Stadsnieuws. Aan het slot trachten deze groene heeren te werken op het gemoed der lezers door te schrijven, dat het aantal vrouwen, dat met de justitie in aanraking kwam, toenam met 4 pCt„ dat het aantal echtscheidingen in 1909, in vergelijking met 1885. 9-' pCt. grooter wasdat het aantal onechte geboorten van 1901 tot 1909 steeg van 937 tot 1223 of met 31 pCt. Doch zij vergaten alweer, hierbij te vertellen, dat de bevolking toenam met ruim 10 pCt.dat in 1908 werd ingevoerd een nieuwe wet op de echtscheidingen, welke deze veel vergemakkelijkt en dan ook 177 huwelijken in 1908 deed ontbinden; dat van 1901 tot 1909 de bevolking toenam met ruim 25 pCt.en dat per 100 geboorten in 1900 er 4.63 buitenechtelijk en in 1909 er 4.61 buitenechtelijk waren, en dus minder in weerwil van den aanwas der bevolking. Deze menschen hebben dus geschreven over dingen waarvan ze niets wistenof zij hebben opzettelijk hun lezers misleid. In het laatste geval zou men zoo zeggen, dat de zaak waarvoor zij het opnemen geen rechtvaardige zaak is. Welk voordeel geeft nu P. K. Ten eerste, dat elke Gemeente voor zich naar eigen inzicht en plaatselijke behoefte kan uitmaken of er al dan niet sterkedrank verkrijgbaar zal zijn. Ten tweede, dat, waar het vraagstuk der P. K. ter sprake komt, men gedwongen is, zijn aandacht te laten gaan over deze dingen en dan ziet welke ontzaglijke rampen ont staan uit sleur en dommel en dagelijksch gedoe. Ten derde, dat onze kinderen er wel bij zullen varen. Ik was ruim 30 jaar bij het onderwijs, waarvan 20 in het havengebied te Amster dam, gaf ooren en oogen goed den kost en leefde met hart en ziel mee met mijn leer lingen, veelal kinderen van mijn oud-leerlin gen. Meer dan zeer velen heb ik dus moe ten ervaren welk een oceaan van leed wordt gebracht over de kinderen wier ouders drin ken en ik mag dus, meer dan anderen, ieder toeroepen, dat hij verplicht is, mee te strij den om den vervloekten drank te bannen uit onze samenleving. Het is een zegen voor de maatschappij, dat een groot aantal onder wijzers in de N. O. P. C. meewerkthet is wel jammer, dat velen hunner nog van verre blijven staan. Als allen naar hun vermogen meewerkten, óok door hun voorbeeld, wat zouden de kin deren veiliger leven, het beter hebben, op groeien tot betere menschen. (Spr. vertelde hier van een 1 o-jarige die eerst toen een paar schoentjes kon krijgen, omdat vader niet meer dronkvan anderen wier moeders elders eten. elders kleertjes moesten vragen omdat de vaders hun flink weekloon nage noeg geheel wegsmeten aan sterkedrank: van een eenmaal veelbelovend leerling, dien hij terugvond in de cel, óok al door het borreltje en nóg een borreltje). Wie loopen het grootste gevaar? Onze 16- en 17-jarige jongens, die den schijn der dingen aannemen voor het wezen en meenen, dat het mannelijk staat, een bierhuis te be zoeken, waar zij alras leeren, dat het kin derachtige bier moet vervangen door drank. Ik, een voorstander van matigheid, nam onmatig veel tijd in beslag, besloot spr. Wie zich heeft ingedacht in deze dingen, een ge ring deel heeft gepeild van de naamlooze ellende, het schrijnende leed, veroorzaakt door den drank, is dankbaar als hij gelegenheid vindt om anderen te wijzen op hun plicht als ouders, als Staatsburgers, om te verkrijgen het recht voor mannen en vrouwen om te beslissen of de bron van ellende nog langer vrijelijk mag stroomen. Ds. R J. van der Meulen, Voorzitter van het Comité voor het volks-petitionnement voor plaatselijke keuze, uit Amsterdam, kreeg hierop te 9.25 het woord. Spr. begon met te herinneren, dat een veertien dagen geleden in een Ingezonden stuk van D„ te Z., in de »Ned. kerkbode* een droom werd beschreven naar aanleiding van de actie voor P. K.een droom, waarin een gansche dialoog wordt gehouden waaruit reeds blijkt, dat die droom niet is gedroomd, omdat volgens prof. Jelgersma en zooveel anderen, die diepgaande studie maak ten van het droomen, in een droom nooit wordt geredeneerd welke samenspraak eindigt met het dreigement, dat men, op die wijze voortgaande, óok zal komen met een actie voor P. K. tot het sluiten der kerken. Natuurlijk was ook dit stukje anoniem zelfs in dit overigens fatsoenlijk Chr. blad bad de Redactie zich niet ontzien, plaats te geven aan zulk een bespreking van P. K. Zelve onthield zij er zich zorgvuldig van, er iets over te schrijven. Er gebeuren trouwens meer zulke dwaze dingen. Onlangs werd te Amsterdam een vergadering gehouden van belangstellenden in Chr. socialen arbeid en aan den spreker, toen aan het woord, werd verzocht, aan het einde zijner rede even de aandacht te vestigen op de aanstaande vergadering van P. K. Dat werd geweigerd, omdatnu ja, waarom wist de spreker misschien zelf niet. Ware in een vergadering van P. K. gevraagd, even de aandacht te vestigen op een bijeenkomst voor Chr. socialen arbeid, niemand zou er hebben over gedacht, dit verzoek te weigeren. De zaak is in haar wezen zóo eenvoudig, dat niemand er bezwaar tegen kan hebben doch zij is vertroebeld. Belanghebbenden bij den drankhandel zijn komen aandragen met tal van bezwaren, alleen maar om te maken, dat, als straks de huisbezoeker komt, deze of gene niet teekent op de lijst* Bovenaan de lijst staat met heel duidelijke letters, dat het doel is, wijziging te brengen in de huidige Drankwet door aan mannen en vrouwen boven 23 jaar gelegenheid te geven, een verzoekschrift te zenden aan de Regeering tot vermindering, tot algeheele sluiting, doch desgewenscht óok tot opening der drankgelegenheden. Verwonderlijk is het, dat de huidige wet dit nog niet mogelijk maakt. Reeds zijn tal van proef-stemmingen gehouden waarbij 70 en 80 pCt. der bevolking van een plaats zich verklaarde vóór algeheele sluiting der drank winkels. Die proef-stemmingen werden ge houden op kosten van de drankbestrijdings- vereenigingen doch zij hadden geen ander effect dan dat men leerde kennen de opinie ten opzichte van den drankverkoop. De Re geering mocht niet overgaan tot sluiting van de drankwinkels, omdat de wet haar dit niet toelaat. Daarom willen wij trachten, de Drank wet gewijzigd te krijgen. Wie niet teekenen? De distillateurs en de brouwers en de breede schare van belanghebbenden. Man kan er in komen, dat zij vreezen broodeloos te wordenmen kan er zich indenken, dat Simon Maas, vroeger democraat en vurig drankbestrijder, tbans nog vuriger ijvert tegen P. K-, nu hij aan het hoofd staat van een distilleerderij. Het aantal van deze tegen standers is trouwens niet gering. Hier te lande wordt per jaar nog gebruikt voor 112 millioen gulden aan sterkedrank het daarbij betrokken kapitaal kan veilig geschat op 10 maal zooveel; en ik overdrijf volstrekt niet als ik zeg, dat zeker 100 000 inwoners belang hebben bij de drank-industrie en den drank handel, omdat zij zijn aandeelhouder, hypo theekhouder, eigenaar, enz. In de groote vergadering in »Plancius« te Amsterdam was er slechts éen, die het biljet »Teekent niet van het Comité tegen on matige drankbestrijding, durfde verdedigen. Hij zeide Mulder te heeten, was een meester om de vergadering in de war te sturen en kwam met allerlei monsens aan zóo, dat, ter wille van een enkele die licht ontvlam baar is voor vrouwelijk schoon, er óok maar P. K. moet zijn, welke leidde tot afschaffing van de vrouwen. Die debater bleek echter te zijn een zeer belangheb bende, huiseigenaar en Secretaris van de vereeniging van vergunninghouders, en hij bleek te heeten Boekstal. Men onderschatte die belanghebbenden en hun aanhang niet. Een andere massa is onder den invloed van den drank. Querido beschreef meesterlijk de drankellende in de Jordaan te Amsterdam; gij allen kent die ellende, waarvan iederen dag weer aan de couranten u vertellen, om 't even of het geldt dien man uit den «oog sten stand die, in benevelden toestand, de vrouw van een collega beleedigt en dit in een duel met den dood bekoopt, dan wel de hier onmogelijk op te sommen gevolgen van éen glaasje te veelgij allen besteft de waarheid van het Engelsche spreekwoord In ieder huis is een geraamte (de drankflesch). Tal van menschen spreken vol afkeer van de donkemanstooneelen van het »lage volk* op straat en bieden tóch aan den werkman, die bij hen op karwei is, een borrel aan, maar altoos niet beseffend, dat dit is in lijn rechten strijd met hun afschuw voor of hun beklagen van dronkaards. Tegen P. K. zijn óok de Roomsch-Katho- lieken, zelfs de meest vurige drankbestrijders onder hen. Met verbijstering is de gansch onverwachte tijding van hun verder niet- medestrijden in deze door het comité ver nomen. De bisschoppen hebben het zóo ge wild; onze dappere medestrijders hebben te gehoorzamen aan dat bevelwij Lebben dat besluit te aanvaarden, kunnen en mogen het niet beoordeelen. Het hevigst tegen P. K. zijn gekant de belanghebbenden bij den drankhandel. Zij doen daarbij niets anders dan het Christelijke Engeland, dat, toen de heidensche Keizer van China het opium verbood in zijn Rijk, met oorlogsgeweld de Chineesche havens I opende ter wille van den papaverbouw in Engelsch Indië. Belangenstrijd kan meebren gen, dat het oordeel zóo wordt vertroebeld. 1 Werden wij niet bestreden anoniem en in 't geniep en met allerlei onwaarheden, we i zouden ons niet verweren. Vóór P. K. zijn de menschen van over- tuiging, de drankbestijders van allerlei groe pen, Christelijke zoowel als andere, Het is 1 een verheugenis, te zien, dat allen in deze I actie schouder aan schouder staan, met weg- lating van alle persoonlijke, gevoeligheidjes. j Samen praten, verdeeltsamen werken, ver- 1 edelt. Dat bleek ook hier weer toen in het Koning Willems-huis, te Amsterdam, allen samen kwamen in een bidstond om den J zegen af te smeeken van hun aller God op dit werk voor het algemeen. I Do Voorzitter zeido nu, (lat het applaus dor vergadering beide sprekers boter I dankte dau hij door woorden zou kunnen I doen en gaf thans gelegenheid tot gedach- 1' tenwisscling. De heer Boekstal, Algemeen Secretaris van Vergunning*, uit Utrecht, herinnerde hierna, dat in 1904 hemel en aarde zijn be wogen om de Drankwet te doen aannemen. We schrijven thans 10 jaar later en wat is de drankbestrijding gevorderd, ondanks de aanneming der wet, die tal van plagerijen 1 oplegt aan de vergunninghouders en hun I weduwen en weezen broodeloos maakt? Geen stap is ze verder gekomen, getuige deze actie, die zal leiden tot een zeer schrille tegenstel ling met het bestaande. In den beginne was er wijn noch sterke drank en tóch, hoe misdroeg zich de eerste mensch tegenover zijn evennaaste neen, ik bedoel geen spotik verzoek, dat men mij rustig aanhoore en men zal dan erkennen, dat het mij hooge ernst is. Zelfs Noach kende den wijn niet; anders had hij zich niet zóo daaraan te buiten gegaan. Nu doe ik een grooten stap en herinner u aan het wonder, dat Christus deed op de bruiloft te Kana. Hij kende echter wel de drankellende, want Hij zeide »geen dronk aard zal het koninkrijk God beërven* en toch veranderde Hij water in wijn, ofschoon het wonder niet minder groot ware geweest als Hij den wijn had veranderd in water. En in den vooravond van Zijn sterven, bood hij aan het laatste avondmaal Zijn jongeren een beker wijns. Zijn volgelingen van thans weten het dus beter dan hun Meester. Gij allen, die in ons land vrijheid geniet, omdat uw vaderen een jaren langen strijd aanbonden tegen de Spaansche inquisitie, zult gij thans in het leven helpen roepen een andere inquisitie over uw medeburgers Waartoe, met welk doel Clandestiene verkoop zal tieren als nooit te voren, omdat de wettelijke verkoop hem geen concurrentie meer zal aandoen. De meesten uwer zijn reeds hier gekomen met een gevestigde meening omtrent P. K., doch ik hoop gehoord en begrepen te wor den. Aangenomen, dat de droom, van welke ds. Van der Meulen sprak, niet is gedroomd, dan is het toch niet zoo geheel ondenkbaar, dat zij in vervulling gaat. Daartoe is slechts noodig, dat nóg meer dan thans zich van de kerken afkeeren hebben zij de meerderheid dan kunnen zij een actie voor P. K. vóór het sluiten der kerken beginnen. Evenzoo kan er komen P. K. tegen de openbare school, vóór regeling der tractementen en wacht gelden van de openbare onderwijzers. Denkt toch niet steeds het allerslechtste van uw tegenstandersdenkt toch niet, dat de vergunninghouders geen oog hebben voor het kwaad. Met eigen geld, door hetopkoo- pen van twee vergunningen om er éen te kunnen vestigen in een ander pand, hielpen zij de bedoeling der Drankwet bereiken. Zeker, het drankgebruik veroorzaakt af grijselijke tooneelen van jammer en ellende doch niet éen groep der maatschappij, niet éen van hen, die zoo weeklagen over het kwaad, door den drank gesticht, weigert het subsidie, dat toch voor een deel komt uit den drankhandel. Waar moet het heen met de maatschappij als de beslissing wordt gegeven aan de menigte, die immers sedert onheuglijke jaren het »Hosannah« op den voet laat volgen door het Kruist hem*. Lange jaren achter een is de rechtspraak opgedragen aan de oudsten en de wijstenmoeten we thans terug naar den oertijd, moet thans weer de menigte de wet stellen Ik hoop met dit kort woord te hebben bereikt, dat gij de tegenstanders van P. K. billijker zult beoordeelen en dat gij zult overwegen eer gij uw handteekening zet. De heer Van der Woude, hierna antwoordend, zeide, dat hij alleen de zake lijke dingen zou aanroeren. Debater heeft een schrikbeeld opgehangen van den clandestienen verkoop als er P. K. zal wezen. Dat spook is al meer vertoond. Doch hoe is het in werkelijkheid? Te Ber gen, in Noorwegen, waar P. IC. is, zijn aljeen slijterijen en geen tapperijen en daar zag ik op een lange rondwandeling in het havenkwartier, nog wel 's Zaterdagsavonds en 's Zondags ondernomen, slecht éen man, die lichtelijk aangeschoten scheen. Denkt u nu eens het havenkwartier te Amsterdam, waar meer tapperijen zijn dan in heel Noor wegen samen, en waar naast de 1500 ver gunningen 1000 clandestiene tapperijen zijn. Te Bergen nu, waar P. K. is, heeft geen clandestiene verkoop plaats; te Christiania, waar de drankhandel in vollen fleur is, zijn massa's clandestiene drankgelegenheden. Te Toronto, in Canada, waren in 1877 per 10 000 inwoners 82 wettelijke en 106 clandestiene tapperijen en in 1912, na in voering van P. K., 4 wettelijke en 3 clan destiene. Ook de angst, dat P. K. zal worden ge vraagd voor andere zaken dan drankbestrij ding is uit onzuivere bron en heeft niet de minste reden van bestaan. Zie naar Amerika, dat toch werkelijk wel geneigd is om malle dingen te doen, doch er niet over dacht P. 1 IC. voor iets anders te benutten dan voor drankbestrijding zie naar Noorwegen zie naar Limburg, waar men alleen een volks stemming hield om het Belgische en het Duitsche geld te weren. Dat oude paardje wordt dan ook alleen van stal gehaald nu onze actie kans van slagen heeft en dus het puntje bij het paaltje komt. Debater vergist zich als hij werkelijk denkt, dat het P. K. te doen is om den vergunninghouders het brood uit den mond te nemen; P. K. wenscht zelfs, dat zij, die in 1904 vergunning hadden, schadevergoeding zullen krijgen. P. K. wil brood brengen en ook laten in een groot aantal gezinnen, die het thans ontberen door den drank. Ds. Van der Meulen zeide, dat hij den heer Boekstal gaarna had aangehoord, als goed spreker en als sympathiek spreker hij had nu althans den moed om te erken- ken, dat hij belanghebbende is. Voor de belanghebbenden wordt gezorgd. Reeds twee jaar geleden is te Leeuwarden gevraagd: wat kunnen we doen voor de vergunninghouders. Tweeden Paaschdag zal dit weer ter sprake komen. Wij willen deze menschen volstrekt niet broodeloos maken. Anders staan we tegenover de distillateurs, brouwers en andere rechtstreeks belangheb benden bij den drankhandel en wij betreuren het, dat directeuren, commissarissen en aan deelhouders van dergelijke fabrieken zitting hebben in het gestoelte der eere, lid zijn van de Eerste en van de Tweede Kamer. Hen behoeven wij niet te helpen hun zaakje blijft doorgaande alcohol blijft een nuttig product als brandstof, voor chemisch gebruik, enz. Voor dergelijk nuttig gebruik is de hoe veelheid alcohol gestegen van 300 tot 100 000 H. L. Wij ijveren tegen het onnut en tevens verderfelijk gebruik en wij vragen wie be giet zijn planten, drenkt zijn vee met alcohol. Wie dit nagaat, moet er toch toe komen, te vragenen zou dan voor den mensch, dit andere levend wezen, de alcohol niet schade lijk zijn. Debater sprak over den wijn in het Bij belverhaal, doch weet niet, dat het Hebreeuw- sche woord, dat »wijn« aanduidt, nog twee andere beteekenissen heeft. Het drankvraagstuk in den tijd toen Jezus leefde was gansch anders dan thansIlij en de zijnen dronken slechts watermen had geen anderen drank, zelfs geen thee of koffie en slechts bij feestelijke gelegenheden onge gist druivensap. De vergelijking met den drank van thans is te absurd. Het is door het gevorderde uur onmogelijk, debater incidenteel te volgen. Slechts wil ik opmerken, dat hij het openbaar onderwijs en zooveel meer er bijhaalde om tactische redenen. P. K. wil slechts, dat het volk zich uit- spreke over plaatsen waar sterkedrank wordt verkocht, evenals het door de Hinderwet kan meepraten wanneer het geldt een opslag plaats voor dynamiet in te richten of zelfs een doodonschuldige fabriek te openen, welke gevaar, schade of hinder kan veroorzaken. Het openbaar of het bijzonder onderwijs heeft niets te maken met de quaestie waar over het hier gaat. Ook de herbergiers zullen er wel bij varen als hun inrichtingen alcoholvrij worden. Dit slechts wenschen wij. De Voorzitter herinnerend, dat in de eerstvolgende dager, gelegenheid zou worden geboden om deel te nemen aan de actie voor P. K, terwijl de lijsten vóór 16 April bij het hoofd-comité moeten zijn, sloot hierop te 10.45 de vergadering. In de Luthersche kerk hoopt aanstaanden Zondagochtend voor te gaan ds. C. Met, uit Zaandam. In de Religieus-socialistische samenkomst, welke des avonds wordt gehouden in »Ons Huis*, zal spreken Enka, mejuffrouw A. van der Vlies, uit Schiedam, over Het Kruis. De Vereeniging van Ned, Gemeenten, waartoe thans, behalve Amersfoort, behooren de Gemeenten Groningen, Haarlem, Leiden, Dordrecht, Enschede, Zwolle, Schiedam, Hil versum, Deventer, Breda, Helder, Zaandam, Gouda, Hengeloo, Vlissingen, Zutphen, Heerlen, Roermond, Winterswijk, Veendam, Sliedrecht, Winschoten, Katwijk, Hoorn en Harlingen, heeft aan de Tweede Kamer een adres gezonden, inzake het ontwerp Ouder domsrente. In dit adres geeft zij als haar meening te kennen, dat wellicht een meer of minder groot aantal Gemeenten, vooral die met een arbeidersbevolking, de nadeelige gevolgen zullen dragen van de bepaling, dat de ouderdomsrente ten laste van de Gemeenten komt, welke daarvoor een Rijks-vergoeding krijgen, reden, waarom zij de Kamer ver zoekt, zoodanige wijziging in het ontwerp te willen aanbrengen, dat door het Rijk aan de Gemeenten zal worden uitgekeerd het volle bedrag, dat de Gemeenten aan de gerech tigden zullen hebben uit tc betalen, en door het Rijk aan de Gemeenten zullen worden vergoed alle door haar te maken kosten, aan de uitvoering der wet verbonden. Ie St he nd De Geldersche val van ilen langdurige regenval. In die vall opgenomen om n en daar in de Eem voerd worden. De is verre van void Geldersche vallei schouwt, die doet d ming. Dit komt ook zomer, zoodat ont berokkend aan te v gewassen. 'Lhans is_„, benard. Tal van bo< sr water ingeslotene veroorzaakt aan hoi pelen de mest, ree bracht, spoelt weg. Tal van personen tot den Minister wenscht thans den in oogenschouw te kan beschermen te rivieren door midd< men hier machtelo toestand, welke allei door een betere loo Alweer een pra< kanaal. Ook mejuffrouw de akte Nuttige hai en Aan dr. J. H. Gymnasium, is th kend. Het >Staatsblad van naturalisatie va Hehenkamp (hoek Luitenant F. Ve ment infanterie to< jd mandant der Nieuw is op zijn verzoek De 3e afdeeling artillerie zal van schietoefeningen ho op Oirschot. Generaal H. F In inspecteur der cava van 63 jaar gisterocl a z ziekte overleden t< ter metterwoon wilde vertoefde. Nog even herini eerste voordracht morgenavond te 8 Het eerste officie >ui Vereeniging »Am< glansrijk, schitteren De vereeniging a ten volle bewezen, bestaan heeft en uitmuntend worden onmogelijk, zulke hooren. De hoofdl van Aaken, heeft eerste nummer, Haydn werd prac adagio en het prdferei noemen. Niet minder 1 »Anacreon«, van nummer, de twee Brahms. Vlot en met het orkest was den heer Van Aa En dirigent èn Twee sofisten h( verleenden wel®hte dan mej. Zegers Keereweer, waarv volle overtuiging z< weer Het heerlijk m<Muic Beijl, gepaard aan en zeer teer gev( zaal in verrukking. Niet weinig dro« toe kranige begeleiding >nz« genoote mejuffrouw zer, de zangeres accon erd< begeleiden van dei uitstekend en de hulde was dan ook erd Zouden wij nog l d( ten vestigen op en het zou bij mej. 1 van Paisiello, het »Widerschein< vai tige, heerlijk mooie 0 Niet lang geled bbei liedje hooren zin )or doch eerlijk bei De Beijl niet meer, gevoelder ni De cellist was Bruch, in »Anda »Scherzo« van Vai s, v Het was een zeil heer Van Aaken Toen dan ook h lev ging, zal niemanc »Amicitia«, al wapller bij het gaan, betri De vereeniging die zich bet lot do< Ier, eijl cht Ke. ;ebr berl ra ge Ni tre Jjbei g that it Ikt

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1914 | | pagina 2