Zaterdaq 4
Juli 1914.
No. 8436
63e Jaargang.
Stadsnieuws.
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
F. J. 7RSSSKZSS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per postA.15. Advertentien 1-6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieêle- en ontelgenlngs-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
By advertentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. Postbus 9.
BUREAU:
KORTSGR4CBT 9.
Telefoon 19.
KENNISGEVINGEN.
De Burgemeester en Wethouders van Amers
foort,
Gelet op artt. C en 7 der Hinderwet,
brengen ter kenniB van het publiek, dat een
door M. H. J. van LENT ingediend verzoek,
met bijlagen, om vergunning tot het oprichten
van een ruwen-oliemotor vanl'/i P.K. voor het
drijven van verfmolens, in het perceel alhier
gelegen aan de Valkestraat no. 31, bij het ka
daster bekend onder sectie E no. 4006, op
de Secretarie der Gemeente ter visie ligt, en dat
op Dinsdag den 14 Juli aanstaande, des voor
middags te half elf uren, gelegenheid ten Raad-
huize wordt gegeven om, ten overstaan van het
Gemeentebestuur of van éen of meer zijner
leden, bezwaren tegen het oprichten van de
inrichting in te brengen.
Tot het beroep, bedoeld in art. 15, le lid der
Hinderwet, zijn volgens de bestaande jurispru
dentie, alleen zij gerechtigd, die overeenkomstig
artikel 7 der Hinderwet voor het Gemeentebe
stuur of éen of meer zijner leden zijn verschenen,
ten einde hunne bezwaren mondeling toe te
lichten.
Amersfoort, 30 Juni 1914.
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort,
De Burgem-ester,
Van RANDW1JCK.
De Secretarie,
A. It. VEENSTRA.
De Burgemeester van Amersfoort
Brengt ter kunnis van belanghebbenden, dat
op 7 en 8 Juli a. s. en zoo noodig ook op vol
gende dagen, schietoefeningen gehouden wordon
van de kustbatterij te HELLEVOETSLUIS.
Er zal gevuurd worden met kanonnen van
zwaar kaliber ('24 c.M.) waarbij onveilig ge
maakt wordt een sector, begrensd door de ware
richtingen W.N. W. en Z.W. (670 graden) tot op
6000 M. van d6 batterij,
De Noordelijke grens van dezen sector zal op
de kustbatterij worden aangegeven door een stel
bakens, voorzien van een zwarte ruit.
Op de dagen, dat gevuurd wordt, zal van de
kustbatterij een roode vlag waaien, die 3 uur
vóór het begin van de oefening halfstok en éen
uur v6or de oefening geheel voorgeheBchen wordt.
Bovendien zal op den avond vóór en op de
dagen, dat gevuurd wordt een waarschuwings
bord geplaatst worden op de markt te Hellevoet-
sluis.
Indien een atoomvaartuig tot waarchuwen of
sleepen aanwezig is, zal, indien de oefeningen
zulks toelaten, aan kleinere vaartuigen desge-
wenscht hulp wórden verleend om uit den on-
veiligen sector te komen.
Amersfoort, 2 Juli 1914.
De Burgemeester voornoemd.
Van RANDWIJCK.
Kunstlicht.
in
ELECTRISCHE ENERGIE
In een der vorige artikelen schreven we,
dat de moderne gastechniek alleruiterst waak
zaam is en, telkens als de electro-technici
iets nieuws en goeds hebben bedacht, óok
een verbetering aan de markt brengt.
Een vriendelijk le-.er geeft ons daarvan
een zeer treffend bewijs.
Nauw is in gebruik de Philips' half-Watt-
lamp die evenwel nog slechts op een
lichtsterkte van 200 kaarsen wordt gemaakt
en dus nog slechts toepassing kan vinden in
zeer groote zalen of een Duitscher maakte
een half-Liter-gloeikousje, dat een werke
lijk zeer groote besparing in gasverbruik
geeft. De vinding van dit zoogenaamde
»Mundus Licht* is betrekkelijk nogzóonieuw,
dat het nog wel qen poosje zal duren eer
de gasverbruikers het hier 2ullen kunnen toe
passen. Deze kous voor invert-licht heeft bij een
lichtsterkte van 150 kaarsen een gasverbruik
van qo Liter of een uurkaarsverbruik van
0.6 Liter.
Het behoeft wel niet gezegd, dat Philips
al druk bezig is met laboratorium-proeven
om den Duitschen collega, dr. Killing, weer
de loef af te steken.
We zulle'1 ons niet begeven in een ver
gelijking van de verschillende systemen
gasgloeilicht en electrische lampen. Men vindt
dergelijke uit den aard der zaak vrijwel on- geving. Denk maar eens aan het kostbare
genietbare tabellen in alle populair geschre- betonnen voetstuk waarop de motor moet
ven boekjes over electriciteit en haar toe- 1
passing door leeken.
Eén staatje volge hier echter.
Denken we ons een huis-installatie van
10 lichtpunten elk van 50 normaalkaarsen;
huis nu eens wil weten hoeveel hem de ver
lichting kost met electrisch en hoeveel met
gastlicht (staand gasgloeilicht, dat 120 L. per
lamp en per uur verbruikt) en met een ge
middelden brandduur van 30 uren per maand
en per lamp.
Voor Amersfoort zal zijn maandrekening
er dan uitzien als volgt:
met electriciteit (1 K. W. U. kost 20 cent)
30X.lX55x,'g-
meterhuur - 0.30
f 3-6o
met gas (i stère kost 7.5 cent)
30 X 10 X 120 w
T55SX 7-5 f 2.70
meterhuur - 0.30
f 3-oo
Nog weer eens men redeneere nu niet
dat gaslicht zooveel goedkooper is. Wie
niet verplicht is, eiken cent om te keeren,
heeft al heel gauw zijn keuze gedaan want
hij denkt aan de ellende bij het springen,
van glazen, het breken van kousjes, de
grootere hygiene van electrisch licbt, het
grootere gemak bij bei unisteiten uaaiva.,,
en zooveel meer.
En wat beteekent dan twee centen per
dag meer
gesteld.
Voor beweegkracht of andere doeleinden,
behalve verlichting, zal Amersfoort een tarief
heffen van 15 cent per Kilowatt-uur.
I Het is heel moeilijk om in korte woorden
VOOr iedpr HiliiHpliilf t. mnL'pn wat ..n Wiln.
nemen we aan, dat de bewoner van zoo'n voor ieder duidelijk te maken wat een Kilo
huis nu eens wil wptpn hnpuppl hpm rl. u.r. j:-_ii_t.
j wattuur precies is; dit zou alleen gaan als
men bij iedereen voldoende kennis derelec-
triciteitsleer mocht veronderstellen. Het juiste
begrip is echter voor de meeste verbruikers
niet noodig, als men maar weet wat men
alzoo met éen Kilowattuur doen kan, en om
dit zoo duidelijk mogelijk in het licht te
stellen, laten we hier een aantal voorbeelden
volgen
Met éen Kilowattuur kan men
éen lamp van 25 kaarsen 36 uur laten
branden.
Eén lamp van 32 kaarsen 28 uur laten
branden.
Eén lamp van 50 kaarsen 18 uur laten
branden.
Met éen K.W.U. maakt men uit ruw hout
3 radnaven van 20 c.M. middellijn, 29 c.M.
1 lengte en 8 c.M. asmiddellijn voor 12 spaken,
op de draaibank gedraaid en geboord.
Met éen K.W.U. bewerkt men met de
cirkelzaag 600 lijstdeelen 12 c.M. breed en
2 c.M. dik, dus 1200 zaagvlakken.
Met éen K.W.U. worden 10 planken van
in 8 minuten gezaagd,
j Met éen K.W.U. worden in een kneedma-
trekken van Amersfoort naar Zeist, in welke
richting 20 ritten per dag worden ge
maakt, sommige echter slechts tot Huis ter
Heide.
Door aansluiting te Zeist kan men, 's och
tends om 6.27 van hier vertrekkend, te 10.46
te Arnhem zijn en vandaar om 7.10 's avonds
vertrekkend te 11.40 te Amersfoort terug zijn.
Aan het plaatselijk telefoonnet is thans
ook aangesloten met
no. 346 de heer R. le Poole, inspecteur der
volksgezondheid, Prinses Marie-
laan 5.
De heer A. Nijhoff, Commissaris van politie
hier ter stede, is weder benoemd tot lid der
examen-commissie voor het politie-diploma,
welk examen zal worden afgenomen te Am
sterdam van 15 tot 27 September.
Er zijn ditmaal 550 adspiranten.
De »Noord-Brabant«, die het stoffelijk
hulsel van majoor Thomson naar het vader
land terugbrengt, wordt thans 15 Juli te
Amsterdam verwacht.
chine 300 pond meel tot 510 pond deeg
verwerkt.
I Met éen K.W.U. wordt op ue vleeschvvolf
En nu de vraagzal de Gemeentelijke een vleeschmassa voor 540 worstjes bewerkt,
gasfabriek niet zoo ten onrechte genoemd Met éen K. W. U. worden op de gecom-
de kurk waarop Amersfoort drijft geen bineerde snij-vouwmachine 15 000 kartonnen
geweldigen klap krijgen nu de Gemeente deksels van 35 c.M. breedte en 30 c.M.
ook electrische energie gaat verschaffen f lengte gesneden en omgezet.
Geenszins. Overal waar electrisch licht j Met éen K. W, U. kunnen 7750 carton-
wordt genomen, vraagt men óok om of nen doosjes van 10 c.M. lengte. 7 c.M.
behoudt men gas, vooral om te koken. Wie, breedte en 2.5 c.M. hoogte gesneden, ge-
als in de groote Duitsche nijverheids-centra, 1
electrisch licht heeft van de groote »Ueber-
j vouwen en gelijmd worden.
Met éen K. W. U. worden met de boor-
land Zentralen» vindt het al heel gauw toch machine 1200 gaten van 5 m.M. geboord in
wel een beetje sneu, dat hij zijn potje moet
koken op een petroleum-stel en zelfs de
gewone arbeider vraagt daar om muntgas.
Di is een verschijnsel, dat overal zich voor
doet en ook hier ter stede zich nu reeds
heeft voorgedaan bij hen, die, een nieuw
ijzeren plaat van 5 m.M, dikte en 87
van 2 c.M. middellijn in een ijzeren plaat
van 1 c.M. dikte.
Met éen K. W. U. worden op een revol-
v rbank 100 stuks driekwarts boutjes van
5 c.M. lengte vervaardigd,
ouis betrekkend, aansluiting vroegen bij het Met éen K. W. U. kan gedurende 40
electrische net, doch te gelijk zich deden minuten een zware luchthamer gedreven
aansluiten bij de gasfabriek. worden.
Met éen K. W. U. kan gedurende 80 mi-
Van gansch anderen aard is het gebruik nuten een smidsvuur worden aangeblazen,
van electrische energie voor het kiein-bedrijf. j Met een K. W. U. worden met de dorsch-
't Tc hancf nvpphriHiff Hp vnnrHpplpn van u:u T
't Is haast overbodig, de voordeelen
electrische kracht, vooral voor de kleine be
drijven in het licht te stellen; als men na
gaat hoe in de verschillende steden, waar
electriciteit verkrijgbaar werd gesteld, de
aansluitingen van kleine motoren toenemen,
dan staat men versteld.
Eén enkel voorbeeld. In 1910 werd de
electrische centrale tc. Gouda geopend. Er
stond toen in die Gemeente 355 P. K. aan
machine 1.42 H.L. boekweit gedorscht, of 2.5
ILL. haver, of 1.15 H.L. rogge, of 1.03 H.L.
gerst.
Met éen K. W. U. worden op de centri
fuge en op de kneedmachine 13 pond boter
gemaakt.
Met éen K. W. U. worden in een wasch-
machine 385 handdoeken gewasschen, in de
centrifuge rondgeslingerd en in den mangel
gemangeld,
gasmotoren. Een jaar later was dit cijfer te- j Met éen K. W. U. worden op de schoen-
ruggeloopen tot 264 F» K. en waren er bij- zooimachine en op de polijstmachine 4 paar
gekomen 271 P. K. aan electromotoren, en schoenen gezoold, de zooien afgesneden en
zoo gaat het overal waar de electriciteit gepolijst.
haar intrede doet.
Als voordeelen van den electromotor bo
ven andere mogen genoemd worden
1. De electromotor loopt vanzelf aan.
2. Kan gemakkelijk stop gezet en in gang
gebracht worden; een kind kan hem bedienen,
3. Vereischt geen vakkennis.
4. Groote zindelijkheid.
5. Geen hinderlijk stooten.
6. Gering benoodigd kapitaal.
7. Geringe plaatsruimte.
8. Verbruikt bij mindere belasting ook
minder electriciteit.
9. Gering onderhoud.
10. Minder last met de Hinderwet dan bij
een gasmotor, die op allerlei manieren moet
worden schadeloos gemaakt voor zijn orn-
Met éen K. W. U. worden op de snelpers
670 heele bladen reclamebiljetten bedrukt en
dubbel gevouwen.
De heer M. Monasch, opperrabijn in het
ressort Amersfoort en Drente der Ned. Is-
raelietische kerk, tijdelijk gevestigd te Utrecht,
is benoemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen I.eeuw.
De tram Amersfoort—Zeist zal het traject
tusschen beide plaatsen afleggen in ongeveer
40 minuten en van 's ochtends 6.27 tot
's avonds 11.50 ongeveer om het uur ver-
H. M. de Koningin heeft aan de garnizoenen
afdrukken doen toezenden van de door haar
te Groningen uitgesproken rede tot huldiging
van majoor Thomson, ten einde die in de
cantines te doen voorhangen.
u De Ministervan OprlpjjJh|e&B eebrokeri
eieren steeds op een Zaterdag te doen plaats
hebben en thans bepaald, dat de niewbenoemde
reserve-2e luitenants op Woensdag 8 Juli
zullen worden beëedigd en in functie gesteld.
Aan paardenarts dr. T. J. van Capelle,
thans op non-activiteit, is op zijn verzoek
eervol ontslag verleend uit den dienst.
Van het 5e regiment infanterie hebben
voldaan aan het toelatings-examen voor het
iste studiejaar van den cursus tot opleiding
voor officier de sergeanten F. Wijnman, H.
W. J. van Engelen, H. W. van der Kamp
en W. I.angeraar en korporaal J. D. de
Jonge.
Aan het examen voor kornet hebben vol
daan van het ie regiment veld-artillerie de
reserve-wachtmeesters C. H. Jeltes, A. J.
Verbeek van der Sande en B. F. Enschede.
Een detachement van de telegraaf-compa-
gnie van het regiment genietroepen hield
hier eergister en gister oefeningen met yeld-
telégraaf en veld-telefoon.
Ais station was ingericht het terras van
hotel Reichmann, terwijl berichten werden
gewisseld met geïmproviseerde posten op
den Stompert, bij Oud-Leusden en in het ge
niekamp.
Volgens de thans bestaande bepalingen
ontvangen de bij het Instructie-bataljon vrij
willig in dienst getreden jongelingen daar
hun opleiding tot den sergeantsrang en
worden eerst dan overgeplaatst bij de regi
menten infanterie.
Deze opleiding wordt echter onderbroken
door een detacheering bij de korpsen in den
rang van korporaal.
Thans zijn voor het eerst van het Instructie
bataljon de korporaals, in opleiding tot ser
geant, bij d< korpsen gedetacheerd om daarna
hun opleiding te Kampen te vervolgen.
Op initiatief van den Burgemeester heeft
%ich geconstitueerd een plaatselijk comité voor
Amersfoort tot bevordering van de oprich
ting van een monument te Quatre-Bras. Met
ingenomenheid vervult zij de opdracht, haar
hierdoor gegeven.
Het is zoo goed, schrijft zij in haar circu
laire. 'n een tijd, waarin materieele belangen
zoo dikwijls op den voorgrond treden, te
herinneren aan den ouden tijd, waarin va
derlandsliefde een der machtigste drijfveeren
was, en aan de groote mannen, die hun le
ven hebben veil gehad voor de redding van
ons land. Hen >.e eeren, hetzij de historie hun
namen vermeldt of niet, is aller plicht. Ook