. Het
mag niet gebeuren, dat de vrouw nog weer
een halve eeuw long niet dan een kansje
heeft.
In 1910 wilde de Liberale unie het kies
recht geven aan ongehuwde vrouwen als
ze trouwden gaven ze vermoedelijk zóo'n
doorslaand bewijs van domheid, dat ze het
kiesrecht evenmin waard waren als zekere
uitgesloten mannen, die met een zachter
woord zwakzinnigen worden genoemd in
1910 breidde de unie haar grenzen geleidelijk