Stadsnieuws.
Aan het slot trachten deze groene heeren
te werken op het gemoed der lezers door te
schrijven, dat het aantal vrouwen, dat met
de justitie in aanraking kwam, toenam met
4 pCt„ dat het aantal echtscheidingen in 1909,
in vergelijking met 1885. 9-' pCt. grooter
wasdat het aantal onechte geboorten van
1901 tot 1909 steeg van 937 tot 1223 of
met 31 pCt. Doch zij vergaten alweer, hierbij
te vertellen, dat de bevolking toenam met
ruim 10 pCt.dat in 1908 werd ingevoerd
een nieuwe wet op de echtscheidingen, welke
deze veel vergemakkelijkt en dan ook 177
huwelijken in 1908 deed ontbinden; dat van
1901 tot 1909 de bevolking toenam met ruim
25 pCt.en dat per 100 geboorten in 1900
er 4.63 buitenechtelijk en in 1909 er 4.61
buitenechtelijk waren, en dus minder in
weerwil van den aanwas der bevolking.
Deze menschen hebben dus geschreven
over dingen waarvan ze niets wistenof zij
hebben opzettelijk hun lezers misleid.
In het laatste geval zou men zoo zeggen,
dat de zaak waarvoor zij het opnemen geen
rechtvaardige zaak is.
Welk voordeel geeft nu P. K.
Ten eerste, dat elke Gemeente voor zich
naar eigen inzicht en plaatselijke behoefte
kan uitmaken of er al dan niet sterkedrank
verkrijgbaar zal zijn.
Ten tweede, dat, waar het vraagstuk der
P. K. ter sprake komt, men gedwongen is,
zijn aandacht te laten gaan over deze dingen
en dan ziet welke ontzaglijke rampen ont
staan uit sleur en dommel en dagelijksch
gedoe.
Ten derde, dat onze kinderen er wel bij
zullen varen.
Ik was ruim 30 jaar bij het onderwijs,
waarvan 20 in het havengebied te Amster
dam, gaf ooren en oogen goed den kost en
leefde met hart en ziel mee met mijn leer
lingen, veelal kinderen van mijn oud-leerlin
gen. Meer dan zeer velen heb ik dus moe
ten ervaren welk een oceaan van leed wordt
gebracht over de kinderen wier ouders drin
ken en ik mag dus, meer dan anderen, ieder
toeroepen, dat hij verplicht is, mee te strij
den om den vervloekten drank te bannen
uit onze samenleving. Het is een zegen voor
de maatschappij, dat een groot aantal onder
wijzers in de N. O. P. C. meewerkthet is
wel jammer, dat velen hunner nog van verre
blijven staan.
Als allen naar hun vermogen meewerkten,
óok door hun voorbeeld, wat zouden de kin
deren veiliger leven, het beter hebben, op
groeien tot betere menschen. (Spr. vertelde
hier van een 1 o-jarige die eerst toen een
paar schoentjes kon krijgen, omdat vader niet
meer dronkvan anderen wier moeders
elders eten. elders kleertjes moesten vragen
omdat de vaders hun flink weekloon nage
noeg geheel wegsmeten aan sterkedrank:
van een eenmaal veelbelovend leerling, dien
hij terugvond in de cel, óok al door het
borreltje en nóg een borreltje).
Wie loopen het grootste gevaar? Onze
16- en 17-jarige jongens, die den schijn der
dingen aannemen voor het wezen en meenen,
dat het mannelijk staat, een bierhuis te be
zoeken, waar zij alras leeren, dat het kin
derachtige bier moet vervangen door drank.
Ik, een voorstander van matigheid, nam
onmatig veel tijd in beslag, besloot spr. Wie
zich heeft ingedacht in deze dingen, een ge
ring deel heeft gepeild van de naamlooze
ellende, het schrijnende leed, veroorzaakt door
den drank, is dankbaar als hij gelegenheid
vindt om anderen te wijzen op hun plicht als
ouders, als Staatsburgers, om te verkrijgen
het recht voor mannen en vrouwen om te
beslissen of de bron van ellende nog langer
vrijelijk mag stroomen.
Ds. R J. van der Meulen, Voorzitter
van het Comité voor het volks-petitionnement
voor plaatselijke keuze, uit Amsterdam, kreeg
hierop te 9.25 het woord.
Spr. begon met te herinneren, dat een
veertien dagen geleden in een Ingezonden
stuk van D„ te Z., in de »Ned. kerkbode*
een droom werd beschreven naar aanleiding
van de actie voor P. K.een droom, waarin
een gansche dialoog wordt gehouden
waaruit reeds blijkt, dat die droom niet is
gedroomd, omdat volgens prof. Jelgersma en
zooveel anderen, die diepgaande studie maak
ten van het droomen, in een droom nooit
wordt geredeneerd welke samenspraak
eindigt met het dreigement, dat men, op die
wijze voortgaande, óok zal komen met een
actie voor P. K. tot het sluiten der
kerken.
Natuurlijk was ook dit stukje anoniem
zelfs in dit overigens fatsoenlijk Chr. blad
bad de Redactie zich niet ontzien, plaats te
geven aan zulk een bespreking van P. K.
Zelve onthield zij er zich zorgvuldig van, er
iets over te schrijven.
Er gebeuren trouwens meer zulke dwaze
dingen. Onlangs werd te Amsterdam een
vergadering gehouden van belangstellenden
in Chr. socialen arbeid en aan den spreker,
toen aan het woord, werd verzocht, aan het
einde zijner rede even de aandacht te vestigen
op de aanstaande vergadering van P. K. Dat
werd geweigerd, omdatnu ja, waarom
wist de spreker misschien zelf niet. Ware in
een vergadering van P. K. gevraagd, even
de aandacht te vestigen op een bijeenkomst
voor Chr. socialen arbeid, niemand zou er
hebben over gedacht, dit verzoek te weigeren.
De zaak is in haar wezen zóo eenvoudig,
dat niemand er bezwaar tegen kan hebben
doch zij is vertroebeld. Belanghebbenden bij
den drankhandel zijn komen aandragen met
tal van bezwaren, alleen maar om te maken,
dat, als straks de huisbezoeker komt, deze of
gene niet teekent op de lijst*
Bovenaan de lijst staat met heel duidelijke
letters, dat het doel is, wijziging te brengen
in de huidige Drankwet door aan mannen
en vrouwen boven 23 jaar gelegenheid te
geven, een verzoekschrift te zenden aan de
Regeering tot vermindering, tot algeheele
sluiting, doch desgewenscht óok tot opening
der drankgelegenheden.
Verwonderlijk is het, dat de huidige wet
dit nog niet mogelijk maakt. Reeds zijn tal
van proef-stemmingen gehouden waarbij 70
en 80 pCt. der bevolking van een plaats zich
verklaarde vóór algeheele sluiting der drank
winkels. Die proef-stemmingen werden ge
houden op kosten van de drankbestrijdings-
vereenigingen doch zij hadden geen ander
effect dan dat men leerde kennen de opinie
ten opzichte van den drankverkoop. De Re
geering mocht niet overgaan tot sluiting van
de drankwinkels, omdat de wet haar dit niet
toelaat. Daarom willen wij trachten, de Drank
wet gewijzigd te krijgen.
Wie niet teekenen?
De distillateurs en de brouwers en de
breede schare van belanghebbenden. Man
kan er in komen, dat zij vreezen broodeloos
te wordenmen kan er zich indenken, dat
Simon Maas, vroeger democraat en vurig
drankbestrijder, tbans nog vuriger ijvert tegen
P. K-, nu hij aan het hoofd staat van een
distilleerderij. Het aantal van deze tegen
standers is trouwens niet gering. Hier te
lande wordt per jaar nog gebruikt voor 112
millioen gulden aan sterkedrank het daarbij
betrokken kapitaal kan veilig geschat op 10
maal zooveel; en ik overdrijf volstrekt niet
als ik zeg, dat zeker 100 000 inwoners belang
hebben bij de drank-industrie en den drank
handel, omdat zij zijn aandeelhouder, hypo
theekhouder, eigenaar, enz.
In de groote vergadering in »Plancius« te
Amsterdam was er slechts éen, die het biljet
»Teekent niet van het Comité tegen on
matige drankbestrijding, durfde verdedigen.
Hij zeide Mulder te heeten, was een meester
om de vergadering in de war te sturen en
kwam met allerlei monsens aan zóo, dat,
ter wille van een enkele die licht ontvlam
baar is voor vrouwelijk schoon, er óok maar
P. K. moet zijn, welke leidde tot
afschaffing van de vrouwen. Die debater
bleek echter te zijn een zeer belangheb
bende, huiseigenaar en Secretaris van de
vereeniging van vergunninghouders, en hij
bleek te heeten Boekstal.
Men onderschatte die belanghebbenden en
hun aanhang niet.
Een andere massa is onder den invloed
van den drank. Querido beschreef meesterlijk
de drankellende in de Jordaan te Amsterdam;
gij allen kent die ellende, waarvan iederen
dag weer aan de couranten u vertellen, om
't even of het geldt dien man uit den «oog
sten stand die, in benevelden toestand, de
vrouw van een collega beleedigt en dit in
een duel met den dood bekoopt, dan wel
de hier onmogelijk op te sommen gevolgen
van éen glaasje te veelgij allen besteft de
waarheid van het Engelsche spreekwoord
In ieder huis is een geraamte (de drankflesch).
Tal van menschen spreken vol afkeer van
de donkemanstooneelen van het »lage volk*
op straat en bieden tóch aan den werkman,
die bij hen op karwei is, een borrel aan,
maar altoos niet beseffend, dat dit is in lijn
rechten strijd met hun afschuw voor of hun
beklagen van dronkaards.
Tegen P. K. zijn óok de Roomsch-Katho-
lieken, zelfs de meest vurige drankbestrijders
onder hen. Met verbijstering is de gansch
onverwachte tijding van hun verder niet-
medestrijden in deze door het comité ver
nomen. De bisschoppen hebben het zóo ge
wild; onze dappere medestrijders hebben te
gehoorzamen aan dat bevelwij Lebben dat
besluit te aanvaarden, kunnen en mogen het
niet beoordeelen.
Het hevigst tegen P. K. zijn gekant de
belanghebbenden bij den drankhandel. Zij
doen daarbij niets anders dan het Christelijke
Engeland, dat, toen de heidensche Keizer
van China het opium verbood in zijn Rijk,
met oorlogsgeweld de Chineesche havens I
opende ter wille van den papaverbouw in
Engelsch Indië. Belangenstrijd kan meebren
gen, dat het oordeel zóo wordt vertroebeld. 1
Werden wij niet bestreden anoniem en in
't geniep en met allerlei onwaarheden, we i
zouden ons niet verweren.
Vóór P. K. zijn de menschen van over-
tuiging, de drankbestijders van allerlei groe
pen, Christelijke zoowel als andere, Het is 1
een verheugenis, te zien, dat allen in deze I
actie schouder aan schouder staan, met weg-
lating van alle persoonlijke, gevoeligheidjes. j
Samen praten, verdeeltsamen werken, ver- 1
edelt. Dat bleek ook hier weer toen in het
Koning Willems-huis, te Amsterdam, allen
samen kwamen in een bidstond om den J
zegen af te smeeken van hun aller God op
dit werk voor het algemeen.
I Do Voorzitter zeido nu, (lat het
applaus dor vergadering beide sprekers boter
I dankte dau hij door woorden zou kunnen
I doen en gaf thans gelegenheid tot gedach-
1' tenwisscling.
De heer Boekstal, Algemeen Secretaris
van Vergunning*, uit Utrecht, herinnerde
hierna, dat in 1904 hemel en aarde zijn be
wogen om de Drankwet te doen aannemen.
We schrijven thans 10 jaar later en wat is
de drankbestrijding gevorderd, ondanks de
aanneming der wet, die tal van plagerijen
1 oplegt aan de vergunninghouders en hun
I weduwen en weezen broodeloos maakt? Geen
stap is ze verder gekomen, getuige deze actie,
die zal leiden tot een zeer schrille tegenstel
ling met het bestaande.
In den beginne was er wijn noch sterke
drank en tóch, hoe misdroeg zich de eerste
mensch tegenover zijn evennaaste neen,
ik bedoel geen spotik verzoek, dat men
mij rustig aanhoore en men zal dan erkennen,
dat het mij hooge ernst is. Zelfs Noach kende
den wijn niet; anders had hij zich niet zóo
daaraan te buiten gegaan.
Nu doe ik een grooten stap en herinner
u aan het wonder, dat Christus deed op de
bruiloft te Kana. Hij kende echter wel de
drankellende, want Hij zeide »geen dronk
aard zal het koninkrijk God beërven* en
toch veranderde Hij water in wijn, ofschoon
het wonder niet minder groot ware geweest
als Hij den wijn had veranderd in water. En
in den vooravond van Zijn sterven, bood hij
aan het laatste avondmaal Zijn jongeren een
beker wijns.
Zijn volgelingen van thans weten het dus
beter dan hun Meester.
Gij allen, die in ons land vrijheid geniet,
omdat uw vaderen een jaren langen strijd
aanbonden tegen de Spaansche inquisitie, zult
gij thans in het leven helpen roepen een
andere inquisitie over uw medeburgers
Waartoe, met welk doel
Clandestiene verkoop zal tieren als nooit
te voren, omdat de wettelijke verkoop hem
geen concurrentie meer zal aandoen.
De meesten uwer zijn reeds hier gekomen
met een gevestigde meening omtrent P. K.,
doch ik hoop gehoord en begrepen te wor
den. Aangenomen, dat de droom, van welke
ds. Van der Meulen sprak, niet is gedroomd,
dan is het toch niet zoo geheel ondenkbaar,
dat zij in vervulling gaat. Daartoe is slechts
noodig, dat nóg meer dan thans zich van de
kerken afkeeren hebben zij de meerderheid
dan kunnen zij een actie voor P. K. vóór
het sluiten der kerken beginnen. Evenzoo
kan er komen P. K. tegen de openbare school,
vóór regeling der tractementen en wacht
gelden van de openbare onderwijzers.
Denkt toch niet steeds het allerslechtste
van uw tegenstandersdenkt toch niet, dat
de vergunninghouders geen oog hebben voor
het kwaad. Met eigen geld, door hetopkoo-
pen van twee vergunningen om er éen te
kunnen vestigen in een ander pand, hielpen
zij de bedoeling der Drankwet bereiken.
Zeker, het drankgebruik veroorzaakt af
grijselijke tooneelen van jammer en ellende
doch niet éen groep der maatschappij, niet
éen van hen, die zoo weeklagen over het
kwaad, door den drank gesticht, weigert het
subsidie, dat toch voor een deel komt uit
den drankhandel.
Waar moet het heen met de maatschappij
als de beslissing wordt gegeven aan de
menigte, die immers sedert onheuglijke jaren
het »Hosannah« op den voet laat volgen
door het Kruist hem*. Lange jaren achter
een is de rechtspraak opgedragen aan de
oudsten en de wijstenmoeten we thans
terug naar den oertijd, moet thans weer de
menigte de wet stellen
Ik hoop met dit kort woord te hebben
bereikt, dat gij de tegenstanders van P. K.
billijker zult beoordeelen en dat gij zult
overwegen eer gij uw handteekening zet.
De heer Van der Woude, hierna
antwoordend, zeide, dat hij alleen de zake
lijke dingen zou aanroeren.
Debater heeft een schrikbeeld opgehangen
van den clandestienen verkoop als er P. K.
zal wezen. Dat spook is al meer vertoond.
Doch hoe is het in werkelijkheid? Te Ber
gen, in Noorwegen, waar P. IC. is, zijn
aljeen slijterijen en geen tapperijen en daar
zag ik op een lange rondwandeling in het
havenkwartier, nog wel 's Zaterdagsavonds
en 's Zondags ondernomen, slecht éen man,
die lichtelijk aangeschoten scheen. Denkt u
nu eens het havenkwartier te Amsterdam,
waar meer tapperijen zijn dan in heel Noor
wegen samen, en waar naast de 1500 ver
gunningen 1000 clandestiene tapperijen zijn.
Te Bergen nu, waar P. K. is, heeft geen
clandestiene verkoop plaats; te Christiania,
waar de drankhandel in vollen fleur is, zijn
massa's clandestiene drankgelegenheden.
Te Toronto, in Canada, waren in 1877
per 10 000 inwoners 82 wettelijke en 106
clandestiene tapperijen en in 1912, na in
voering van P. K., 4 wettelijke en 3 clan
destiene.
Ook de angst, dat P. K. zal worden ge
vraagd voor andere zaken dan drankbestrij
ding is uit onzuivere bron en heeft niet de
minste reden van bestaan. Zie naar Amerika,
dat toch werkelijk wel geneigd is om malle
dingen te doen, doch er niet over dacht P. 1
IC. voor iets anders te benutten dan voor
drankbestrijding zie naar Noorwegen zie
naar Limburg, waar men alleen een volks
stemming hield om het Belgische en het
Duitsche geld te weren. Dat oude paardje
wordt dan ook alleen van stal gehaald nu
onze actie kans van slagen heeft en dus het
puntje bij het paaltje komt.
Debater vergist zich als hij werkelijk
denkt, dat het P. K. te doen is om den
vergunninghouders het brood uit den mond
te nemen; P. K. wenscht zelfs, dat zij, die
in 1904 vergunning hadden, schadevergoeding
zullen krijgen. P. K. wil brood brengen en
ook laten in een groot aantal gezinnen, die
het thans ontberen door den drank.
Ds. Van der Meulen zeide, dat hij
den heer Boekstal gaarna had aangehoord,
als goed spreker en als sympathiek spreker
hij had nu althans den moed om te erken-
ken, dat hij belanghebbende is.
Voor de belanghebbenden wordt gezorgd.
Reeds twee jaar geleden is te Leeuwarden
gevraagd: wat kunnen we doen voor de
vergunninghouders. Tweeden Paaschdag zal
dit weer ter sprake komen. Wij willen deze
menschen volstrekt niet broodeloos maken.
Anders staan we tegenover de distillateurs,
brouwers en andere rechtstreeks belangheb
benden bij den drankhandel en wij betreuren
het, dat directeuren, commissarissen en aan
deelhouders van dergelijke fabrieken zitting
hebben in het gestoelte der eere, lid zijn van
de Eerste en van de Tweede Kamer. Hen
behoeven wij niet te helpen hun zaakje
blijft doorgaande alcohol blijft een nuttig
product als brandstof, voor chemisch gebruik,
enz. Voor dergelijk nuttig gebruik is de hoe
veelheid alcohol gestegen van 300 tot
100 000 H. L.
Wij ijveren tegen het onnut en tevens
verderfelijk gebruik en wij vragen wie be
giet zijn planten, drenkt zijn vee met alcohol.
Wie dit nagaat, moet er toch toe komen, te
vragenen zou dan voor den mensch, dit
andere levend wezen, de alcohol niet schade
lijk zijn.
Debater sprak over den wijn in het Bij
belverhaal, doch weet niet, dat het Hebreeuw-
sche woord, dat »wijn« aanduidt, nog twee
andere beteekenissen heeft.
Het drankvraagstuk in den tijd toen Jezus
leefde was gansch anders dan thansIlij en
de zijnen dronken slechts watermen had
geen anderen drank, zelfs geen thee of koffie
en slechts bij feestelijke gelegenheden onge
gist druivensap. De vergelijking met den
drank van thans is te absurd.
Het is door het gevorderde uur onmogelijk,
debater incidenteel te volgen. Slechts wil ik
opmerken, dat hij het openbaar onderwijs en
zooveel meer er bijhaalde om tactische
redenen.
P. K. wil slechts, dat het volk zich uit-
spreke over plaatsen waar sterkedrank wordt
verkocht, evenals het door de Hinderwet kan
meepraten wanneer het geldt een opslag
plaats voor dynamiet in te richten of zelfs
een doodonschuldige fabriek te openen, welke
gevaar, schade of hinder kan veroorzaken.
Het openbaar of het bijzonder onderwijs
heeft niets te maken met de quaestie waar
over het hier gaat.
Ook de herbergiers zullen er wel bij varen
als hun inrichtingen alcoholvrij worden. Dit
slechts wenschen wij.
De Voorzitter herinnerend, dat in de
eerstvolgende dager, gelegenheid zou worden
geboden om deel te nemen aan de actie
voor P. K, terwijl de lijsten vóór 16 April
bij het hoofd-comité moeten zijn, sloot hierop
te 10.45 de vergadering.
In de Luthersche kerk hoopt aanstaanden
Zondagochtend voor te gaan ds. C. Met, uit
Zaandam.
In de Religieus-socialistische samenkomst,
welke des avonds wordt gehouden in »Ons
Huis*, zal spreken Enka, mejuffrouw A. van
der Vlies, uit Schiedam, over Het Kruis.
De Vereeniging van Ned, Gemeenten,
waartoe thans, behalve Amersfoort, behooren
de Gemeenten Groningen, Haarlem, Leiden,
Dordrecht, Enschede, Zwolle, Schiedam, Hil
versum, Deventer, Breda, Helder, Zaandam,
Gouda, Hengeloo, Vlissingen, Zutphen,
Heerlen, Roermond, Winterswijk, Veendam,
Sliedrecht, Winschoten, Katwijk, Hoorn en
Harlingen, heeft aan de Tweede Kamer een
adres gezonden, inzake het ontwerp Ouder
domsrente. In dit adres geeft zij als haar
meening te kennen, dat wellicht een meer of
minder groot aantal Gemeenten, vooral die
met een arbeidersbevolking, de nadeelige
gevolgen zullen dragen van de bepaling, dat
de ouderdomsrente ten laste van de Gemeenten
komt, welke daarvoor een Rijks-vergoeding
krijgen, reden, waarom zij de Kamer ver
zoekt, zoodanige wijziging in het ontwerp te
willen aanbrengen, dat door het Rijk aan de
Gemeenten zal worden uitgekeerd het volle
bedrag, dat de Gemeenten aan de gerech
tigden zullen hebben uit tc betalen, en door
het Rijk aan de Gemeenten zullen worden
vergoed alle door haar te maken kosten, aan
de uitvoering der wet verbonden.
Ie
St
he
nd
De Geldersche val
van ilen langdurige
regenval. In die vall
opgenomen om n
en daar in de Eem
voerd worden. De
is verre van void
Geldersche vallei
schouwt, die doet d
ming. Dit komt ook
zomer, zoodat ont
berokkend aan te v
gewassen. 'Lhans is_„,
benard. Tal van bo< sr
water ingeslotene
veroorzaakt aan hoi
pelen de mest, ree
bracht, spoelt weg.
Tal van personen
tot den Minister
wenscht thans den
in oogenschouw te
kan beschermen te
rivieren door midd<
men hier machtelo
toestand, welke allei
door een betere loo
Alweer een pra<
kanaal.
Ook mejuffrouw
de akte Nuttige hai en
Aan dr. J. H.
Gymnasium, is th
kend.
Het >Staatsblad
van naturalisatie va
Hehenkamp (hoek
Luitenant F. Ve
ment infanterie to< jd
mandant der Nieuw
is op zijn verzoek
De 3e afdeeling
artillerie zal van
schietoefeningen ho op
Oirschot.
Generaal H. F In
inspecteur der cava
van 63 jaar gisterocl a z
ziekte overleden t< ter
metterwoon wilde
vertoefde.
Nog even herini
eerste voordracht
morgenavond te 8
Het eerste officie >ui
Vereeniging »Am<
glansrijk, schitteren
De vereeniging a
ten volle bewezen,
bestaan heeft en
uitmuntend worden
onmogelijk, zulke
hooren. De hoofdl
van Aaken, heeft
eerste nummer,
Haydn werd prac
adagio en het prdferei
noemen.
Niet minder 1
»Anacreon«, van
nummer, de twee
Brahms.
Vlot en met
het orkest was
den heer Van Aa
En dirigent èn
Twee sofisten h(
verleenden wel®hte
dan mej. Zegers
Keereweer, waarv
volle overtuiging z<
weer
Het heerlijk m<Muic
Beijl, gepaard aan
en zeer teer gev(
zaal in verrukking.
Niet weinig dro« toe
kranige begeleiding >nz«
genoote mejuffrouw zer,
de zangeres accon erd<
begeleiden van dei
uitstekend en de
hulde was dan ook erd
Zouden wij nog l d(
ten vestigen op en
het zou bij mej. 1
van Paisiello, het
»Widerschein< vai
tige, heerlijk mooie 0
Niet lang geled bbei
liedje hooren zin )or
doch eerlijk bei
De Beijl niet
meer, gevoelder ni
De cellist was
Bruch, in »Anda
»Scherzo« van Vai s, v
Het was een zeil
heer Van Aaken
Toen dan ook h lev
ging, zal niemanc
»Amicitia«, al wapller
bij het gaan, betri
De vereeniging
die zich bet lot
do<
Ier,
eijl
cht
Ke.
;ebr
berl
ra ge
Ni
tre Jjbei
g that
it Ikt