Donderdag 2 Juli 1914. No. 8435. 63e Jaargang. BLOOKER'S CACAO, Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff HOOFD-REDACTEUR P. J. FBSDSHZZS. AMERSFOORT. Kunstlicht. ii. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f\.~ franco per post /1.15. Advertentien 1 6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en ontelgenlrfgs- advertenuen per regel ,5 cent Reclames ,-5 regels Bewijsnummers naaf halten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van bulten de stad worden de Incasseerkosten in rekening gebracht. BUREAUJ KORTSaztAOBT 9. Postbus 9. Telefoon 19 ELECTRISCH LICHT. In het vorige artikel duidden we reeds met een enkel woord aan hoe, sedert de electrische stroom meer en meer toepassing vindt, er een voor de buitenstaanders heil zame concurrentie is ontstaan tusschen de gastechniek en de electro-technici. Sterker noch, ook de petroleumhandel heeft alarm geslagen en evenals de gas-directeu- ren beweerd, dat de nieuwe lichtbron onein dig duurder was dan de proefhoudend ge bleken petroleumlamp van gelijke of nage noeg gelijke lichtsterkte Een paar jaar geleden werd door de elec trische centrale te Arnhem de uitspraak ge publiceerd, dat electrisch licht juist goed- kooper is dan petroleumlicht. Door de Middenstands-vereeniging te Am- hem werd betwijfeld of die uitspraak wel volkomen juist was en zij deed een hoogst nauwkeurig onderzoek instellen. Zoodra de zon ondergaat, heeft ieder kunstlicht noodighet is dus een zaak van algemeen belang, te weten wie dat het goed koopst levert. Onze Gemeente is een groot- leverancierster van kunstlicht. Blijkt nu, dat zij een soort kunstlicht verkoopt, waarvan wetenschappelijk zeker is, dat tiet uitstekend goed en tevens het goedkoopst is, dan is dit een verblijdend feit voor leve rancierster en afnemers beiden. De Arnhemsche vereeniging voor handel en nijverheid benoemde uit haar midden drie leden, die de hulp inriepen van dr. B. Meilink, leeraar in Natuurkunde aan de Gemeentelijken Hoogere Burgerschool met 5-jarigen cursus te Arnhem. Dr. Meilink deelde in zijn zeer omstandig rapport mede, dat bij het onderzoek de prijs van het electrische licht werd berekend uit het Watt-verbruik (den prijs van éen Kilo watt gesteld op 17 cent, welke te Arhem geldt). Het petroleumverbruik werd bepaald met petroleum, gekocht tegen 9.5 cent per Liter. Om het Wattverbruik te bepalen, werd de spanning tusschen het begin en het eindpunt van de lamp ingesteld op 220 volt en dan, nadat de voltmeter was uitgeschakeld, de stroom door de lamp gemeten. De meting van de verhouding der licht sterkten had plaats met den photometer van de electrische centrale. Het is duidelijk, dat het onderzoek naar goedkoopte ot duurte van twee soorten kunst licht alleen practische waarde heeft, wanneer kunstlichten van de zelfde lichtsterkte met elkaar worden vergeleken, of wanneer eerst nauwkeurig bepaald wordt, hoe groot de lichtsterkte van het éene kunstlicht naast dat van het andere kunstlicht is, m. a. w. in welke verhouding de lichtsterkten der beide kunstlichten tot elkaar staan. Nu kan dat vrij nauwkeurig worden bepaald, doch aan gezien de vergeleken lichtbronnen in het gegeven geval verschillende kleuren hebben, kan bij het resultaat der vergelijking niet van volkomen zekerheid worden gespro ken en mag men onnauwkeurigheid aanne men tot hoogstens 4 pCt. De lampen werden in vier standen verge leken. Na iedere meting werd elke lamp over een hoek van 90 gr. gedraaid. Van de vier instellingen werd daarna het gemiddelde ge nomen en hieruit de verhouding der licht sterkten berekend. Wanneer we verder het verslag van dr. Meilink volgen, zien we, dat in h.t geheel twee stellen lampen werden vergeleken 1. een electrische lamp, gemerkt Philips 220 V 75 N.K., met een petroleum gloeilicht, en 2. een gewone metaaldraadgloeilamp van Philips, gemerkt 220 volt 50 N K., en een petroleumlamp, genaamd »lampe beige*. Het eerste stel: electrische lamp Philips 220 V. 75 K. N. en petroleum-gloeilicht, gaf het volgende resultaat: de electrische lamp verbruikte bij 220 volt een stroom van 0.14 ampère of 30.8 Watt, zoodat de kosten van éen uur branden be droegen 17 X 0.0308 of 52 cent. Laat ons hier onmiddellijk bij aanteekenen, dat voor Amersfoort de prijs voor den stroom per Kilowattuur voor verlichting bedraagt 20 cent. De uitkomst zou dus voor Amers foort worden: 20 X 0.0308 of 61.6 cent. De petroleumlamp verbruikte per twee uur branden 0.135 I- petroleum of per uur Va X 0.135 X 9 5 of 64 cent. Bij een afstond van 249.5 C.M. der licht bronnen gaf de photometer in de vier standen achtereenvolgens gelijke lichtsterkte op de volgende afstanden van de electrische lamp '34-3143-6 i «45-2 1 '4&-3 C-M. Gemiddeld 142.3 cM. De lichtsterkte van de electrische lafhp is dus: 142.3^ - 107 2*2 1,76 maa' 8rooter dan die van het petroleumgloeilicht. Bij gelijke lichtsterkte verhouden zich de kosten van het electrisch licht tot het petro leumgloeilicht als i tot '•'6 X 0-64 0f ajs j 0.52 tot 2.17. En nu het tweede stel (metaaldraad-gloei lamp van Philips, gemerkt 220 volt 50 N. K., en een petroleumlamp >lampe beige*). Da alaolttaoka lani|i lilUlKlC V/IJ a au .ui. een stroom van 0.30 ampère of 66 Watt. Kosten per uur 0.066 X «7 °f 1.112 cent (voor Amersfoort 0.066 X 20 of 1.32 cent). De petroleumlamp verbruikte in 70 minu ten 0.143 I- petroleum. Kosten per uur 6/7 X °-M3 X 9-5 of 1.164 cent. Bij een afsrand der lichtbronnen van 250 c.M. werd gelijke lichtsterkte gevonden op een afstand van de electrische lamp van achtereenvolgens 156.6; 153.7; '52-S '53-8 c.M. Gemiddeld 154.2 cM. De lichtsterkte van de electrische lamp was derhalve O-. 2-59 keer grooter dan die van 95-8* de petroleumlamp. Bij gelijke lichtsterkte is derhalve de ver houding van de kosten van het electrische licht tot die van het petroleumlicht als 1 tot 2'59 ',l64 of als 1 tot 2.68. 1.122 Dr. Meilink, met de nauwgezetheid van den man der exacte wetenschappen, waar schuwt, dat de lezer de nauwkeurigheid der genomen proeven niet te hoog moet aan slaan. Fouten, zegt hij, van 10 pCt. in de uitkomst zijn zeker niet uitgesloten. Wanneer we dit laatste aannemen, blijft toch als resultaat van het onderzoek te mel den, dat volkomen waar is de bewering van de electrische centrale te Arnhem »elec- trisch licht is goedkooper dan petroleum licht--. Bij beide proeven moest het petroleum licht het verre afleggen tegen het electrisch licht. Vooral de meest gebruikte petroleum lamp (de tlampe beige*) is veel duurder dan de eveneens veel gebruikte metaaldraad lamp 50 N. K, De eerste proef is practisch in zooverre van mindere beteekenis, omdat de daarbij gebruikte metaaldraadlamp van 75 N. K. n. a in den handel verkrijgbaar is, en ook ue petroleumgloeilichtlamp betrekkelijk nog weinig wordt gebruikt. Deze laatste is ech ter goedkooper dan een electrische lamp van de zelfde lichtsterkte. Toen de Directeur van de Electrische cen trale te Arnhem beweerde, dat de, in 't alge meen gebruikt wordende petroleumlamp duur der in gebruik is dan electrisch licht, had hij daartoe volkomen het recht. Wanneer er echter verbruikers zijn, geneigd om ook nieu wigheden op het gebied van petroleumver lichting aan te schaffen, dan kunnen zij een prachtig licht verkrijgen tegen een verbruiks- prijs van hoogstens twee derden der kosten van het tegenwoordige electrische licht. Mocht echter ooit de in bovenstaand rap- DAALDERS de prijs Is laag, de cacao is best, de verpakking is eenvoudig. port allereerst genoemde electrische lamp in den handel komen, dan twijfelen wij niet of binnenkort wordt niet anders meer gebruikt. dan electrisch licht, tenzijpetroleum en gas weer met andere, veel verbeterde verlichtingswijzen voor den dag komen. Wat wij van harte wenschen, want iedere verbetering op het eene gebied lokt een verbetering op ander gebied uit, en dat komt der gemeenschap ten goede. Dat is een conclusie, waarmede zeker ieder instemt. In afwachting van verbeteringen kooper is dan verlichting door middel van petroleum op de gebruikelijke wijze. Petroleum-verlichting in een Gemeente, waar sinds jaren een gasfabriek is en munt gasmeters nu al bijna 14 jaar het gas bin nen het bereik brengt van hen die huizen bewonen tot een huurwaarde van f 3 per week mag evenwel als verouderd worden beschouwd. Het is derhalve noodig, thans ook een pa rallel te trekken tusschen electrisch licht en gaslicht. Welnu, om de lichtsterkte te verkrijgen van éen normaalkaars heeft men aan gas gloeilicht noodig 1.35 Liter gas en dus voor een waarde van 1.35 X 7-5 of 10.125 cent. Volgens de Verordening, regelende de voorwaarden voor de levering van electri- schen stroom door de Gemeente Amersfoort wordt bepaald, dat de prijs per Kilowatt-uur zal bedragen 20 cent. Men betekent evenwel, dat. door betere plaatsing, op electrisch licht kan worden be spaard minstens 37.5 pCt. en voor vergelij king van het lichteffect moet de prijs van het gas dus daarmee worden verhoogd, zoo dat de prijs van het gas in werkelijkheid is 12.065525 cent en het lichteffect van een Kilowatt practisch dus gelijk staat met bijna 13 cent gas. Nu concludeere men niet: gas is dus veel goedkooper, want gaslicht kost 13 en electrisch licht 20 cent per uur. Wie zóo redeneert, komt bedrogen uit. Want willens en wetens vergeet hij, dat het gloeikousje met den dag, om niet te zeg gen met het uur, in lichtsterkte afneemt. En hij verzuimt te denken aan andere factoren, die men geenszins buiten rekening mag laten. In »Alles electrisch Een gids voorleekcn, zeer vrij bewerkt naar de bekroonde Duit- sche uitgave van H. Zipp, door L. A. S. Rosman, electrotechnisch ingenieur* het alleraardigste vroeger besproken uitgaafje van de firma Van Mantgem Dc Does, dat slechts éen kwartje kost en dus in het be reik is van iederen belangstellende -- wor't ten deze zoo heel juist opgemerkt In elke woning zijn eenige vertrekken waar slechts enkele oogenblikkcn of heel zelden licht noodig is, bijvoorbeeld provisie-kamcr« kelders, badkamers, clos-.ts, logeerkamers cn slaapvertrekken. Gasver'ichting is hier min der gewenscht, omdat door de voor het aan steken gebruikte en somwijlen achteloos weg geworpen lucifer brand kan ontstaan, welke eerst in alle heftigheid uitbreekt als men de weinig betreden kamer reeds weer heeft verlaten. Hierbij komt nog, dat veel menachen in hun slaapkamer geen gasleiding willen heb ben uit vrees voor gasvergiftiging. Daarom worden die vertrekken meestal betreden met petroleumlamp of kaars, die beide duur der zijn in hot gebruik dan olcctrisch licht. Besluit men aldus vervolgt deze des kundige electrisch licht in zijn woonhuis te nemen dan doet men verstandig, zich tot een ervaren installateur te wenden, die zich niet alleen belast met de technische uitvoering der installatie, maar die ook in staat is, goeden raad te geven omtrent de juiste plaatsing en do voreischte kaarssterkte der lichtpuntenmen loopt anders kans, dat hierin tal van zich lang wrekende fouten worden gemaakt door de onbekendheid met de eigenaardige lichtwerkingen van het electrisch licht. Ifct gaat namelijk niet aan, op de plaats van elke vroegere pctroleum- of gaslamp maar een gloeilamp aan te brengenzoo kan men bijvoorbeeld met een gloeilamp van 25 Normaalkaarsen, die op de juiste hoogte boven de tafel wordt gehangen, deze veel beter verlichten dan mot een gaslamp van 50 N. K., omdat die gaslamp meestal behoort tot de in *t midden der kamer hangende kroon. Bekend is wel hoc men met electrische verlichting, door gebruik tc maken van vele kleine lampen, oneindig mooiere lichteffecten gasgloeilichtbranders, welke niet met kaars- sterkten beneden 50 N. K. worden vervaar digd, terwijl met dergelijke kleine gloeilampen van 10 en 16 N. K. onesthetisch-donkere gedeelten van een vertrek beter worden verlicht cn zulk een kamer dus aangenamer en gezelliger kan worden gemaakt. De Phoenix-broiwerij. Een tiental jaren geleden gaven we een beschrijving der eenige hier overgebleven bierbrouwerij van het zeer grootc aantal waardoor Amersfoort, naast zijn in niet zeer goeden reuk staande tabak cn zijn meer gewild linnen, vroeger zekere vermaardheid had. Gistermiddag gaven we wederom gehoor aan de uitnoodiging van de directie om de nu althans wat de hoofdgebouwen botreft geheel vernieuwde inrichting andermaal in oogenschouw te komen nemen. 't Was af en toe een warm werkje, al aanstonds toen de heer H. Meursing ons had geleid naar de machinekamer, waar de stoommachine Is opgesteld, die een capaci teit heeft van 150 paardekracht en die thans alles drijft, nok de ijsmachines en de groote waterpomp die 45 000 Liter per uur uit vier artesische putten opvoert naar het hoog waterreservoir. Alles glom als een spiegel en hoewel de machine dag en nacht draait, zou men niet zeggen, lat ze reeds twee jaar haar onmisbaren arbeid volbrengt. Zeer op merkelijk waren de electrische thermometer, die. door een doodeenvoudige schakeling, aanwijst de temperatuur van de eeno of an dere vloeistof, ergens in het groote complex gebouwen, wier warmtegraad men wenscht te kennen. liet water-schakelbord, de twee groote dynamo's, welke zorgen voor licht en kracht, de luchtcompressor, de condensatie- inrichting en het nuttig gebruik, dat tijdens het koken wordt gemaakt van de 10 atmos feren spanning op den ketel, dienen stellig óok vermeld. Van de machine-kamer met hc£ daarnaast gelegen accumulatoren-vertrek ging het naar de ijs-machines, patent I.inde, die werken met gecomprimeerde ammoniak en een ca paciteit hebben van 10000 K. G. ijs per etmaal. Thans, nu 't zoo warm is en slagers en ook anderen buiten de fabriek telkens brooden kunstijs komen halen, werken de ijs-machines dag en nacht door; 's winters, als er ook natuurijs van buiten wordt aan gebracht cn de ijs-olevator wordt te work gesteld, wordt slechts overdag gearbeid. Wel dra zal ook hier de electricitelt een woordje meespreken, waardoor de metalen ijsvormen

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1914 | | pagina 1